Որպես Սկիզբ Լիրիքական Բալլադներ Ողջակիզվող Կրակ Էմալե Պրոֆիլը Ձեր Նորից՝ Արմենուհի Տիգրանյանին Փողոցային Պչրուհուն Տաղարան Զանազան Բանաստեղծութիւններ Էպիքական Պոեմներ Բոլորին, Բոլորին, Բոլորին Եղիշե Չարենց

ՈՐՊԵՍ ՍԿԻԶԲ

ՈՐՊԵՍ ՍԿԻԶԲ

ºñÏ»ñÇë ÄáÕáí³ÍáõÝ ¬ ²ñ÷ÇÏÇÝ

ØàêÎì² 1921« XII

1©

¶Çß»ñÁ ³ÙµáÕç ÑÇí³Ý¹« Ë»É³·³ñ«
ºë »ñ³½»óÇ ³ñ»õÇ Ù³ëÇÝ£
Þáõñçë á°ã ÙÇ Ó³ÛÝ áõ ßßáõÏ ãÏ³ñ ¬
¶áõÝ³ï ¿ñ ßáõñçëª ·Çß»ñ áõ ÉáõëÇÝ£

ºë »ñ³½»óÇ ³ñ»õÇ áëÏÇÝ«
î»Ýã³óÇ Ýñ³ Ññ³ßùÁ ËÝ¹áõÝª
àõ½»óÇ ëÇñ»É ßßáõÏÝ ÇÙ³ëïáõÝª
²ñ»õ³ÝÙ³Ý« ³ñÝ³í³é ËáëùÇ« ¬

´³Ûó ßáõñçë ³ÛÝå»ë ·áõÝ³ï ¿ñ« ïÏ³ñ ¬
Êáëù»ñ ãÏ³ÛÇÝ áõ ³ñ»õ ãÏ³ñ©©©

1915

2©

à±í ÏÑ³Ý¹ÇåÇ« á±í Ïµ³ñ»õÇ«
à±õÙ Ñá·»Ñ³ÙµáõÛñ ËáëùÁ ÏÉë»Ù£
à±õÙ áõñ³Ë³ó³Í ¹»ÙùÁ Ï³ñ»õÇª
´³ñ»Ï³Ù³Ï³Ý Ññ×í³Ýùáí íë»Ù£

à±í ÏÑ³ÙµáõñÇ« á±í ÏÑ»Ï»Ï³«
à±í ÏÑÇ³Ý³ ³Ýëáõï Ññ×í³Ýùáí£
¶áõó» ³ßË³ñÑáõÙ« ¹áõñëÁ Ù¿ÏÁ Ï³«
àñ ³åñáõÙ ¿ ÇÙ ³Ýáõñ³Ë ÏÛ³Ýùáí£

¶áõó» ÇÙ ëñïáõÙ« »ñ·»ñáõÙ ÇÙ ÙáõÃ«
Êáëù»ñáõÙª ³ëí³Í ÇÙ Ñá·áõ Ù³ëÇÝ ¬
Ð»é³íáñ Ù»ÏÇ ³Ýñç³ÝùÝ »Ù ëáõïª
Ü»ïí³Í ³ßË³ñÑÇ ³Ýëáõï »ñ³½ÇÝ£

¶áõó»ª ³åñ»Éáí Ýñ³ »ñ³½áõÙª
ºñ·áõÙ »Ù Ýñ³ ï³·Ý³åÝ»ñÁ Ëáñ ¬
ºí ÃíáõÙ ¿ ÇÝÓ ³ßË³ñÑÇ ÙáõÅáõÙ«
àñ Ç°ÝÓ »Ù »ñ·áõÙ« ÏÛ³Ýùë Ù»Ý³íáñ£ ¬

¬ àÕçá¯õÛÝ ù»½« ³ÝÑ³Ûï« ³ÝÍ³ÝáÃ ÁÝÏ»ñ«
Ê³Õ³ÕáõÃÛá¯õÝ ù»½« Ñ»é³íáñ »Õµ³Ûñ©
¬ àÕçá¯õÛÝ Ó»½« í³Õí³ ãÍÝí³Í ÏÛ³Ýù»ñ£

¬ ºëª »Õµ³Ûñáñ»Ý áõ Ùï»ñÙ³µ³ñª
àÕçáõÝáõÙ »Ù Ó»½ ³Ýó³Í Ë³õ³ñÇ
ÆÙ³ëïáõÝ« ïËáõñ ÅåÇïáí µ³ñÇ©©©©

3©

ºë ·³ÉÇë »Ù ³Ñ³£ ¬ Ü³Û»ó¿°ù« Ý³Û»ó¿°ù£
ºë ·³ÉÇë »Ù ³Ñ³ ¬ ¹³ñ»ñÇó©©©
àõ µ»ñ»É »Ù ÇÝÓ Ñ»ï »ñ³½Ý»ñÁ ÇÙ ë»·
àõ »ñ·»ñÁ óÝ¹³Í ûñ»ñÇ£

Ü³Û»ó¿°ù ¬ Ý³Û»ó¿°ù© ¹áõù ÇÝÓ ã»±ù ×³Ý³ãáõÙ©
ºë ëÇñ»É »Ù ³ßË³ñÑÁ ¬ ³ÛÝù³¯Ý©©©
´³Ûó ÑÇí³Ý¹ ûñ»ñÇ ÃáõÝ³íáñ Ï³Ý³ãáõÙ
ºë Ã³Õ»É »Ù Ã»õ»ñë ³ñÝ³ù³Ù£

Â³Õ»óÇ ûñ»ñáõÙ« »ñµ ·Çß»ñÁ ³ÝÑáõÝ
Ê³í³ñáí ÷³Û÷³ÛáõÙ áõ ·»ñáõÙ ¿ñ ¬ Ó»½£ ¬
¬ ºë ·³ÉÇë »Ù ³Ñ³ª Ñ³½³ñ³¹¿Ù« µÛáõñ³ÝáõÝ« ¬
äáéÝÇÏÇ å»ë ÁÝÏ³Í« ³ÕáÃùÇ å»ë Ñ»½©©©

1915-1921

Î³ñë-ØáëÏí³

ՀԱՐԴԱԳՈՂԻ ՃԱՄՓՈՐԴՆԵՐԸ

êÇñ»ÉÇ ìÇí³ÝÇÝ

Ð³ñ¹³·áÕÇ ×³Ù÷áñ¹Ý»ñ »Ýù Ù»Ýù »ñÏáõª
ºñÏáõ ×³Ù÷áñ¹ å³ï³éáï³Í ßáñ»ñáí£
àõ ëÇñ»É »Ýù ïñïÙáõÃÛáõÝÁ Ù»ñ Ñá·áõª
²Ýñç³Ï³Ý Ï³ñáïÝ»ñáí áõ ëÇñáí£
Ø»Ýù ëÇñ»É »Ýù ïñïÙáõÃÛáõÝÁ Ù»ñ Ñá·áõª
²Ýñç³Ï³Ý ÇÝã-áñ Ï³ñáï« ÇÝã-áñ ë»ñ£
àõ ëÇñáõÙ »Ýù ³é³íáïÇó - ÇñÇÏáõÝ
Ö³Ù÷³ »ñÃ³É ¬ áõ Ñ³íÇïÛ³Ý »ñ³½»É£
²ãù»ñÇë Ù»ç Ù»Ýù å³Ñ»É »Ýù »ñÏÝ³ÛÇÝ
Ö³Ù÷³Ý»ñÇ Ñ»éáõÝ»ñÁ ¹ÛáõÃ³Ï³Ý ¬
àõ ³ÝóÝáõÙ »Ýù áõÕÇÝ»ñáí »ñÏñ³ÛÇÝ«
àõñ µÛá¯õñ Ù³ñ¹ÇÏ »ñ³½»óÇÝ áõ ãÏ³Ý£
ØßáõßÇ å»ë Ù»ñ Ù³ÝÏáõÃÛáõÝÁ ³Ýó³íª
¶áñß« ³Ý³ñ»õ« ³ÝÙËÇÃ³ñ Ù³ÝÏáõÃÛáõÝ£
¼³é³Ýó³ÝùÇ å»ë Ù³ÝÏáõÃÛáõÝÁ ³Ýó³í ¬
àõ Ñ»é³ó³Ýù£ àõ ã»Ýù ¹³éÝ³ ÏñÏÇÝ ïáõÝ£
Èá¯õé Ñ»é³ó³Ýù áõ ù³ÛÉ»óÇÝù ³Ý¹³¹ñáõÙ«
ºñ³½»Éáí Ñ³í»ñÅ³Ï³Ý Ñ»éáõÝ»ñ£
ÎÛ³ÝùÁ ¹³ñÓ³í Ñ³í»ñÅ³Ï³Ý ÙÇ ÷ÝïñáõÙ ¬
ØáõÃ« ³ÝÑ»Ã»Ã« ï³ñûñÇÝ³Ï ÏÛ³ÝùÁ Ù»ñ£
àõ ûñ»ñáõÙ µ³½Ù³·áõÛÝ áõ µ³½Ù³½³Ý
ì³éí»ó« í³éí»ó áÕç³ÏÇ½íáÕ ëÇñïÁ Ù»ñ« ¬
´³Ûó ³ãù»ñÁ Ù»ñ ¬ ³ñ»õÝ»ñ ãï»ë³Ý«
ºõ Ù»ñ ëñï»ñÁ ¬ Éáõë³íáñ Ñ»éáõÝ»ñ£
àõ Ùßáõßáï Ù»ñ ³ãù»ñÁ Ñ³íÇïÛ³Ý
àñáÝ»óÇÝ å³ï³Ñ³Ï³Ý ³ãù»ñáõÙ
Ð³ñ¹³·áÕÇ áõÕÇÝ»ñÁ áëÏ»Ù³Ý«
Üñ³ ³ÝÍÇñ« ³ÝÍ³Ûñ³ÍÇñ ³ÛÝ Ñ»éáõÝ£
´³Ûó ³ãù»ñáõÙ Ýñ³Ýù »ñÏÇÝù ã·ï³Ý«
àõ ëñï»ñáõÙ ¬ ³ñ»·³ÏÝ»ñ áëÏ»í³é©
àõ µ½Ïïí»ó Ñ³Û³óùÝ»ñÇó ³ÝÏ»Ý¹³Ý
àñµ ëÇñïÁ Ù»ñª »ñ³½áñ»Ý ¬ Ñá·»í³ñ£
ºë áõ½»óÇ »ñ·»É ·áíùÁ ²ëïÍáõ«
ºñ·»É ÷³éùÁ å³ÛÍ³é ëÇñá áõ Ñ³óÇ©
êÇñïë Éóí»ó©©©© µ³Ûó ã·Çï»Ù« Ã» ÇÝãáõ ¬
¶áñß ûñ»ñÇ ï³ÕïÏáõÃÛáõÝÁ »ñ·»óÇ©©©
Â³Õí³Í ÙÝ³ó ÇÙ ³ãù»ñáõÙ ÙÇ ³ÝÑáõÝ«
Î³åáõï³ãÛ³ »ñç³ÝÏáõÃÛ³Ý ³é³ëå»É©
ØÇ »ñÏÝ³ÛÇÝ ³éÝãáõÃÛ³Ý å³ïÙáõÃÛáõÝ ¬
àõ Ï³ñÍñ³ó³í ëÇñïëª ³ÝÉáõÛë áõ ³Ýµ»ñ£
â¿± áñ ÏÛ³ÝùáõÙ ãÑ³ëÏ³ó³í áã áù Ù»½« ¬
àõ ËÝ¹³óÇÝ Éáõë³íá°ñ Ù»ñ ³ãù»ñÇÝ«
´áõÃ Ñ»·Ý»óÇÝ Ù»ñ Ï³ñáïÝ»ñÁ ÑñÏ»½ ¬
àõ Ñ»é³ó³Ý£ àõ á°ã ÙÇ ÉáõÛë ãµ»ñÇÝ£
øáõÛñÁ ËÝ¹³ó« µ³ñ»Ï³ÙÁ ÍÇÍ³Õ»ó«
úï³ñ Ù³ñ¹ÇÏ Ñ³ÛÑáÛ»óÇÝ áõ ³Ýó³Ý£
ØÇ³ÛÝ åáéÝÇÏÁ ÙßáõßáõÙ Ñ³Ùµáõñ»ó«
ºí Ë»É³·³ñÁ µ³ñ»õ»ó ÏÇë³Ó³ÛÝ£
Ðá· ã¿« áñ Ù»ñ ûñ»ñÝ ³Ýó³Ý ï»Ý¹Ç å»ë«
ÎÛ³ÝùÁ ¹³ñÓ³í ³ÝÙËÇÃ³ñ ½³é³Ýó³Ýù©
¬ Ø»Ýù ÏÅåï³Ýù« ·á¯Ñ ÏÅåï³Ýù Ù»éÝ»ÉÇë«
àñ »ñ³½áõÙ »ñ³½»óÇÝù áõ ³Ýó³Ýù©©©©

1916-1917

* * *

Ø»Ýù µáÉáñë« áñ ·ÝáõÙ »Ýù Ù»Ý³Ï« ïñïáõÙ«
àñ ·ÝáõÙ »Ýù Ë³ÝáõÃÝ»ñáõÙ ·ÇÝÇ Ñ³ó«
àñ ÷ÝïñáõÙ »Ýù ³ÝÏ³ñ»ÉÇ ÙÇ ËÝ¹áõÃÛáõÝ«
´³Ûó ã»Ýù ·ïÝáõÙª í³½ùáí ï³ñí³Í áõ ½µ³Õí³Í© ¬
Ø»Ýù µáÉáñë« áñ Ñá·Ý³µ»Ï« ã»Ýù Ý³ÛáõÙ í»ñ ¬
Øáé³Ý³Éáí ³ßË³ñÑ³ÛÇÝ ã³ñÁ« µ³ñÇÝª
îñïá¯õÙ ÏûñÑÝ»Ýù ÙÇ ÇñÇÏáõÝ ûñ»ñÁ Ù»ñ ¬
àõ ÏÝ³Û»Ýù Ð³ñ¹³·áÕÇ ×³Ý³å³ñÑÇÝ©©©

1917

ԵՐԵՔ ԵՐԳ
ՏԽՐԱԴԱԼՈՒԿ ԱՂՋԿԱՆ

²ëïÕÇÏ ÔáÝ¹³ËãÛ³ÝÇÝ

Et c°etait le dernier amour
du soir antique©©©
ALBERT SAMAIN

Î²ðê« 1913

1© Ö ² Ø ö Æ Ü © © ©

úñáñí»Éáí Ï³éùÝ ¿ñ í³½áõÙ ëñÁÝÃ³ó
¸³ßïÇ ÙÇçÇÝª ×³Ý³å³ñÑáí ó»Ë³å³ï£
ÂáÝÝ ¿ñ Ù³ÕáõÙ ÙÇ³å³Õ³Õ« óáõñï áõ Ã³ó£
úñÝ ¿ñ Ù³ñáõÙ ÑÇí³Ý¹áï áõ Ù»ÕÙ - íÑ³ï£

úñáñíáõÙ ¿ñ Ï³éùÁ« í³½áõÙ áõ í³½áõÙ£
Î³é³å³ÝÁ »ñ·áõÙ ¿ñ ÙÇ ÇÝã-áñ »ñ·£
Âáù³Ëï³íáñ ÏÇÝÝ ¿ñ ÙáïÇë ¹³éÝ Ñ³½áõÙ£
ØáõÃÝ ¿ñ ·ñÏáõÙ ³ñ»õÙáõïù áõ ³ñ»õ»Éù£

ÂáÝÝ ¿ñ Ù³ÕáõÙ ÙÇ³å³Õ³Õ« óáõñï áõ Ã³ó£
²·é³íÝ»ñÁ ³ÝóÝáõÙ ¿ÇÝ ùñùç³Éáí£
Âáù³Ëï³íáñ ÏÇÝÁ ïËáõñ Ñ»ÍÏÉï³ó£
ø³ÙÇÝ ³Ýó³íª Ù»ÏÇ Ù³ëÇÝ áÕµ³Éáí£

ºí Ï³é³å³ÝÝ« ûñáñí»Éáí« ¹»é »ñÏ³ñ
ºñ·áõÙ ¿ñ Çñ ûñ»ñÇ »ñ·Á ³Ý·áõÛÝ£
¶ÝáõÙ ¿ÇÝù£ à±õñ ¬ ã·Çï»Ù£ ì»ñç ãÏ³ñ£
¶ÝáõÙ ¿ÇÝù£ ²ÝËáë£ ²ÝÓ³ÛÝ£ àõ ³ÝùáõÝ©©©©

2© ² Ü ø à ô Ü ¶ Æ Þ º ð Æ Ü

øÝ»É ãÇ¯ ÉÇÝáõÙ©©©
ÐÇÙ³« »ñµ ³ÛÝå»ë áõ½áõÙ »Ù ùÝ»É«
²Ù»°Ý« ³Ù»°Ý ÇÝã ÙïùÇóë Ñ³Ý»É£
Ð³Û³óùÝ»ñëª ³Ý÷³Ïª Ã³÷³éáõÙ »Ý Éáõé ¬
àõ ÙÇïùë« ï³ñï³Ù« ¹»·»ñáõÙ ¿ ÙáõÃ
¸³ßï»ñáõÙ ïËáõñ£

ØÃáõÃÛ³Ý ·ñÏáõÙ É³ÉÇë ¿ ¹áÕ¹áç
ÈáõÛëÁ É³åï»ñÇëª Ù»éÝáÕ ³ÕçÏ³
Ðá·»í³ñùÇ å»ë©©©©©
Ø»ÏÁ µ³ËáõÙ ¿ ¹éÝ»ñÝ ³Ýó³ÍÇ ¬
àõ ÑÇßáõÙ »Ù ù»½£

Øáé³óí³Í »ñ·Ç Ýí³·Ç ÝÙ³Ý
¸áÕáõÙ ¿ Ñá·Çë ÉáõÛë Ù³ïÝ»ñÇ ï³Ï ¬
ºí ³Ñ³ Ù»Ï - Ù»Ï ß³ñíáõÙ »Ý ÇÙ ¹»Ù
ä³ïÏ»ñÝ»ñ« ¹»Ùù»ñ« áñ Ïáñ»É ¿ÇÝ
²é³Ýó ÑÇß³ï³Ï£

²ÛÝï»Õ« ÙáõÃÇ Ù»ç Ñ³ÛïÝíáõÙ ¿ ³Ñ³
î»ëÇÉ¹ ·áõÝ³ï áõ ïËñ³¹³ÉáõÏ« ¬
úñ»ñÇ ³ÝÑ³Ûï ÙßáõßÇó »É³Í
¶áõÝ³ï ³Ûó»Éáõ£

àõ ÑÇßáõÙ »Ù »ë ³ÝÓñ»õáï ÙÇ ûñ ¬
ØÇ ÑÇÝ ÇñÇÏáõÝ©
Ð»éáõ »ñ·»ñÇ ËÝ¹³í³é ûñáñ«
Ð³ñë³ÝùÇ Ñ³Ý¹»ë© ¬
Ø³ÕáÕ ³ÝÓñ»õÇ Ï³ÃÇÉÝ»ñÇ ï³Ï
Î³Ý·Ý»É ¿Ç »ë©©©

¾¯« ùÝ»¯É« ùÝ»É©©©©
²ãù»ñë ÷³Ï»Ù áõ ë»ÕÙ»Ù ³Ùáõñ
àõ ãÙï³Í»Ù áãÝãÇ Ù³ëÇÝ£
¬ ØÇ±Ã¿« »ñµ»ÙÝ« ã¿Ç±Ýù ÙÇ³ëÇÝ©©©
¬ ²¯Ë« ûñáñ ³ë³« ³Ý¹áññ áõ ûñáñ©
øÝ»É »Ù áõ½áõÙª ·Çß»ñÝ ³Ýó Ï³ó³í©©©©
¬ ºñ³±½ ¿ñ ³ñ¹Ûáù« ½³é³Ýó³±Ýù« Ã» ó³í©©©

¬ ò³°õ« ó³°í ¿ñ« ³Ýßáõßï©
¸áõ »ñµ»°ù« »ñµ»°ù ÇÝÓ ã»ë Ååï³ó»É ¬
øá ÅåÇïÝ ³Ý·³Ù ó³°í ¿ Ãí³ó»É
ÆÙ Ñá·áõÝ ïÏ³ñ©©©©
ºë ù»½ Ï³Ýã»óÇ »ñÏ³¯ñ áõ »ñÏ³¯ñ ¬
¸áõ ã»Ï³ñ« ã»Ï³ñ« ¬
ò³ÝÏ³ó³ ÉÇÝ»É ùá ¹»Ù ÙÇ ÑÉáõ
àõ ³ÝÏ³Ù ·»ñÇ ¬
ºí »ë ÇÙ ëÇñáí ù»½ Ó³ÝÓñáõÛÃ µ»ñÇ©©©©

úï³¯ñ ¿ñ Ñá·Çë ù»½ Ñ³Ù³ñ« ÇÝãå»ë
úï³ñ ¹³ßï»ñÇó µ»ñ³Í Í³ÕÏ»÷áõÝç©
î³Ýç³ÝùÇ í³ñ¹»ñ« ÑáõÛ½Ç Í³ÕÇÏÝ»ñ«
ºñ³½Ç ³ëïÕ»ñ« ÑáõÛë»ñÇ óáÉù»ñ ¬
àõ Ï³ñÙÇ¯ñ« Ï³ñÙÇ¯ñ Ë³ßË³ßÝ»ñ ó³íÇ© ¬
²Ûë Í³ÕÇÏÝ»ñáí ½³ñ¹³ñí³Í Ñá·Çë ù»½ Ýí»ñ µ»ñÇ«

àñ ùá ÏáõÛë Ñá·ÇÝ ÇÙÇ Ñ»ï ó³íÇ©©©
àõ »ë ã»Ù ÑÇßáõÙ« Ã» ÇÝãå»±ë ÙÇ ûñ ¬
úï³ñ« ³ÝÙ»ÏÇÝ ¬
ºë ù»½ ÏáñóñÇ Ýáñ ÏÛ³ÝùÇ ß»ÙùÇÝ©©©

â¿°« ¹áõ ·Ý³óÇñ« ã·Çï»Ù Ã» áõñ£
ºë ¿É ·Ý³óÇ£ ÆÑ³ñÏ»« ³ÛÝï»Õ«
àõñ ³åñ»É »ë ¹áõ »ñÏ³ñ Å³Ù³Ý³Ï ¬
²åñ»É ã¿°ñ ÉÇÝÇ£ ¬
â¿¯ñ ÉÇÝÇ ï»ëÝ»É ÉáõÛë»ñÁ Ó»ñ ï³Ý«
â¿¯ñ ÉÇÝÇ ï»ëÝ»É É³ÛÝ ÷áÕáóÁ Ó»ñ«
àñ ÙÇÝã»õ ÑÇÙ³ »ë ã»Ù Ùáé³ó»É©©©

ÂáÕÝ»Ýù« ³Ë« Ç±Ýã Ñá·©
â¿± áñ ã·Çï»« ã·Çï» áã-áù«
Â» ÇÝãá±õ ÏÛ³ÝùáõÙ ³Ûëå»ë ¿ »Õ»É© ¬
ê»ñÁ Ù»½ Ñ³Ù³ñ ¬ ³ñóáõÝù áõ ³ñÛáõÝ«
ê»ñÁ Ù»½ Ñ³Ù³ñ Ù³Ñí³Ý ·ÇÝ áõÝÇ«
ÆëÏ ÏÝáç Ñ³Ù³ñ ¬ Ññ×í³ÝùÇ ·ÇÝÇ©©©

²Ûë ³ÝùáõÝ« ³ÝùáõÝ áõ Éáõé ·Çß»ñÇÝ
²Ë« ¿É ã»Ù áõ½áõÙ í»ñÑÇß»É ÏñÏÇÝ
²ÝóÛ³ÉÁ ³ÝÙÇï áõ ³ÝÙËÇÃ³ñ©
¾É ÇÝãá±õ »ë ¹áõ ·³ÉÇë ³Ý¹³¹³ñ
ºí áõß ·Çß»ñáí ÷áñ»É »ë áõ½áõÙ
ÆÙ Ñá·ÇÝ ïÏ³ñ©©©©

¸ñ³ Ñ³Ù³±ñ »ë ¹áõ ³Ûëï»Õ »Ï»É«
ú« Ý»Ý·áï ï»ëÇÉ©©©©
àõ½á±õÙ »ë Ñá·áõë í»ñù»ñÁ å»Õ»É«
àñÇ ·³ÝÓ»ñÁ ãáõ½»óÇ¯ñ ï»ëÝ»É©©©

ú« ½½í»ÉÇ° ÏÇÝ« ¬
ø»½ ³ñ³ï ¿ å»ïù« ëÇÝ ³ñ³ï Ñá·áõ«
àñ É³í ÍÇÍ³Õ»ë áõ ã³ñÏ³Ù ËÝ¹³ë ¬
ºõ ³ÙµáÕç Ñá·áí Ññ×í³ÝùÇó ÃÝ¹³ë©©©©
àõ½á±õÙ »ëª å³ïÙ»Ù« Ã» ÇÝãå»ë Ñ³ÝÏ³ñÍ
ÆÝÓ Ñ³Ù³ñ ÷áËí»ó ³Ù»Ý« ³Ù»Ý µ³Ý ¬
ºí »ë ÏáñóñÇ »ñ³½Ç ×³Ù÷³Ý©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
ØÇ ·Çß»ñ ¿ñ ÙáõÃ£ ²ÝÓñ»õ ¿ñ ·³ÉÇë£
Ê³í³ñ ¿ñ Çç»É ÇÙ ÙÃÝ³Í Ñá·áõÙ£ ¬
²Ù³ÛáõÃÛáõÝÝ ¿ñ Ñ»Ï»ÏáõÙ ³ÛÝï»Õ
ÐÇÝ« ³Ýí»ñ³¹³ñÓ »ñ³½Ý»ñÇ ï»Õ£
ºí »ë ¹áõñë »Ï³£ ò»Ëáï ÷áÕáóáí
ø³ÛÉ»óÇ »ñÏ³ñ£
â·Çï»Ù« Ã» á±õñ© ÇÝÓ Ñ³Ù³ñ ³ñ¹»Ý
Ö³Ý³å³ñÑ ãÏ³ñ©©©

ºñÏ³¯ñ ù³ÛÉ»óÇ£
ºí ÇÙ ¹»Ù ³Ñ³ ¬ ÙÇ »ñÏ³¯ñ ÷áÕáó£
Ð»é»õáõÙ ¬ ¹»ÕÇÝ« ï³ñï³Ù Ïñ³ÏÝ»ñ£
ºí »ë Ùáï»ó³ ³ÛÝ Ïñ³ÏÝ»ñÇÝ«
àñáÝù ÇÙ ëñïÇÝ ÙÇ ÑÇ¯Ý Éáõñ µ»ñÇÝ©©©
ØÇ ÑÇÝ Éáõñª Ñá·áõë Ù»ç å³Ñí³Í Í³ÍáõÏ ¬
ºí »ë ³ÛÝ ß»ÙùÁ ³Ýó³ Ï³Ù³óáõÏ©©©©

àõ©©©© ³Ûë »Ù ÑÇßáõÙª
ØÇ ÑÇÝ ³ÝÏáÕÇÝ ¬ Ã³Õí³Í ÙßáõßáõÙ£
àõ ÙÇ Ù»ñÏ Ù³ñÙÇÝ£
àõ ó³íáï« ×Ýßí³Í Ñ»Ï»Ï³ÝùÁ ÇÙ©©©©©
àõ ¹áõñë »Ï³ »ë£
¼·³óÇ ÙÇ³ÛÝ« áñ óáõñï ¿« ù³ÙÇ« ¬
àñ ÏÛ³ÝùÝ ÇÝÓ Ñ³Ù³ñ ¿É Ï³ï³Ï ¿ ÙÇ©©©©

ÆÝÓ Ñ³Ù³ñ Ù»é³í ³Ù»Ý ëñµáõÃÛáõÝ£
¶Ý³°« ëÇñ»ÉÇë£
ÂáÕ ÏÛ³ÝùÁ ·ÉËÇë ÙññÇÏÝ»ñ ï»Õ³
àõ ÙáËÇñ ó³ÝÇ ¬
¾É á°ã ÙÇ ½ÕçáõÙ ÇÙ »ñ³½Á ÑÇÝ
ºï ãÇ ¹³ñÓÝÇ©©©©©
¶Ý³°« ëÇñ»ÉÇë©
àõ ÃáÕ ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý ù»½ ÙïùÇó Ñ³Ý»Ù« ¬
àõ½áõÙ »Ù ùÝ»Ù ¬ ³Ë« ÇÝãå»±ë ùÝ»Ù©©©©

3© Ø º è º È à ò

ºñ»ÏáÝ ³ÝÓñ»õáï ¿ñ áõ Ã³ó£
öáÕáóÝ»ñÁ ¬ ¹³ï³ñÏ« ³Ý³ÕÙáõÏ£
àõ ù³ÙÇÝ ¿ñ ³ÝóÝáõÙ ëñÁÝÃ³ó
àõ ï³ÙáõÏ£

àõ ·Çß»ñÁ ÇçÝáõÙ ¿ñ ÙÃÇÝ©
ºñ»õáõÙ ¿ÇÝ ÙáõÃ Ñ»é»õáõÙ
öáÕáóÇ Ïñ³ÏÝ»ñÝ »ñ»ñáõÝª
Ð³ÝÓÝí³Í ³ÙáÃÇÝ áõ ëïÇÝ£

àõ ·ÝáõÙ ¿Ç »ë Ñ³ÙñÁÝÃ³ó«
ÆÝùë ÇÝÓ ùá ³ÝáõÝÁ ³ëáõÙ£
Ð»é»õáõÙ ÇÝã-áñ Ù»ÏÁ ËÝ¹³ó
öáÕáóÇ ³ÝÓñ»õáï »ñ³½áõÙ£

àõ ûñÑÝáõÙ ¿Ç »ë ÇÙ ëñïáõÙ
Øáé³óí³Í ¹³Ùµ³ñ³ÝÁ ùá ÙáõÃ£
Ø»ÏÝ ³ë³ó« áñ ëïáõÙ »Ù« ëïáõÙ« ¬
àõ ÉëíáõÙ ¿ñ Ñ»éíáõÙ Ù»ÏÇ É³óÝ ³Ýû·áõï©©©

1913
Î³ñë

ՏԵՍԻԼԱԺԱՄԵՐ

Î²ðê« 1915« ²ÞàôÜ

1©

ØÇ Éáõë» ³ÕçÇÏ« Éáõë» ÙÇ Ù»é»É
úñ»ñÇ ÙÇ·áõÙ »ñ»õáõÙ ¿ ÇÝÓ£
Â³ñÃáõÙ »Ý ÙÇ·áõÙ Ïñ³ÏÝ»ñÁ ¹»é«
àõ Ï³ñáïÁ ÑÇÝ Ë»Õ¹áõÙ ¿ ÝáñÇó£

²ÝóÝáõÙ ¿« áñå»ë ³ÝÙ³ñÙÇÝ ï»ëÇÉ
àõ ÝáñÇó ÙÇ·áõÙ »ñ»õáõÙ ¿ Ý³£
àõ ÝáñÇó ãÏ³£ àõ ÝáñÇó ·Çß»ñ ¬
öáÕáóÇ íñ³ áõ Ñá·áõë íñ³£

Îñ³ÏÝ»ñ« ç³Ñ»ñ£ ²ÝóÝáõÙ »Ý Ýñ³Ýù«
Î³ÝãáõÙ »Ý Ýñ³Ýù« ³ÏÝ³ñÏáõÙ »Ý ÇÝÓ£
Î³Ý·ÝáõÙ »Ý Ã³ñÃáÕ Ïñ³ÏÝ»ñÇ ï³Ï«
Ü»ñÏ³Í ³ãù»ñáí Ï³ÝãáõÙ »Ý ÝáñÇó£

àõ Éáõé ¿ Ñá·Çë£ àõ Ù»Ý³Ï »Ù »ë£
ºñ³½áõÝ« ïËáõñ£ Ð³í³ïáõÙ »Ù ¹»é£
àõ ³ÝóÝáõÙ ¿ Ý³ ¬ ³ÝÙ³ñÙÇÝ« ³Ýï»ë« ¬
ØÇ Éáõë» ³ÕçÇÏ« ÙÇ Éáõë» Ù»é»É£

2©

ºë ÝëïáõÙ ¿Ç ³ÝÙ³ñ¹ µáõÉí³ñáõÙª
²ßÝ³Ý ³ñ»õÇ Ñ³ÙµáõÛñÇÝ ·»ñÇ£
ÊÙáõÙ ¿ñ Ñá·Çë »ñÏÝùÇ Ñ»éáõÝ«
ÈëáõÙ ¿ñ Ñá·Çë »ñ·Á ½³Ý·»ñÇ£

àõ ³ÝÃ³¯ñÃ« ³ÝÃ³¯ñÃ Ý³ÛáõÙ ¿Ç »ë
²Ýë³ÑÙ³Ý« ³ÝÍÇñ »ñÏÝùÇ Ñ»éáõÝ£
àõ Ã³ó ³ãù»ñáí ï»ëÝáõÙ ¿Ç ù»½ ¬
Ð³íÇï»ÝáõÃÛ³Ý Ï³åáõÛï ¹³ßï»ñáõÙ£

ºí »ñµ »ñ»ÏáÝ Ù»éÝáõÙ ¿ñ µáóáõÙ
àõ ÇçÝáõÙ ¿ñ å³ñ½« ³ëïÕ³½³ñ¹ ·Çß»ñ ¬
Î³åáõÛï çñ»ñÇ Ñ»éáõ ½Ý·áóáõÙ
ºë ÉëáõÙ ¿Ç ùá ßßáõÏÁ ¹»é©©©

3©

Ðá·áõë Ù»ç Çç»É áõ ÷éí»É ¿ñ ÙÇ
ÐÇí³Ý¹áï« ÑÇí³Ý¹ ïËñáõÃÛ³Ý Ñ³Ý·Çëï£
Ð³ßïí»É ¿Ç áõ Éé»É ¿Ç£
àõ Éáõé ¿ñ Ñá·Çëª Éáõé áõ Éé³ÝÇëï£

ºí Ù»ÏÁ Ñ³ÝÏ³ñÍ ËÝ¹³ó Ë³í³ñáõÙ ¬
¸áõñëÁ« ¹³ßï»ñÇ Ù»Ý³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç£
Ø»ÏÁ ¹³ßï»ñáõÙ ï³·Ý³å ¿ñ ÷éáõÙ ¬
àõ ÙáõÃ ë»ÝÛ³ÏáõÙ ÑëÏáõÙ ¿Ç »ë£

¸áõñëÁ« ¹³ßï»ñáõÙ« ùñùçáõÙ ¿ñ ù³ÙÇÝ£
ÖãáõÙ ¿ñ Ñá·Çëª ÑÇí³Ý¹ áõ ïÏ³ñ£
êïí»ñÝ»ñÁ Éáõé ûñáñíáõÙ ¿ÇÝ£
àõ Éáõé ¿Ç »ë£ âÏ³ÛÇñ£ â»Ï³ñ£

4©

ºí ÙÇ ÇñÇÏáõÝ ½³Ý·»ñÇ »ñ·áõÙ
Èë»óÇ í×Çï ËáëïáõÙÝ»ñÁ ùá£
Î³ñÍ»ë Ã» Ñá·Ç¹ ÇñÇÏí³ ÙÇ·áõÙ
Î³ÝãáõÙ ¿ñ ³Ýï»ë©©©© Ê³Õ³¯Õ »ñ»Ïá£

àõ ÕáÕ³ÝçÝ»ñÁ Ï³åáõÛïáõÙ ³ÝÍ³Ûñ
ÂÇÃ»éÇ ÝÙ³Ý ×³ËñáõÙ ¿ÇÝ ¹»é ¬
ºñµ Ñ»éáõÝ»ñáõÙ ½Ý·³Éáí ³Ýó³ñ«
àñå»ë ÙÇ ÕáÕ³Ýç« ÙÇ Éáõë» ÃÇÃ»é©©©©

²Ýó³ñ ¬ Éáõë³íá¯ñ« Ñ»é³íá¯ñ« Ã»Ã»¯õ«
Ö³é³·³ÛÃÇ å»ë ÇñÇÏÝ³ÙáõïÇ£
ÆëÏ ëÇñïëª ïËáõñ« Ñá·Ý³µ»Ï« ³ÝÃ»õ«
ÊÙáõÙ ¿ñ ÇçÝáÕ ï³·Ý³åÁ ÙáõÃÇ©©©©

5©

Ð ² Ú ð º Ü Æ ø à ô Ø

ÒÛáõÝ³å³ï É»éÝ»ñ áõ Ï³åáõÛï É×»ñ£
ºñÏÇÝùÝ»ñ« áñå»ë »ñ³½Ý»ñ Ñá·áõ£
ºñÏÇÝùÝ»ñ« áñå¿ë Ù³ÝÏ³Ï³Ý ³ã»ñ£
Ø»Ý³Ï ¿Ç »ë£ ÆÝÓ Ñ»ï ¿Çñ ¹áõ£

ºñµ ÉëáõÙ ¿Ç ÙñÙáõÝçÁ É×Ç
àõ Ý³ÛáõÙ ¿Ç Ã³÷³ÝóÇÏ Ñ»éáõÝ ¬
¼³ñÃÝáõÙ ¿ñ ÇÙ Ù»ç ùá ëáõñµ ³ÝáõñçÇ
Î³ñáïÁ ³ÛÝ ÑÇÝ« ³ëïÕ³ÛÇ¯Ý« ³ÝÑá¯õÝ£

Î³ÝãáõÙ ¿ñ« Ï³ÝãáõÙ ÓÛáõÝáï É»éÝ»ñáõÙ
Ø»ÏÁ Ï³ñáïÇ ÇñÇÏÝ³ÙáõïÇÝ£
ÆëÏ ·Çß»ñÝ ÇçÝáõÙ« Í³ÍÏáõÙ ¿ñ Ñ»éáõÝ«
Ê³éÝ»Éáí Ñá·Çë ³ëïÕ³ÛÇÝ ÙáõÃÇÝ©©©

6©

ºí ÙÇ ³é³íáï« Ùßáõß ¿ñ áõ Ù»·« ¬
Øáé³ó»É ¿Ç áõ ã¿Ç ÑÇßáõÙ ¬
ºñµ »Ï³ñ Ñ³ÝÏ³ñÍª ïËáõñ« Ñáõë³µ»Ï«
ÐáíÇ å»ë ³Ýó³ñ« ³ÝáõÝ¹ ¬ ²ßáõÝ©©©

²ÝóÝáõÙ ¿Çñ ¹áõ ³ÝÙ³ñ¹ åáõñ³ÏáõÙ
ºí ÁÝÏÝáõÙ ¿ÇÝ ùá áïÝ»ñÇ ï³Ï
î»ñ»õÝ»ñ« Ã»ñÃ»ñª ¹»ÕÇÝ« áëÏ»·áõÛÝ«
Øáé³óí³Í ÙÇ·áõÙ« áñå»ë ÑÇß³ï³Ï£

Èá¯õé ÁÝÏÝáõÙ ¿ÇÝ ï»ñ»õÝ»ñÁ í³ñ«
àõ Í³ÍÏáõÙ ¿ÇÝ ×³Ý³å³ñÑÁ« ù»½£
àõ óáõñï åáõñ³ÏáõÙ« Ù»Ý³Ï« Ñá·»í³ñ
Ø»éÝáõÙ ¿ñ Ñá·Çë áõ Éáõé ¿Ç »ë©©©©

7©

ÐÇÙ³ ã·Çï»Ù« Ùáé³ó»É »Ù »ë
Ö³Ù÷³Ý»ñÁ ùá£ Øßáõß áõ Ã³ËÇÍ£
Øáé³ó»É »Ù »ë« Ùáé³ó»É ¿ ù»½
úñ»ñÇ ÙÇ·áõÙ Ïáõñ³ó³Í Ñá·Çë£

²ÝóÝáõÙ »Ý« ÑáëáõÙ ûñ»ñÁ ³ÝÍ³Ûñ£
Ö³Ù÷áñ¹Ý»ñÇ å»ë ·ÝáõÙ »Ý Ñ»éáõ£
ÐÇßáõÙ »Ù ÙÇ³ÛÝ« áñ ÙÇ ûñ ³Ýó³ñ
úñ»ñÇë ÝÙ³Ý ¬ áõ »ï ã»ë ·³Éáõ£

ºí ·áõó» ÙÇ ûñ« ÙÇ í»ñçÇÝ ·Çß»ñ«
ºñµ í»ñçÇÝ ÙÇ·áõÙ ³ãù»ñë Ù³ñÇÝ ¬
²ñÃÝ³Ý³ Ñ³ÝÏ³ñÍ ³ÝÇÙ³ëï ÙÇ ë»ñ
àõ ³ëïÕÁ Ååï³ ÙáËñ³ó³Í ù³ñÇÝ©©©©

Î³ñë« 1915« ³ßáõÝ

ԼԻՐԻՔԱԿԱՆ ԲԱԼԼԱԴՆԵՐ

ԵՐԵՔԸ

¥äá»Ù Ñ³íÇï»Ý³Ï³Ý¤

1©

ØÇ ÑÇÝ ¹ÕÛ³ÏáõÙ ³åñáõÙ ¿ÇÝ ·áó
ºñ»ùÁ ¬ Ýñ³Ýù© ¹ÕÛ³ÏáõÙ ³Û¹ ÑÇÝ£
ºñÏáõëÝ ¿É Ýñ³Ýù ³Û¹ »ñ³½ - ÏÝáç
²ëå»ïÝ»ñÝ ¿ÇÝ£
àõ ³åñáõÙ ¿ÇÝ ÷³Ïí³Í áõ Ù»Ý³Ï«
²ßË³ñÑÇó Ñ»éáõ« ¹ÕÛ³ÏÇ ÙÇ·áõÙ£
àõ ÑÇÝ ¹ÕÛ³ÏÇ Ï³Ù³ñÝ»ñÇ ï³Ï
ÐáëáõÙ ¿ñ Ýñ³Ýó ÏÛ³ÝùÁ ³Ý³ÝáõÝ£
Æ±Ýã ¿ÇÝ ³ÝáõÙ ³Û¹ »ñ»ùÁ ÙÇßï«
²Û¹ ÑÇÝ ¹ÕÛ³ÏáõÙ Ç±Ýã ¿ÇÝ ³ÝáõÙ£
ÎÛ³ÝùÁ ¹ÕÛ³ÏáõÙ »ñ³±½ ¿ñ« Ã» íÇßï ¬
àã - áù ã·Çï»ñ áõ ã¿ñ ÇÙ³ÝáõÙ£
àñå»ë ÙÇ Ñ»ùÇ³Ã« áñå»ë ÑÇÝ³íáõñó
¸³ñ»ñáõÙ ³åñ³Í É»·»Ý¹Ç Ïïáñ ¬
ÎÛ³ÝùÁ ¹ÕÛ³ÏáõÙ ¹³ñÓ»É ¿ñ ³Ýáõñç£
²åñ»óÇÝ ³ÝÓ³ÛÝ áõ ³Ýó³Ý ÙÇ û°ñ£ ¬

2©

Ø»ÏÁ ¹ÕÛ³ÏáõÙ Ù»Ý³Ï ¿ñ ³é³ç
ºñ³½ - ÏÝáç Ñ»ï£ Ø»Ý³Ï ¿ñ áõ ·áÑ£
ÂíáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý ³ßË³ñÑÁ ¬ »ñ³½«
àõ ÉáõÛë ¿ñ ³ÛÝå»ë© Ï³åáõÛï »ñ»Ïá£
ÜëïáõÙ ¿ñ Ù»Ý³Ï »õ ÑëÏáõÙ ¿ñ Ý³£
ÎÇÝÁ ¹ÕÛ³ÏáõÙ »õ Ï³ñ« »õ ãÏ³ñ£
ÜëïáõÙ ¿ñ Ù³ñÙ³ñ ë³Ý¹áõËïÇ íñ³ª
²ãù»ñÁ ¬ í×Çï áõ ëÇñïÁ ¬ å³ÛÍ³é£
ºí ÙÇ ÇñÇÏáõÝ ¬ Ññáï« Ññ³í³é
²ñ»õÁ Ùï³í ·ÇñÏÁ É»éÝ»ñÇ£
ÎÇÝÁ ¹ÕÛ³ÏáõÙ »õ Ï³ñ« »õ ãÏ³ñ©
Ü³ Ýëï³Í ¿ñ Éáõéª »ñ³½ÇÝ ·»ñÇ£
²ñ»õÁ Ùï³í ËáñßÁ É»éÝ»ñÇ ¬
àõ Ãí³ó Ýñ³Ýó ·Çß»ñÇ ÙÇ·áõÙ«
àñ á°ã ÙÇ Ññ³ßù ¿É »ï ãÇ µ»ñÇ
²Ýó³Í ³ñ»õÇ ÑáõñÁ áëÏ»·áõÛÝ©©©
²ÝßßáõÏ Ýëï³Í Éë»ó« áñ ³Ýó³Ý«
²Ý¹³ñÓ Ñ»é³ó³Ý©©©© ØÇ±Ã» ã·ï³í£ ¬
ºí Ý³ ãï»ë³í« Ã» ÇÝãå»ë« ³ÝÓ³ÛÝ«
ØÛáõëÝ ³ÛÝ ·Çß»ñ ¹ÕÛ³ÏÁ Ùï³í©©©

3©

§¬ ¸áõ Ï³Ýã»±É ¿Çñ« ¬ ßßÝç³ó Ýñ³Ý© ¬
Ð»éáõ ¹³ßï»ñÇó« ³ñ»õÇ »ñÏñÇó£
²ñ»õÁ ³Ýó³í áõ Ååï³ó ÙÇ³ÛÝ£
²ñ»õÇ »ñÏñÇó Ï³Ýã»É ¿Çñ ÇÝÓ¦£ ¬
ºñµ ·Çß»ñÝ Çç³í ¹ÕÛ³ÏÇ ÙÇ·áõÙ
ºñ»ùÁ ¬ Ýñ³Ýù ¬ Ïñ³Ï ãáõÝ»ÇÝ£
àõ Ãí³ó« áñ ¹»é »ñ»Ï ÇñÇÏáõÝ
ºñ»ùÝ ¿É« Ýñ³Ýù« ¹ÕÛ³ÏáõÙ ¿ÇÝ£
Ü³Û»óÇÝ Çñ³ñ ¬ áõ Ãí³ó« Ã» ¹»é
¸³ñ»ñÇ ÙÇ·áõÙ« ëÏ½µÇ ûñÇó
ºñ»ùÝ ¿É« Ýñ³Ýù« ³Ûëï»Õ »Ý »Õ»É ¬
ØÇ°ßï Çñ³ñ Ï³åí³Íª Ñ»éáõ µáÉáñÇó©©©©

4©

²ë³ó ßßáõÏáí ÏÇÝÁ »ñÏáõëÇÝ© ¬
§¶Çß»ñÁ Ñ³½³ñ Ññ³ßùÝ»ñ áõÝÇ©
¶Çß»ñÇ ·ñÏáõÙ ÁÝÏÝáõÙ ¿ Ñá·ÇÝ
Ð³½³ñ³ëïÕ³ÝÇ ·ÇñÏÁ ³ÝÑáõÝÇ¦£
Ü³Û»óÇÝ Çñ³ñ« Ý³Û»óÇÝ Ýñ³Ý£
ì³éíáõÙ ¿ñ áëÏÇ Ñ³Û³óùÁ ÏÝáç£
Î³ñÍ»ë ³ë»Éáõ áãÇÝã ã·ï³Ý£
Î³ñÍ»ë ¹áÕ³óÇÝ ßñÃÝ»ñÁ ¹áÕ¹áç£
ºí Ù»ÏÁ Ñ³ÝÏ³ñÍ Ñ»ÍÏÉï³ó ÙÃáõÙ©©©
ØÛáõëÁ Ååï³ó£ ¬ àõ ï»ë³Ý Çñ³ñ£
ÜíáõÙ ¿ñ ÙÇ ï»Õ ¹ÕÛ³ÏÇ Ï³ïáõÝ
àõ ¹áõñëÁ ù³ÙÇÝ ËÝ¹áõÙ ¿ñ Ë»É³é£

5©

àõ ÏÇÝÁ« ÑÇí³Ý¹« Ùï³í ³ÝÏáÕÇÝ£
ÐëÏáõÙ ¿ÇÝ Éáõé »ñÏáõëÁ Ýñ³Ý£
àõ ·ñÏ»É ¿ñ ÙáõÃ ÉéáõÃÛáõÝÁ ÑÇÝ
Üñ³Ýó ¬ »ñ»ùÇÝ£ àõ Éáõé ¿ñ ÙÇ³ÛÝ£
àõ ÙáõÃ ¿ñ ³ÛÝå»ë£ àõ ÑÇí³Ý¹ ¿ñ Ý³£
ºí »ñÏáõëÝ ¿É« Éáõé« ³ÝÏáÕÝÇ ³é³ç
ºñ³½áõÙ ¿ÇÝ å³ïÏ»ñÁ Ýñ³ ¬
Ð»é³íáñ Ýñ³ ÑÙ³ÛùÁ »ñ³½£
ºñ³½áõÙ ¿ÇÝ£ ºñÏáõëÝ ¿É Ï³ÛÇÝ£
²ÛÝù³¯Ý Ñ³ñ³½³ï áõ ÙáïÇÏ ³ÛÝù³Ý£
ºí ëáõñµ Ëáëù»ñáí ûñáñáõÙ ¿ÇÝ
ÎÝáçÁ Ñ»éáõ£ ºñÏáõëÝ ¿É ¬ Ýñ³Ý£

6©

àõ Éáõé ¿ñ ³ÛÝå»ë£ àõ Éáõé ¿ñ£ àõ ·áÉ
ÈéáõÃÛ³Ý ·ñÏáõÙ ÃíáõÙ ¿ñ Ýñ³Ýó«
àñ ÏÛ³ÝùÁ Ù³ÑÇó ³ÝÑáõÝ ¿ áõ Ëáñ«
Ø³Ñáõ å»ë ·³ÕïÝÇ« ³ÝÃ³÷³Ýó« ³Ý³Ýó£
àõ ÑÇí³Ý¹ ¿ñ Ý³£ ´³Ûó Ù³ÑÁ ãÏ³ñ£
ØÇ³ÛÝ ÙßáõßáõÙ »ñÏáõ Ïñ³ÏÝ»ñ
Î³ñÍ»ë µéÝÏíáÕ« Ï³ñÍ»ë Ñá·»í³ñ«
ºñ³½Ç ÝÙ³Ý ÅåïáõÙ ¿ÇÝ ¹»é£

7©

ºí Ù»ÏÁ Ñ³ÝÏ³ñÍ ³ë³ó ÙÛáõëÇÝ© ¬
§²ñ»õÁ »ñ»Ï ³Ýó³í ¬ á±õñ ·Ý³ó©©©©¦£
ØÛáõëÁ Ý³Û»ó áõ Ååï³ó ÏñÏÇÝ© ¬
§²ñ»õÁ ãÏ³£ ²ñ»õÁ ¬ »ñ³½©©©©¦£
ºí Ù»ÏÁ áõ½»ó ³Ý¹³ñÓ Ñ»ÍÏÉï³É«
´³Ûó µ³ñÓñ ×ã³ó© ¬ §ú« óá¯õñï ¿ ³ÛÝù³Ý©©©©¦£
ØÛáõëÁ Ååï³ó£ àõ »ñÏ³¯ñ ¬ »ñÏ³¯ñ
Èé»óÇÝ Ýñ³Ýùª ³Ýµ³ñµ³é« Ï³ñÏ³Ù£
ºí »ñÏáõëÝ ¿É Éáõé Ý³Û»óÇÝ Ýñ³Ý£
Èáõé ùÝ»É ¿ñ Ý³£ Èáõé ¿ñ áõ ÉéÇÝ£
ºí í»ñçÇÝ ÙÇ·áõÙ í»ñçÇÝ ÉéáõÃÛ³Ý
ºñÏáõëÝ ¿É ÑÉáõ ëå³ëáõÙ ¿ÇÝ£

8©

ºí ÙÛáõëÝ Ñ³ÝÏ³ñÍ µ³ñÓñ³ó³í ï»ÕÇó
àõ ëáõñ« ÉéáõÃÛ³Ý ¹ÕÛ³ÏáõÙ Ï³ñÏ³Ù«
àõñ Çç»É ¿ñ ÙÇ ³Ýë³ÑÙ³Ý ÏëÏÇÍ ¬
Öã³ó áõ Ï³Ýã»ó ï³ëÝ»ñÏáõ ³Ý·³Ù£
î³ëÝ»ñÏáõ ³Ý·³Ù Ï³Ýã»ó« µ³Ûó ãÏ³ñ£
²ñÝáï ¿ñ Ýñ³ Ó³ÛÝÁ ÙßáõßáõÙ£
î³ëÝ»ñÏáõ ³Ý·³Ù Ï³Ýã»ó« Ë»É³·³ñ ¬
àõ ¹áõñëÁ áéÝ³ó Ñáõë³Ñ³ï ÙÇ ßáõÝ£
ÈáõëÝÇ »ñ»ëÇÝ áéÝ³ó áõ Éé»ó£
ºí í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù Ý³ Ï³Ýã»ó Ýñ³Ý£
ÎÇÝÁ µ³ñÓñ³ó³í« Ååï³ó« Ñ³Ùµáõñ»ó ¬
àõ ÙßáõßÇ Ù»ç »ñÏáõëÝ ¿É Ïáñ³Ý©©©©

9©

ÆëÏ Ù»ÏÁ« Ýëï³Í ³ÝÏáÕÝÇ ³é³ç«
êå³ëáõÙ ¿ñ ¹»é£ Î³ñÍáõÙ ¿ñ« áñ Ý³
¸»é å³éÏ³Í ¿ Çñ ³ÝÏáÕÝÇ íñ³«
àñå¿ë ÉáõÛë-óÝáñù áõ Ñá·áõ »ñ³½£
âï»ë³í« Ï³ñÍ»ë« áñ ç³ÑÁ Ñ³Ý·³í£
âï»ë³í« Ï³ñÍ»ë« áñ ³Ý¹³ñÓ ÁÝÏ³í«
²Ý¹³ñÓ ÷ßñí»ó µ³Å³ÏÁ Ñá·áõ«
àñ ½ñÝ·áõÙ ¿ñ ¹»é »ñ»Ï »ñ»Ïá£
ØÇ±Ã» ãÉë»ó Ï³ÝãÁ Ë»É³·³ñ©
î³ëÝ»ñÏáõ ³Ý·³Ù Ï³Ýã»ó áõ ï³ñ³í£
ØÇ±Ã» ãï»ë³í« áñ ç³ÑÁ ãÏ³ñ«
àñ ç³ÑÁ Ñ³ÝÏ³ñÍ ³ñÛáõÝí»ó ¬ Ù³ñ³í£
Èáõé Ýëï³Í ¿ñ Ý³ ³ÝÉáõÛë ë»ÝÛ³ÏáõÙ«
²ÕáÃáõÙ ¿ñ ¹»é áõ ÑëÏáõÙ ¿ñ Ý³£
ºí Ï³Ù³ó - Ï³Ù³ó ï³·Ý³åÁ Ã³ùáõÝ
ÆçÝáõÙ ¿ñ Ýñ³ Ï³ñáïÇ íñ³©©©©©

10©

§¸áõ Ç±ÝÓ »ë áõ½áõÙ© ³Ûëï»Õ »Ù ³Ñ³£
Üëï»É »Ù ù»½ Ùáï ¬ ÙÇ±Ã» ã·Çï»ë£
ÈéáõÃÛ³Ý ·ñÏáõÙ ëå³ëáõÙ ¿ Ý³£
ÞñÃ»ñ¹ Ññáï Ñ³ÙµáõñáõÙ »Ù ¬ »ë¦£
ºí ÏÇÝÁ ·ñÏ»ó« Ñ³Ùµáõñ»ó Ýñ³Ý£
æ³Ñ»ñÁ ÝáñÇó ¹ÕÛ³ÏÇ ÙÇ·áõÙ
²ñÝ³íáõÝ Éáõëáí µéÝÏí³Í ¬ Ïáñ³Ý£
ºí Ë³í³ñÝ Çç³í ³Ý¹áõé ¹ÕÛ³ÏáõÙ£
ºí ÏÇÝÁ Ï³ñÍ»ë ãï»ë³í« áñ Éáõé«
àñå»ë ÙÇ áõñáõ« áñ Ï³ áõ ãÏ³ ¬
Øáï»ó³í Ñ³ÝÏ³ñÍ Éáõë³íáñ« ïËáõñ«
îËñáñ»Ý í×Çï »ñ³½Á Ýñ³©©©©
ØÛáõëÁ Ï³ñÍ»ë ãÇÙ³ó³í ÇÝùÝ ¿É«
Â» ÇÝãá±õ Ñ³ÝÏ³ñÍ Ãí³ó« áñ ÙÇ·áõÙ
Ø»ÏÁ« ³Ý³ÝáõÝ« ³Ýï»ë Ùáï»ó»É
àõ ËáõÉ ï³·Ý³åáí ¹éÝ»ñÝ ¿ Ã³ÏáõÙ©©©©

11©

àõ Éáõé Ï³Ý·Ý»óÇÝ Çñ³ñáõ ¹ÇÙ³ó
ºñÏáõëÁ ¬ Ï³ñÍ»ë ³é³çÇÝ ³Ý·³Ù£
ÎÇÝÁ Ñ»ÍÏÉï³ó áõ ÝáñÇó Ååï³ó ¬
ÄåÇïÝ ¿É« É³óÝ ¿É ¬ ûï³¯ñ ¿ñ ³ÛÝù³Ý£
àõ Ï³Ý·Ý³Í ¿ÇÝ Ýñ³Ýù ¹»Ù áõ ¹»Ù
àõ ã·Çï»ÇÝª Ç±Ýã ¿ÇÝ áõ½áõÙ£
´³Ûó ½·áõÙ ¿ÇÝ« áñ ÙÇ Éáõñ ·Çï»Ý
ºñÏáõëÝ ¿É Ñá·áõ ³ÝÉáõñ »ñ³½áõÙ£
ºí ½·áõÙ ¿ÇÝ« áñ ×³Ù÷³ ãÏ³£
ºí ½·áõÙ ¿ÇÝ« Ñá·Ý³Í áõ ïËáõñ«
àñ ÏÁÝÏÝÇ¯« ÏÁÝÏÝÇ¯ ÉáõÛëÁ Ñ»é³Ï³
ì»ñçÇÝ Ë³í³ñÇ ·ÇñÏÁ ³Ñ³íáñ£
ºí ½·áõÙ ¿ÇÝ© í»ñçÇÝ ³ÝÑáõÝáõÙ«
²ñ»õÇó Ñ»ïá áõ ÉáõÛëÇó Ñ»ïá ¬
ºñÏáõëÝ ¿É Ýñ³Ýùª ³Ý¹»Ù« ³Ý³ÝáõÝ
Î¹³éÝ³Ý ÑÉáõ áÕç³Ï»½ áõ ½áÑ©©©©

12©

àõ í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù Ý³Û»óÇÝ Çñ³ñ©©©
Ì³Ýá¯Ã ¿ñ ³ÛÝù³Ý ³ãù»ñÇ Ñ»éáõÝ©©©
²ÛÝ á±õñ ¿ ï³ÝáõÙ ÑáñÓ³ÝùÁ í³ñ³ñ ¬
ÈáõÛëÁ Ñá·»í³ñ Ù³ñáÕ ³ãù»ñáõÙ£
¬ ¸áõ Ç±Ýã »ë áõ½áõÙ©©©© ¸áõ Ùñë»±É »ë« Ñ³±£
¬ ÆëÏ ¹á°õ« ¹á°õ« áñ ÙÇßï ³ñ»õÇ µáíáõÙ
²ÛñíáõÙ ¿Çñ ¬ »Ï»É »ë ÑÇÙ³
àõ ÷ÝïñáõÙ »ë ÇÙ ÉáõëÝ³ÛÇÝ Ñ»éáõÝ©©©©
àõ ³ãù»ñÁ« Ëáñ« ËáñáõÝÏ Ëáñ³ó³Ý
ØÛáõë ³ãù»ñÇ ËáñáõÃÛ³Ý Ù»ç Ëáñ£
Î³ñÍ»ë ÑÇß»óÇÝ« Ï³ñÍ»ë Ùáé³ó³Ý«
àñ »Õ»É »Ý« Ï³Ý« ³åñáõÙ »Ý ÙÇ ûñ£
ºí ÏÇÝÁ ËÝ¹³ó ³ñÝáï ÙßáõßáõÙ ¬
àõ »Ï³í« Ï³Ý·Ý»ó »ñÏáõëÇ ³é³ç£
ØÇÃ» Ý³± ¿ ¬ Ý³£ ØÇÃ» ãÇ± ÑÇßáõÙ
²ëïÕ»ñÁ í³é³Í« ³ëïÕ»ñÁ Ù³ñ³Í£
Â»± áõñáõ ¿ Ý³£ ºÏ³í ¬ áõ ãÏ³£
Î³Ý·Ý³Í »Ý Ýñ³Ýù ¹»Ù ³é ¹»Ù ¿ÉÇ£ ¬
ì»ñçÇÝ å³ñïáõÃÛ³Ý í³ÛñÏÛ³ÝÁ ÑÇÙ³
ÎÑÝã» ³Ý¹³ñÓ©©©© ºí áõß ÏÉÇÝÇ£

13©

©©©àõ í³ÛñÏÛ³ÝÁ« ù³ñ« ÁÝÏ³í ³ÝáÕáù£
ÐÝ³ÙÛ³ ÙÇ Ï³Ùù« ³Ý¹³ñÓ áõ ïáÏáõÝ«
àñå»ë ¹³ñ»ñÇ íÇÃË³ñÇ µáÕáù ¬
Êï³ó³í Ýñ³Ýó ³ãù»ñÇ ÙÇ·áõÙ£
ºí ÙÛáõëÝ Ñ³ÝÏ³ñÍ ×ã³ó ¬ ù³ñ³ó³í«
ÎáõÛñ« ½·³ó Ñ³ÝÏ³ñÍ« áñ ë³éó» ÙÇ ëáõñ
Ø»Ëí»ó Çñ ëñïáõÙ£ ê³éóÇ å»ë ÙÇ ó³í
Î³ßÏ³Ý¹»ó Ýñ³ ¿áõÃÛáõÝÁ Ñáõñ£
´³Ûó í»ñçÇÝ ÙÇ·áõÙ ï»ë³í« áñ Ý³ ¿°É ¬
Ø»ÏÁ« Ñáõë³Ñ³ï« ï³ëÝ»ñÏáõ ³Ý·³Ù
Öã³ó áõ Ï³Ýã»ó í³Ý¹³ÏáõÙ ³Ý»É ¬
ºí ÝáõÛÝå»ë ¬ ÁÝÏ³í © © © © © © © © © ©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
Ê³í³ñÇ ·ñÏáõÙ ¹ÕÛ³ÏÁ ³ÛÝ ÑÇÝ
ºñ»ñ³ó Ñ³ÝÏ³ñÍ£ ¬ àõ »ñÏ³¯ñ« »ñÏ³¯ñ
¶³ÛÉ»ñÁ ¹³ßïáõÙ ¹»é áéÝáõÙ ¿ÇÝ£
àõ Éáõé ¿ñ ³ÛÝå»ë£ àõ áãÇÝã ãÏ³ñ£

1915-1916
Î³ñë-ØáëÏí³

ՀԵՏԵՐԱ - ԵՐԱՁ

¥¾ å Ç É á ·¤

1©

ºñµ í»ñ ëÉ³ó³Ý Ññáï« Ññ³Ï³Ù
ÐñÃÇéÝ»ñÁ Ñáõñ« Ññ³í³ñë áõ ÑÇñ ¬
²ëïÕ³ÛÇÝ ÍÇñÇó ÝáñÇó í³Ûñ ÁÝÏ³Ý
àõ ¹ÕÛ³ÏÁ ÑÇÝ ¹³ñÓñÇÝ ÙáËÇñ£

2©

àõ ÁÝÏ³Í ¿ñ Ý³ ÙáËÇñÇ íñ³£
ÀÝÏ³Í ¿ñ Ù»Ý³Ï£ àõ Éáõé ¿ñ ãáñë ¹ÇÝ£
ØáËÇñÇ íñ³ ëå³ëáõÙ ¿ñ Ý³ª
²ãù»ñÁ Ñ³é³Í ÏáõÛñ« ³Ý¹»Ù ÙáõÃÇÝ£
ºí Ù»ÏÁ Ï³ñÍ»ë Ùáï»ó³í Ýñ³Ý«
Øáï»ó³í« ËÝ¹³ó áõ Ï³Ýã»ó ÙÇ·áõÙ£
ÐÇß»ó« áñ Ï³ÛÇÝ ¬ ãù³ó³Ý - Ïáñ³Ý
²ëïÕ»ñÁª Ñá·áõ »ñÏÝùáõÙ© Ñá·áõÙ£
àõ Ååï³ó« Ååï³ó ³ëå»ïÁ Ñ³ÝÏ³ñÍ£
Ò»éù»ñÁ å³ñ½»ó ¬ ³ÛÝù³Ý Ùá¯ï ¿ Ý³£
¶áõó» µéÝÏí»Ý ³ëïÕ»ñÁ Ñ³Ý·³Í
àõ ÝáñÇó í³éí»Ý ÙáËÇñÇ íñ³©©©
Ò»éù»ñÁ å³ñ½»ó áõ Éé»ó ÙÇ³ÛÝ£
àõ ËÝ¹³ó ÝáñÇó ëÇñïÁ ÙßáõßáõÙ£
àõ ãÏ³ñ áã - áù£ ÂíáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý
²ßË³ñÑÝ ¿É« ÇÝùÝ ¿É ¬ ÙÇ ÙáõÃ í»ñÑÇßáõÙ£

3©

àõ Ëá¯ñ Ñ»ÍÏÉï³ó ³ëå»ïÁ« ÁÝÏ³Í
Ö»ñÙ³Ï ¹ÕÛ³ÏÇ ÙáËÇñÇ íñ³£
àõ ÑÇß»ó µáÉáñ ³ëïÕ»ñÁ Ñ³Ý·³Í«
àõ ÑÇß»ó Ññáï ÑÙ³ÛùÁ Ýñ³£
ºÏ³í ¬ áõ ãÏ³£ ´³Ûó ã¿± áñ« »ñµ ¹»é
Ðñ¹»ÑÝ ¿ñ É³÷áõÙ ¹ÕÛ³ÏÁ Çñ ÑÇÝª
´áó»ñÇ ÍáíáõÙ ÙÇ áëÏÇ ÃÇÃ»é
¼Ý·áõÙ ¿ñ« ß³ãáõÙ ¬ Ññ³í³ñë ÙÇ ÏÇÝ£
ú« ÃáÕ ·³¯« ÃáÕ ·³¯£ ÈÇÝÇ ³ñÛáõÝáï£
Ø»ËíÇ Çñ ëñïáõÙ« áñå»ë ù³Õóñ ëáõñ£
ÂáÕ ÝáñÇ¯ó í³éíÇ Ñ³ÙµáõÛñÁ Ññáï
àõ ÑÙ³ÛùÁ Ñáõñ©©©
ºí Ãá°Õ ãÉÇÝÇ »ñ³½Ý ³ëïÕ³ÛÇÝ ¬
Ö»ñÙ³Ï ¹ÕÛ³ÏÇ ³ÝÙ³ñÙÇÝ áõñáõÝ©©©
ºí ã¿± áñ áëÏÇ Ïñ³ÏÝ»ñ Ï³ÛÇÝ
Ø»éÝ»Éáõó ³é³ç Ýñ³ ³ãù»ñáõÙ©©©©

4©

¸áõ ÇÝÓ Ùáï ¿Çñ£ Äåï³óÇñ ¬ áõ Ñáõñ
Ð³ÙµáõÛñÇ Å³ÙÇÝ Ñá·Çëª ·áÑ« ¹Å·áÑª
ÀÝÏ³í ·Çß»ñÇ ËáéáãÇ Ù»ç Ëáñ ¬
´³Ûó ûñÑÝáõÙ ¿Ç Ññ¹»ÑÝ»ñÁ ùá£
ºë ûñÑÝáõÙ ¿Ç£ ÄåïáõÙ ¿Çñ ¹áõ£
àõ Ññ¹»Ñ»óÇ ÇÙ ¹ÕÛ³ÏÁ ÑÇÝ«
àñ Ç°ÙÁ ÉÇÝ»ë« ã¹³éÝ³ë áõñáõ«
àñ ÇÝÓ Ùáï ÙÝ³ëª å³ñ½ áõ »ñÏñ³ÛÇÝ©©©©
´³Ûó á±õñ ·Ý³óÇñ« ÇÝãá±õ Ñ»é³ó³ñ£
Â»± ¬ ³Ûëï»Õ »ë ¹áõ« µ³Ûó Ù»Ý³Ï »Ù »ë«
ÆÝãá±õ Ñ»é³ó³ñ áõ óÝáñù ¹³ñÓ³ñª
Ð»é³íá¯ñ áõñáõ ¬ ³ÝÙ³ñÙÇÝ« ³Ýï»ë£
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
Ö»ñÙ³Ï ¹ÕÛ³ÏÇ ÙáËÇñÇ íñ³«
ÐÇß»Éáí áëÏÇ ÑñÃÇéÁ Ù³ñ³Í ¬
²Ý½áñ ßßÝçáõÙ áõ Ï³ÝãáõÙ ¿ñ Ý³©
¬ Ð»ï»¯ñ³-óÝáñù« Ñ»ï»¯ñ³ - »ñ³½©©©©

1916

ՀՐԴԵՀԸ

1©

ÐëÏ³ ß»Ýù»ñÁ Ñáõñ áõ ÍËÇ Ù»ç«
Þ»Ýù»ñÁ ÑëÏ³ í³éíáõÙ »Ý« ÷ÉãáõÙ£
´áó»ñÁª Ï³ñÙÇñ Ý³Û³¹Ý»ñÇ å»ë
ÌË»ñÇ ÙÇçÇó »ñÏÇÝù »Ý ÃéãáõÙ£
²ÛÝ á±ñï»Õ ¿ÇÝ« á±õñ ¿ÇÝ å³Ñí³Í
ö»ñÇÝ»ñÝ ³Éí³Ý Ïñ³ÏÇ« ÑñÇ«
²ÝÙ³Ñ ì³Ñ³·ÝÇ Ñ³ñëÝ»ñÝ Ññ³í³ñë«
Ü³Û³¹Ý»ñÁ ³Ûë Ï³ñÙÇñ ÷ñ÷áõñÇ£
ºñ·áí áõ Í³÷áí »ñÏÇÝù »Ý ÃéãáõÙª
¸»åÇ ³ñ»õÇ ·ÇñÏÁ Ùáé³óí³Í©
Þ»Ýù»ñÁ« ë³Ï³ÛÝ« ÷ÉãáõÙ »Ý« ÷ÉãáõÙª
Üñ³Ýó Ï³ñáïÇÝ áÕç³Ï»½ ¹³ñÓ³Í£

2©

ØáËÇñÇ ÙÇçÇó ¬ Ï³ñÙÇñ Ïñ³ÏÝ»ñ£
ØÇÃ» ãÇ± Ù³ñ»É« ÙÇÃ» ãÇ± Ñ³Ý·»É£

²ãù»ñ »Ý Ï³ñÍ»ë ¬ Ï³ëÏ³Íáï« Ññáï£
´áóÏÉïáõÙ »Ýª ÑÇÝ Ññ¹»ÑÇÝ Ï³ñáï£

ØáËÇñÇ ÙÇçÇó ÑëÏáõÙ »Ý ÑëÏáõÙ«
â»±ë ï»ëÝáõÙ Ù³ÑÁ ¬ ³ãù»ñÇ áëÏáõÙ£

²Ñ³ ËÝ¹³óÇÝ£ â»±ë ëáëÏáõÙ ÑñÇó£ ¬
Ð»¯Û« Ñ³ë»¯ù ¬ Ñ³ë»¯ù© Ññ¹»Ñ ¿ ÝáñÇó£

1916

ԵԶԵՐՔԸ ԱԻԴ

Ðá·áõ Ñ»é³íáñ ¹³ñå³ëÇó ³Ý¹ÇÝ«
àõñ Ùßáõß ¿« Ù»·« ¬
àõñ Ã³ÝÓñ ÙÇ·áõÙ íËïáõÙ »Ý ÙÃÇÝ
Î³ëÏ³ÍÝ»ñÁ Ý»Ý·«
àõñ ãÇ Ã³÷³ÝóáõÙ Ý³Ûí³ÍùÁ »ñµ»ù ¬
ÊáÑÁ ÙÇ³ÙÇï« ¬
Î³ ÙÇ ÙáõÃ »½»ñù« ³ÝáõÝÁ ¬ ²Ç¹£

Ðá·áõ ³Û¹ í»ñçÇÝ ¹³ñå³ëÇ ³é³ç
ÐëÏáõÙ ¿ ³ÝùáõÝ
²Û¹ ÙáõÃ »½»ñùÇ ³ñù³Ý ³Ý»ñ³½ ¬
ê»õ³Ñ»ñ ÙÇ ßáõÝª
ÎáõÛñ Ý³Ûí³ÍùÁ Çñ Ïáõñáñ»Ý Ñ³é³Íª
ÐÇí³Ý¹áï ÙáõÅáõÙ£

ÐëÏáõÙ ¿« Ùé³ÛÉ« Çñ »½»ñùÁ Ù³é«
Æñ »½»ñùÁ ÑÇÝ«
àõñ í»ñçÇÝ« ×Õ×ÇÙ ·áÛáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ
Ð³ÝÓÝí³Í ÙáõÃÇÝª
î³é³åáõÙ ¿ Ù»ñ Ù³ñáÕ« Ñá·»í³ñ
ºñ³½Ç Ñá·ÇÝ£

àõ ÙáõÃ ¿ ³ÛÝï»Õ« ³Ý»ñ³½ ÙáõÅáõÙ« ¬
î³ÕïáõÏ« ³Ù³ÛÇ£
àõ óáõñï ¿ ³ÛÝï»Õª êïÇùëÝ ¿ ÑáëáõÙ«
¶³Ý·»ëÁ Ù³ÑÇª
Ð³íÇï»ÝáõÃÛ³Ý É³µÇñÇÝÃáëáõÙ
²ÝÇÙ³Ý³ÉÇ£

àõ ³ÛÝ »½»ñùÇ ë»õ³Ñ»ñ ³ñù³Ý ¬
²ÝÏáõßï« ³ÝáÃÇ« ¬
ÐëÏáõÙ ¿« áñ çÇÝç »ñ³½Ý»ñÁ ·³Ý ¬
´éÝÇ« ÑáßáïÇ« ¬
àõ »ñ³½Ý»ñÇ ¹Ç»ñÝ ³ÝÏ»Ý¹³Ý
êïÇùëÁ Ý»ïÇ£

àõ Ñá·áõ í»ñçÇÝ ¹³ñå³ëÇó ³Ý¹ÇÝ
Ü»Ý·« ÑëÏáõÙ ¿ Ý³£
ÐëÏáõÙ ¿« áñ çÇÝç »ñ³½Ý»ñÝ ÁÝÏÝÇÝ
º½»ñùÁ Ýñ³£
ºí áéÝáõÙ ¿ Ý³ ÉáõÛë ·Çß»ñÝ»ñÇÝ ¬ ÈáõëÇÝÇ íñ³£

1916

ՄԱՐԻ, Է՛Գ ԹՌՉՈՒՆ...

â·Çï»Ù« Ø³ñÇ« »ñÏÝùÇ ÙáíÇó
ÆÝãá±õ ¿ñ Ñá·Çë Ï³ñáïáí Ï³ÝãáõÙ«
àñ ×³Ëñ»ë« Ãéã»ë« í»ñ³Ý³ë ÝáñÇó«
Ø³ñÇ« Ç°Ù Ø³ñÇ« Ø³ñÇ« ¿¯· ÃéãáõÝ£
¸³ßï»ñÁ ÙÇ³ÛÝ ·ñ³íáõÙ »Ý ù»½©
¸³ßï»ñÁ Ï³Ý³ã« ·áÑ³ñÁ óáÕÇ£ ¬
¸³ßï»ñÇ ÙÇ·áõÙ Ïáñóñ»É »Ù »ë
ØÇ ÑÇÝ« »ñÏñ³ÛÇÝ µ»ñÏñ³ÝùÇ áõÕÇ£
Øáé³ó»É »Ù »ë ¹³ßï»ñÇ áõÕÇÝ©
Øáé³ó»É ¿ ÇÙ »ñ³½áÕ Ñá·ÇÝ
ÐáíÁ ¹³ßï»ñÇ« ½ÙñáõËïÁ Ï³Ý³ã©
²ßË³ñÑÁ Ù»é³í Ñ³í»ñÅÇ ³é³ç ¬
ºí »ë Ùáé³ó³ µ³ËïÁ ³ßË³ñÑÇª
²ßË³ñÑÇ Ñ»éáõÝ áõ µ³ËïÁ µ³ñÇ£
ÈáõëÝÛ³Ï ·Çß»ñáí »ë ×³Ù÷³ ÁÝÏ³
àõ ÏÛ³ÝùÁ ÃáÕ³Í« áõ ÏÛ³ÝùÇ Ñ»éáõÝ ¬
Â³Õ»óÇ Ñá·Çë Éáõé áõ ÉáõëÝÏ³
Ð³íÇï»ÝáõÃÛ³Ý Ù»é³Í ¹³ßï»ñáõÙ£
àõ Éáõé ¿ ßáõñçë ¬ ÓÙ»é áõ ·Çß»ñ«
àõ »ñ·Á Ù³ÑÇ« áñ ÏáãíáõÙ ¿ ¬ ë»ñ£ ¬

Ø»é³Í ¿« Ø³ñÇ¯« ÇÙ ëÇñïÁ ÑÇÙ³£
Þáõñçë ¬ ÉéáõÃÛáõÝ« áõ ·Çß»ñ« áõ Ù³Ñ©
Þáõñçë ù³ñ³ó³Í »ñ³½Á Ù³ÑÇ©
¬ Îáõ½»Ç¯ ³ÛÝå»ë« áñ »ï ¹³éÝ³ÛÇ
àõ Ñ³Ùµáõñ»Ç ßñÃ»ñÁ ÑáÕÇ©
öÝïñ»Ç ÙÇ å³ñ½« »ñÏñ³ÛÇÝ áõÕÇ«
Ðá¯ÕÁ ÉÇ½»Ç« áñå»ë Ñ³Ùñ ßáõÝ ¬
àõ Éá¯õé Ïáñã»Ç ³ßË³ñÑÇ ÷áßáõÙ©©©©
²Ë« óáõñï ¿ ³Ûëï»Õ ¬ »ñÏÝÇ Ï³Ù³ñáõÙ ¬
âÇ í³éáõÙ ³Ûëï»Õ ×³é³·³ÛÃÁ Ñáõñ©
ºñÏÝùáõÙ ãÏ³ Í³ÕÇÏ áõ ·³ñáõÝ
àõ ëáõï ¿ Ñá·áõ µ»ñÏñ³ÝùÁ Ù³ùáõñ£
Ø³ñÇ« Ç°Ù Ø³ñÇ« ÙÝ³óÇñ Ý³ËßáõÝ«
²ñ»õáï áõ ï³ù ¹³ßï»ñáõÙ »ñÏñÇ«
ÂáÕ Ñá·Ç¹ ½Ý·³° »ñÏñÇ ÙßáõßáõÙ«
²ßË³ñÑÇ ÙáõÅáõÙ ÃáÕ Ñá·Ç¹ µ»ñÏñÇ£
ØÇ° Ý³ÛÇñ ¹áõ í»ñ© ÃáÕ ÏÛ³Ýù¹ ÉÇÝÇ
àëÏÇ ÙÇ ÕáÕ³Ýç© í³°é µ³ËïÇ ÑÝãÛáõÝ«
ÂáÕ ÏÛ³Ýù¹ ÉÇÝÇ ÑáõñÑñáÕ ·ÇÝÇ«
Ø³ñÇ« Ç°Ù Ø³ñÇ« Ø³ñÇ« ¿¯· ÃéãáõÝ©©©©

¬ ÆëÏ »±ë© Ç±Ýã ³Ý»Ù »ë« áñ ÙÝ³óÇ
ºñÏÝÇ ¹³ßï»ñáõÙ ¬ áõ Ù»é³í Ñá·Çë«
ºë« áñ »ñÏñ³ÛÇÝ ÏÛ³Ýùë Ã³Õ»óÇ ¬
Èëá±õÙ »ë« Ø³ñÇ« ¬ Ç±Ýã ³ñÇ »ë ÇÝÓ£
ÆÝãá±õ ³ñ»õÇ Ñ³ÙµáõÛñÁ »ñµ»ù
âí³é»ó ÇÙ Ù»ç ó³ÝÏáõÃÛáõÝ áõ ¹áÕ
àõ ãÑñ¹»Ñ»ó ëÇñïë Ñá·Ý³µ»Ï
øá Ñáõñ Ù³ñÙÝÇ ÑÙ³ÛùÁ ¹ÛáõÃáÕ£
´³Ûó ã¿± áñ Ñá·ÇÝ« ³ëáõÙ »Ý áõÝÇ«
Î³Ù ·áõó» ³é³ç áõÝ»ó»É ¿ Ý³ ¬
Î³ñÙÇñ Ï³ñáïÁ Ï³ñÙÇñ ³ñÛáõÝÇ
àõ Ññ¹»ÑáõÙÇ »ñ³½Á ³Ý³Ñ£
²Ë« Ù³ñ¹áõ Ñá·ÇÝ« ³ëáõÙ »Ý« ³é³ç
²åñ»É ¿ ³ÛÝï»Õ ¬ ³ñ»õÇ íñ³«
ºÕ»É ¿ í³éÙ³Ý ËÝ¹³·ÇÝ »ñ³½«
Ðñáï« Ññ³Ý³½« áõ ³ÝáõÝÁ ¬ è³£
ì³éí»É ¿ ³ÝÙ³ñ ³ñ»õÇ Ñá·áõÙª
ÆÝùÁ ½áÑ Çñ»Ý áõ ½áÑ³µ»ñáÕ«
àõ ë÷é»É ¿ ÙáõÃ ûñ»ñÇ ÙÇ·áõÙ
Ðñ¹»Ñ áõ Ï³ñáï« ó³ÝÏáõÃÛáõÝ áõ ¹áÕ£
àõ »Õ»É ¿ ³Ûë ÏÛ³ÝùÁ »ñÏñ³ÛÇÝ
²ñ»õÇ ³é³ç Ë³ÝÓí³Í ÙÇ ½áÑ©
²ÕáÃù »Ý ³ñ»É Ññ³Ï³Ù è³ÇÝ ¬
²åñ»É »Ý ÑñáõÙ áõ ³Ýó»É »Ý ·áÑ£

Ðá·Ý»¯É »Ù« Ñá·Ý»¯É »ñ³½Çó« Ù³ÑÇó«
²Ýï³ñµ»ñáõÃÛ³Ý íÇ×³ÏÇó »ñ»ñ©
àõ½áõÙ »Ù ½·³É« ßáß³÷»É ÝáñÇó«
âáõÝ»Ý³É »ñ³½« ÃéÇãù áõ Ã»õ»ñ£
Îáõ½»Ç¯ ÉÇÝ»É Ñ³ëï³ï áõ Ï³ñáÕ«
²ßË³ñÑÁ ½·³É« áñå»ë ù³Õóñ ¹áÕ«
ºí ³ÙµáÕç ÏÛ³Ýùáí ÙÇ å³Ñ »ñÏ³ñáÕ
ì³éí»É áõ Ù³ñ»É Ññ×í³ÝùáõÙ µ³ÝïáÕ£
ºí ÇÝãá±õ Ñ³Ù³ñ ÇÙ Ù³ñÙÇÝÁ ÉáõÛë«
Ø³ñÙÇÝÁ Ù³ñáÕ« Ù³ñÙÇÝÁ ÑÇí³Ý¹
¸»é å»ïù ¿ ÏñÇ ¹Ç³ÏÁ Ñá·áõë«
àñå»ë Í³Ýñ µ»éª ÑÝ³ÙÛ³ ³í³Ý¹£
ÖÝßáõÙ ¿« ×ÝßáõÙ áõë»ñÇë íñ³
¸Ç³ÏÁ ³Û¹ óáõñï« Í³Ýñ« ³Ýµ³Å³Ý«
ÆÝãá±õ »Ù ÏñáõÙ »ë µ»éÁ Ýñ³«
²Û¹ µ»éÁ ¹³Å³Ý£

ºí ÇÝãáõ ÑÇÙ³« ûñ»ñÇë ÍáóáõÙ«
àõñ µ»ñ»É ¿ ÇÝÓ µ³ËïÁ ³Ûë ·Çß»ñ ¬
ºë ÇÝÓ »Ù ÷ÝïñáõÙ áõ Ù»é»ÉáóáõÙ
ì»ñçÇÝ ï³·Ý³åáõÙ« áñ ÏáãíáõÙ ¿ ¬ ë»ñ©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
ºë ÇÝÓ »Ù áõ½áõÙ« Ç°ÝÓ« Éëá±õÙ »ë« ÏÇ°Ý«
ÆÝÓ« áñ ã»°Ù ÉÇÝÇ ¿É áõñÇß ³Ý·³Ù«
àñ í³ÕÁ åÇïÇ Ñá°Õ ¹³éÝ³Ù ÏñÏÇÝ
àõ ³ÝóÝ»Ù ³Ý¹³ñÓ áõ ³ßË³ñÑ ã·³Ù£
Æ±Ýã ³Ý»Ù »ë« ÏÇÝ« ¬ Ç±Ýã ³Ý»Ù ÑÇÙ³«
Â» ½·³Ù« áñ »ë ³Ýó»É »Ù ³Ý¹³ñÓ ¬
àõ óáõñï ÙßáõßáõÙ ×»ñÙ³Ï »ñ»õ³
Ø³ÑÁª ³ëïÕ³ÛÇÝ ½·»ëïÝ»ñ Ñ³·³Í£
ºí óáõÛó ï³ Ý³ ÇÙ »ñ³½³Í áõÕÇÝª
Ð³íÇï»ÝáõÃÛ³Ý ë³ÑÙ³ÝÁ áõÝ³ÛÝ ¬
ºí »ë Ñ³ëÏ³Ý³Ù« áñ Ñ³í»ñÅÁ ÑÇÝ
ì»ñç ãÇ áõÝ»Ý³« áñ Ñ³Ý·ëï³Ý³Ù©©©
ºñµ ½·³Ù Ñ³ÝÏ³ñÍ« áñ Ñ³ë»É »Ù »ë
Ð³íÇï»ÝáõÃÛ³Ý ë³ÑÙ³ÝÁ ¬ áõ Ý³«
ø³ñ³ó³Í Ñá·Çëª ³Ý»ñ³½« ³Ýï»ëª
òá¯õñï Ñ³í»ñÅáõÃÛ³Ý »½»ñùáõÙ ÙÝ³£
â¿± áñ áí Ñ³ë³í Ñ³íÇï»ÝáõÃÛ³Ý
àõ ÝÇñí³Ý³ÛÇ ÉáõëÝ³ßË³ñÑÁ ë³é ¬
Ü³ ¿É ãÇ¯ ¹³éÝ³ ÏÛ³ÝùÇ ³Ýë³ÑÙ³Ý
úíÏÇ³ÝÁ« áñ ÏáãíáõÙ ¿ ê³Ýë³ñ©©©

ú« Í³°Ýñ ¿« Í³°Ýñ ¿« û« Í³¯Ýñ ¿ ³ÛÝù³Ý
àõë»ñÇë Ñ³Ù³ñ µ»éÁ Ñ³í»ñÅÇ©
¬ ²Ë« ÉÇÝ»É Ã»Ã»¯õ« Ññá¯ï« Ññ³Ï³¯Ù«
ì³éí»É« áñå»ë ½áÑ« ½áÑë ãÙ»ñÅÇ
²ñ»õÁ ¬ ³ñ»õ« áõ ²°·ÝÇ« áõ è³©
ì³éí»É áõ Ù³ñ»¯É ³ßË³ñÑÇ íñ³ª
¼áÑÇ¯ å»ë ³ñ¹³ñ« ÇÝùÝ³³ÙáùÇã ¬
àõ Ù³ÑÇó Ñ»ïá ãÉÇÝÇ¯ áãÇÝã©©©

1916

ԾԻԱԾԱՆ

Î³ñÇÝ» øáÃ³Ý×Û³ÝÇÝ

¸áõ ÇÙ í»ñçÇ¯Ý« ÇñÇÏÝ³ÛÇ¯Ý« ³ëïÕ³ÛÇÝ ùáõÛñ©©©

Î²ðê« 1916
ØàêÎì²« 1917

ºë ³ëïÕ³ÛÇÝ ÙÇ åá»ï« È³µÇñÇÝÃáõÙ ùá Î³åáõÛï«
øá°õÛñ« ³ÝóÝáõÙ »Ù« áñå»ë ³ëïÕ« Ñá·Çë ¬ Ù»é³Í ³ëïÕÇ ÷³ÛÉ©
²ÛÝù³Ý ïñïáõÙ ¿ Ñá·Çë« µ³Ûó ÙÇßï ÅåïáõÙ ¿ Ñá·áõ¹«
àñ »ñ³½Á ã¹³éÝ³ ¶áÕ·áÃ³ÛÇ ×³Ý³å³ñÑ©©©©

Ðá·ÇÝ ãÇ Ù»éÝáõÙ£ Ø³ñÙÇÝÁ ÃáÕ³Í »ñÏñ³ÛÇÝ ÷áëáõÙ
Â³÷³éáõÙ ¿ Ý³ îÇ»½»ñ³Ï³Ý È³µÇñÇÝÃáëáõÙ£

²ÝóÝáõÙ ¿ µáÉáñ ×³Ù÷³Ý»ñÁ ëáõï áõ ³Ýµ»ñ »ñÏñÇ« ¬
àñ å³ÛÍ³é« Ù³ùáõñ« ¹³ñÓ»ñÇó Ñ»ïá« ¬ øá ·ñÏáõÙ µ»ñÏñÇ£
´³Ûó »±ñµ ÏÑ³ëÝÇ Ñá·Çë« áñå»ë ë»·« ëñµ³ó³Í ÙÇ ½áÑ« ¬
Ø³Ûñ³Ùáõï³ÛÇÝ º½»ñùÁ Î³åáõÛï« ¬ ÉáõÛë »½»ñùÁ øá©©©©

ԾԻԱԾԱՆԸ

1©

Èáõë³Ù÷á÷Ç¯ å»ë ³ÕçÇÏª ²ëïí³Í³Ùáñ ³ãù»ñáí«
Âáù³Ëï³íáñ« Ã³÷³ÝóÇÏ« Ù³ñÙÇÝÇ¯ å»ë »ñ³½Ç«
Î³åá°õÛï ³ÕçÇÏ« ³Ï³ÃÇ áõ Ï³ÃÇ å»ë Ñá·»Ãáí«
Èáõë³Ù÷á÷Ç¯ å»ë ³ÕçÇÏ©©©

ºë Ç±Ýã ³Ý»Ù« Ç±Ýã ³Ý»Ù« áñ ãÙ»éÝÇ ÇÙ Ñá·ÇÝ«
àñ ãÙ³ñÇ ÇÙ Ñá·ÇÝ ùá ³Ï³Ã» ³ãù»ñáõÙ©
ºë Ç±Ýã ³Ý»Ù« áñ ÙÝ³ ÍÇ³Í³ÝÁ »ñ»ù·áõÛÝ«
àñ ãóÝ¹Ç« ãÙ³ñÇ¯ ÇÙ Ñá·áõ Ñ»éáõÝ©©©©©

Èáõë³Ù÷á÷Ç¯ å»ë ³ÕçÇÏª ²ëïí³Í³Ùáñ ³ãù»ñáí«
Âáù³Ëï³íáñ« Ã³÷³ÝóÇÏ« Ù³ñÙÇÝÇ¯ å»ë »ñ³½Ç«
Î³åá°õÛï ³ÕçÇÏ« ³Ï³ÃÇ áõ Ï³ÃÇ¯ å»ë Ñá·»Ãáí«
Èáõë³Ù÷á÷Ç¯ å»ë ³ÕçÇÏ©©©

2©

ºñ»ù ·áõÛÝ Ï³ »ñ³½³ÛÇÝ ùá »ñÏñáõÙ ¬
ºñ»ù ·áõÛÝ£
Â³÷³ÝóÇÏ »Ý ³ÛÝ ·áõÛÝ»ñÁ ùá »ñÏñáõÙ ¬
øá Ñá·áõÙ£

¸áõ ÅåïáõÙ »ë© ùá Éáõë³íáñ ³ãù»ñáõÙ ¬
ºñ»ù ÷³ÛÉ© ¬
àõ µ³óíáõÙ ¿« Ï³åá°õÛï ³ÕçÇÏ« ùá Ñ»éáõÝ
Èáõë³í³é£

ºí ï»ëÝáõÙ »Ù ¹ÕÛ³ÏÝ»ñ¹ »ñÏÝ³Ñáõå«
¶Ùµ»ÃÝ»ñ¹ ë»·£
ºí ÑÇßáõÙ »Ù áëÏ»Í³ÕÇÏ ÙÇ ³ëáõå«
àñ ÁÝÏ³í »ñ»Ï£

àõ ÉëáõÙ »Ù« áñ ÇñÇÏí³ ÙßáõßáõÙ«
²ÝÓñ»õÇó Ñ»ïá«
ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ ½³Ý·³ÏÝ»ñÝ »Ý Ï³ñÏ³ãáõÙ
àõ Ï³ÝãáõÙ »Ý« ·áÑ£

ºí ï»ëÝáõÙ »Ù« áñ ¹³ßï»ñÇ¹« É×»ñÇ¹«
Èá¯õÛë »ñÏñÇ¹ íñ³ ¬
²Ñ³ Çç»É ¿ ³Ý³å³Ï áõ í×Çï
ØÇ Ï³åáõÛï ÑÇÙ³£

àõ ï»ëÝáõÙ »Ù ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ Ï³åáõÛïáõÙ
´éÝÏí³Í ÏñÏÇÝ ¬
¶Ùµ»ÃÝ»ñÇ¹ »ñÏÝ³ëÉ³ó áõ ÅåïáõÝ
Ê³ã»ñÇ áëÏÇÝ©©©©

ºí »ñ³½Ç å»ë å³ñáõñíáõÙ ¿ Ñ³ÝÏ³ñÍ
ºñÏÇñ¹ ÇÙ Ñá·áõÙ«
æÇÝç »ñÏÇñ¹ª ³ãù»ñÇ¹ Ù»ç ¬ ÙÇ·³Ù³Í
ÆñÇÏáõÝ©©©

3©

ºñ»ù ×³×³Ýã« »ñ»ù »ñ³Ý·« »ñ»ù ·áõÛÝ«
àñ ³Ýó³Ý ¬
øá°õÛñ« Ï³å»É »Ý ùá ³ãù»ñáõÙ« ÇÙ Ñá·áõÙ ¬
ÌÇ³Í³Ý£

ԿԱՊՈՒՅՏԸ

1©

Î³åáõÛïÁ Ñá·áõ ³ÕáÃ³ÝùÝ ¿« ùáõÛñ«
Î³åáõÛïÁ ¬ Ã³ËÇÍ©
Î³åáõÛïÁ ¬ Ï³ñáï Ã³÷³ÝóÇÏ« Ù³ùáõñ«
àõ Ñëï³Ï« áõ çÇÝç£

Î³åáõÛïÁ ùñáç ³ãù»ñÇ ³ÝÑáõÝ
²é³íáïÝ ¿ Ã³ó£
Î³åáõÛïáõÙ Ñá·Çë ÙÇ ÑÇÝ ÇñÇÏáõÝ
²Ý½á¯ñ Ñ»ÍÏÉï³ó£

Î³åáõÛïÁ Í»·ÇÝ ³ÕáÃùÇ Ï³ÝãáÕ
ÔáÕ³ÝçÝ ¿ ½³Ý·Ç£
Î³åáõÛïÁ ¬ ³ñóáõÝù« áõ Ï³åáõÛïÁ ¬ óáÕ
Ðá·áõ« »ñÏÝùÇ£

Î³åáõÛïáõÙ ³Ýëáõï Ëáëù»ñ »Ý ÑáëáõÙ
ºñÏÝùÇó ¬ »ñÏÇÝù£
Ðá·Çë ¬ Î³åáõÛïÇ É³µÇñÇÝÃáëáõÙ
êñµ³ó³Í ÏÝÇù£

²ÛÝ« áñ ãÇ »Õ»É« áñ å»°ïù ¿ ÉÇÝÇ
Ø³ÝÏ³Ï³Ý ëñïáõÙ ¬
ÐáëáõÙ ¿« áñå»ë Éáõë³íáñ ·ÇÝÇ ¬
Ðá·áõ Ï³åáõÛïáõÙ£

2©

²ñ»õÇó ³é³ç »õ áëÏáõó ³é³ç ¬
îñïá¯õÙ ¿ ³ÛÝù³Ý©
ÊÙáõÙ ¿ Ñá·ÇÝ µ³Å³ÏÁ »ñ³½
²Û¹ Ïá°õÛë ïñïÙáõÃÛ³Ý£

²ñ»õÇó ³é³ç« »ñµ Ï³åáõÛïÁª Ñ»½«
ê÷ñÃÝ³¯Í« ·áõÝ³¯ï ¬
ÐÇí³Ý¹ ³ÕçÏ³ »ñ³½ ¿ Ï³ñÍ»ëª
²Õáï« Éáõë³Ï³Ã£

ºñµ ³ëïÕÁª ÙÇ å³Ñ ¹³éÝ³Éáí ³Ýï»ëª
ì³éíáõÙ ¿ Ñ³ÝÏ³ñÍ£
ºñµ ïÇ»½»ñùÁ ³ÕáÃù ¿ Ï³ñÍ»ëª
Ðá·áõ Ù»ç Ñ³Ý·³Í£

ºñµ ¹»é á°ã ÙÇ Ó³ÛÝ ãÇ° ÁÝÏÝáõÙ Ñá·áõ
´³Å³ÏÇ Ù»ç Éáõé£ ¬
ºñµ áñå»ë áõñáõ ¹»é ùÝ³Í »ë ¹áõ
Î³åáõÛïáõÙ Ù³ùáõñ£

3©

²é³íáï Ï³ÝáõË« »ñµ ³ñ»õ ãÏ³«
Èáõé ½·áõÙ »Ù »ë« ¬
àñ Éáõë» Ñá·ÇÝ ùÝ³Í ³ÕçÏ³
ØáïÇ¯Ï ¿ ³ÛÝå»ë£

àõ ÉëáõÙ »Ù »ë« ÉëáõÙ »Ù ÙÇ³ÛÝ«
ºñ³½áõÝ-ïñïáõÙ£
ÄåïáõÙ ¿ Ñá·Çë ³Ý¹áññ ïñïÙáõÃÛ³Ý
¶áõÝ³ï Ï³åáõÛïáõÙ£

¼·áõÙ ¿ Ñá·Çë ßñÃ»ñÇ íñ³ª
²ÝÙ³ñÙÇÝ« ¹áÕ¹áç ¬
Î³åáõÛï« »ñÏÝ³·áõÝ Ñ³ÙµáõÛñÁ Ýñ³ ¬
Èáõë³íá¯ñ ùñáç£

4©

øá°õÛñ« ³ñóáõÝùÝ»ñÁ ¬ Ù³ùáõñ
ÔáÕ³ÝçÝ»ñ »Ý« áñ
ÐÕ³ÝáõÙ »Ý »ñÏÝ³·áõÛÝ
¼³Ý·-³ãù»ñ¹ Ëáñ£

ÔáÕ³ÝçÝ»¯ñ »Ý ¬ Éáõë³íáñ« ¬
Îá¯õÛë ÃéÇãù áõ Ã»¯õ©
ÔáÕ³ÝçÝ»°ñ »Ý ¬ Ã»õ³íá¯ñ
àõ Ã»Ã»¯õ« Ã»Ã»¯õ©©©©©

5©

ºñµ ãÏ³ÛÇñ Ï³ñÍ»ë ¹áõª ¹ÕÛ³ÏáõÙ Ñá·áõ
²ÝßßáõÏ ùÝ³Í« ¬
øá°õÛñ« ÇÙ Ñá·ÇÝ« ³ëïÕ³ÛÇÝ« áñå»ë ÝÇÝçÁ ùá ¬
Î³åáõÛïáõÙ ÙÝ³ó£ ¬

ä³ïáõÑ³ÝÇó ¹ÕÛ³ÏÇ »ë ï»ëÝáõÙ ¿Ç
ºñÏÇÝùÝ»ñÁ µÇÉ£
ÞñÃ»ñÇë Ù»ç« Ñá·áõë Ù»ç ÙÇ Ëáëù áõÝ»Ç©
¬ øá°õÛñ« ùÝÇ°ñ« ùÝÇ°ñ©©©

ØÇ³ÛÝ ½·áõÙ ¿Ç »ëª Éáõé« ïñïáõÙ ³ÛÝå»ëª
àñ ³Ù»Ý ÇÝãáõÙ ¬
øá Éáõë³íáñ ¿áõÃÛ³Ý Ñ³ñ³½³ï áõ Ñ»½
Î³åáõÛïÝ ¿ ßÝãáõÙ£

ºí ãÏ³ÛÇñ Ï³ñÍ»ë ¹áõª ¹ÕÛ³ÏáõÙ Ñá·áõ
²ÝßßáõÏ ùÝ³Í£
¬ øá°õÛñ« ÇÙ Ñá·ÇÝ« ³ëïÕ³ÛÇÝ« áñå»ë ÝÇÝçÁ ùá ¬
Î³åáõÛïá°õÙ ÙÝ³ó£

ՈՍԿԻՆ

1©

Î³åáõÛïÇ¯ Ù»ç« Ï³åáõÛïÇ¯ Ù»ç ¬ ³ñ»õÇ áëÏÇÝ£
¬ øÝÇ°ñ« ùÝÇ°ñ« Ï³åá°õÛï ³ÕçÇÏ« ã½³ñÃÝ»ë Í»·ÇÝ£

Î³ñ³åÝ»ñÁ É×»ñÇ Ù»ç« çñ»ñÇ íñ³
¸»é ùÝ»É »Ý« ¹»é ÝÇñÑáõÙ »Ý© Ï³ñÃÝ³Ý³Ý ÑÇÙ³£

àõ ½³Ý·»ñÁ ÕáÕ³ÝçáõÙ »Ýª Ï³ñÏ³ãáõÝ« ÑÝãáõÝ« ¬
ö³ËóÝáõÙ »Ý ³ëïÕ»ñÇ ãáõÝ áõ Ï³Ýãá°õÙ« Ï³ÝãáõÙ£

Ê³°ãÁ í³ÝùÇ« »°ñ·Á ½³Ý·Ç ¬ Ï³åáõÛïáõÙ í»ñçÇÝ©
¬ ¼³ñÃÇ°ñ« ½³ñÃÇ°ñ« Ï³åá°õÛï ³ÕçÇÏ« áõ Ý³ÛÇ°ñ Ë³ãÇÝ©©©

Ü³ áëÏÇ° ¿« »ñÏÇ°Ýù Ý»ï³Í ÙÇ Ïïáñ áëÏÇ©
Ü³ ¬ ÙÇ »ñ³½« áëÏÇ° ÙÇñ³Å ³ñÃÝ³ó³Í ËáëùÇ£

àõ ³ñ»õÇ Ã»õÁ ³Ñ³ É×»ñÇ ÝÇñÑáõÙ
Ðñ¹»ÑáõÙ ¿ ³ëïÕ³ÝÏ³ñ ïñïÙáõÃÛ³Ý Ñ»éáõÝ©©©©

àõ Ù³ñáõÙ »Ý« áõ Ù»éÝáõÙ »Ý ³ÛÝ ³ëïÕ»ñÁ« ï»°ë£
²ñÃÝ³ó»É »Ý Ï³ñ³åÝ»ñÁ áõ Ï³Ýãá°õÙ »Ý Ù»½£

øá°õÛñ« í³ÛñÏÛ³ÝÁ ëñµ³½³°Ý ¿ ¬ µéÝÏáõÙ áõ Ù³Ñ«
Î³ñ³åÝ»ñÁ« áñ Ï³ÝãáõÙ »Ý« ÏÙ»éÝ»Ý ÑÇÙ³£

àõ ÏÙ³ñÇ Ë³ãÁ í³ÝùÇ Ï³åáõÛïáõÙ í»ñçÇÝ©
¬ ¼³ñÃÇ°ñ« ½³ñÃÇ°ñ« Ï³åá°õÛï ³ÕçÇÏ« ¬ áõ Ý³ÛÇ°ñ Ë³ãÇÝ©©©

2©

²ñ»õÇ áëÏÇÝ ÇÝãá±õ ¿ ÷³ÏáõÙ
Ø»ñ ³ãù»ñÁ Ã³ó ¬
ºñµª Ï³åáõÛï »ñ³½Ý ³ñÃÝ³ó³Í Ñá·áõÙª
Ü³ÛáõÙ »Ýù Ñ³ÝÏ³ñÍ£

ºñµ µ³ó »Ýù ³ÝáõÙ ³ãù»ñëª Ï³åáõÛï«
²ëïÕ³ÛÇÝ ÝÇñÑÇó« ¬
àñ ï»ëÝ»Ýù áëÏáõ ÍÇÍ³ÕÁª ³Ý÷áõÛÃ
ÐÕ³ó³Í ÑñÇó£

ÆÝãá±õ ¿ ËáóáõÙ« ³ë»ÕÇ ÝÙ³Ý«
àëÏÇÝ ³ñ»õÇ ¬
Ø»Ý³íáñ Å³ÙÇÝ í»ñçÇ°Ý ïñïÙáõÃÛ³Ýª
ì»ñçÇ°Ý µ³ñ»õÇ©©©©

3©

¸áõ ïñïáõÙ »ë« µ³Ûó ³ñ»õÇ µéÝÏí³Í áëÏÇÝ
àëÏ»½ûÍ»É ¿ ùá Ï³åáõÛï« ³ëïÕ³ÛÇ°Ý Ñá·ÇÝ£

àõ ë÷ñÃÝ³Í ¹»ÙùÇ°¹ íñ³ ¬ µéÝÏíáÕ ÙÇ ÷³ÛÉ©
²ÛÝ ³ñ»°õÝ ¿« ³ÛÝ ³ñ»°õÝ ¿« ³ëïÕ³ÛÇ°Ý »Õµ³Ûñ£

¸áõ ã»±ë áõ½áõÙ« ¹áõ ã»±ë áõ½áõÙ ³ñ»õÇ áëÏÇÝ©
â»±ë Ñ³í³ïáõÙ ³ñ»õÇ ï³Ï ßÇÏ³ó³Í Ñ³ëÏÇÝ©©©

ØÇ³ÛÝ Ý³ÛÇ°ñ áõ Ñ³ëÏ³óÇ°ñ« û« Ý³ÛÇ°ñ áõ ï»°ë© ¬
ØÇ áëÏ»·áõÛÝ ùáÕ »Ý Ñ³·»É ¹³ßï« ³Ýï³é áõ ë»½£

àõ É»éÝ³ÛÇÝ« »ñÏÇÝù ï³ÝáÕ ÓÛáõÝ³Í³ÍÏ áõÕÇÝ
Ðñ³Å»ßï ¿ ï³ÉÇë ÑÇÙ³ µÇÉ Ù³é³ËáõÕÇÝ©©©©©

ºí ³Ù»°Ý ï»Õ« ÇÝãå»ë »õ ³ÛÝ É»éÝáõÕáõ íñ³ ¬
´éÝÏí»É ¿ ÅåÇï - áëÏÇÝ ²ñ»õÇ ¬ Üñ³©©©©©

4©

ú« Ý³ÛÇñ áõ ï»°ë« Ý³ÛÇ°ñ áõ Ååï³«
ú« Ý³ÛÇ°ñ Ñ»éáõÝ© ¬
ì³éí»É ¿ ³Ñ³ ÙÇ áëÏÇ ßÕÃ³
øñáç ³ãù»ñáõÙ©©©©

ê÷ñÃÝ³Í« ·áõÝ³ï Ï³åáõÛïÁ ³ñ¹»Ý
âù³ó³í« ãÏ³©
ÄåïáõÝ« áëÏ»÷³ÛÉ í³éíáõÙ »Ý ùá ¹»Ù
²ãù»ñÝ ³ÕçÏ³£

ÞÕÃ³Ý áëÏ»·áõÛÝ« Ññ³ßùÇ¯ ßÕÃ³Ý
´éÝÏí»É ¿« ï»°ë£
Ü³ÛÇñ áõ Ååï³°« ¹áõ Ååï³° ÙÇ³ÛÝª
²ñ»õáï ¬ áõ Ñ»½©©©©

ºí ÃáÕ ëá¯õñµ Ãí³« áñå»ë ÏáõÛë Ñ»éáõÝ
Î³åáõÛï Ù»ÝáõÃÛ³Ý ¬
²ñ»õ³Í³·ÇÝ ùñáç ³ãù»ñáõÙ
´éÝÏí³Í ßÕÃ³Ý©©©

5©

úÕ³Ï-ûÕ³Ï« áëÏ»·áõÛÝ áõ Ññ³ß»Ï«
úñáñíáõÙ »Ý ³ÉÇùÝ»ñÁ É×»ñÇ£
¬ Î³åáõÛï ÝÇñÑáõÙ ëå³ëáõÙÁ ãÙ³ß»°ù©
ÂáÕ ³ñ»õÁ ÙÇ Ýá°ñ µ³ËïÇ Éáõñ µ»ñÇ£

²Ñ³ ×»ñÙ³Ï ³é³·³ëïÝ»ñÁª áëÏÇ
²ñ»õÇ ¹»Ù Ñ³ñëÝ»ñÇ å»ë ßÇÏ³ó³Íª
úñáñí»Éáí« Ý³½³ÝùÝ»ñáí« ÏáÕù - ÏáÕùÇ ¬
Ö³Ù÷³ ÁÝÏ³Ý ¹»åÇ Ñ»éáõÝ áëÏ»µ³ó©©©

¸»ÙÁ« Ñ»éáõÝ« Ï³åáõï³ãÛ³ çñ»ñáõÙ«
àëÏ»ÝÏ³ñ ¹»ÙùÁ ³ñ»õ - ³ñù³ÛÇ ¬
Ðáõñ - ÅåÇïÇ áëÏÇ Ã»ñÃ»ñ ¿ Ã³÷áõÙ«
àñ É³ëï»ñÇ ×³Ý³å³ñÑÁ ½³ñ¹³ñÇ©©©©

²é³·³ëïÝ»ñÁ« áëÏ»·áõÛÝ ùáÕ Ñ³·³Í«
²ñ»õ»ÉÛ³Ý Ñ³ñëÝ»ñÇ å»ë Ý³½³Ýáõï« ¬
úñáñí»Éáí ×³Ù÷³ ÁÝÏ³Ý Ã»õ³µ³óª
¸»åÇ áëÏÇ Ñ»é³ëï³ÝÝ»ñÝ ³ñ»õáï©©©©

6©

Ðñáï« Ññ³ß»Ï áëÏÇÝ ³ñ»õÇª
Ðñ¹»Ñí³Í Ñá·áõ ÑáíÝ ¿ »ñ»õÇ©©©

Ðáõñ ÑáíÁ Ñá·áõª Ññ¹»Ñí³Í ÑÇÙ³ ¬
È»éÝ³ÛÇÝ í³ÝùÇ Ë³ã»ñÇ íñ³£

ö³ñí»É ¿ í³ÝùÇ áëÏ»Ã»õ Ë³ãÇÝª
Äåï³í³éª áñå»ë Ñ³ÙµáõÛñÝ ³é³çÇÝ£

àñå»ë Ï³ñÙñáõÃÛáõÝÝ ³ÛÝ ³ÛñáÕ« Ññáïª
Ð³ñëÝ³Ï³Ý ¹»ÙùÇ¹ª ³ÙáÃË³Í Ï³ñáï©©©

àñå»ë Ã³÷³ÝóÇÏ Ï³ñÙñáõÃÛáõÝÝ ÑáëáÕª
²Ûï»ñÇ¹ íñ³ª áëÏ»·áõÛÝ ÙÇ ßáÕ©©©

7©

ºë Ñ³í³ïáõÙ »Ù Ñ³ëÏÇ ßßáõÏÇÝ« ËáëùÇÝ ¬
ºñµ Ñ³·»É »ë ³ñ»õÇ Ã³÷³ÝóÇÏ áëÏÇÝ£

Ð»é³ëï³ÝÝ»ñÁ Ñ³óÇ ¬ áëÏ»·áõÛÝ« áëÏ»·áõÛÝ£
¸áõ Ý³Û»óÇñ« Ååï³óÇñ ÇÙ ·áõÝ³ï Ñá·áõÝ£

²ãù»ñÇ¹ Ù»ç« Ñá·áõë Ù»ç« ùá°õÛñ ÇÙ« Ï³°ñ« ùá°õÛñ ÇÙ« Ï³°ñ
àëÏáõ ßßáõÏ« áëÏáõ ÷³ÛÉ« áëÏáõ ×³×³Ýã áëÏ»í³é£

ºí ÑáëáõÙ ¿ñ áëÏ»Íáõ÷ Ï³åáõÛïÇó ¹»åÇ í³ñª
²ñï»ñÇ ·ÇñÏÁ µ»ññÇª ÙÇ Ñ»ßïáõÃÛáõÝ Ññ³í³é£

àõ ÅåïáõÙ ¿ñ µéÝÏí³Í áëÏÇÝª ³Ýß»ç áõ ³Ý÷áõÛÃª
Î³åáõÛï Ñá·áõë« ³ãù»ñÇ¹« áõ »ñÏÝùÇ° Ù»ç Ï³åáõÛï£

ºí Ñ³í³ïáõÙ ¿Ç »ë Ñ³ëÏ»ñÇ ËáëùÇÝ«
àõ í³éíáõÙ ¿ñ Ï³åáõÛïáõÙ ³ñ»õÇ áëÏÇÝ©©©

8©

²ñ»õÁ ¬ áñå»ë ÙÇ áëÏÇ ÃÇÃ»é£
ÆëÏ »ñÏÇÝùÁ Ï³ ¬ áõ Ï³åáõÛï ¿ ¹»é£

¼Ý·áõÙ »Ý Ã»õ»ñÝª ³ñÝ³·áõÛÝ áõ í³é©
²ÛñíáõÙ ¿ Ý³ ¬ ÇÝãá±õ« á±õÙ Ñ³Ù³ñ£

ì³éíáõÙ »Ý« í³éíáõÙ Ï³åáõÛïáõÙ ³ÝÍÇñ
Â»õ»ñÁ Ýñ³ áõ åë³ÏÁ ÑÇñ£

àõ ×³ËñáõÙ ¿ Ý³ ¬ ÙÇ áëÏÇ ÃÇÃ»é£
ÆëÏ »ñÏÇÝùÁ Ï³ ¬ áõ Ï³åáõÛï ¿ ¹»é©©©©

9©

àõ ÃáõÉ³ó³Í« áõ ë÷ñÃÝ³Í ÏÙ³ñÇ
²ñ»õÇ áëÏÇÝ ¬
ì»ñçÇÝ ³Ý·³Ù »½»ñùÇ Ùáï Ï³Ù³ñÇ
´éÝÏí³Í ÏñÏÇÝ£

àõ Ï³åáõÛïÁª ³ñ»õÇ Ùáï ßÇÏ³ó³Í«
ì³ñ¹³·áõÛÝ ¬
øá°õÛñ« Ï÷éÇ ¹»ÙùÇ¹ íñ³ ¬ ³ÙáÃË³Í
Î³ñÙñáõÃÛáõÝ£

àõ Ï³åáõÛïÁ« ÓáõÉí³Í áëÏáõÝ« Ñ»éáõÝ»ñáõÙ
Î³Ù³ñÇ ¬
øá°õÛñ« Ñá·áõë Ù»ç« ³ãù»ñÇ¹ Ù»ç« »ñÏÇÝùÝ»ñáõÙ ¬
ÎÙ³ñÇ©©©©

10©

àõ Ïï³ñ³ÍíÇ ÙÇ ïñïáõÙ Ùßáõß
Ø³Ýáõß³Ï³·áõÛÝ©
Î³åáõÛïÇ« áëÏáõ ïñïÙáõÝ³Ï ÙÇ Ñáõß ¬
Ê³ÝÓí³Í Ñá·áõÙ©©©©

²ñ»õÁ Ååï³ó« »ñµ ÏáõÛë ¿ñ Ñ»éáõÝ«
àõ ·áõÝ³ï ¿ñ ¹»é£
²ñ»õÁ ³Ýó³í ¬ Ï³åáõÛï ¹³ßï»ñáõÙª
ØÇ áëÏÇ ÃÇÃ»é£

Î³åáõÛïÁ í³éí»ó« Ë³ÝÓí»ó áëÏáõÙ«
²ñ»õÁ ¬ ³Ýó³í©
²ñ»õÁ ¬ ³ÝÑáõÝ áõ áñµ Ï³åáõÛïáõÙª
´éÝÏí³Í ÙÇ ó³í£

ÆçÝáõÙ ¿ ³Ñ³ ÙÇ ïñïáõÙ Ùßáõß
Ø³Ýáõß³Ï³·áõÛÝ© ¬
Î³åáõÛïÇ°« áëÏá°õ ïñïÙáõÝ³°Ï í»ñÑáõßª
Ê³ÝÓí³Í Ñá·áõÙ©©©©

ՄԱՆՈՒՇԱԿԱ - ԳՈՒՅՆ

1©

Î³åáõÛïÇó Ñ»ïá »õ áëÏáõó Ñ»ïá«
øá°õÛñ« ÷éí»ó ³Ñ³ ÇÙ ïñïÙ³Í Ñá·áõÙ«
àñå»ë »ñ³½áõÙ ³åñ³Í »ñ»Ïá ¬
ØÇ Ë³Ùñ³Í Ùßáõß Ù³Ýáõß³Ï³·áõÛÝ©©©©©

ÐÇßáõÙ »Ù ÑÇÙ³« áñ ÙÇ ÇñÇÏáõÝ«
Äåï³Éáõó Ñ»ïá« »ñµ áëÏÇ ßÕÃ³Ý
ÀÝÏ³í ³ÙáÃË³Í ·ÇñÏÁ ÉéáõÃÛ³Ý ¬
öéí»ó ùá ¹»ÙùÇÝ« ÇÙ ïñïÙ³Í Ñá·áõÙ«
ØÇ Ë³Ùñ³Í Ùßáõß Ù³Ýáõß³Ï³·áõÛÝ©©©©©

2©

²ãù»ñÇ¹ í×Çï áõ Ã³ó Ï³åáõÛïáõÙ ¬
ÄåÇïÁ áëÏÇ©
Ø³Ûñ³Ùáõï³ÛÇÝ ÙßáõßÁ ïñïáõÙª
²Ûï»ñÇ¹ íñ³©
ºí« áñå»ë ßßáõÏ ãù³Õí³Í Ñ³ëÏÇ«
Ø»ñ Ñá·Ý³Í ëñïáõÙ ¬
êå³ëáõÙÁ« áñ óñï³µ»ñ ù³ÙÇÝ
ÐÇÙ³ Ïëáõñ³©©©©

êïí»ñÝ»ñÝ ÇçÝáõÙ áõ ÷³ñíáõÙ ¿ÇÝ
¸»ÙùÇ¹« ÇÙ Ñá·áõÝ©
ØÃÝáõÙ ¿ñ Ñ»éáõÝ Ë³ÝÓí³Í Ñá·áõ«
àñå»ë ÇñÇÏáõÝ©
ºñ³½Ý»ñÁ« ùá°õÛñ« »ñ³Ý·Ý»ñ ¿ÇÝ« ¬
Ê³Ùñ»óÇÝ ÙÇ·áõÙ« ¬
Ê³Ùñ»óÇÝ« Ñ³Ý·³Ý Ù³Ûñ³Ùáõï³ÛÇÝ
ÆñÇÏÝ³Å³ÙáõÙ Ù³Ýáõß³Ï³·áõÛÝ©©©©

3©

àõ ïñïáõÙ ¿ÇÝ ùá ³ãù»ñÁ Ã³ó«
àõ ÙÃÝáõÙ ¿ÇÝ ·áõÛÝ»ñÝ ÇÙ Ñá·áõÙ«
ºñµ í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù ïñïÙáñ»Ý Ååï³ó
¸»Ùù¹ ÙßáõßáõÙ Ù³Ýáõß³Ï³·áõÛÝ©©©©

ºí ùá Ã³ó« í×Çï« óáÕáï ³ãù»ñáõÙ
ÈáõÛëÇ ×³×³ÝãÝ»ñ ×³Ëñ»Éáí ³Ýó³Ý ¬
àõ µ³óí»ó Ñ³ÝÏ³ñÍ ÙÇ·³Ù³Í Ñ»éáõÝª
øá çÇÝç ³ãù»ñáõÙ ¬ å³ÛÍ³¯é ÍÇ³Í³Ý©©©

øá°õÛñ ÇÙ« ³ÛÝ Ù»éÝáÕ ³ñ»¯õÝ ¿ñ ¬ Ååï³ó«
ØÇ í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù µéÝÏí»ó ÙÇ·áõÙ«
àñ ÍÇ³Í³Ý» ùá ³ãù»ñÁ Ã³ó
àõ ïñïáõÙ Ñá·Çë Ù³Ýáõß³Ï³·áõÛÝ©©©©

4©

ÆñÇÏáõÝ ¿ñ£ ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ ïñïÙáõÃÛ³Ý
ÐáõßÝ ¿ñ ÑÛáõëíáõÙ ¬ Ù³Ûñ³ÙáõïÇ ÙÇ »ñ³½£
¸áõ Ñ³ñ³½³ï áõ Ùáï ¿Çñ ÇÝÓ ³ÛÝù³Ýª
øá ³ãù»ñáí ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ« óáÕ³Ã³ó©©©©

øá ³ãù»ñÇ áõ »ñÏÝùÇ Ï³Ù³ñáõÙ
Ö³é³·³ÛÃÝ»ñÁ« ³ÛÝù³Ý Ñ»¯½« ³ÛÝù³Ý çÇ¯Ýç«
Ö³ËñáõÙ ¿ÇÝ« Ñá·»í³ñáõÙ áõ Ù³ñáõÙª
Ð³Ùµáõñ»Éáí ÍÇ³Í³ÝÁ ³ÙáùÇã©©©©

ºí ÉáõÛë»ñÁ« áñ ×³Ëñ»óÇÝ áõ ³Ýó³Ý«
ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ ÅåÇïÇ Ù»ç ³ÛÝ í»ñçÇÝ ¬
²Ýñç³ó³Í« »ñ³½ ¹³ñÓ³Í ëñµ³ó³Ý«
àñå»ë ¹»ÙùÁ ùá Éáõë³íáñ ¬ ÇÙ Ñá·ÇÝ©©©©©

5©

²ÕáÃùÇ å»ë« »ñ·Ç å»ë
Ðá·Çë ×³Ëñ»ó ¹³ßï»ñáõÙ©
ØÇ³ÛÝ ½·áõÙ ¿Ç »ë
øá ÑÙ³ÛùÝ áõ ùá Ñ»éáõÝ©©©©

ØÇ³ÛÝ ½·áõÙ ¿Ç« áñ
ºñÏÇÝùÝ»ñáõÙ Ïáõë³Ï³Ý
´éÝÏáõÙÝ»ñÁ µáÉáñ
Üí³Õ»óÇÝ áõ Ñ³Ý·³Ý£

Ð³ßïáõÃÛáõÝ ¿ñ áõ Ý»ñáõÙ
øá ÅåÇïÁ ëñµ³½³Ý ¬
øá ³ñóáõÝùáï ³ãù»ñáõÙ
²Ýñç³ó³¯Í ÍÇ³Í³Ý©©©©

6©

øá°õÛñ« »ñ³½Ý»ñÝ ³Ûñí»óÇÝ áõ ³Ýó³Ý«
ºí çÇ¯Ýç ÙÝ³ó ùá ³ãù»ñáõÙ« ÇÙ Ñá·áõÙ ¬
ØÇ ëñµ³ó³Í« ³Ýñç³ó³Í ÍÇ³Í³Ýª
ì»ñçÇ¯Ý ëÇñá ÙÇ Éáõë³íáñ ³ÙáùáõÙ£

àõ ÑÇßáõÙ »Ù ³é³íáïÁ ·áõÝ³Ã³÷«
àõ Ï³åáõÛïÁ ³ÛÝ ë÷ñÃÝ³Í áõ ³ÝÑáõÝ©
àõ ÑÇßáõÙ »Ù« áñ ù»½ Ï³Ýã»ó ÙÇ Ï³ñ³å«
ºñµ ³ñÃÝ³ó³ñ ³ñ»õÍ³·Ç ¹ÕÛ³ÏáõÙ©©©©©

àõ ÑÇßáõÙ »Ù »ë »ñÏÇÝùÁ í³ñ¹³·áõÛÝ«
àëÏÇ í³ñ¹»ñ« áñ µ³óí»óÇÝ áõ ãÏ³Ý©©©©©
àõ ÑÇßáõÙ »Ù ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ »ñÏÝùáõÙ
Ðñ³Å»ßïÁ áëÏ»ÅåÇï Ï³ñÙñáõÃÛ³Ý©©©©©

àõ ÑÇßáõÙ »Ù Ñáõñ ³ñ»õÁ ¬ ÙÇ ÃÇÃ»é« ¬
Ö³Ëñ»ó« ³Ýó³í« ³ÝÝÛáõÃ³ó³í áõ ãÏ³©
ÆëÏ ÇÙ Ñá·ÇÝ ³ÛÝù³Ý Ñëï³Ï« çÇÝç ¿ ¹»é ¬
ØÇ Éá¯õÛë ÅåÇï Éáõë³ÅåÇï ³ÕçÏ³©©©

ÆëÏ »ñ³½Ý»ñÝ ³Ûñí»óÇÝ áõ ³Ýó³Ý£
´³Ûó çÇÝç ÙÝ³ó ùá ³ãù»ñáõÙ« ÇÙ Ñá·áõÙ ¬
ØÇ ëñµ³ó³Í« ³Ýñç³ó³Í ÍÇ³Í³Ýª
ì»ñçÇ¯Ý ëÇñá ÙÇ Éáõë³íáñ ³ÙáùáõÙ©©©©

ՀՐԱԺԵՇՏԻ ԵՐԵԿՈՆ

1©

æÇÝç ×³ËñáõÙ »Ý ÕáÕ³ÝçÝ»ñÁ ÑáñÇ½áÝÇó ¬ ÑáñÇ½áÝ
¬ ÆÝã ïñïá¯õÙ ¿« Ï³åá°õÛï ³ÕçÇÏ« Ññ³Å»ßïÇ »ñ»ÏáÝ©©©©

îñïÙáõÃÛáõÝ áõ ÉáõÛë ¿ Çç»É ùá ³ãù»ñáõÙ« ÇÙ Ñá·áõÙ«
úñÑÝ»°Ýù« ûñÑÝ»°Ýù ³Ûë »ñÏñ³ÛÇÝ Ññ³Å»ßïÇ »ñ»ÏáÝ©©©©

ºí ÃáÕ Ñ³Éí»°Ý« ÓáõÉí»°Ý« Ù³ñí»°Ý ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ Ï³åáõÛïáõÙ
Ø»ñ ÏáõÛë Ñá·áõ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ëå³ëáõÙÝ»ñÁ ïñïáõÙ£

ºí ½³Ý·»ñÁ ³Ýñçáñ»Ý« ÑáñÇ½áÝÇó ¬ ÑáñÇ½áÝ«
úñÑÝ»ñ·»Éáí ÃáÕ ûñáñ»Ý Ññ³Å»ßïÇ »ñ»ÏáÝ©©©©

2©

¸áõ Ùáï»ó³ñ áñå»ë ùáõÛñ ¬ áõ Ñ»é³ÝáõÙ »ë ³Ñ³«
²ÕáÃù ¹³ñÓ³Í« ËÝÏ³µáõÛñ ¬ ¹áõ Ñ»é³ÝáõÙ »ë ³Ñ³£

ÆÝãá±õ »Ï³ñ« »õ ÇÝãá±õ ³Ýñç³ó³ñ áõ ãÏ³ë©
Ðñ³Å»ßïÇ ÙÇ Ñ³ÙµáõÛñ ¬ áõ Ñ»é³ÝáõÙ »ë ³Ñ³©©©©

¶áõó» ëá¯õï ¿ ë»ñÁ ³Ûë ¬ Ññ³Å»ßïÇ ÙÇ »ñ³½« ¬
øá¯õÛñ« Ñá¯õß ¹³ñÓ³Í Ñ»é³íáñ« ¹áõ Ñ»é³ÝáõÙ »ë ³Ñ³©©©©

3©

¸áõ ·ÝáõÙ »ë« µ³Ûó Ñá·Çë ëå³ëáõÙ ¿ ù»½©
¬ Î³åá°õÛï ³ÕçÇÏ« ùá°õÛñ ÇÙ Ñ»½« ¹áõ Ñ»ï ã»±ë ·³Éáõ©©©©

ºë ÅåïáõÙ »Ù« áñ »ñÏ³ñ ×³Ý³å³ñÑÇÝ ãïñïÙ»ë©
Ðá·Çë ÙÝ³ó á¯ñµ ³ÛÝå»ë ¬ ¹áõ Ñ»ï ã»±ë ·³Éáõ©©©©

¸áõ ·ÝáõÙ »ë« µ³Ûó Ï³ñÍ»ë Ï³Û³ñ³Ý »Ù »Ï»É »ë«
àñ Ñ³Ý¹Çå»Ù« ùáõÛñ ÇÙ« ù»½« ¬ ¹áõ Ñ»ï ã»±ë ·³Éáõ©©©©

4©

Î³ÝóÝ»Ý ûñ»ñÁ µáÉáñ
ºí ïñïÙáñ»Ý ËáÝ³ñÑ« ·áÑ« ¬
²ÛÝ Î³Û³ÝÁ Ñ»é³íáñ
ÎÑ³ëÝ»Ýù ÙÇ »ñ»Ïá£

ºí óáõñï ÑáíÁ« áñå»ë ùáõÛñ«
Î³ñáï³Ï»½ áõ ·Ãáï«
ÎÑ³Ùµáõñ» ëÇñ³ÉÇñ
Ø»ñ ³ãù»ñÁ ³ñóáõÝùáï£

ºí ½³Ý·»ñÁ Ï³ñÏ³ãáõÝ«
ÐáÇ½áÝÇó ÑáñÇ½áÝ«
îñïá¯õÙ ÏûñÑÝ»Ý Ù»ñ í»ñçÇÝ
Ðñ³Å»ßïÇ »ñ»ÏáÝ©©©©©

ԳԱԶԵԼՆԵՐ

1©

Î³åáõÛï µ³Å³ÏÁ Ñá·»Ãáí ¹áõ ËÙÇ°ñ«
êÇñï¹ ÉóíÇ ÃáÕ Ñ»ùÇ³Ãáí ¬ ¹áõ ËÙÇ°ñ£

ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ »ñÏÇÝùÁ µÇÉ ÃáÕ ³Ýí»ñç
Ðá·Ç¹ ÉóÝÇ Ï³åáõÛï Ï³Ãáí ¬ ¹áõ ËÙÇ°ñ£

ÂáÕ Éá°õé ÉÇÝÇ© ³Ýñç³íáñ áõ ïñïáõÙ ¬
Î³åáõÛï µ³Å³ÏÁ Ñá·»Ãáí ¹áõ ËÙÇ¯ñ£

2©

ÆÙ Ëáëù»ñÁ Ï³ñÏ³ãáõÙ »Ý Ï³åáõÛïáõÙ«
Î³ñÏ³ãáõÙ »Ý áõ Ï³ÝãáõÙ »Ý Ï³åáõÛïáõÙ£

Î³ñáïÝ»ñ Ï³Ý« áñ ³ÝÙ³ñÙÇÝ áõ ïñïáõÙ ¬
ØÇ³ÛÝ ßßáõÏ áõ ÑÝãÛáõÝ »Ý ¬ Ï³åáõÛïáõÙ£

ºñ³½Ý»ñ Ï³Ý« áñ Ï³ñáïÝ»ñ »Ý ÙÇ³ÛÝ«
Èá¯õÛë Ï³ñáïÝ»ñ« áñ Ï³ÝãáõÙ »Ý Ï³åáõÛïáõÙ©©©

3©

à±õÙ »Ù »ñ·áõÙ© Ç±ÝÓ« Ã»± ù»½ ¬ ã·Çï»Ù©
ÆÙ »ñ·áõÙ ÇÝÓ Ï·ïÝ»±ë ¬ ã·Çï»Ù£

Â¿± »ë Ç°ÝÓ »Ù áñáÝáõÙ« µ³Ûó ·ïÝáõÙ »Ù ù»½©
Îáñóñ»±É »Ýù ³ñ¹Ûáù Ù»½ ¬ ã·Çï»Ù£

¶áõó» »°ë »Ùª ùá »ñ·áõÙ« ·áõó» Ç°ÝÓ »ë ¹áõ »ñ·áõÙ«
à±õÙ »°ë »ñ·áõÙ« Ç±ÝÓ« Ã»± ù»½ ¬ ã·Çï»Ù©©©©©©

4©

Î³ Ñá·áõ Ù»ç áõ ³ßË³ñÑáõÙ ¬ ÙÇ áëÏ» ûÕ³Ï£
´éÝÏíáõÙ ¿ Ý³ áõ Ù³ñáõÙ ¬ ÙÇ áëÏÇ ûÕ³Ï£

à±í ãÇ ·ï»É ¬ Ååï³Éá¯í« Ååï³Éá¯í¬
²Ý¹áõÉ í³½ùÇ ×³Ý³å³ñÑáõÙ ¬ ÙÇ áëÏÇ ûÕ³Ï©©©©

´³Ûó »ë ÇÝãá±õ« ùá°õÛñ ÇÙ« ÇÝãá±õ ïñïÙ»óÇ ³ÛÝù³Ý«
ºñµ µéÝÏí»ó ùá ³ãù»ñáõÙ ÙÇ áëÏÇ ûÕ³Ï©©©©©

5©

¸áõ Ï³åáõÛïÁ ëÇñ»óÇñ ¬ ã·ï³ñ«
êÇñï¹ ¹³ñÓ³í ÓÛáõÝ³ÓÇñ« ¬ ã·ï³ñ£

Îá¯õÛñ ³ãù»ñÇóª ³ÕáÃùá¯í« ³ÕáÃùá¯íª
ØÇ ùÇã Ï³åáõÛï Ùáõñ³óÇñ ¬ ã·ï³ñ©©©

6©

øá°õÛñ« ½³Ý·»ñÇ ïËñáõÃÛ³Ý ÙÇ ÕáÕ³Ýç ¿ ùá Ñá·ÇÝ£
¸ÕÛ³ÏÇ Ù»ç Ù»ÝáõÃÛ³Ý ¬ µ³ËïÇ Ï³Ýã ¿ ùá Ñá·ÇÝ£

ºí Ù»Ý³Ï ¿« ùáõÛñ-³ÕçÇÏ« ³ÛÝù³Ý Ù»Ý³Ï áõ ïñïáõÙ©
ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ Ï³åáõÛïáõÙ ÙÇ ×³×³Ýã ¿ ùá Ñá·ÇÝ©©©

à±õÙ »ë Ï³ÝãáõÙ »õ ÇÝãá±õ© ½³Ý·»ñÁ á±õÙ »Ý Ï³ÝãáõÙ©
´³Ûó ã»¯ë ·ïÝÇ« ùá°õÛñ-³ÕçÇÏ« ÃáÕ ãÏ³Ýã» ùá Ñá·ÇÝ©©©©

7©

´áÉáñ Ëáëù»ñÝ ÇÙ »ñ·áõÙ ¬ ×³×³ÝãÝ»ñ »Ý ÉáÏ£
Î³åáõÛï ÙÇ·áõÙ ¬ áëÏ»·áõÛÝ ×³×³ÝãÝ»ñ »Ý ÉáÏ£

øá ³ãù»ñÇó« ùá ¹»ÙùÇó« ùá Éáõë» »ñÏñÇó
Ö³é³·³ÛÃí³Í ÇÙ Ñá·áõÙ ¬ ×³×³ÝãÝ»ñ »Ý ÉáÏ£

ÆÙ³ëï ãÏ³« ÙÇïù ãÏ³ Ëáëù»ñáõÙ ³Ûë ÑÇÝ«
´³Ûó ÇÝãá±õ »Ý ³ÙáùáõÙ ¬ ×³×³ÝãÝ»ñ »Ý ÉáÏ©©©©

8©

øá°õÛñ« ÇÙ Ñá·ÇÝ Éáõé áõ ï³ñï³Ù ¬ ÙÇ ëïí»ñ ¿ ÉáÏ«
¸ÕÛ³ÏÇ Ù»ç ùá Ù»ÝáõÃÛ³Ý ¬ ÙÇ ëïí»ñ ¿ ÉáÏ£

ºÃ» Ý³Û»ë Ï×³Ý³ã»ë« Ïï»ëÝ»ë Ñ³ÝÏ³ñÍ«
àñ Ó»õ»ñÇ¹ ³ÛÝù³¯Ý ÝÙ³Ý ¬ ÙÇ ëïí»ñ ¿ ÉáÏ£

¶áõó» Ååï³ë« ·áõó» ïñïÙ»ë« »ñµ ½·³ë« áñ Ý³ ¬
ºÕ»ñ³Ï³¯Ý »ñÏáõáõÃÛ³Ý ÙÇ ëïí»ñ ¿ ÉáÏ©©©

9©

ÎÕáÕ³Ýç»Ý ûñ»ñÁ ùá ¬ ÏÙ³ñ»Ý©
ÎÏ³ñÏ³ã»Ý ¬ ÙÇ »ñ»Ïá ÏÙ³ñ»Ý£

àõ ÕáÕ³ÝçáÕ ûñ»ñÇ Ù»ç »ñ·í³Í
ºñ³½Ý»ñÁ ùá Éáõë³×»Ù ¬ ÏÙ³ñ»Ý£

Ð»°ï ÏÝ³Û»ë áõ Ï×ã³ë Ï³ñáïÇó©
æÇ¯Ýç ³ñóáõÝùÝ»ñ Ï×³×³Ýã»Ý ¬ ÏÙ³ñ»Ý©©©

10©

Ø»Ýù ã·Çï»Ýù« ùá°õÛñ ÇÙ« Ù»½ Ï³åáõÛïÁ á±õñ Ïï³ÝÇ©
Â» Éáõé ÉÇÝ»Ýù« Éáõé áõ Ñ»½ ¬ Ï³åáõÛïÁ á±õñ Ïï³ÝÇ£

Ü³ ¬ ïñïÙáõÝ³Ï ÙÇ Ï³ñáï« Ýñ³ ³ÝáõÝÁ ë³Ï³ÛÝ
à°ã ¹áõ ·Çï»ë« ùá°õÛñ« áã »ë« ¬ Ï³åáõÛïÁ á±õñ Ïï³ÝÇ©©©©

Îáñóñ»É »Ýù ³ßË³ñÑÇ ×³Ù÷³Ý»ñÁ ÑÇÝ©
ÆÙ á¯ñµ ÁÝÏ»ñ« ùá°õÛñ ÇÙ« Ù»½ Ï³åáõÛïÁ á±õñ Ïï³ÝÇ©©©

11©

øá°õÛñ« ÕáÕ³ÝçÇ¯ å»ë ×³Ëñ»É áõ ·Ý³É« ¬
ÐÙ³Ûí³Í áõ Ñ»½ ¬ ×³Ëñ»É áõ ·Ý³É©©©©

ºñÏÝùÇó ¬ »ñÏÇÝù« ÇñÇÏí³ ÙáíáõÙ«
²ÝÙ³ñÙÇÝ« ³Ýï»ë ¬ ×³Ëñ»É áõ ·Ý³¯É©©©©

¸»åÇ ²Ù»ÝïÇ »½»ñùÁ Ï³åáõÛï ¬
øá°õÛñ« ÕáÕ³ÝçÇ å»ë ×³Ëñ»É áõ ·Ý³É©©©©

12©

ÆÝã ïñïáõÙ »Ý ½³Ý·»ñÁ« ùá°õÛñ« Ù³Ûñ³ÙáõïÇ« ¬
¼³Ý·»ñÁ Ã³ó áõ óáÕ³µá¯õÛñ Ù³Ûñ³ÙáõïÇ©©©©

²Ñ³ ÏáõÛë»ñÁ ·ÝáõÙ »Ý ³ÕáÃ»Éáõ©
ê·³Ñ³Ý¹»ë« ïñïáõÙ Ã³÷áñ Ù³Ûñ³ÙáõïÇ©©©©

Èáõë³Ù÷á÷Ç å»ë Ï³Ëí»É ¿ »ñÏÇÝùÁ µÇÉ
Ðá·áõë íñ³ ¬ û« ëá¯õñµ ³Ý¹áññ Ù³Ûñ³ÙáõïÇ©©©©

13©

Ø³ÑÁ« ·Çï»±ë« ÙÇ Éáõë³íáñ ³é³ëå»É ¿« ùá°õÛñ«
ÎÛ³ÝùÁ ³ÛÝù³Ý Ù»ÕÏ áõ ³Ý·áõÛÝ áõ ³Ýµ»ñ ¿« ùá°õÛñ£

Ø³ÑÁ ³Ýáõß« ³Ýñç³ÉáõÛë ïñïÙáõÃÛáõÝ áõÝÇ©
ÎÛ³ÝùÁ ë³Ï³ÛÝ ß³ãáÕ« ÷³ËãáÕ« ³ÝÑ³Ùµ»ñ ¿« ùá°õÛñ£

ÎÛ³ÝùÇ Ï³ÝãÁ ³ÝÏáõÙÝ»ñÇ ³½¹³ñ³ñ ¿ ÉáÏ©
Ø³ÑÁ ë³Ï³ÛÝ Î³åáõÛï ºñÏñÇ ÙÇ µ³Ýµ»ñ ¿« ùá°õÛñ©©©

14©

ÆñÇÏáõÝ ¿« ùá°õÛñ« ¬ ³ãù»ñ¹ ÷³ÏÇ°ñ«
Ðá·Ý³µ»Ï« ïËáõñ« ¬ ³ãù»ñ¹ ÷³ÏÇ°ñ£

Â³ñÃÇãÝ»ñ¹ ÃáÕ ãÃ³ñÃ»Ý ÙÇ·áõÙ©
ØÇ·³Ù³Í áõ Ëáñ ³ãù»ñ¹ ÷³ÏÇ°ñ£

Îáå»ñÇ¹ ï³Ï ÃáÕ »ñ³½ë Ã³Õ»Ù©
ÆñÇÏáõÝ ¿« ùá°õÛñ« ¬ ³ãù»ñ¹ ÷³ÏÇ¯ñ©©©

15©

¸Çñ Ù³ïÝ»ñ¹ ÏáõÛëª ³ãù»ñÇë íñ³« ¬
Ðá·»í³ñ Ñá·áõë ¬ ³ãù»ñÇë íñ³©©©

Ðá·Ý»óÇ Ï³åáõÛï ÙßáõßÇó« ÙáíÇó©
¸Ç¯ñ Ù³ïÝ»ñ¹ ÉáõÛë ¬ ³ãù»ñÇë íñ³©©©

Ø³Ñáõ å»ë ùÝùáõß ¹Ç¯ñ Ù³ïÝ»ñ¹ ëáõñµ ¬
ÊáÝç³ó³Í« ³ÝÑáõÛë ³ãù»ñÇë íñ³©©©

16©

ÆñÇÏáõÝÁ áõ Ï³åáõÛïÁ Ï³Ýã»óÇÝ« ùáõÛñ« ¬
Ö³Ù÷³ ÁÝÏ³Ýù áï³µáµÇÏ« »ñÏÝ³ÛÇ¯Ý ùáõÛñ©©©

àõ ·ÝáõÙ »Ýù ¹»åÇ Ð³í»ñÅÁ ³ÙáùÇã©
Ø³ÑÝ ¿ Ã»Ã»¯õ« Ù³ÑÝ ¿ µ³ñÇ¯« ³ÝÙ³ñÙÇÝ ùáõÛñ©©©

ºï ãÝ³Û»°ë« »ï ãÝ³Û»°ë Ã³ó ³ãù»ñáí«
¸áõ ÇÙ í»ñçÇ¯Ý« ÇñÇÏÝ³ÛÇ¯Ý« ³ëïÕ³ÛÇ¯Ý ùáõÛñ©©©

17©

àñù³Ý ó³í Ï³« áñù³Ý ó³í Ï³ ³Ûë Ï³ñáïáõÙ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ«
ÆÝã ï»ÝãáõÙ »Ýù ÙÇ±Ã» Ïï³ ³Ûë Ï³ñáïÁ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ©©©©

Â³ó ³ãù»ñ¹ ÑáíÝ ¿ ßáÛáõÙ ßÇñÇÙÝ»ñÇ ÷ë÷ëáõÏáí©
Â³ó ³ãù»ñÇ¯¹ ·áõó» ·Ã³ ³Ûë Ï³ñáïÁ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ©©©©

ÐëÏáõÙÝ»ñÇ å³ÑÁ ëáõñµ ¿© Ååï³°« Ååï³°« Ù³Ñ³óáÕ ùáõÛñ«
àñ ãÑ³ÝÇ¯ ù»½ ¶áÕ·áÃ³ ³Ûë Ï³ñáïÁ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ©©©©

18©

ÂáÕ ³åñÇ Ñá·ÇÝ ¬ Ï³åáõÛï í³Ý¹³ÏáõÙ©
Î³Ý ·³ÝÓ»ñ ³Ý·ÇÝ ¬ Ï³åáõÛï í³Ý¹³ÏáõÙ£

¸áõ ¬ Í³ñ³í ³ÕçÇÏ« Ï³åáõÛïÁ ¬ ·ÇÝÇ«
¸áõ ¬ ³ñµ³Í ÙÇ ÏÇÝ ¬ Ï³åáõÛï í³Ý¹³ÏáõÙ£

Æ±Ýã åÇïÇ ³Ý»ë« Ç±Ýã åÇïÇ ³Ý»ë«
ºñµ Ã³÷íÇ ·ÇÝÇÝ Ï³åáõÛï í³Ý¹³ÏáõÙ©©©

19©

Ø³ñáõÙ ¿ Ñá·Çë« ùá°õÛñ« ùá ³ãù»ñáõÙ áõ Ù»éÝáõÙ ¿ Ý³£
ØÃÝáõÙ ¿ ³Ñ³ ùá Ï³åáõÛï Ñ»éáõÝ ¬ áõ Ù»éÝáõÙ ¿ Ý³£

Ø»é³°Í« Ù³ñ³Í ³ëïÕª Ý³ ÇÝãá±õ ÁÝÏ³í »ñÏÇÝùÝ»ñÁ ùá©
Ü³ ÇÝãá±õ í³éí»ó »ñÏñÇ Ë³í³ñáõÙ ¬ áõ Ù»éÝáõÙ ¿ Ý³£

ÞáÕÇ å»ë í»ñçÇÝ« ³ëïÕáï »ñÏÝùÇó ÁÝÏ³Í ßáÕÇ å»ëª
²ãù»ñÇ¹ í×Çï óá°ÕÝ ¿ Ñ³ÙµáõñáõÙ ¬ áõ Ù»éÝáõÙ ¿ Ý³©©©

20©

ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ ùá°õÛñ ÇÙ Ñ»½« Ù»é»ÉÇ¯ å»ë ¹áõ ³ÝóÇ°ñ«
ÂáÕ ½³Ý·»ñÁ ûñÑÝ»ñ·»Ý áõ ûñÑÝ»°Ý ù»½« ¬ ¹áõ ³ÝóÇ°ñ£

ì³ñ¹»¯ñ Ã³÷»Ù ³ñÍ³Ã»« ³ñÍ³Ã» ³ëïÕ»ñª
¸Ç³Ï³éùÇ¹« Ñá·á¯õ¹ Ù»ç« ¹³·³ÕÇ¹ Ù»ç« ¬ ¹áõ ³ÝóÇ°ñ©©©

Ø³Ñ³ï»ëÇÉ áõ ³Ý¹³ñÓ« ûñ»ñÇë å»ë ÙÇ¯ý ¹³ñÓ³Í«
²Ýí»ñ³¹³¯ñÓ« Ñ³ÙñÁÝÃ³¯ó« ë·³Ñ³Ý¹»¯ë ¹áõ ³ÝóÇñ©©©©

21©

Î³åáõÛï Ï³ñáïÁ ·áõñ·áõñ»Ù áõ Éé»Ù©
²ÕáÃù ³Ý»Ù« ËáõÝÏ»ñ µáõñ»Ù ¬ áõ Éé»Ù£

²ÛÝ Ï³ñáïÁ« áñ ³ãù»ñ¹ ïí»óÇÝ«
øá°õÛñ« Ñá·áõë Ù»ç áÕç³·áõñ»Ù ¬ áõ Éé»Ù£

²ÛÝ Ï³ñáïáí ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ áõ ³Ýáõß ¬
´áµÇÏ áïù»ñ¹ Ñ³Ùµáõñ»Ù áõ Éé»Ù©©©

22©

ÞñÃáõÝùÝ»ñÇ¹ Ñá·»í³ñùÝ ¿« ùáõÛñ ÇÙ« ¬ Ñ»½
²Õá°Ãù ³ñ³« áñ ³ëïÕ»ñÇ Ù»ç Ã³Õ»Ù£

øá°õÛñ« ßñÃáõÝùÝ»ñ¹ ³ñ»õÇÝ ã»ñÏ³ñ»¯ë©
ÞáõÝã¹ ëáõñ³« áñ ³ëïÕ»ñÇ Ù»ç Ã³Õ»Ù©©©

ÞñÃáõÝùÝ»ñÇ¹ ¹Ç³Ï³éùáí« ùáõÛñ ÇÙ« »ë
Ðá·Ç¯ë ï³ñ³« áñ ³ëïÕ»ñÇ Ù»ç Ã³Õ»Ù©©©©

23©

êÇñá »ñ·Ç Ïáñ³Í ïáÕÝ »ë Ñá·áõë Ñ³Ù³ñ«
êá¯õñµ ¿ Ï³ñáï¹ª ÙáËñ³·»ë Ñá·áõë Ñ³Ù³ñ£

¸áõ ÙÇ¯ý ¹³ñÓ³Í áõ ëñµ³ó³Í Ù»é»ÉÝ»ñÇ
êáõ·Á ïáÝáÕ ïñïáõÙ ùá°ÕÝ »ë Ñá·áõë Ñ³Ù³ñ£

ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ Ù»é»ÉáóÇ ³Ûë ëáõñµ å³ÑáõÝ ¬
ÐÇ¯Ý Î³ñáïÇ í»ñçÇÝ ¹áÕÝ »ë Ñá·áõë Ñ³Ù³ñ©©©©©

24©

ø»½ ÏÑ³ëÝ»Ù« ùáõÛñ ÇÙ« »ë ¬ ²Ù»ÝïÇ ºñÏñáõÙ«
ºñµ Ñáõß ¹³ñÓ³Í ÏùÝ»ë ¬ ²Ù»ÝïÇ ºñÏñáõÙ©©©©

ÎÑ³Ùµáõñ»Ù« çÇ¯Ýç ³ÛÝå»ë« ßñÃáõÝùÝ»ñ¹ »ë« ¬
ÎÑ³Ùµáõñ»Ù« ùáõÛñ ÇÙ« ù»½ ¬ ²Ù»ÝïÇ ºñÏñáõÙ©©©©

Ø»é³Í ³ëïÕÇ ÉáõÛëÇ å»ë« áñ ÅåïáõÙ ¿ Ù»½ ¬
¸áõ ÇÙ Ñ³ñëÁ ÏÉÇÝ»ë ¬ ²Ù»ÝïÇ ºñÏñáõÙ©©©©

25©

ÎÙáï»Ý³Ýù ÙÇ ÇñÇÏáõÝ Ð³í»ñÅ³Ï³Ý Î³åáõÛïÇÝ
ÎÙáï»Ý³ »ñÏñÇ Ñ»éáõÝ Ð³í»ñÅ³Ï³Ý Î³åáõÛïÇÝ©©©

ì»ñçÇ°Ý ëÇñáí ÏÑ³Ùµáõñ»Ù ùá áïÝ»ñÁ Ñá·Ý³µ»Ï©
¸áõ ÏÙ»éÝ»ëª Ý³Ûí³Íù¹ Ñ»éáõÝª Ð³í»ñÅ³Ï³Ý Î³åáõÛïÇÝ©©©

ºí Ù³ñÙÇÝÁ ùá ËÝÏ³µáõÛñ ¬ ÑÝ³Ù»ÝÇ ËáõÝÏ»Õ»· ¬
Î³Ûñ»Ù áñå»ë ½áÑ³µ»ñáõÙ ¬ Ð³í»ñÅ³Ï³Ý Î³åáõÛïÇÝ©©©

Î³ñë 1916
ØáëÏí³ 1917

ՈՂՋԱԿԻԶՎՈՂ ԿՐԱԿ

ԻՐԻԿՈՒՆԸ

1©

Üá°õÛÝÝ ¿ Ï³ñáïë ÑÇÙ³ª ³Ýë÷á÷ áõ áñµ©
Üá°õÛÝÝ ¿ ³ßË³ñÑÁ í³éíáÕ áõ ³ñ»õÁ µáñµ£

ÜáõÛÝÝ ¿ »ñÏÇÝùÁ Ï³åáõÛï áõ É×³ÏÁ çÇÝç ¬
ºí ãÇ° ÷áËí»É ÇÙ ëñïáõÙ« ÇÙ Ñá·áõÙ ¬ áãÇÝã£

ÜáõÛÝÝ ¿ ë»ñÁª Ïñ³Ïí³Í ÇÙ ëñïáõÙ ÑÇÙ³ª
Üá°õÛÝ Ï³ñáïÁ ³Ýë÷á÷ áõ ³ÝáõÝÁ ¬ Ø³Ñ£

2©

ÐáõñÁ É³÷áõÙ ¿ ÑÇÙ³ ëáõñµ Ù³ñÙÇÝÁ ùá£
Þáõñç¹ ÙáõÃ ¿« ßáõñç¹ ¬ Ù³Ñ« ¬ »ñ»Ïá£

Îáå»ñÇ ï³Ï ùá ÷³Ïí³Í« Ïñ³ÏáõÝ«
²ÛñíáõÙ ¿ ùá Ñá·ÇÝ Ïñ³ÏáõÙ£

ÐáõñÁ ÉÇ½áõÙ ¿ ï³ñ÷áï ßñÃ»ñáí ¹»ÕÇÝ
øá »ñÏÝ³·áõÛÝ ³ãù»ñÇ« ùá ëñïÇ áõÕÇÝ£

ÐáõñÁ É³÷áõÙ ¿ ÑÇÙ³ ëÇñï¹ ³ÕçÏ³ ¬
Þáõñç¹ ÙáõÃ ¿« ßáõñç¹ ¬ Ù³Ñ« ¬ áõ ÷ñÏáõÙ ãÏ³©©©©©

3©

¸»åÇ »ñÏÇÝù ¿ ï³ÝáõÙ ×³Ý³å³ñÑÁ ÑÇÝ£
øá ÑÙ³ÛùÝ »Ù »ë »ñ·áõÙ ³Ûë »ñ·áõÙ ÏñÏÇÝ£

øá ÑÙ³ÛùÁ Ñ»é³íáñ« ùá ÑÙ³ÛùÁ ÏáõÛë« ¬
ÜáñÇ°ó ÅåïáõÙ »ë ³Ñ³ Ï³ñáï³Í Ñá·áõë£

øá ÅåÇïÝ »Ù »ë ï»ëÝáõÙ ³ñ»õÇ Ñá·áõÙ«
øá ÅåÇïÁ í³ñ¹³·áõÛÝ ¬ ÇñÇÏí³ ÙÇ·áõÙ£

Ðá°õñ ¿ ¹³ñÓ»É áõ Ïñ³Ï ùá ÅåÇïÁ Ñ»½ ¬
ø»°½ »Ù Ý»ïáõÙ »ë ÝáñÇó ëÇñïë áÕç³Ï»½£

ÂáÕ µáñµáùíÇ°« ÃáÕ í³éíÇ° Ïñ³ÏáõÝ ¬
øá ³ñÝ³ß³Õ« ùá Ï³ñÙÇñ Ïñ³ÏáõÙ£ ¬

4©

Ðñ³÷ÃÇÃ í³ñ¹»ñÇ áëÏ»ß³Õ« Ù³ùáõñ«
¶³ñÝ³Ý³ÛÇÝ »ñ»Ïá ¿ ùá Ù³ñÙÇÝÁ« ùá°õÛñ£

¶³ñÝ³Ý³ÛÇÝ »ñ»Ïá ¿« áõñ ³ñ»õÁ ÑÇñ
Ø³Ûñ ¿ ÙïÝáõÙª ³ñÝ³ß³Õ³Ë áõ Ï³ñÙÇ¯ñ« Ï³ñÙÇ¯ñ£

àõ ëáõñáõÙ ¿« Ï³ñÍ»ë Ñ»éáõ ³ßË³ñÑÇó áõñÇß
øá Ù³ñÙÇÝÇ µáõÛñÁ« áñå»ë ³Ûñí³Í Ñ³ßÇß£

ÐáíÁ ëáõñ³ó« ·Çß»ñÝ ÁÝÏ³í©©© àõ ¹³éÝáõÙ ¿« ³Ë« ¬
øá Ù³ñÙÇÝÁ ¬ Ññ³÷ÃÇÃ í³ñ¹»ñÇ ¹³·³Õ©©©©©

5©

úñ»ñÁ« áñ ·Ý³óÇÝ« ã»°Ý ¹³éÝ³ ÑÇÙ³£
úñ»ñÁ Ù»½ µ»ñ»óÇÝ Ù»ÝáõÃÛáõÝ áõ Ù³Ñ£

îËñáõÃÛáõÝÝ»ñ« áñ ÏÛ³ÝùáõÙ ³Ûëª ³ÝáõÝ ãáõÝÇÝ©
¬ Øá¯õÃ ¿ñ ï³·Ý³åÁ Ñá·áõë« áõ Ï³ñáïÁª ÑÇÝ£

¸³ßï»ñÇ Ù»ç »ñÏñ³ÛÇÝ« Ñ»é³íáñ áõ Ùáï«
Ø»½ ã¿ñ ÅåïáõÙ á°ã ÙÇ ÉáõÛë áõ Ïñ³Ï ³Õáï£

â·Çï»Çñ« ëÇ°ñï ÇÙ« áñª Ë³í³ñáõÙ Ñ»éíÇ
ä»ïù ¿ »ñÏñÇ° Ïñ³Ïáí ùá Ñ»éáõÝ í³éíÇ£

´éÝÏí»É ¿« ëÇ°ñï ÇÙ« ï»°ë« ùá Ñ»éáõÝ ÑÇÙ³ ¬
Þáõñç¹ Ë³í³ñ ¿ ë³Ï³ÛÝ« áõ Ùßáõß« áõ Ù³Ñ©©©

6©

Î³åáõÛï ³ãù»ñ¹ ³Ñ³ ¬ ³Ý»ñ³½ áõ å³Õ«
ºñÏÇÝùÝ»¯ñ »Ý ¬ ³Ý³ñ»õ« ³Ýáõñ³Ë£

ºñÏÇÝùÝ»ñ »Ý« áõñ ³ñ»õ áõ Ïñ³Ï ãÏ³ ¬
Î³åáõÛï ³ãù»ñ ÙÇ Ù»é³Í« Ù³ñ³Í ³ÕçÏ³£

àõ Ë³ã»É »Ý ùá ÏñÍùÇÝ ×»ñÙ³Ï Ó»éù»ñ¹ ßáõß³Ý©
Ì³ÕÇÏÝ»ñ »Ý ¬ ³ñ»õÇÝ ãÑ³ë³Ý©©©

¾É ³ãù»ñ¹ »ñÏÝ³·áõÛÝ ã»°Ý ÅåïáõÙ ÑÇÙ³©
¸áõ å³éÏ»É »ë ¹³·³ÕáõÙ ¬ ùá°õÛñ ÇÙ« Ø³Ñ©©©©

7©

Î³åáõÛï Ï³ñáïÁ Ù»é³í£ Ê³éÝí»ó ÑñÇÝ£
²ñ»õÇ ßáÕùÁ ³Ñ³ ½³ñÏ»É ¿ ë³ñÇÝ£

àñå»ë ÑëÏ³ ³¹³Ù³Ý¹« ï»°ë« ·³·³ÃÁ ÓÛáõÝ
´éÝÏí»É ¿ ÇñÇÏí³ Ï³åáõÛïÇ ÙÇçáõÙ£

´á°ó ¿ ¹³ñÓ»É áëÏ»·áõÛÝ ¬ ãÇ° Ñ³ÉãáõÙ ë³Ï³ÛÝ©
¶³·³ÃÝ»ñáõÙ Ñáõß ¹³ñÓáÕ »ñ³½Ý»ñ ãÏ³Ý£

Ðáõß ãÇ° ¹³éÝ³ ÓÛáõÝÁª çÇÝç ·³·³ÃÇ íñ³ª
êÇñïë ¬ ë³éáõÛó« ëÇñïë ¬ ÓÛáõÝ« ¬ Ïñ³ÏÇ ùáõñ³©©©

8©

²Ûë ³ßË³ñÑáõÙ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ« áõñ ³åñ»óÇñ ÙÇ³ÛÝ ÙÇ Å³Ù«
Ðñ³°ßù ¿ñ« ëÇñï« Ññ³÷ÃÇÃ Í³ÕÏáõÙÁ ùá Ññ³ßáõß³Ý£

´³Ûó áñµ Ñá·Çë« Ï³ñáïÇë å»ë ³ëï»Õ³Ñ»õ áõ Ë»É³·³ñª
ØÇ° ³ÛÉ ÏÛ³ÝùÇ ÷³ÛÉ ¿ñ Ï³ñÍ»ë« ÷³°ÛÉ ¿ñ Ï³ñÍ»ë« Ï³ñÍ»ë ãÏ³ñ£

ö³ÛÉ ¿ñ Ñá·Çëª ß³é³·áõÝí³Í ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ùá »ñ³½áõÙ
àõ Ï³ñáïáí ³ÝÙËÇÃ³ñ ÉáõÛëÇ Ù³ëÇÝ »ñ· ¿ñ ³ëáõÙ£

àõ »ñµ Ñá·Çë ùá Ï³ñáïáõÙ Ñ³í»ñÅáñ»Ý ÙË³¯ó« ÙË³¯ó«
àñå»ë Ï³ñÙÇñ ÙÇ áÕç³Ï»½ª ³ñÛáõÝáïí³Í« Ññ» ÙÇ Ë³ã£

¸áõ Í³ÕÏ»óÇñ« ëÇ°ñï ÇÙ« áñå»ë Ññ³÷ÃÇÃ« Ï³ñÙÇñ ·³ñáõÝ ¬
Ü³ Ñá¯õß ¹³ñÓ³Í óÝ¹»¯ó« Ïáñ³í ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ³Ûë ³ßË³ñÑáõÙ©©©©©

9©

Î³åáõÛï Ï³ñáïÁ áãÇÝã« Ù»½ áãÇÝã ãïí»ó£
ØáõÃ ¿ ËáñÑáõñ¹Á ÏÛ³ÝùÇ« áõ ³ÝÑáõÝ« áõ Ù»Í£

ØáõÃ ¿ ËáñÑáõñ¹Á ÏÛ³ÝùÇ« µ³Ûó ÏÛ³ÝùÇ ÙÃáõÙ
Ð³½³¯ñ Ññ¹»Ñ Ï³ Ñá·áõ áõ Ñ³½³ñ ËÝ¹áõÙ£

ºë Ñ³ëÏ³ó³ áõ ·Çï»Ù« áñ ³ßË³ñÑÁ ÙÇ
º°ñ· ¿ ÑÝã»Õ« Ññ³ßáõÝã ¬ Ññ³ßáõÝã ù³ÙÇ£

æ»¯ñÙ ùëíáõÙ ¿ Ù»ñ Ñá·áõ ßñÃ»ñÇÝ å³å³Ï©
àñù³¯Ý ¹éÝ»ñ Ï³Ý Ñá·áõÙª Ñ»é³íáñ áõ ÷³Ï©©©©

ºñÏÇÝùÝ»¯ñ Ï³Ý Ù»ñ Ñá·áõÙª ³Ý³å³Ï áõ çÇÝç ¬
Î³åáõÛï Ï³ñáïÁ ë³Ï³ÛÝ ãïí»¯ó áãÇÝã©©©

10©

Î³åáõÛï É×Ç íñ³« µ³ó»ñÇ Ù»ç å³ñ³å«
úñáñíáõÙ ¿ ³Ñ³ ÙÇ ëåÇï³Ï Ï³ñ³å£

ì³ñÁ« áñå»ë »ñÏÇÝù« ÉÇ×Ý ¿ Í÷áõÙ ûñáñ« ¬
ì»ñÁ« áñå»ë ÙÇ ÉÇ×« Ï³åáõÛï »ñÏÇÝùÝ ¿ Ëáñ£

ÌÇ¯ñ áõ ë³ÑÙ³Ý ãÏ³« ãÏ³ »ñÏÇÝù« »ñÏÇñ« ¬
Ðá·Ç¹ ÷éÇ¯ñ ³ñÓ³Ï« á°Õç ³ßË³ñÑÁ ·ñÏÇñ©©©©

²Ýñçáñ»Ý ³åñÇ°ñ ïÇ»½»ñùáõÙ Ññ³÷ ¬
àñå»ë ³Ý¹³ñÓ ÙÇ »ñ·« áñå»ë ×»ñÙ³Ï Ï³ñ³å©©©©

11©

ÊÇÝ¹ Ï³ ÑÇÙ³ ÇÙ Ñá·Ý³Í ëñïáõÙ©
ÊÇÝ¹ Ï³ ÑÇÙ³ ¬ ³Ûë í³éíáÕ ³ñïáõÙ£

Ð»éáõ Ññáí Ïñ³Ïí³Í« »ñ³½áõÝª
úñáñíáõÙ ¿ª Ñá·Ý³µ»Ï áõ Ñ³ëáõÝ©©©©©

øá°õÛñ ¿ ÑáíÁª ³ÝÙ³ñÙÇÝ áõ ³Ýßáõù«
ºñ·Á Ýñ³ ¬ Ï³ñáïÇ ÙÇ ßßáõÏ©©©©

ºñ· ¿ ³ëáõÙ Ñ³ëÏ»ñÇÝ ÙÇ·³Ù³Í«
ºñ· ¿ ³ëáõÙª ù³Õóñ³Ó³ÛÝ áõ Ï³Ù³ó£ ¬

²ñïÁ Ññ³¯ßù ¿ Ï³ñÍ»ë »ñ³½áõÙ ¬
àõ Í÷áõÙ ¿ª Ñá·Ý³µ»Ï áõ Ñ³ëáõÝ©©©©©

12©

ÆÙ Ñ»é³íáñ« ÇÙ Ñ»éáõ »½»ñùáõÙ
Î³ñÍ»ë ·ÝáõÙ »Ù ÑÇÙ³ áõ »ñ·áõÙ£

ÐáíÁ ßáÛáõÙ ¿ Ã»Ã»õ ÇÙ ³ãù»ñÁ Ã³ó
àõ ÃéãáõÙ ¿ª ëñ³Ã»õ« ëñÁÝÃ³ó£

êÇñá Ëáëù ¿ ÇÙ ëñïÇÝ ÷ë÷ëáõÙ«
Ä³Ù³Ý³ÏÝ ¿ª »ñ³½áõÝ áõ ÑáëáõÝ©©©

Ä³Ù³Ý³ÏÝ ¿« áñ ³Ýó³í ¬ áõ ãÏ³©
îñá÷áõÙ ¿« áñå»ë ëÇñï ³ÕçÏ³£

ø³¯Õóñ Ï³ÝãáõÙ ¿ ¹»åÇ ûñ»ñÇ Ñ»éáõÝ© ¬
àñù³Ý ËÇ¯Ý¹ Ï³ ³Ûë Ñ»éáõ ¹³ßï»ñáõÙ©©©©©

13©

òáñ»ÝÝ»ñÇ ³ñïÇ íñ³ Ññ³µáñµáù«
²ÝóÝáõÙ ¿ ÙÇ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ Ï³ñÙÇñ ÙáñÙáù£

Ðáí ¿ Ï³ñÍ»ë« Ï³ñÙÇñ ÙÇ Ñáí« Ññ» ÙÇ ëÛáõù«
àñ ³ÝóÝáõÙ ¿ Ññ³µáñµáù« Ññ³ßßáõÏ£

ì»ñÁ« Ñ»éáõÝ« ³ñÛáõÝ³Ù³Í ÑáñÇ½áÝáõÙ«
Ø»ÏÁ Ï³ñÍ»ë ¬ Ññ» ÙÇ Ù³ñ¹ ¬ ½á°Ñ ¿ ³ÝáõÙ£

ºñÏÝÇó Çç³Í ÑáñÇ½áÝÇ ·ÍÇ íñ³ ¬
ì³é»É ¿ ÙÇ áëÏ»µáëáñ« Ï³ñÙÇñ ùáõñ³£

àõ ùáõñ³ÛÇó Ï³ñÙÇ¯ñ« Ï³ñÙÇ¯ñ ÑáëáõÙ ¿ í³ñª
²ñïÇ íñ³ª ÙÇ ËÝ¹áõÃÛáõÝ ³ñ»õ³í³é£

æ»ñÙ Í÷áõÙ ¿ ³ñïÇ íñ³ Ññ³µáñµáù«
àñå»ë Ñ»éá¯õ ÙÇ ËÝ¹áõÃÛ³Ý Ï³ñÙÇñ ÙáñÙáù©©©©

14©

îáõÝë ¹³ßïáõÙ Ñ»éáõ ëå³ëáõÙ ¿ ÑÇÙ³£
ÞáõñçÁ ÙáõÃ ¿ áõ ÙáõÅ ¬ Ï³ñÙÇñ Ùßáõß áõ Ù³Ñ£

îáõÝë ÃáÕ³Í Ñ»éáõÝ« ÃáÕ³Í ËáÝç»Ýù áõ ë»ñ ¬
ºë ·ÝáõÙ »Ù ¹»åÇ Ù³Ñ³óáõÙ áõ ·Çß»ñ£

´³Ûó Ï³ñáïë ÑÇÙ³ ¬ Ññ³÷ÃÇÃ ÙÇ í³ñ¹ ¬
´éÝÏí»É ¿ ÙÇ·áõÙ áõ í³éíáõÙ ¿ ½í³ñÃ£

àõ í³éíáõÙ ¿ Ñá·Çë ï³é³å³Ýùáí ³Ýáõß«
îáõÝë ÃáÕ³Í Ñ»éáõÝ« áñå»ë óÝ¹³Í ÙÇ Ñáõß£

15©

¸»é Ù³Ûñ ãÇ Ùï»É »ñÏÝùáõÙ
²ñ»õÁª ³ñÛáõÝáï áõ Ï³ñÙÇñ©
¸»é ãÇ° ÙáËñ³ó»É ÇÙ Ñá·áõÙ
øá í»ñç³ÉáõÛëÁ Ï³ñÙÇñ£

ì³éíáõÙ ¿ª ³ñÛáõÝ áõ Ïñ³Ï«
öé»É ¿ ³ñÝ³Ñáï ÙÇ ÷áßÇ©
ì³éíáõÙ ¿ áõ ÇçÝáõÙ ³ñ³· ¬
²ßË³ñÑÁ ÃáÕÝ»Éáí áõñÇßÇ£

¶ÝáõÙ ¿« µ³Ûó ÏñÏÇÝ åÇïÇ ·³ª
²°ÛÉ ÏÛ³ÝùÇ ÅåÇïáí áõ »ñ·áí«
¶ÝáõÙ ¿ ¬ áõ ÏñÏÇÝ åÇïÇ ·³ ¬
´³Ûó ÙÇ ³ÛÉ ¬ ÙÇ áõñÇß Ïñ³Ïáí£

16©

ºë Éé»É »Ù ÑÇÙ³« ËáÝ³ñÑí»É »Ù ÑÉáõ ¬
êÇ°ñïë ·Çï» ÙÇ³ÛÝª ³ñß³ÉáõÛë ¿ ·³Éáõ£

êÇñïë ·Çï» ÑÇÙ³ª åÇïÇ ÇçÝÇ ·Çß»ñ«
äÇïÇ Ù»éÝÇ« Ù³ñÇ ³Ù»Ý Ï³ñáï áõ ë»ñ£

ØáõÃÁ åÇïÇ ÇçÝÇ áõ ³ßË³ñÑÁ ³Ûë ÑÇÝ
äÇïÇ óÝá°ñù ¹³éÝ³« åÇïÇ ··íÇ Ù³ÑÇÝ£

äÇïÇ óÝ¹Ç« Ù³ñÇ« áñå»ë Ñ»éáõ ÙÇ Ñáõß ¬
ØÇÝã»õ Ï³ñÙÇñ í³éíÇ ³ñß³ÉáõÛëÁ ³Ýáõß£

ØÇÝã»õ í³éíÇ ÙáõÅáõÙ ³ñ»õÁ Ñáõñ« Ñ½áñ ¬
àõ Ýá¯ñ ÷³ÛÉáí ËÝ¹³ ÑáñÇ½áÝÁ µáëáñ£

êÇñïë ·Çï» ÑÇÙ³« áñ ³ñ»õÁ Ù»ñ ³Ûë ¬
ö³ÛÉ ¿ áõñÇ¯ß ÏÛ³ÝùÇ« áõñÇß ÏÛ³ÝùÇ »ñ³½£

äÇïÇ ÇçÝÇ« Ù³ñÇ »ñÏÇÝùÝ»ñáõÙ µáëáñ ¬
àñ ³ñÃÝ³Ý³ ÝáñÇóª Ñ»é³íáñ áõ Ñ½áñ£

17©

©©©Ø³Ûñ³ÙáõïÇ ³Ûë ëáõñµ« Ññ³Ï³ñÙÇñ ÙÇ·áõÙ«
´áñµ ³ñ»õÇ í³éíáÕ« áÕç³ÏÇ½íáÕ Ñá·áõÙ«
àñå»ë ³Ý¹³ñÓ »ñ³½« áñå»ë ³Ýó³Í ÙÇ Ñáõß ¬
ØáËñ³ÝáõÙ ¿ ³Ñ³ ùá Ù³ñÙÇÝÁ ³Ýáõß£
àñå»ë Ï³ñÙÇñ ÙÇ í»ñù« ÙÇ ³ñÝ³·áõÛÝ ùáõñ³«
´éÝÏí»É ¿ ³Ñ³ ÑáñÇ½áÝÇ íñ³«
²ÛñíáõÙ ¿« áñå»ë ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ÙÇ ë»ñ«
àõ ·ÝáõÙ ¿ ¹»åÇ Ù³Ûñ³Ùáõï áõ ·Çß»ñ©©©©©

êÇ°ñïë ¿ Ï³ñÍ»ë ÙËáõÙ«
êÇñïë ¬ Ù³ùáõñ« ½í³ñÃ«
êÇñïë ¬ »ñÏÝÇ ÙáíáõÙ
Î³ñÙÇñ µ³óí³Í ÙÇ í³ñ¹£
²ÛñíáõÙ ¿« µáëáñ«
ì³°ñ ¿ ÇçÝáõÙ ³ñ³· ¬
Ðñ³µáñµáù« Ñ½áñ
êÇñïëª Ï³ñÙÇñ Ïñ³Ï©©©©

êÇ°ñïë ¬ ³ñ»õ« ëÇñïë ¬ ·³ñáõÝ«
ÐñÇ¯ µ³Å³Ï áõ ëÇñá« ¬
ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ ³Ûë ³ßË³ñÑáõÙ ¬
ø³¯Õóñ ½áÑ©©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
ò»ñ»ÏÝ»ñÇ ÃáõÛÝÁ µáëáñ
êÇ°ñï ÇÙ« ï³¯ñ« ëÇ°ñï ÇÙ« ï³¯ñ« ¬
ÂáÕ ï³ñ³ÍíÇ ·Çß»ñÁ Ëáñ
àõ ³ñ¹³¯ñ£

Ø³°Ûñ ÙïÇ°ñ« ëÇ°ñï« áõ Í³ÍÏíÇñ ¬
Ê³í³ñá¯õÙ« Ë³í³ñá¯õÙ©
Ðá°õß ¿ ÏÛ³ÝùÁ« áëÏÇ¯ ÙáËÇñ
àõ Ù³ñáõÙ£

Ø³°Ûñ ÙïÇ°ñ« ëÇ°ñï« Ï³ñÙÇ°ñ »ñ³½«
ºñÏÇÝùÝ»ñáõÙ óáõñï áõ ëÇÝ« ¬
àñ í³ÕÁ« ë»·« ¹áõ µ³ñÓñ³Ý³ë
²ñ»õÇ¯ Ñ»ï ÙÇ³ëÇÝ©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

18©

²ñ»õÝ Çç³í£ ¬ Øáï ¿ ÍÇñÇÝ£ ¬
ö³¯éù Ññ³ß»Ï »ñÏÝ³íáñÇÝ£

Ü³ ãÇ° ï³ÝÇ ¹»åÇ Ïáñáõëï©
¼á°Ñ ¿ Ý³ Ù»½ª í³éí³Í í»ñáõëï£

²ñ»õÁ ¬ ÙÇ áëÏÇ Ññ³ßù«
Ðñ» ÙÇ ëÇñï« Ññ» ÙÇ ³ãù£

²ñ»õÁ« áñ Ë»¯ÝÃ ¿ ÑÇÙ³«
²ñ»õÁ ¬ ÏÛ³Ýù« ³ñ»õÁ ¬ Ù³Ñ£

Ü³° ¿ ï³ÉÇë Ã³ËÇÍ áõ ÃáõÛÝ«
Î³ñÙÇñ Å³Ýï³Ëï« ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝ£ ¬

´³Ûó ½á°Ñ ¿ Ý³ª í³éí³Í í»ñáõëï ¬
àõ ãÇ° ï³ÝÇ ¹»åÇ Ïáñáõëï©©©©

1918« II-III

ՎԵՐԱԴԱՐՁ

1©

ºñµ »ñÏÝùÇ ÙáíáõÙ í»ñçÇÝ ³ëïÕÁ Ñ³Ý·³íª
Ü³ Çñ ïáõÝÁ ÃáÕ»ó áõ ×³Ý³å³ñÑ ÁÝÏ³í£
¸»ÙÁª ¹³ßïÝ ¿ñ Ñ»ñÏ³Íª ³ñ·³í³Ý¹ áõ ËáÝ³í«
ì»ñÁ« Ñ»éá¯õ - Ñ»éáõÝ« áñå»ë Ññ» ÙÇ Ý³í«
²é³·³ëïÁ ÷é³Í« Ññ³Ù³Ýí³Í áõ ÑÇñª
´³ñÓñ³ÝáõÙ ¿ñ Ñ»éáõ ³ñ»·³ÏÁ Ï³ñÙÇñ£
¼áí ¿ñ ¹³ßïáõÙ« ãÏ³ñ ¹»é ï³·Ý³å áõ Ïñ³Ï«
àõ ù³ÛÉ»ñáí Ã»Ã»õ Ý³ ·ÝáõÙ ¿ñ ³ñ³·«
Ð»é³ÝáõÙ ¿ñ ³Ý¹³ñÓ« ³Ýë÷á÷ áõ ÉéÇÝ
àõ Ý³ÛáõÙ ¿ñ Ñ»éáõ ÑáñÇ½áÝÇ ÍÇñÇÝ£
î³ñûñÇÝ³Ï« Ù»Ý³Ï« ëñïáõÙ Ï³ñáï áõ Ñáõñª
Ü³ ·ÝáõÙ ¿ñ ³ñ³· áõ »ñ·áõÙ ¿ñ ïËáõñ«
àõ Ý³ÛáõÙ ¿ñ Ñ»éáõ ÑáñÇ½áÝÇ ÍÇñÇÝ
ºí ÉëáõÙ ¿ñ ÙÇ Ó³ÛÝ« áñ Ï³ÝãáõÙ ¿ñ ÉéÇÝ£
Ð»éáõÝ»ñÇó Ï³åáõÛï Ù»ÕÙ Ï³ÝãáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý
ØÇ Ñ»é³íáñ ÁÝÏ»ñ« Ï³ñáï³Ï»½ ÙÇ Ó³ÛÝ« ¬
Ø»ÕÙ Ï³ÝãáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý ¹»åÇ »ñÏÝÇ Ñ»éáõÝ
àõ ëáõÉáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý Ùáé³óáõÙ áõ ·³ñáõÝ£

2©

àõ ùëíáõÙ ¿ñ ³Ýáõß ÑáíÁ Ýñ³ ¹»ÙùÇÝ«
Ð³ÙµáõñáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý« áñå»ë ëÇñáÕ ÙÇ ÏÇÝ
¶áõñ·áõñáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý« ³Ý»ñ»õáõÛÃ áõ ÙáõÃ«
àõ Ï³ÝãáõÙ ¿ñ ¹»åÇ Ñ»éáõÝ»ñÁ Ï³åáõÛï£
Ü³ ·ÝáõÙ ¿ñ Ã»Ã»õ« áñå»ë ³Ý÷áõÛÃ ¬ áõñáõ
àõ Ó·íáõÙ ¿ñ áõÕÇÝ ¹³ßïáõÙ ¬ Ñ»éá¯õ« Ñ»éá¯õ«
àÉáñíáõÙ ¿ñ ³Ýí»ñç« áñå»ë ³Ý¹³ñÓ ÙÇ »ñ·«
àñ ¹³ßï»ñÁ ÃáÕ³Í« ÃáÕ³Í ÑáíÇï áõ Ñ»ñÏ«
ê»· É»éÝ»ñÇ ÙÇçáí« áÉáñïÝ»ñáí í»ñÇÝ
Ê³éÝíáõÙ ¿ Ñ»éáõ ÑáñÇ½áÝÇ ÍÇñÇÝ£ ¬
àõ Ï³ÝãáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý Ï³ñáï³Ï»½ ÙÇ Ó³ÛÝ«
ÞßáõÏÝ»ñáí ³Ýáõß Ý³ ³ëáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý©
§©©©©²Ù»Ý ï³·Ý³å áõ Ñá·ë ÃáÕ³Í »ñÏñÇ ÑáÕÇÝª
ø³ÛÉÇ¯ñ« ù³ÛÉÇ¯ñ ³Ýí»ñç Ï³ñáïÝ»ñÇ¹ áõÕÇÝ©
ØÇ Ï³ñáï ¿ Ñá·Ç¹« Ñ»éáõ ³ëïÕÇ ÙÇ ÷³ÛÉ ¬
ø³ÛÉÇ¯ñ« ù³ÛÉÇ¯ñ ³Ýí»ñç« Ñ³í»ñÅ³ë»¯ñ »Õµ³Ûñ©©©©
²ñ»·³ÏÁ« Ï³ñÙÇñ« Ïµ³ñÓñ³Ý³ ÑÇÙ³
àõ Ï÷é» ÑáíïáõÙ Ï³ñÙÇñ ï³·Ý³å áõ Ù³Ñ«
Ê»¯ÝÃ ÏËÝ¹³ í»ñÇóª ïé÷³ë»ñ áõ ½³½Çñ ¬
ø³ÛÉÇ¯ñ« ù³ÛÉÇ¯ñ ³Ýí»ñç áõ É»éÝ»ñÁ Ñ³ëÇñ£
ÐáíÇïÝ»ñÇÝ ÃáÕ³Í ³Ù»Ý ï³·Ý³å áõ Ñáõßª
î³¯ñ É»éÝ»ñÇ ÑáíÇÝ Ï³ñáïÝ»ñ¹ ³Ýáõß«
àñ ¹³ßï»ñÇ Ï³ñÙÇñ« ³Õ»ï³µ»ñ ÙáõÅáõÙ
âË³éÝíÇ Ñá·Ç¹ áõÕÇÝ»ñÇ ÷áßáõÝ¦©©©©©
àõ ù³ÛÉáõÙ ¿ñ ßï³å« ëñïáõÙ áõñÇ¯ß ÙÇ Ñáõñ«
Ð»é³ÝáõÙ ¿ñ ³Ý¹³ñÓ áõ »ñ·áõÙ ¿ñ ïËáõñ«
àõ ùëíáõÙ ¿ñ ù³ÙÇÝ Ýñ³ ïËáõñ ¹»ÙùÇÝ«
Ð³ÙµáõñáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý« áñå»ë ëÇñáÕ ÙÇ ÏÇÝ©©©©

3©

ÆñÇÏáõÝÝ ¿ñ ³ñ¹»Ý ÷éí»É ßáõñçÁ Ýñ³«
ºñµ Ý³ Ýëï»ó ÓÛáõÝ» ×³Ý³å³ñÑÇ íñ³£
Ö³Ý³å³ñÑÁª Ï³åáõÛïª áÉáñíáõÙ ¿ñ ³é³ç
àõ É»éÝ³ÛÇÝ Ù³ùáõñ åïáõÛïÝ»ñáí ë³é³Íª
ì»¯ñ ¿ñ Ó·íáõÙ ³Ýí»ñçª ËáñÑñ¹³íáñ áõ ÙáõÃª
àõ ÏáñãáõÙ ¿ñ Ñ»éáõ »ñÏÝùÇ Ù»ç Ï³åáõÛï£
Èá¯õé ¿ñ ßáõñçÁ ³ÛÝå»ë£ âÏ³ñ ßßáõÏ áõ Ó³ÛÝ£
ÆñÇÏáõÝ ¿ñ« áõ ½áí ÉéáõÃÛáõÝ ¿ñ ÙÇ³ÛÝ£
ÐáíÁ ùëíáõÙ ¿ñ å³Õ Ýñ³ Ñá·Ý³Í áõëÇÝ
àõ å³ïÙáõÙ ¿ñ Ñ»éáõ »ñÏÇÝùÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ©©©©
´³Ûó ã¿ñ ÉëáõÙ Ï³ñÍ»ë Ý³ Ëáëù»ñÁ Ýñ³ ¬
Ðá·ÝáõÃÛáõÝ ¿ñ Çç»É Ýñ³ Ñá·áõ íñ³£
àõ ÃíáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý« áñ ù³ÛÉ»É ¿ ÙÇ ¹³ñ©©©
Èá¯õé ¿ñ ßáõñçÁ ³ÛÝå»ë« ßáõñçÁ áã áù ãÏ³ñ£
àõ ÃíáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý ÏÛ³ÝùÁ Ñ»éáõ ÙÇ Ñáõß«
àñ óÝ¹»É ¿ ³ñ¹»Ý áõ ¹³ñÓ»É ¿ Ùßáõß©©©
òáõñï ¿ñ ßáõñçÁ ³ÛÝå»ë« Éáõé ¿ñ ßáõñçÁ ³ÛÝù³Ý ¬
àõ í³ñ Ý³Û»ó Ñ³ÝÏ³ñÍ Ý³ ³ãù»ñáí ï³ñï³Ù£
¬ ì³ñÁ« áñå»ë Ñ»éá¯õ« ³Ý¹³ñÓ ÏÛ³ÝùÇ ÙÇ Ñáõßª
î³ñ³Íí»É ¿ñ ÙÇ Ýáõñµ áõ Ã³÷³ÝóÇÏ Ùßáõß£
Ø³Ûñ ¿ñ ÙïÝáõÙ Ñ»éáõÝ ³ñ»·³ÏÁ µáëáñ
àõ ÅåïáõÙ ¿ñ Ï³ñÙÇñ« Ñ»é³íáñ áõ Ñ½á¯ñ©©©
àõ Ï³ñÙñ³Íáñ í³éíáÕ« Ï³ñÙÇñ ëñïÇó Ýñ³
ì³ñ ¿ñ ÍáñáõÙª ÃÙñ³Í ÑáíÇïÝ»ñÇ íñ³ª
æ»ñÙ ³ñÛáõÝÁ Ýñ³ Ï³ÃÇÉÝ»ñáí ÑñÏ»½ ¬
àõ í³éíáõÙ ¿ñ ¹³ßïáõÙ« Ññ¹»ÑíáõÙ ¿ñ Ï³ñÍ»ë£
àõ ³ñÛáõÝÁ Ýñ³ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ÙáõÅáõÙ
Ê³éÝíáõÙ ¿ñ Ñ»éáõ áõÕÇÝ»ñÇ ÷áßáõÝ©©©©

4©

Ü³ Ý³ÛáõÙ ¿ñ Ù»éÝáÕ ³ñ»·³ÏÇ ÑñÇÝ
ºí« ã·Çï»ñ ÇÝãá±õ« ³ñï³ëíáõÙ ¿ñ ÉéÇÝ£
êÇñïÁ ½³ñÏáõÙ ¿ñ ËáõÉ« áñå»ë ç³ñ¹³Í ÙÇ ½³Ý·
àõ ³ÝóÝáõÙ ¿ñ Ñá·áõó ÙÇ Ññ³ßáõÝã Ñáë³Ýù£
¬ àñå»ë í³éíáÕ ÙÇ ëÇñï« áÕç³ÏÇ½íáÕ Ïñ³Ï«
Ø³Ûñ ¿ñ ÙïÝáõÙ Ñ»éáõÝ ³ñ»·³ÏÁ Ññ³Ï«
àñ ·Çß»ñÇó Ñ»ïá« áñå»ë Ññ» ÙÇ í³ñ¹«
ÜáñÇó í³éíÇ ÍÇñáõÙ áõ µ³ñÓñ³Ý³ ½í³ñÃ ¬
ºí É³÷í»Éáí ³Ýí»ñç Çñ Ï³ñÙñ³Ï»½ ÑñÇóª
ºñÏÇÝùÝ»ñÇ ÙáíáõÙ áÕç³ÏÇ½íÇ ÝáñÇó ¬
àñ ¹³ßï»ñÇÝ ËáÝ³í« ×³ÑÇ×Ý»ñÇÝ ×Õ×ÇÙ
î³¯ Çñ í³éíáÕ Ñá·áõ áëÏÇÝ»ñÁ í»ñçÇÝ©©©©
Ü³ É³ÉÇë ¿ñ ³Ýû·« »ñµ ëñï³µ»Ï ½·³ó«
àñ µéÝÏí»ó ëñïáõÙ ³ñÝ³ß³Õ³Ë ÙÇ Ï³ÛÍ£
àïùÇ »É³í Ñ³ÝÏ³ñÍ« ßáõñçÁ Ý³Û»ó ÙÇ å³Ñ ¬
Èá¯õé ¿ñ ßáõñçÁ ³ÛÝå»ë« ÉéáõÃÛáõÝ ¿ñ áõ Ù³Ñ£
ÐáíÁ ÝáñÇó ùëí»ó Ýñ³ Ñá·Ý³Í áõëÇÝ
àõ ÷ë÷ë³ó Ñ»éáõ »ñÏÇÝùÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ©©©©©
´³Ûó ãÉë»ó Ýñ³Ý£ ¬ êñµ»ó ³ãù»ñÁ Ã³ó
ºí ³ñ»õÇ° ÑñÇÝ Ï³ñáï³Ï»½ Ååï³ó£
ºí Ñ³Û³óùÁ Ñ³é³Í ³ñ»·³ÏÇ ßáÕÇÝ ¬
Ü³ Ååï³Éáí µéÝ»ó í»ñ³¹³ñÓÇ áõÕÇÝ©©©©
ºí í³Ûñ Çç³í ³ñ³· Ñ»éáõÝ»ñÇó å³ñ³å ¬
àõ ×ãáõÙ ¿ñ Ñá·ÇÝ« áñå»ë Ù»éÝáÕ Ï³ñ³å©
ê»· É»éÝ»ñÇ íñ³« ÉáõñÃ »ñÏÝùÇ ÙÇçáõÙ
¶áíùÝ ¿ñ »ñ·áõÙ Ù³ÑÇ« áñå»ë Ù»éÝáÕ ÃéãáõÝ£
¬ Ø³Ûñ ¿ñ ÙïÝáõÙ Ñ»éáõÝ ³ñ»·³ÏÁ Ññ³Ï ¬
àõ ù³ÛÉ»ñáí Ã»Ã»õ Ý³ ÇçÝáõÙ ¿ñ ³ñ³·«
àñ Ñ³Ùµáõñ» ³ÛÝï»Õ« ÑáíÇïÝ»ñáõÙ ×Õ×ÇÙ«
´áñµ ³ñ»õÇ ÃáÕ³Í áëÏÇÝ»ñÁ í»ñçÇÝ©©©©

1918 ÑáõÉÇë

ԱՌԱՎՈՏ

1©

ÆÙ ³Ýó³Í ûñ»ñÇ å»ë«
ÐÝ³ó³Í ûñ»ñÇ å»ë«
ºë ³ñ¹»Ý Ñ»é³ó»É »Ù«
ÐÝ³ó»É »Ù »ë©
ºë ³ñ¹»Ý ÑÝ³ó»É »Ù«
ºë ³ñ¹»Ý ÑÇÙ³ Í»¯ñ »Ù«
Ð»é³ó»É áõ ³Ýó»É »Ù ¬
Ì»ñ³ó»É »Ù »ë£

´³Ûó ³Ûë í³é ûñ»ñÇ Ù»ç«
ºñµ ÑáÕÙ»ñÝ ³ÕÙÏáõÙ »Ý«
²ÕÙÏáõÙ áõ »ñ·áõÙ ¿
²Ýó³Í ëÇñïÁ ÇÙ©
ºë Ï³ñÍ»ë ¹»é ç³Ñ»É »Ù«
ÆÝÓ Ï³ñÍ»ë ÑÙ³Û»É »Ý«
ºí ÇÙ ëÇñïÁ å³Ñ»É ¿
Îñ³ÏÝ»ñÁ ÑÇÝ£ ¬

²Ë« ·Çï»Ù« áñ ³Û¹ ¹á°õ »ë«
àñ ³Û¹å»ë ÑÙ³ÛáõÙ »ë«
ÐÙ³ÛáõÙ áõ Ý³ÛáõÙ »ë
úñ»ñáõÙ ³Ûë Ñáõñ©
¸áõ ³Ýáõß Ï³ñÏ³ãáõÙ »ë«
¸áõ Ï³ÝãáÕ ÙÇ ÑÝãÛáõÝ »ë«
Î³ñÏ³ãáõÙ áõ Ï³ÝãáõÙ »ë«
â·Çï»Ù« Ã» á±õñ£

ºí ÑÇÙ³ »ë ÉëáõÙ »Ù«
àñ í»ñçÇÝ »ñ³½áõÙ ÇÙ
øá Ï³ñáïÝ ëÏëáõÙ ¿
ÆÙ Ñá·ÇÝ Ñáõ½»É ¬
ºë Ï³ñÍ»ë Í»ñ³ó»¯É »Ù«
Ì»ñ³ó»É áõ ¹³ñÓ»¯É »Ù
àõ ÝáñÇ¯ó »ñ³½»É »Ù
Î³ñáï³Ýù áõ ë»ñ©©©

2©

úñ»ñÁ Ñáõñ »Ý ÑÇÙ³«
úñ»ñÁ ÑáÕÙ »Ý Ññ»£
ø³Õóñ ¿ ÏÛ³ÝùÁ« áñå»ë Ù³Ñ«
ø³Õóñ ¿ ³ßË³ñÑÁ Ññ»£
à±í ·Çï»ª á±í ¿ í³é»É
ÐáõñÁ« Ññ¹»ÑÝ ³Ûë ÑëÏ³©
ºë ·Çï»Ùª ¹á°õ »ë í³é»É
ÐáõñÁ« Ññ¹»ÑÝ ³Ûë ÑëÏ³£

3©

ÐÝãáõÙ »Ý Ëáëù»ñÁ« µ³é»ñÁ«
Ð³Ý·»ñÁ« í³ÝÏ»ñÁ µáÉáñ«
ºñµ ù³Õóñ Ï³ñáï¹ í³é»É ¿
êñïÇë Ù»ç Ýáñ ë»ñ áõ ûñáñ£

êñïÇë Ù»ç í³éí»É ¿« í³éíáõÙ ¿
Î³ñáï¹ ³Ýáõß áõ ÑñÏ»½ ¬
ÆëÏ ¹áõñëÁ ÑáÕÙÇ å»ë ï³ñíáõÙ »Ý
úñ»ñÁ ß»ßïáí ³Ûë »ñ·Çë£

úñ»ñÁ ÷ñ÷áõñ »Ý« ³ÉÇù »Ý«
Ì÷áõÙ »Ý ÷ñ÷áõñ ³é ÷ñ÷áõñ«
ÐáÕÙÇ å»ë ÃéãáõÙ ¿ ·³ÉÇùÁ ¬
Ðáõ½íáõÙ »Ý ûñ»ñÁ åáõñåáõñ£

Ðáõ½íáõÙ áõ Í÷áõÙ »Ý ûñ»ñÁ«
ÆÝãå»ë ÇÙ »ñ·»ñÁ µáÉáñ«
ºñµ ù³Õóñ Ï³ñáï¹ í³é»É ¿
êñïÇë Ù»ç Ýáñ ë»ñ áõ ûñáñ£

4©

ÐÝãáõÙ »Ý ûñ»ñÁ« Ï³ÝãáõÙ »Ý«
úñ»ñÁ ¬ Ï³ñÙÇñ áõ µáëáñ©
úñ»ñÁ ÕáÕ³Ýç áõ ÑÝãÛáõÝ »Ý«
¼Ý·áõÙ »Ýª Ññ» áõ Ñ½áñ£

àõ ëÇñïë ½Ý·áõÙ ¿« ½Ý·áõÙ ¿«
ÂéãáõÙ ¿ª Ïñ³Ï ¿ áõ µáó©
Èëá±õÙ »ë ëñïÇ ÇÙ ½Ý·áõÝÁ«
Èëá±õÙ »ë« Éëá±õÙ »ë« Ã» áã©©©

Îñ³°Ï Ï³ ëñïÇë Ù»ç« Ïñ³°Ï Ï³«
Ðñ¹»Ñ ¿ª í³éíáõÙ ¿ ÑñÏ»½©
¶³ÉÇùÁ Ïáõ½»Ù« áñ ³ñ³°· ·³ ¬
²Ý¹³ñÓ ¿ Ï³ñáïÁ »ñ·Çë£

Îáõ½»Ù« áñ ÏÛ³ÝùÇ Ù»ç ·³ÉÇù ³ÛÝ
ºñ·»ñë ½Ý·³Ý áõ ÑÝã»Ý ¬
Îáõ½»Ù« áñ Éë»« ³¯Ë« ·³ÉÇùÁ
ºñ·»ñë ³Ûë í³é áõ ÑÝã»Õ©©©©

5©

Üá¯ñ ¿ Ï³ñáïë ÑÇÙ³© Ñáõñ ¿ Ï³ñÙÇñ áõ Ññ¹»Ñ£
Üá¯ñ ¿ ÑÙ³ÛùÁ« áñáí ¹áõ áõ½áõÙ »ë Ï³Ë³ñ¹»É£

Ðá°õñ »ë ¹³ñÓ»É áõ Ïñ³Ï« ÷³ÛÉ »ë Ï³ñÙÇñ áõ ÷ñ÷áõñ«
ÆÝãå»ë ûñ»ñÁ ³Ûë ï³ù« ÇÝãå»ë ûñ»ñÁ åáõñåáõñ£

Þáõñç¹ ûñ»ñÁ í³éíáõÙ áõ ÑáÉáííáõÙ »Ý ³ñ³·ª
úñ»ñÁ ïá¯Ã áõ ³ÛñáÕ« ÇÝãå»ë Ý³Ûí³Íù¹ Ññ³Ï£

ÆÝãå»±ë »ñ·»Ù« ã·Çï»Ù« Ï³ñÙÇñ ÑÙ³ÛùÁ ùá ³Ûë«
ÆÝãå»±ë ³ë»Ù ³ßË³ñÑÇÝ« áñ ³ßË³ñÑáõÙ ³ñ¹»Ý Ï³ë©©©©

6©

Î³ÝãáõÙ »Ýª ¹³ñÓÇ¯ñ« ¹³ñÓÇ¯ñ ¬
úñ»ñÁª ³Ýó³Í« É³½áõñ« ¬
´³Ûó Ýá¯ñ ¿ ÇÙ ¹»Ù ³ÝÍÇñ
²ßË³ñÑÁ Ññ³Ñ½áñ©©©©

àõ ßáõñçë ³ñ¹»Ý ÑÇÙ³
Þ»÷á¯ñ ¿ ÑÝãáõÙ áõ ß»¯ñ©
Þ»÷á¯ñ ¿ ³Ù»Ý ÙÇ Ù³Ñ«
²Ù»°Ý í»ñù ¬ Ññ» ÙÇ ë»ñ£

Î³ÝãáõÙ »Ýª ¹³ñÓÇ¯ñ« ¹³ñÓÇ¯ñ
úñ»ñÁ ¬ Ç½á¯õñ áõ ½áõñ©
´³óí»É ¿ ÇÙ ¹»Ù ³ÝÍÇñ
²ßË³ñÑÁ Ññ³Ñ½áñ©©©©

7©

¸áõ Ññ» ÙÇ áõñáõ »ë« ³ÕçÇ°Ïë«
¸áõ ÙáïÇÏ áõ Ñ»éá¯õ »ë ³ÛÝå»ë£
¸áõ ÷ñ÷áõñ áõ åáõñåáõñ ÙÇ ³ÕçÇ°Ï »ë ¬
àõ ÙáïÇÏ áõ Ñ»éá¯õ »ë ³ÛÝå»ë£

øá ÷³ÛÉáí ¹áõ í³é»É »ë »ñÏÇñÁ«
Î³ñáïáí áõ ÷³ÛÉáí ùá ³Ýáõß©
øá Ï³ñáïÁ í³Õá¯õó »ë »ñ·»É »Ù ¬
øá Ï³ñáïÁ áõ ÷³éùÁ ³Ýáõß£

¸áõ ÑÇÙ³ Ï³ñÏ³ãáõÙ »ë« Ï³ÝãáõÙ »ë«
ºñ»ñáõÙ »ë Ññ» ûñ»ñáõÙ©
¸áõ Ï³ñÙÇ¯ñ ù³ÛÉ»ñ·Ç ÙÇ ÑÝãÛáõÝ »ë ¬
Î³ñÏ³ãáõÙ áõ Ï³ÝãáõÙ »ë Ñ»éáõ©©©©

8©

ºë Ñ³×³Ë Ùï³Í»É »Ù« ½·³ó»É »Ù
úñ»ñáõÙ ³ÛÝ ³Ý·áõÛÝ áõ ³Ý»É«
àñ ùá ÷³ÛÉÁ ³ÝÑáõÝ áõ ³ÝÍÇñ ÇÙ
îËñáõÃÛáõÝÝ áõ Ï³ñáïÝ ¿ ÍÝ»É£

àñ ùá ÷³ÛÉÝ ÑÕ³ó»É ¿ ûñ»ñáõÙ ³ÛÝ«
ºñµ ³Ù»°Ý ÷³ÛÉ Ù»éÝáõÙ ¿ñ ÑñáõÙ©
ÆëÏ ÑÇÙ³ ³ÛÝ ûñ»ñÁ Ñ»éá¯õ »Ý«
²ÛÝ ûñ»ñÁ ï³ÙáõÏ áõ ïñïáõÙ£

ºí ÑÇÙ³ áëÏ»÷³ÛÉ ¹áõ ßÇÏÝ»¯É »ë
úñ»ñáõÙ ³Ûë ³ÛñáÕ áõ ³Ý·ÇÝ« ¬
àõ ï³ÉÇ¯ë »Ù ³Ñ³ ßßáõÏÝ»ñë
øá ³ÛñáÕ« ùá ³Ýáõß Ïñ³ÏÇÝ©©©

9©

´ñá°Ý½ »ë« Ñá°õñ »ë«
´ñáÝ½» ëá°õñ »ë«
´ñáÝ½» ÷³°éù »ë«
´ñáÝ½» ÷³°ÛÉ ¬
´³Ûó ¹áõ ½á¯õñ »ë«
²Ë« Ç½á¯õñ »ë
ÎáïñáõÙ ëáõñë
²ñ»õ³é£

ÆÝãå»ë ù³Õóñ
Ø»ñ »ñ·»ñÁ ¬
Ø»ñ í»ñù»ñÁ
Ðñ³µáõÛñ ¬
¸áõ ÙÇßï Ýá¯ñ »ë«
àõ Ñ½á¯ñ »ë«
àõ µáëá¯ñ »ë«
ø³Õóñ ùá°õÛñ©©©©

´ñá°Ý½ »ë« Ñá°õñ »ë«
´ñáÝ½» ëá¯õñ »ë«
´ñáÝ½» ÷³¯éù »ë«
´ñáÝ½» ÷³°ÛÉ ¬
´³Ûó ³÷ëá¯ë áñ«
¸áõ Ñ»éá¯õ »ë ¬
¸áõ áõñáõ »ë
²ñ»õ³é©©©©

10©

àõ í³éíá¯õÙ ¿ ûñ»ñáõÙ ëÇñïë« áñå»ë áÕç³Ï»½©
æ»¯ñÙ ÑáÕÙ»ñáõÙ áõ ÑñáõÙ ù»¯½ »Ù ï»ëÝáõÙ ÑÇÙ³ »ë£

öé»É »ë Ñáõñ¹ áëÏÇ« í³é»É »ë ÏÛ³ÝùÁ ÙÃ³ñ«
ì³é»É »ë ëÇñïëª ËáëùÇ Ï³ñÏ³ãÝ»ñáí ³ñ»õ³é£

´³¯ó »ë ÃáÕ»É ÑáÕÙ³ÛÇÝ ùá ÝÅáõÛ·Ý»ñÁ Ï³ñÙÇñ«
àñ Ññ¹»Ñ»Ý ÏÛ³ÝùÁ ÑÇÝ áõ ù³Õ³ùÝ»ñÁ Ù³ñÙ³ñ£

àõ ÃéãáõÙ »Ý ëñÁÝÃ³ó ùá ÝÅáõÛ·Ý»ñÁ ÑÇÙ³ ¬
ø³°Õóñ ¿ ³ßË³ñÑÁ ëñïÇë« ù³Õóñ ¿ ÏÛ³ÝùÁ« áñå»ë Ù³Ñ©©©©©

11©

Î³ñÙÇñ ÝÅáõÛ·Ý»ñÁ ÃéãáõÙ »Ý ëñÁÝÃ³ó «
Î³ñÙÇñ ÝÅáõÛ·Ý»ñÁª µ³ß»ñÁ ÷ñ÷áõñ«
ì³éíáõÙ« µáóÏÉïáõÙ »Ý å³Ûï»ñÁ Ýñ³Ýó«
ä³Ûï»ñÁ ë÷éáõÙ »Ý µáóÏÉïáõù áõ Ñáõñ£

ì³éí»¯É ¿ »ñÏÇñÁ Ï³ñÙÇñ Ïñ³Ïáí©
Î³ñÙÇñ ÝÅáõÛ·Ý»ñÁ í³é»¯É »Ý »ñÏÇñÁ« ¬
ÂéãáõÙ »Ý ¬ ÑáÕÙÇ° å»ë ¬ ³ÝÁÝ¹Ñ³ï ß³ñùáí«
²Ù»Ý ï»Õ ¬ »ñ³ßï ¿« ï³·Ý³°å ¿« ·ñ·Ç°é ¿£

¸á÷áõÙ »Ý å³Ûï»ñÁ« Ï³ÛÍÏÉïáõÙ »Ý í³¯é«
Î³ÛÍ»ñÁ Ý»ïÇ° å»ë ×»ÕùáõÙ »°Ý ·³ÉÇùÁ©
ÐáÕÙÇ Ù»ç ÷ÉãáõÙ »Ý ß»Ýù»ñÁ Ù³ñÙ³ñ©
²Ù»Ý ï»Õ Ññ¹»Ñ ¿« áõ ÑáõñÁ ¬ µ³ñÇù ¿£

Âéãá¯õÙ »Ý« Ãéãá¯õÙ »Ý ³Ýí»ñç« ëñÁÝÃ³ó
Î³ñÙÇñ ÝÅáõÛ·Ý»ñÁ« µ³ß»ñÁ ¬ ÷ñ÷áõñ«
ì³éíáõÙ« Ññ¹»ÑíáõÙ »Ý Ñ»ïù»ñÁ Ýñ³Ýó ¬
Î³ñÙÇñ ÝÅáõÛ·Ý»ñÁ Ññ¹»Ñ »Ý áõ Ñáõñ©©©

12©

êñïÇë Ù»ç ÙÕÏïáõÙ ¿ Ï³ñáïÁ«
êñïÇë Ù»ç ÙáñÙáùáõÙ ¿ Ù³ñÙ³Ý¹©
¬ ²ßË³ñÑÁ Ñ»Ï»Ï³Ýù ¿« Ï³ñáï ¿«
êñïÇë Ù»ç ÙáñÙáùáõÙ ¿ Ù³ñÙ³Ý¹£

Ü³ÛáõÙ »Ùª ûñ»ñÇ Ù»ç« ÑñÇ Ù»ç
ºñáõÙ ¿« »ñ»ñáõÙ ¿ å³ïÏ»ñ¹©
²ÛÝå»ë ¹áõ Ñ»é³ó»É »ë« Ñ»éá¯õ »ë«
Ð»éá¯õ ¿« Ñ»é³ÝáõÙ ¿ å³ïÏ»ñ¹£

úñ»ñÁ Ã»õ³íáñ »Ý« Ãéãá¯õÙ »Ý©
ÂéãáõÙ »ëª Ã»õ³íáñ »ë« áõñá°õ »ë£ ¬
Î³ñáïë ûñ»ñÇ Ñ»ï ÃéãáõÙ ¿ ¬
´³Ûó ÙÇßï ¹áõ Ñ»é³ÝáõÙ »ë« Ñ»éá¯õ »ë©©©©

13©

Ö³Ù÷³ »Ù ÁÝÏ»É »ë Ù»Ý³Ï«
ø³ÛÉ»É »Ù ¹³ñ»¯ñ áõ ¹³ñ»¯ñ£
ºñ·áõÙ ¿ ëÇñïë Ù³ÝáõÏ ¬
öÉãáõÙ »Ý ß»Ýù»ñÁ ù³ñ»£

Ð»éá¯õ ¿ ïáõÝë£ ¬ Ð»éá¯õ£
à±õñ ¿« ÇÝãá±õ ¿©©©© ÐÇÙ³
Þáõñçë ·³É³ñù ¿ ÑñÇ«
Þáõñçë ÙññÇÏ ¿ áõ Ù³Ñ£

ÐáÕÙÁ áéÝáõÙ ¿ Ñ»éáõÝ©
Ðáõñ ¿ª ÃéãáõÙ ¿ ³ñ³·£
êÇñïë ïí»¯É »Ù ÑñÇÝ« ¬
êÇ°ñï ÇÙ« Ï³ñáï áõ Ïñ³Ï©©©©

¶ÝáõÙ »Ù£ à¯õñ »Ù©©©© ÆÝãá±õ£ ¬
Þáõñçë ·³É³ñù ¿ ÑñÇ«
Þáõñçë ù³ÛÉ»ñ· ¿ ÑÝãáõÙ£ ¬
Ð»éá¯õ ¿ ïáõÝë« ¬ Ñ»éá¯õ©©©©

14©

ÐáõßÇ å»ë Ã»É ÙÇ µ³ñ³Ï
Î³åáõÙ ¿ ëÇñïÁ ÇÙ ù»½© ¬
ºñÏÇ°ñ ÇÙ« ëÇñï¹ ³ñ¹Ûáù
¼·á±õÙ ¿ ÑáõñÁ »ñ·Çë£

¼·á±õÙ ¿ ï»Ý¹Á Ñá·áõë«
ºñÏáõÝùë Ï³ñÙÇñ áõ Ù³é©
ºñÏÝá¯õÙ ¿ ³Ûëûñ Ñá·Çë«
ºñÏÇ°ñ ÇÙ« ùáõÛñ ÇÙ áõ Ù³Ûñ©©©©

Ð»éá¯õ »Ù« ¬ á±õñ »Ù ÑÇÙ³©©©
ºñ·áõÙ »Ù£ ºñ·ë ¬ Ïñ³Ï£ ¬
ØññÇÏ ¿ ÏÛ³ÝùÁ ³Ûë ÙÇ«
ÂéãáõÙ ¿ª ÑáÕÙÇó ³ñ³·©©©

15©

ÆÝãå»ë »ñÏÇñë ³Ýë÷á÷« ÇÝãå»ë »ñÏÇñë µ³Ëï³½áõñÏ«
ÆÝãå»ë »ñÏÇñë ³í»ñ³Ï áõ ³ñÝ³Ý»ñÏ ¬
ØËáõÙ ¿ ëÇñïë ÑÇÙ³ áñµ« ÙËáõÙ ¿ ëÇñïë µ³Ëï³½áõñÏ«
ØËáõÙ ¿ ëÇñïëª ³í»ñ³Ï áõ ³ñÝ³Ý»ñÏ©©©©©

ºí ³Ûë »ñ·»ñÁ ÇÙ Ï³ñÙÇñ« ³Ë« ³Ûë »ñ·»ñÁ ÇÙ Ï³ñÙÇñ«
àñ »ñ·áõÙ ¿ ³Ýë÷á÷ ëÇñïë Ïñ³ÏáõÝ ¬
ÆÝãå»±ë åÇïÇ ³ñ¹Ûáù ÑÝã»Ý« ³Ë« ³Ûë »ñ·»ñÁ ÇÙ Ï³ñÙÇñ ¬
ÆÙ ³í»ñ³Ï« ÇÙ á¯ñµ »ñÏñáõÙ©©©©

ÆÝãå»ë »ñÏÇñë ³Ýë÷á÷« ÇÝãå»ë »ñÏÇñë ³í»ñ³Ï ¬
²ÛÝå»ë ¿É ëÇñïë ¬ ³Ýë÷á÷« ³ÛÝå»ë ¿É ëÇñïë ¬ ³Ýáõñ³Ë«
ì»¯ñù ¿ ¹³éÝáõÙ ëñïÇë ËáñùáõÙ ûñ»ñÇ ÷³°ÛÉÁ ³Ûë Ññ³Ï ¬
²Ë« ëÇ¯ñïë ÇÙª µá¯ñµ áõ ³Ýë÷á÷« ¬ »ñÏÇ¯ñ ÇÙª á¯ñµ áõ ³Ýáõñ³Ë©©©©

16©

ì³éíáõÙ »ëª Ù³ñÙ³¯Ý¹« Ù³ñÙ³¯Ý¹«
êñïÇë Ù»ç ¹³éÝáõÙ »ë Ñáõñ£
ì³éíáõÙ »ëª Ù³ñÙ³¯Ý¹« Ù³ñÙ³¯Ý¹«
Ðñáí ùáª ß³ñÙ³Õ« Ù³ùáõñ£

²Ýµ³Ëï »Ù« á¯ñµ »Ù áõ Ë»Õ×«
ÆÝãå»ë ÇÙ »ñÏÇñÁ« áñ ¬
Îáñ»¯É ¿ ³ßË³ñÑÇ Ù»ç«
Èé»¯É ¿ª ³Ýï»ñ« ³Ýûñ£ ¬

ºë ÇÝãå»±ë Ï³Ýã»Ù ÑÇÙ³«
àñ ï³ë ÇÝÓ ßñÃ»ñ¹ Ï³ë© ¬
²Ë« ÇÝãå»±ë Ï³Ýã»Ù ÑÇÙ³«
àñ Ó³ÛÝë Éë»ë áõ ·³ë©©©

17©

î»ëÝáõÙ »Ùª í³é ûñ»ñáõÙ« ûñ»ñÇ ÑñáõÙ
¸»Ùù¹ ÅåïáõÙ ¿ ³Ñ³ ³ßË³ñÑÇÝ ³ÙµáÕç©
´³óí»É ¿ ¹»Ù¹ ³Ñ³ ³ßË³ñÑÇ Ñ»éáõÝ«
ÞÇÏÝ»É ¿ ¹»Ù¹ ³Ñ³ ïÇ»½»ñùÁ áÕç©©©

¸áõ« áñ ÅåïáõÙ »ë ÑÇÙ³« áñ í³é»É »ë ³Û¹
ÊÝ¹áõÃÛáõÝ¹ Ññ»Õ»Ý ¬ ³Ù»ÝùÇ¯ Ñ³Ù³ñ« ¬
Ü³ÛÇ°ñ ÙÇ å³Ñ ùá Ññ» ³ãù»ñáí ½í³ñÃ
¸»åÇ »ñÏÇ°ñÁ ÇÙ ÙáõÃ« ÇÙ »ñÏÇñÁ Ù³é©©©

ì³éÇ°ñ »ñÏÇñë ùá ¹»Ù ¬ ÙÇ Ï³ñÙÇñ Ï³ÝÃ»Õ«
Ü»ïÇ¯ñ ÅåÇï¹ í»ñçÇÝ ÇÙ ³í»¯ñ »ñÏñÇÝ©
îá°õñ í»ñù»ñÇÝ Ýñ³ Ù³é« í»ñù»ñÇÝ ³Ý¹»Õ
Î³ñÙÇñ ÅåÇïÁ ùá ëáõñµ« ùá¯õÛñ ÇÙ« êáÙ³°« ÏÇ¯Ý£

18©

¸áõ ¬ ÑáÕÙ³ÛÇÝ Ùßáõß áõ Ù³Ñ«
¸áõ ¬ Ïñ³ÏÇ ¹áõëïñ µ³ñÇ« ¬
ø»¯½ ¿ Ï³ÝãáõÙ ëÇñïë ÑÇÙ³«
ø»½ ¿ Ï³ÝãáõÙ ëÇñïëª ³ñÇ¯£

Ð³ë»¯É ¿ ÷³éù¹ ³ñ¹»Ý í³é
ØÇÝã»õ Ð³µ³ß áõ ÐÝ¹áõãÇÝ©
ø»¯½ »Ù Ý»ïáõÙ »Õµ³Ûñ³µ³ñ
ÆÙ ³ñÛáõÝÇ ×ÇãÁ í»ñçÇÝ£

´á°ñµ ³ãù»ñÇ¹ Ý³Ûí³ÍùÁ ÃáÕ
²ñÛáõÝáï» ëÇñïë ÑÇÙ³ ¬
ºí Ãá°Õ ï»ëÝÇ ëÇñïë í³éíáÕ
Ø³Ñí³Ý Ù»ç ¬ ë»ñ« ëÇñá Ù»ç ¬ Ù³Ñ©©©©

19©

ì³éíáõÙ ¿ Ñ»éáõ ÙÇ ë»ñ
êñïÇë Ù»ç« ¹³éÝáõÙ ÙáËÇñ©
ØËáõÙ ¿ Ñáõ½ÙáõÝùÁ ½áõñ ¬
Ð³ñµ»¯É »Ù µáõÛñáí ÑáÕÇ£ ¬

ì³é»É »Ù« ïí»É ÑñÇÝ
´áÉá¯ñ ³ÛÝ »ñ·»ñÁ« áñ
êñïÇë Ù»ç ÷é»É ¿ÇÝ
Ðá·Ý³Í ë»ñ« Ñá·Ý³Í ûñáñ©©©

ºñÏáõÝù Ï³ ëñïÇë Ù»ç ÙÇ« ¬
ì³é»¯É »Ù ß»Ýù»ñÁ µÇÉ©
úñÑÝáõÙ »Ù ÏÛ³ÝùáõÙ ÑÇÙÇ
²Ù»¯Ý Ñáõñ« ³Ù»°Ý ÙáËÇñ£

ÐáÕÙÇ å»ë ÑÝã»Õ »ñ·»ñ
ÐÝãáõÙ »Ý ëñïáõÙ ÇÙ çÇÝç©
î»ëÝáõÙ »Ù ¬ ÙÇ Ýá¯ñ »ñÏÇñ
´³óíáõÙ ¿ ÇÙ ¹»Ù ùÇã - ùÇã©©©

20©

ºÉ»¯É »Ý ÝáñÇó©©©
Èëá±õÙ »ë »ñ·»ñÁ ÑÝã»Õ©©©
ÞÇÏÝ»É ¿ ³ßË³ñÑÁ ÑñÇó£ ¬
ä³ïñ³±ëï »ë« »Ã» ù»½ Ï³Ýã»Ý©©©©

²ßË³ñÑÁ ¬ ½·á±õÙ »ë©
Þ»÷á¯ñ ¿© ½Ý·áõÙ ¿ ³Ýáõß©©©
ÞÇÏÝ»¯É ¿« ßÇÏÝ»¯É ¿ ÑëÏáõÙë«
ºí ëÇñïë ¬ Ïñ³Ï ¿ »õ áõÅ£

¼·áõÙ »Ùª ëñïÇë Ù»ç
Ì÷áõÙ ¿ ³ÉÇù ³é ³ÉÇù
²ñÛáõÝÁ Ýñ³Ýó« áñ »É»É ë»·ª
¶ÝáõÙ »Ý ¹»å ÏÛ³ÝùÁ ·³ÉÇù©©©©

ú« »°ñ· ÇÙ« Ãéãá¯õÙ »ë©
¶Çï»Ù« áñ ¬ á°õñ ¿É áñ Ãéã»ë ¬
ºñ·Çë Ù»ç Ï½·³ ç»ñÙ áÕçáõÛÝë©
ÀÝÏ»ñÁ« Ï³Ù ùá°õÛñÁ ÑñÏ»½©©©©

¬ ú« »°ñ· ÇÙ« û« ùá°õÛñ ÇÙ ÑñÏ»½©©©©

21©

àñù³Ý ¹³ßï»ñ áñ Ï³Ý«
àñù³Ý áñ Ï³Ý É»éÝ»ñ«
àñù³Ý ·ÛáõÕ»¯ñ« ÑÛáõÕ»¯ñ
àõ ù³Õ³ùÝ»ñ ÑëÏ³ ¬
Îáõ½»Ù áÕçáõÛÝ ³ÛÝù³Ý
Ðá·áõë ËáñùÇó Ã»õ»¯ñ©
Îáõ½»Ù ³Ù»°Ý ÅËáñ
Ðá·Çë ³åñÇ« ½·³£ ¬

Îáõ½»Ù »ñ·áõÙ ÇÙ ³Ûë
Ðá·Çë ÑñÃÇ¯é ¹³éÝ³«
ÂéãÇ Ñ»éáõÝª ÑñÏ»¯½© ¬
²Ù»Ý ³Ýóáñ¹ ³åñÇ«
²Ù»Ý ³Ýóáñ¹ ½·³
Ê»ÝÃáõÃÛáõÝÁ »ñ·Çë©©©©

Îáõ½»Ù ßÝãáõÙ »ñ·Çë
²Ù»°Ý ³Ýóáñ¹ ½·³ ¬
Ê»¯ÝÃáõÃÛáõÝë ÑñÏ»½«
ÊÝ¹áõÃÛá°õÝë ÑëÏ³©©©©

1919-1920

( ԳԱԼԱՆՏ ԵՐԳԵՐ )

²ñÙ»ÝáõÑÇ îÇ·ñ³ÝÛ³ÝÇÝ

ºðºì²Ü« 1920« II

ê à Ü º î

ºë ÇÝãå»±ë Ò»½ ãëÇñ»Ù£ ¬ ¸áõù ³ñí»ëï »ù áõ Ñá·Ç£
ú« Ï³ñ»ÉÇ± ¿ ³ñ¹Ûáù åñáýÇÉÁ Ò»ñ ãëÇñ»É£
àí »ñ· áõÝÇ Çñ ëñïáõÙ áõ ëáíáñ ¿ ·»Õ»óÏÇª
Ü³ å³ñï³íáñ ¿ Ò»½ µÛáõñ« Ñ³½³°ñ ëáÝ»ï ÝíÇñ»É£

¸áõù ³ÛÝå»ë Ù»¯ÕÙ »ù ËáëáõÙ£ ºñµ ¸áõù Ï³ñ¹áõÙ »ù« ïÇÏÇ°Ý«
Ò»ñ ßñÃáõÝùÝ»ñÁ ·áõÝ³ï ÝÙ³ÝíáõÙ »Ý Ñ³ëÙÇÏÇ£
ºí Ò»ñ ³ãù»ñÁ« ·Çï»±ù« ³é³Ýó Ý»ñùÇÝ Ïñ³ÏÇ«
Èáõë³ßáÕ »Ýª Ò»ñ ÏñÍùÇ ù³ñ»ñÇ å»ë Ã³ÝÏ³·ÇÝ£

ÆëÏ »ñµ ³Ï³Ýç »Ù ¹ÝáõÙ »ë Ò»ñ Ã»Ã»õ ù³ÛÉ»ñÇÝ ¬
ÂíáõÙ ¿ ÇÝÓ« Ã» Ýáù³ ïñÇáÉ»ïÝ»ñ »Ý »ñ·áõÙ
ºí ³Û¹ »ñ·áí ÑÙ³Ûí³Íª ëÇñïë ïËñáõÙ ¿ ÉéÇÝ£

ºí ¸áõù ·Çï»±ù« áñ ëÇñáõó ÑÇí³Ý¹³ó³Í ÇÙ Ñá·áõÙ
ºë ÙÇßï ÉëáõÙ »Ù Ã»Ã»õ« Ã³í ÃñÃÇéÝ»ñ çáõÃ³ÏÇ ¬
ºñµ Ñ³ÙµáõñáõÙ »Ù »ë Ò»ñ µ³ñ³Ï Ù³ïÝ»ñÝ ³å³ÏÇ£

* * *

¾Ù³É» åñáýÇÉÁ Ò»ñ«
Ò»ñ Ñ³ÏÇÝÃ ³ãù»ñÁ µÇÉ
ºë ³Ûëûñ Ïáõ½»Ù »ñ·»É«
àñå»ë ÙÇ ³ÝÑ³Ûï ¹Á ÈÇÉ«
²ñ¹Ûáù á±ñ í³ñå»ïÁ Ù»Í
ÐáñÇÝ»É ¿ ¹»ÙùÁ Ò»ñ©
²ñ¹Ûáù á±ñ à·ÇÝ ïí»ó
Ò»ñ ¹»ÙùÇÝ Éáõë» ·Í»ñ£
Îáõ½»Ç »ñ·»ñ Ï³å»É
ºí ·áí»É »ñ·áí ³ÝÍÇñ
¾Ù³É» åñáýÇÉÁ Ò»ñ«
Ò»ñ Ñ³ÏÇÝÃ ³ãù»ñÁ µÇÉ£

* * *

àñå»ë ÙÇ óÝ¹³Í åá»ïª
ºë ³Ûëûñ Ïáõ½»Ù »ñ·»É
¾Ù³É» åñáýÇÉÁ Ò»ñ ¬
ºí »ñ·áí ÉÇÝ»É Ò»½ Ñ»ï£
Îáõ½»Ç ÑáõÛëáí ³ñ»·«
²ãù»ñáõÙ Ò»ñ µÇÉ áõ Ëáñ
¶áõß³Ï»É »ñ·»ñÁ« áñ
¸áõù ÙÇ ûñ åÇïÇ ·ñ»ù£
Ò»ñ Ï³åáõÛï Ññáí í³éí³Íª
Îáõ½»Ç Éë»É »ë Ñ³ñ
Ò»ñ í×Çï »ñ·»ñÁ í³é«
àñ ³Ûëûñ ¹»é ã»Ý ·ñí³Í£
ºí áñå»ë óÝ¹³Í åá»ï© ¬
Îáõ½»Ç ³Ýí»ñç ËÙ»É
È³½áõñ» »ñ·»ñÁ Ò»ñ ¬
ºí »ñ·á¯í ÉÇÝ»É Ò»½ Ñ»ï£

* * *

ºë ³ÛÝù³Ý ÷á¯ùñ »Ù ¹»é«
ºñ»Ë³ »Ù Ï³ñÍ»ë« ¬
´³Ûó »ë ëÇñáõÙ »Ù Ò»½
àõ çÇÝç »ñ·»ñÁ Ò»ñ£

¶Çï»±ù ³ñ¹Ûáù« áñ »ë
ì³Ë»ÝáõÙ »Ù« »ñµ ¸áõù
Ü³ÛáõÙ »ù ³ãù»ñÇë
Ð³Û³óùÝ»ñáí µáñµáù£

êÇñáõÙ »ù ¸áõù »ñ·»É
êÇñá »ñ·»ñ Ñáõ½Çã©
¬ ì³Ë»Ýá¯õÙ »Ù »ë Ò»ñ
ÐÙ³ÛùÝ»ñÇ áõÅÇó£

* * *

ºñ³½Ç å»ë ³Ýáõß
ÆÝã áñ µ³Ý Ï³« ·Çï»±ù ¬
ºñµ Ò»ñ ·ÉáõËÁ ÉáõÛë
¸áõù Ù»ñÃ µéÝáõÙ »ù Ã»ù ¬
ºí ·ÉË³ñÏÇ Ï³åáõÛï«
Â³íß» ýáÝÇ ï³ÏÇó ¬
àõÕ³ñÏáõÙ »ù ³Ý÷áõÛÃ
ÄåÇïÝ»ñÁ Ò»ñ ÇÝÓ£

* * *

ºñµ »ë ï»ëÝáõÙ »Ù Ò»½ ¬
²Ý¹³ñÓ ³Ýó³Í ÙÇ ë»ñ
êÏëáõÙ ¿ Çñ Ñ»½
Ð»ùÇ³ÃÝ»ñÁ ÑÛáõë»É£
ÐÇßáõÙ »Ù »ë Ñ³ÝÏ³ñÍ
Î³åáõÛï É³åï»ñ ·³½Ç«
àñáÝù í³Õá¯õó Ñ³Ý·³Íª
êå³ëáõÙ »Ý ÉáõÛëÇ£
ÐÇßáõÙ »Ù çÇÝç« Ù³ùáõñ
²å³ÏÇÝ»ñ Ïáñ³Í«
Î³åáõÛï ÍáíÇ ÷ñ÷áõñª
öËñáõÝ ·ÇåëÇó ÷áñ³Í£
ÆÝã-áñ ÙÇ ï»Õ ·Ý³Í
üáÉÇ³ÝïÇ Ã»ñÃ»ñ ¬
àõ ÃÇÃ»ÕÇó ßÇÝ³Í
¸Ç³Ï³éùÇ í³ñ¹»ñ£

* * *

Ðëï³Ï ÑáëáõÙ »Ý ÇÙ
ºñ·»ñÁ Ò»ñ Ù³ëÇÝ©
îñí»¯É »Ù Ò»ñ µáõÛñÇÝ«
Ò»ñ Ù»ÕÙ³Ñáë ÉáõÛëÇÝ£

Ðëï³¯Ï« Ñëï³¯Ï ¿ ³Ûë
îËñáõÃÛáõÝÁ ÇÙ Ýáñ«
àñå»ë Ù³ÝÏ³Ý »ñ³½«
àñå»ë Ù³ÝÏ³Ý ûñáñ£

êñïÇë íñ³ ÙÇ Ñ»½
øÝùßáõÃÛáõÝ ¿ Çç»É ¬
Â»Ã»¯õ« Ã»Ã»¯õ« áñå»ë
Î³åáõÛï íáõ³ÉÁ Ò»ñ£

* * *

²é»É »Ù ·ÇñùÁ Ò»ñ
àõ Ý³ÛáõÙ »Ù Ýñ³Ý£
Ò·íáõÙ »Ý µÇÉ ·Í»ñ
¶ñùÇóª Ñá·áõë íñ³£

Ü³ÛáõÙ »Ù Ã»ñÃ»ñÇÝ
ºí ëå³ëáõÙ »Ù« áñ
ºñ·»ñÁ ÃñÃé³Ý«
àñå»ë ÉáõÛëÇ ûñáñ ¬

ºí ³Ýë³ÑÙ³¯Ý« ³ÝÍÇ¯ñ
ÂñÃÇéÝ»ñÇó »ñ·Ç«
ÐÛáõëíÇ åñáýÇÉÁ Ò»ñ
ºí ëñï³Ùáù »ñ·Ç£

* * *

àñå»ë Ñ»éáõ µáõÛñÇ«
Ðñ³åáõÛñÇ Ï³ñáï ¬
ÂáÕ»¯ù« áñ ·áõñ·áõñÇ
êÇñïÁ ÇÙ Ù»· áõ ÙáõÃ ¬
øÝùßáõÃÛáõÝÁ ³ÝÍÇñ
Ò»ñ ëñï³Ùáù ÑáõßÇª
Î³åáõÛï íáõ³ÉÁ Ò»ñ
àõ íáõ³ÉÇ ÷áßÇÝ£

* * *

Ò»ñ ¹»ÙùÇ Ï³ñáïÁ í»ë
ÆÙ Ñá·áõÙ Ñ»éáõ ÑñÇ
ØÇ Ï³åáõÛï ÷³ÛÉ ¿ í³éáõÙ©
Î³ñÍ»ë »ë ï»ëÝáõÙ »Ù Ò»½
Øá·³Ï³Ý ÙÇ É³åï»ñÇ
Èáõë³½³ñ¹« µÇÉ ÝÏ³ñáõÙ£

Øá·³Ï³Ý ÙÇ É³åï»ñÇ
Î³åï³íáõÝ ÉáõÛëÇ ÝÙ³Ý«
²Ûë ·Çß»ñ Ï³ñáïë ³ÝÍÇñ ¬
Ò»ñ Ñ»éáõ ÑñÇÝ ·»ñÇ
àõÕ»ÕÇë É³ÃÇ íñ³
ÜÏ³ñáõÙ ¿ ¹»ÙùÁ Ò»ñ£

* * *

¾É»Ïïñ³Ï³Ý É³ÙåÇ
üáëýáñ³·áõÛÝ ÉáõÛëáõÙ
Ò»ñ ¿Ù³É» ¹»ÙùÇ
îËñáõÃÛáõÝÝ ¿ ÑáëáõÙ£
ÐáëáõÙ ¿ ÉáõÛëÁ Ò»ñ
öáÕáóÝ»ñÇ Ñ»éáõÝ ¬
àõ ÙÇ ³ÝÍÇ¯ñ« ³ÝÍÇ¯ñ
ÂáíãáõÃÛáõÝ ¿ ÷éáõÙ£

* * *

Î³ñ¹áõÙ ¿Çù ¸áõù Ã³í Ó³ÛÝáí
î³ñûñÇÝ³Ï áõ Ï³Ý³óÇ
ºñ·»ñÁ Ò»ñ Ù³ñÙ³Ý¹ áõ Ùáí£

ºñµ µ³ñÓñ³ó³ áõ ·Ý³óÇ ¬
Èé»É ¿ñ Ó³ÛÝÁ Ò»ñ »ñ·áõÝ«
´³Ûó ÇÙ ëñïáõÙ« ÇÙ áñµ Ñá·áõÙ
Â³íçáõÃ³ÏÝ»¯ñ ¿ÇÝ »ñ·áõÙ£

* * *

ºñµ »ë ï»ëÝáõÙ »Ù ¹»ÙùÁ Ò»ñ
ºí Ò»ñ Ù³ïÝ»ñÁ ³å³ÏÇ«
ºí Ò»ñ ¹»ÙùÇÝ ¬ Éáõë» ·Í»ñ
ÆÝã - áñ Ñ»éáõ ³ñ»·³ÏÇ ¬
êÇñïë ½·áõÙ ¿ ó³íÁ Ýáõñµ
Ò»ñ áõë»ñÇÝ ÝÇñÑáÕ ß³ÉÇ«
Ø»ï³ùëÇ íÇßïÁ ³Ýë÷á÷«
²Ýµ³é Ã³ËÇÍÁ éáÛ³ÉÇ«
àõ µ³Å³ÏáõÙ ÝÇñÑáÕ Ã»ÛÇ
²ÝÙ³Ñ Ó³ÝÓñáõÛÃÁ Ñáñ³ÝçáÕ ¬
àõ ç³Ñ³½³ñ¹ ë»ÝÛ³ÏÝ»ñÇ
Ø³ñÙ³Ý¹ ÙáñÙáùÁ Ù»½ ï³ÝçáÕ£

* * *

ÂÕÃÇó ßÇÝ³Í Í³ÕÇÏÝ»ñÇ å»ë ÑÇí³Ý¹áï«
Âáù³Ëï³íáñ ëï»ÕÝ»ñÇ å»ë éáÛ³ÉÇ«
öáßáõó Ï»ñ³Í ÝÏ³ñÝ»ñÇ ÝÙ³Ý ³ÝÃáí«
àñå»ë Ù»é³Í ·»Õ»óÏáõÑáõ ÙÇ Ñ³Û»ÉÇ ¬
Ðá·Çë ïËñ»É ¿ ³Ýµ³ñµ³é áõ ã·Çï»
ÆÝãá±õ ¿ ûñÝ ÇñÇÏÝ³ÝáõÙ áõ Éáõë³ÝáõÙ ¬
ºñµ áã ÙÇ ÉáõÛë ¹ñëÇó ÁÝÏ³Í ×³é³·³ÛÃÇ
âÇ¯ ³ÙáùáõÙ Ýñ³ Ï³ñáïÁ ³Ý³ÝáõÝ£

* * *

ºñµ »ë ÑÇßáõÙ »Ù Ò»½ ¬
Ð³í³ï³ó»°ù« áñ ÇÝÓ
Ð³Ù³ÏáõÙ ¿ ÙÇ Ñ»½
àõ Ù»ÕÙ³Ñáë Ã³ËÇÍ£
êÇñáõÙ ¿ ëÇñïë µÇÉ«
ºñ³½³Ýùáí ³ÝÑáõÛë«
Î³ÃÇ¯É ¬ Ï³ÃÇ¯É ËÙ»É
îËñáõÃÛáõÝÁ Ò»ñ ÉáõÛë£
úñ»ñáõÙ ³Ûë Ññ»«
ÐáñÓ³ÝùÝ»ñáõÙ í³ñ³ñ«
ºñµ áñ ³Ù»Ý ù³ñÇ
¼³ñÝíáõÙ ¿ ÙÇ ù³ñ ¬
Ð»éáõÝ»ñÇó Ò»ñ ÏáõÛë
ÂáÕ ßÇÃ ³é ßÇÃ ëáõñ³
îËñáõÃÛáõÝÁ Ò»ñ ÉáõÛëª
ì³éíáÕ Ñá·áõë íñ³£

* * *

ºë ÑÇÙ³ ûñÑÝ»ñ·áõÙ »Ù
ØÇ ³Ýáõß ïËñáõÃÛáõÝ« áñ
ÆÙ Ñá·ÇÝ ³ÙáùáõÙ ¿
Ò»ñ Ñ»éáõ Ï³ñáïá°í Ýáñ£

ºë »ñ·áí ÙÇßï Ò»½ Ñ»¯ï »Ùª
Ò»ñ µáõÛñÇó Ñ³íÇïÛ³¯Ý ·áÑ©
ºë ÑÇõ³Ý¹ ÙÇ åá»ï »Ù©
¬ ú·Ý»ó»°ù« û·Ý»ó»°ù« û¯©©©©©

ՏՐԻՈԼԵՏՆԵՐ

* * *

ÆÙ »ñ·Á ÙÇßï Ò»½ ¿ »ñ·áõÙª
¸áõù »ñ· áõ ÑÙ³Ûù »ù« ïÇÏÇ°Ý©
Èë»ù« ³Ë« Éë»°ù« ÇÙ »ñ·ÇÝ ¬
ÆÙ »ñ·Á ÙÇßï Ò»½ ¿ »ñ·áõÙ£
ú« ÃáÕ ÇÙ ³Ù»°Ý ÙÇ »ñ·áõÙ
Æñ ÷³ÛÉÁ ½·³ Ò»ñ Ñá·ÇÝ ¬
ÆÙ »ñ·Á ÙÇßï Ò»½ ¿ »ñ·áõÙ«
¸áõù »ñ· áõ ÑÙ³Ûù »ù« ïÇÏÇ°Ý£

* * *

ºñ»Ï Ò»ñ åñáýÇÉÁ ³ÛÝù³Ý«
²ÛÝù³Ý ÑÙ³ÛÇã ¿ñ« ·Çï»±ù«
ºí Ò»ñ ë³Ýñí³ÍùÁ Ã»ù
ºñ»Ï ÑÙ³ÛÇã ¿ñ ³ÛÝù³Ý£
¸ÛáõÃÇ¯ã ¿ñ Ò»ñ ÅåÇïÁ Ù³ÝÏ³Ý«
Ò»ñ ù³Õóñ ÅåÇïÁª ëñï³µ»Ï« ¬
ºñ»Ï Ò»ñ åñáýÇÉÁ ³ÛÝù³Ý«
²ÛÝù³¯Ý ÑÙ³ÛÇã ¿ñ« ·Çï»±ù©©©

* * *

Ò»ñ ¹»ÙùÇ ¿Ù³ÉÁ »ñ»Ï
Ðëï³Ï ¿ñ« áñå»ë ³å³ÏÇ©
Î³ñáï ¿ñ ÑñÇ« Ïñ³ÏÇ
Ò»ñ ¹»ÙùÇ ¿Ù³ÉÁ »ñ»Ï£
²ñ¹Ûáù á±í åÇïÇ Ïñ³ÏÇ«
²ñ¹Ûáù á±õÙ åÇïÇ ÝíÇñ»ù
Ò»ñ ¹»ÙùÇ ¿Ù³ÉÁ« áñ »ñ»Ï
Ðëï³Ï ¿ñ« áñå»ë ³å³ÏÇ©©©©©

* * *

²Ûëûñ Ò»ñ Ù³ïÝ»ñÁ« ïÇÏÇ°Ý«
ÜÙ³Ý »Ý Ñ»éáõ ÙÇ ÑáõßÇ©
Ø³ÕáõÙ »Ý Ï³åáõÛï ÙÇ ÷áßÇ«
²Ûëûñ Ò»ñ Ù³ïÝ»ñÁ« ïÇÏÇÝ£
ÐÇÝ µáõÛñÝ »Ù ½·áõÙ »ë ÏñÏÇÝ«
ÐÇÝ µáõÛñÁ ³Ýó³Í« áõñÇßÇ« ¬
²Ûëûñ Ò»ñ Ù³ïÝ»ñÁ« ïÇÏÇ°Ý«
ÜÙ³Ý »Ý Ñ»éáõ ÙÇ ÑáõßÇ©©©©©

* * *

¶Çï»±ù« áñ ·³ñáõÝ ¿ ³ñ¹»Ý«
´áÉáñÁ Ã³÷í»É »Ý ÷áÕáó©
Èëá±õÙ »ù ³Ýáõß ÙÇ ½Ý·áó ¬
¶Çï»±ù« áñ ·³ñáõÝ ¿ ³ñ¹»Ý«
¸ÛáõÃáõÙ »Ý ßñÃ»ñÁ í³ñ¹»«
êñï»ñÁ Ïñ³Ï »Ý áõ µáó ¬
¶Çï»±ù« áñ ·³ñáõÝ ¿ ³ñ¹»Ý«
´áÉáñÁ Ã³÷í»É »Ý ÷áÕáó£

* * *

ÞñßáõÙ »Ý ÇÙ ßáõñçÁ« ßñßáõÙ
Þáñ»ñ áõ ßáñ»ñ Ï³Ý³óÇ©
²ÝóÝáõÙ »Ù Ù³ÛÃáí ÷áÕáóÇ ¬
ÞñßáõÙ »Ý ÇÙ ßáõñçÁ« ßñßáõÙ£
ÈëáõÙ »Ù ·³ñÝ³Ý ÙÇ ßñßÛáõÝ«
Î³ñÍ»ë Ã» ³Ýï³é ·Ý³óÇ ¬
ÆëÏ ßáõñçë ßñßáõÙ »Ý« ßñßáõÙ
Þáñ»ñ áõ ßáñ»ñ Ï³Ý³óÇ©©©©

* * *

ºñ·áõÙ ¿ ÍáíÁ« ¹³ßïÁ« ÑáíÁ«
²Ù»°Ý ÇÝã »ñ· ¿ áõ ßßáõÏ«
ºñµ ëÇñïÁ Ë»ÝÃ ¿ áõ ·ÇÝáí ¿£
ºñ·áõÙ ¿ ÍáíÁ« ¹³ßïÁ« ÑáíÁ© ¬
¶Çï»±ù« áñ ëÇñïÁ ¹³°ßï ¿« Ñáí ¿«
ºí »ñµ ½³ñÃÝáõÙ ¿ ë»ñÝ ³Ýßáõù ¬
ºñ·áõÙ ¿ ÍáíÁ« ¹³ßïÁ« ÑáíÁ© ¬
²Ù»Ý ÇÝã »ñ· ¿ áõ ßßáõÏ©©©©

* * *

¥îñÇáÉ»ï ÇÝïÇÙ¤

ÐÇÙ³ ³Ù»Ý ÇÝã ³ÝÇÙ³ëï ¿«
Æ½áõñ ³Û¹å»ë ¹áõ ßÇÏÝ»óÇñ©
ÆÝãÇ±¹ ¿ ÏÛ³ÝùÁ« Çñ ÇÙ³ëïÁ«
ÐÇÙ³ ³Ù»Ý ÇÝã ³ÝÇÙ³¯ëï ¿©
ÂáÕ»É »Ýù Ý³íÁ« Õ»ÏÁ« É³ëïÁ«
ÆëÏ ÍáíÁ Ùá¯õÃ ¿ áõ ³ÝÍÇñ© ¬
ÐÇÙ³ ³Ù»°Ý ÇÝã ³ÝÇÙ³ëï ¿ ¬
Æ½á¯õñ ³Û¹å»ë ¹áõ ßÇÏÝ»óÇñ©©©©

* * *

¬ ºë ³Ý¹³ñÓ Ò»½ ëÇñ»É »Ù« »õ ÇÙ ëÇñïÁ Ñáõñ ¿ª
ÂáÕ óñ»° ÇÙ ÑáõñÁ ïËñáõÃÛáõÝÁ Ò»ñ©
îËñáõÃÛáõÝÁ ÃáõÛÝ ¿« Å³Ý·áï³Í ÙÇ ëáõñ ¿£
ºë ³Ý¹³ñÓ Ò»½ ëÇñ»É »Ù« »õ ÇÙ ëÇñïÁ Ñáõñ ¿© ¬
ú« ÃáÕ»°ù« áñ ùáõÛñ ÇÙ« ÙáñÙáùáÕ ÇÙ ÑáõñÁ
´éÝÏÇ ÑáõÛëáí Ýáñ ÙßáõßáõÙ ³ÝÍÇñ© ¬
ºë ³Ý¹³ñÓ Ò»½ ëÇñ»É »Ù« »õ ÇÙ ëÇñïÁ Ñáõñ ¿© ¬
ÂáÕ óñ»° ÇÙ ÑáõñÁ ïËñáõÃÛáõÝÁ Ò»ñ£

* * *

¼ñÝ·áõÙ ¿ ßáõñçë ³ëïÕ³½³ñ¹ ·Çß»ñÁ
àõ å³ñáõÙ »Ý ßáõñçë Éáõë³½³ñ¹ Ñáõß»ñ ¬
²Ûë ·Çß»ñ ÇÙ ëÇñïÁ Ò»½ ÝáñÇ¯ó ÑÇß»É ¿©©©©
¼ñÝ·áõÙ ¿ ßáõñçë ³ëïÕ³½³ñ¹ ·Çß»ñÁ©
ú« ÇÝÓ Ç±Ýã« áñ »ñ·Ý ÇÙ áõ ·ÇÝáí ÇÙ ë»ñÁ
Þ³ñÅ»Éáõ »Ý Í³ÕñÁ áõ ÍÇÍ³ÕÁ Ò»ñ ¬
¼ñÝ·áõÙ ¿ ßáõñçë ³ëïÕ³½³ñ¹ ·Çß»ñÁ
àõ å³ñáõÙ »Ý ßáõñçë Éáõë³½³ñ¹ Ñáõß»ñ£

ºñ»õ³Ý« 1920« II

ՆՈՐԻՑ՝  ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ
ՏԻԳՐԱՆՅԱՆԻՆ

1920,  III
ՄԻԱՅՆ  ՁԵԶ  ՀԱՄԱՐ

²ñÙ»ÝáõÑÇ îÇ·ñ³ÝÛ³ÝÇÝ

Øñë³Í ÙÇ »Õ»·Ç ÝÙ³Ý
Î³ñáïë ³ÝëÏÇ½µ áõ ³ÝÍ³Ûñ
îËáõñ ¹áÕ¹áÕáõÙ ¿ ÑÇÙ³«
ºñ·áõÙ ¿ ÙÇ³ÛÝ ù»½ Ñ³Ù³ñ£
ºñ·áõÙ ¿ ³ÝÁë÷á÷ áõ ïËáõñ
Î³ñáïë ¬ ³ÝÙ³Ûñ ÙÇ Ù³ÝáõÏ ¬
ÆÙ »ñ·Á ¬ ³ãù»ñÇ¹ å»ë Ëáñ
àõ ÃáõÛÉ Ó»éù»ñÇ¹ å»ë ³Ýû·£
´³Ûó ¹áõ Ï³ñáïÇë Ñ³Ý¹»å
ÆÝãá±õ »ë Éé»É« ßí³ñ»É«
ÆÝãá±õ ¿ ÉéáõÃÛáõÝÁ ³Ý¹»Ù
Þ³ñ»É Çñ å³ïÝ»ßÝ»ñÁ ù³ñ»£
ºñ·Ç°ñ« ½ñÁÝ·³°« ½Ý·³°«
Ü»ïÇ¯ñ »ñ·Ç¹ í³ÝÏÁ Ñ»ïÇÝ
²Ý÷áõÛÃ ÅåÇïÇ å»ë Ù³ÝÏ³Ý ¬
øá ÃáõÛÉ« Ñá·Ý³µ»Ï åá»ïÇÝ£
Ø»Ý³Ï »ë ÁÝÏ»É »Ù ×³Ù÷³«
àõëÇëª Ñá·ÝáõÃÛáõÝÁ ÇÙ Í»ñ«
Ü»ïÇ¯ñ ³ñ»õÇ ÙÇ ÷³ÛÉ
¸»åÇ ÇÙ Ë³í³ñÁ ³ÝÍÇñ©©©©

ՆՈՐԻՑ՝ ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ
ՏԻԳՐԱՆՑԱՆԻՆ

²ñÙ»ÝáõÑÇ îÇ·ñ³ÝÛ³ÝÇÝ

Ü à ð Æ òª ² ð Ø º Ü à ô Ð Æ î Æ ¶ ð ² Ü Ú ² Ü Æ Ü

ºñ³½Ç¹ Ù»ç ï»ë³ÍÇ ÑÇ¹
ÆÝÓÇ Ù¿ Ñ»ë³µ ÙÇ ³ÝÇ©©©
ê²Ú²Â -Üàì²

1©

ºë ³ÛÝ ³ßË³ñÑÇó »Ù »Ï»É«
àõñÇß ¿ ÇÙ Ï³ñáïÁ ³Ýµ³é£
âÏ³ ÷ñÏáõÃÛ³Ý ÙÇ »ñÏÇñ«
âÏ³ ÷ñÏáõÃÛ³Ý ×³Ý³å³ñÑ£
Ø³ñ¹ÇÏ ¬ »ë ëÇñáõÙ »Ù Ýñ³Ýó ¬
´³Ûó ³ÛÉ ¿ Ï³ñáïÁ ÇÙ ³ÝÑáõÝ©
²Ûë ·áñß ³ßË³ñÑÇ íñ³
Î³ñáÕ »ë ë÷á÷»É ¬ ÙÇ³ÛÝ ¹á°õ£

ØÇ³ÛÝ ¹á°õ Ï³ñáÕ »ë Ñ³ëÏ³Ý³É
Ðá·áõë ïËñáõÃÛáõÝÁ ³Ý»É«
àõ½áõÙ »Ù óÝ¹»É« í»ñ³Ý³É« ¬
àõ½áõÙ »Ù ÙÇßï ù»°½ Ñ»ï ÉÇÝ»É£
àõ½áõÙ »Ù Ñ³íÇïÛ³Ý ßÝã»É
²Ýáõß ÃáíãáõÃÛáõÝÁ ¹»ÙùÇ¹ ¬
ÊÙ»É ùá »ñ·»ñÁ ÑÝã»Õ
àõ Ïáñã»É ùá »ñ·áõÙ í×Çï©©©

2©

¶Çï»±ë« áñ ·ÉË³ñÏÇ¹ Ñ³Ù³ñ
àõ É»ÝïÇ Ñ³Ù³ñ ·ÉË³ñÏÇ¹
Î³ñáÕ »Ù »ë ½áÑí»É ÑÇÙ³ ¬
¶ÉË³ñÏ¹ Ï³ñáÕ ¿ ÇÝÓ ÷ñÏ»É£
¶Çï»ë« áñ »ñ·Çó ³í»ÉÇ
àõ ÷³éùÇó ³í»ÉÇ ¬ ³Ûë ëÇÝ
ÎÛ³ÝùáõÙ Ï³ñáÕ ¿ ÑÙ³Û»É
¶ÉË³ñÏ¹« ·ÉË³ñÏÇ¹ ÷áßÇÝ£
Â³íÇß ·ÉË³ñÏÇ¹ Ñ³Ù³ñ
ºõ É»ÝïÇ Ñ³Ù³ñ ÙáËñ³·áõÛÝ
Î³ñáÕ »Ù »ë ½áÑí»É ÑÇÙ³ ¬
ØÇ³ÛÝ Ã» Ñ³ëÏ³óÇñ ³Û¹ ¹áõ£
ºë ÇÝãå»ë ù»½ ³ë»Ù ÑÇÙ³«
àñ ¹áõ ÇÙ Ï³ñáïÁ Ñ³ëÏ³Ý³ë«
¸áõ ¬ ÉáõÛë« Éáõë»Õ»Ý ¬ ù³ÙÇ«
¸áõ ³ÛÉ ÷ñÏáõÃÛ³Ý »ñ³½£
ºí »ë« åá»ï ÙÇ ³ÝïáõÝ«
ÎÛ³ÝùáõÙ« ûñ»ñÇ ÙÇ·áõÙ
öÝïñáõÙ »Ù ÙÇ í»ñçÇÝ ËÝ¹áõÙ«
àñ Ï³ñáÕ »ë ÇÝÓ ï³É ÙÇ³ÛÝ ¹á°õ£

¶³ÉÇùÁ Ï³ áõ åÇïÇ ·³©©©©

²ðØºÜàôÐÆ îÆ¶ð²ÜÚ²Ü

3©

²ÝÑ³Ûï Ñ»éáõÝ»ñÇó »Ï³Íª
Ø»Ý³Ï« ³ÝÁÝÏ»ñ« ³ÝïáõÝª
ì³éí³Í ùá ³Ýáõß Ïñ³ÏÇóª
¶ÝáõÙ »Ù »ë ÑÇÙ³ Ñ»éáõ«
¶ÝáõÙ »Ù »ñ·»Éáí« ½Ý·³Éáí«
êñïÇë Ù»çª ùá ¹»ÙùÁ Éáõë»©
¼·áõÙ »Ùª ËÝ¹áõÃÛáõÝ ¿ ·³Éáõ
ØÇ Ýáñ »ñ³½³Ýù áõ ë»ñ£
àõ½áõÙ »Ù ãÉÇÝ»É« óÝ¹»É«
öéí»É ³ßË³ñÑáíÁ Ù»Ï ¬
¸áõ ëÇñïë ÑñÏÇ½»É »ë ³ñ¹»Ý«
ø»½ ã»Ù Ùáé³Ý³ »ë »ñµ»°ù£

Æ¯Ýã Ëáëù»ñáí »ñ·»Ù ù»½©©©©
ì© îºðÚ²Ü

4©

øá ¹»ÙùÁ« ÃáíãáõÃÛáõÝÁ ¹»ÙùÇ¹«
²ãù»ñÇ¹ ÉáõëáõÃÛáõÝÁ ³ÝÑáõÝ ¬
ÆÝãå»±ë« Ç±Ýã Ëáëù»ñáí »ñ·»Ù«
¸áõª Í³÷« ³ñµ»óáõÙ« ËÝ¹áõÙ£
¸áõ ¬ í³é ÍÇÍ³ÕÇ ÙÇ ÑÝãÛáõÝ
¸»åÇ ÇÙ ïËñáõÃÛáõÝÁ Ý»ï³Í«
Ðá·Çëª ïñ÷³Ï»½ ÙÇ ·Ýãáõ
ºñ·áõÙ ¿ª Ë»ÝÃ³ó»É ¿ µ³ËïÇó£

²ñÇ°« Í³°÷ ½³ñÏÇñ« Ñá·Çë
Ø³ïÝ»ñÇ¹ Ï³ñÏ³ãáõÙ ÃáÕ ½Ý·³ ¬
ÆÝãù³Ý ÇÝÓ ùá µ³ÝïáõÙ ÷³Ï»ë ¬
Ðá·Çë ëÇñ»Éáõ ¿ ù»½ ³ÛÝù³Ý£

ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ ՏԻԳՐԱՆՑԱՆԻՆ

²ßË³ñÑÁ ÙáõÃ áõ ¹Åí³ñ« ëÇñïÁ Ï³ñáï áõ ³·³Ñ«
àõ½áõÙ ¿ ÉáõÛë ÙÇ ³ßË³ñÑ« ëÇñïÁ Ï³ñáï áõ ³·³Ñ«
âÇ Ñ³ëÏ³ÝáõÙ« áñ ãÏ³« Ï³ñÍ»ë Ù³ÝáõÏ ÉÇÝÇ ã³ñ©
¶³Ý·³ïíáõÙ ¿ ³Ý¹³¹³ñ« ëÇñïÁ Ï³ñáï áõ ³·³Ñ©
ØÇ Ëáëù ãÏ³« áñ ³ë»ë« ³ñï³ëíáõÙ »ë áõ ÉéáõÙ«
²¯Ë« ãÇ ¹³éÝáõÙ Ï³ñÍñ ù³ñ« ëÇñïÁ Ï³ñáï áõ ³·³Ñ£

ՓՈՂՈՑԱՅԻՆ ՊՉՐՈՒՀՈՒՆ

ՅՈԹԸ ԲԱԼԼԱԴ

1© Ê ð ² Ê Ö ² Ü ø

æ³Ñ»ñÝ ³ÛÝï»Õ Ï³ëÏ³Íáï
²ÏÝ³ñÏáõÙ »Ý áõ Ã³ñÃáõÙ
¶Çß»ñ³ÛÇÝ« ë³Ï³ÛÝ ïáÃ
ÐÙ³ÛùÝ»ñÇ Ã³Ï³ñ¹áõÙ£
²ÛÝï»Õ ßù»Õ áõ ÷³ñÃ³Ù«
Ø³Ý»Ï»ÝÇ å»ë ÏÇÝ»ñ
Ì³ËáõÙ »Ý ëáõï Ë»ÝÃáõÃÛ³Ý
ÂÇÃ»Õ³Ó³ÛÝ áëÏÇÝ»ñ£
àõ Ù»é»ÉÇ ÝÙ³Ý å³Õ
Ø³ñ¹ÇÏ Ñá·Ý³Í áõ ¹»ÕÇÝ
²ÛÝï»Õ ÉóíáõÙ »Ý áõñ³Ë
Ê»ÝÃáõÃÛáõÝáí Ññ»Õ»Ý£
²ÝóÇ°ñ Ù»Ý³Ï£ ¬ Î»ë ÙÃáõÙ«
²ÏÝ³ñÏÝ»ñáí Ññ³Ï»½«
ÐÙ³ÛùÝ»ñáí ³Ýå³ïáõÙ
ÎÑÙ³Û»Ý Ýñ³Ýù ù»½£
ÜëïÇ°ñ ³ÛÝï»Õ£ ÂáÕ Ýñ³Ýù
êñ³ÑÝ»ñáõÙ Çñ»Ýó ÙáõÃ
ì³é»Ý Ï³ñÙÇñ ÙÇ Ïñ³Ïª
²ÝÑñ³åáõÛñ áõ ³Õáï£
²ÝÑ³ñ³½³ï ÃáÕ ÉÇÝÇÝ
Î³ñáï³Ï»½ ùá Ñá·áõÝ« ¬
Â» »ñ·»ñÁ Ýñ³Ýó ÑÇÝ«
Â» ÅåÇïÝ»ñÁ µ»ÏáõÝ£
Ð³Ùá½Ç°ñ ù»½« áñ í³Õáõó
¸áõ »ñ³½»É »ë ëÇñáí
Ì³ËíáÕ ÑÙ³ÛùÁ ³Û¹ áõß
Êñ³Ë×³ÝùÇ áõ ëÇñá£
àõ Ï¹³éÝ³ áÕçÁ ¬ ëáõï«
àõ ·ÇÝáõ å»ë ùá Ñá·ÇÝ
Ðáñ¹ª ÏÃ³÷íÇ Ýñ³Ýó ÙáõÃ
àõ Ù³Ñ³Ñáï Ñ³ï³ÏÇÝ£
àõ ¿É ÙÇÝã»õ ³é³íáï
äÇïÇ ÙÝ³ë Ýñ³Ýó Ñ»ïª
Êñ³Ë×³ÝùáõÙ Ýñ³Ýó ïáÃ«
²ÝÇÙ³ëï áõ ³ÝÑ»Ã»Ã£
¾É Ñ³ÝÓÝíÇ°ñ ÙÇÝã»õ ÉáõÛë«
àñå»ë ·»ñÇ ÙÇ ³ÝÏ³Ù ¬
Êñ³Ë×³ÝùÇÝ Ýñ³Ýó áõß«
²Ýáõñ³Ë áõ ³ñÝ³ù³Ù£ ¬
à°ã ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý ãÏ³ë»
ÂáÕ ÑáñÓ³ÝùÁ Åñ³ç³Ý ¬
Ð³ñµÇ°ñ ëÇñáí Ýñ³Ýó ë»õ«
àñ ßñÃ»ñ¹ ã×ã³Ý©©©©

2© Þ ² Ø Æ ð ² Ø

ÜáñÇóª ³ÝÙ³ñ Ï³ñáïáí ··í³ÝùÝ»ñÇ áõ ÑñÇª
¸áõ »Ï»É »ë ï»ëÝ»Éáõ ù³Õ³ùÝ»ñÁ Ü³ÇñÇ£

²ÝÑñ³åáõÛñ áõ Ï³Ý³ã ùá ³ãù»ñÁ Ù»é»ÉÇ
ò³ÝÏáõÃÛáõÝáí Ññ³Ññ³Íª ³ÝÑ³· í³éí»É »Ý ¿ÉÇ£

¸áõ ³ÝóÝáõÙ »ë áõ ï»ëÝáõÙ ù³Õ³ùÝ»ñÁ ÑÇÙ³ ³ÛÝ«
àñáÝó ï»Õ Ëáï ¿ñ µáõëÝáõÙ« »ñµ ¹»é ³åñáõÙ ¿ñ ²ñ³Ý£

²°ÛÉ ¿ ³ßË³ñÑÁ ÑÇÙ³« ³°ÛÉ ¿ ÑÇÙ³ Ü³ÇñÇÝ©
à°ã ÙÇ ³ñù³ ¿É ãÏ³« áñ ãïñíÇ ùá ÑñÇÝ£

ØïÇ°ñ ³ÏáõÙµÁ ÑÇÙ³« ÙïÇ°ñ Ã³ïñáÝÝ áõ Ï³ý»Ýª
Ð³½³¯ñ ³ñù³ áõ ²ñ³ ÏÑ³Ý¹Çå»Ý Ååï³¹»Ù£

à°ã í»× ¿ ¿É Ñ³ñÏ³íáñ« á°ã å³ï»ñ³½Ù Ù³Ñ³éÇÃ©
²ñù³Ý»ñÇ Ñ³Ù³ñ Ýáñ ¬ µ³í³Ï³Ý ¿ ÙÇ ÅåÇï© ¬

ØÇ³ÛÝ ³ÏÝ³ñÏ ÙÇ Ã»Ã»õ ¬ »õ Ïïñí»Ý Ýñ³Ýù ù»½«
øá ÑÙ³ÛÇã áõ ³ÝÃ»õ ï³ñ÷³ÝùÝ»ñÇÝ Ññ³Ï»½£ ¬

Î·³Ý Ù»Ï - Ù»Ï áõ ëÇñáí ¬ áõ Ïï³Ýç»ë Ýñ³Ýó ¹áõ
²ÝÑ³· ÏñùÇ áõ ëÇñá ÝÇ½³ÏÝ»ñáí ùá Ñ³ïáõ£

ºí ³ÛÝåÇëÇ¯ ï³ñ÷³ÝùÝ»ñ Ýñ³Ýù Ïï³Ý ÑÇÙ³ ù»½«
àñ Ï³ÙáùíÇ ùá Ñá·ÇÝ Ï³ñáï³ÝùÇó ëÇñ³Ï»½£

©©©´³Ûó ÏÉÇÝÇ ÙÇ ·Çß»ñ ¬ áõ ÑÙ³Ûùáí Ý³ÇñÛ³Ý
Îµ³ñÓñ³Ý³ ÙßáõßÇó Ù³ÝÏ³ÅåÇï ùá ²ñ³Ý£

ÜáñÇ¯ó Ñá·Ç¹ ³Ýë÷á÷ Ï³ñáï³Ýùáí Ïí³éíÇ ¬
àõ ë³ñë³÷áí ÙÇ ³Ýû·ª ÝáñÇó Ï»ÉÝ»ë ¹áõ ÏéíÇ£

ºí áñå»ë½Ç ãïñíÇ Ý³ ³Ëï³Å»ï ùá ÑñÇÝ ¬
àïùÇ Ï»ÉÝ» Ýñ³ Ñ»ï Ñ³½³ñ³ÙÛ³ Ü³ÇñÇÝ£

ºí ¹³ßï»ñáõÙ Ü³ÇñÇ Ïå³ñïíÇ ÝáñÇó Ý³«
ÎÝ³Ñ³Ýç» ½áñùÁ »ï« »ñÏÇñÁ ù»½ ÏÙÝ³£

Ü³ ÏÙ»éÝÇ« áñå»ë ½áÑ ¬ µ³Ûó ã»°ë Ñ³ÕÃÇ ¹áõ Ýñ³Ý©
¬ ¸³°éÝ ¿ ËáñÑáõñ¹Á ëÇñá« ß³Ùµßáï³ßá°õñÃ Þ³ÙÇñ³Ù©©©©©

3© ² Ü Î à ô Ø Ü º ð Æ ê ² ð ê ² ö Æ ò

º°ë »Ù ÑÇÙ³ ¬ ÙÇ åá»ï© »õ ÇÙ ³ÝáõÝÁ ¬ â³ñ»Ýó ¬
äÇïÇ í³éíÇ ¹³ñ»ñáõÙ« åÇïÇ ÉÇÝÇ µ³¯ñÓñ áõ Ù»Í£

ºë »Ï»É »Ù ¹³ñ»ñÇó áõ ·ÝáõÙ »Ù Ñ³ÕÃ³Ï³Ý
¸»åÇ ¹³ñ»ñÁ ÝáñÇóª ¹»åÇ í³éíáÕ ²å³·³Ý£

Æ±Ýã ¿ áõ½áõÙ ÇÝÓ³ÝÇó Ï³åáõÛï ÙáñÙáùÁ ÑñÇ©
Æ±Ýã ¿ áõ½áõÙ ùá Ñá·ÇÝ« Ñ³½³ñ³ÙÛ³ Ü³ÇñÇ°£

ºí ÇÝãá±õ »ë ¹áõ ÷é»É ÇÙ ¹»Ù ùá µáõÛñÁ µáÉáñ
ºí ÇÙ ÙáñÙáùÁ í³é»É Ã³ËÇÍÝ»ñáí ³Ñ³íáñ£

ºí ÇÝãá±õ ¿ ÇÙ ³é³ç »É»É ³ÕçÇÏÁ ùá ÑÇÝª
´áñµ ³ãù»ñáí Çñ Ï³Ý³ã áõ ÑÙ³Ûùáí Çñ ¹»ÕÇÝ£

àõ½áõÙ ¿ Ù»¯ñÏ ÉÇÝ»Ù »ë« áõ ³Ýë÷á÷« áõ ³Ýû·«
àñå»ë Ù»é»É ÙÇ ÑñÏ»½© áñå»ë Ïáñ³Í ÙÇ Ù³ÝáõÏ£

ºí ã³ñÓ³Ï³Í á°ã ÙÇ Ý»ï« ³ÝÏáõÙÝ»ñÇ ë³ñë³÷Çó«
ºë ÷³ËãáõÙ »Ù ³Ñ³ »ï ¬ »ë Ý³Ñ³ÝçáõÙ »Ù ÝáñÇó£

ºí ³ãù»ñë« áñáÝó ¹»Ù Ï³Ý·Ý»É ¿ µÇÉ ÙÇ ÝÏ³ñ ¬
ÜáñÇ¯ó Ñ³éÝáõÙ »Ý ¹»åÇ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñ£

Üñ³Ýù »É»É »Ý ÝáñÇó« Ýñ³Ýù ß³ï »Ý« Ýñ³Ýù í³é«
àõ ³í»ñ»¯Ý åÇïÇ Ó»ñ ù³Õ³ùÝ»ñÁ ÉáõëÝ³Ñ³ñ£

à°ã ÙÇ ÑÙ³Ûù ¿É åÇïÇ Ó»ñ ³ßË³ñÑÁ ãáõÝ»Ý³ª
Üñ³ ï»Õ Ù³Ñ áõ ³í»ñ« í»ñù áõ ÙáËÇñ ÏÙÝ³£

àõ ãÇ »ÉÝÇ ÙáËÇñÇó ïËáõñ ÑÙ³ÛùÁ Ó»ñ ï³Ý«
àõ ãÇ ÉÇÝÇ ¿É ëÇñá ù³Õóñ áõ Ï³åáõÛï Ó»ñ ßÕÃ³Ý£

â»Ý í³éí»Éáõ ïé÷³Ï»½ Ï³Ý³Ýó ³ãù»ñÁ ¿É Ó»ñ« ¬
Üñ³Ýù ÙáËÇ¯ñ Ï¹³éÝ³Ý« ã»¯Ý µáñµáùíÇ Ýñ³Ýù ¿É£

ºí ãÇ° ÑÇßÇ á°ã ÙÇ ëÇñï« áñ ¹³ñ»ñÇ Ù»ç ÙÇ ûñ
êÇñïë »Õ»É ¿ ·»ñÇ ³ÝÏáõÙÝ»ñÇÝ ³Ñ³íáñ£

àñ »Õ»É ¿ ¹³ñ»ñáõÙ ÙÇ ë³ñë³÷Ç ÝÙ³Ý ÏÇÝ«
àñÁ Ý»ï»É ¿ Ñ»éáõ ³ëïÕ³ÝÏ³ñ ÇÙ Ñá·ÇÝ£

Üñ³Ýù Ï·³Ý« Ï³í»ñ»Ý« »õ ãÇ ÙÝ³ ¿É áãÇÝãª
à°ã ¹ñ³ËïÁ Ó»ñ ·»Ñ»Ý« á°ã Ã³ËÇÍÁ Ó»ñ ¹ÛáõÃÇã£

ºí ãÇ ÉëÇ á°ã ÙÇ ÏÇÝ ÇÙ ³ÝÏáõÙÇ Ù³ëÇÝ ³Ûë«
àñ ¹³ñÓñ»ó ÇÙ Ñá·ÇÝ Ã³ñ³Ë³Ï³É ÙÇ »ñ³½£

ºí ãÇ Ù³ïÝÇ á°ã ÙÇ µ³é ßÝãáõÙ ÇÙ ïáÃ »ñ·»ñÇ«
àñ »Õ»É »Ù »ë ïÏ³ñ« áñ »Õ»É »Ù »ë ·»ñÇ©©©©

ºë åá»ï »Ù ¬ »õ ÑÇÙ³ ÇÙ í³é »ñ·»ñÁ åÇïÇ
¸»åÇ ·³ÉÇ¯ùÁ Ãéã»Ý ëÉ³ùÝ»ñÇ å»ë Ý»ïÇ£

ºë »Ï»É »Ù ¹³ñ»ñÇó áõ ·ÝáõÙ »Ù« Ñ³ÕÃ³Ï³Ý«
¸»åÇ ¹³ñ»ñÁ ÝáñÇóª ¹»åÇ Ï³ñÙÇñ ³å³·³Ý©©©©

4© ì ² ð ê ² ì Æ ð Æ Ð Ø ² Ú ø Ü º ð

ì³ñë³íÇñÇ Ùáï ÑÇÙ³ Ý³ Éáõé Ýëï»É ¿ ¿ÉÇ©
¸»ÙÁ ÷³ÛÉáõÙ ¿ ÑëÏ³ ³ñÍ³Ã³÷³ÛÉ Ñ³Û»ÉÇÝ£

¸»ÙÁ Ýëï»É ¿ ÙÇ ÏÇÝ áõ ³ãù»ñáí Ù»é»ÉÇ
Ü³ÛáõÙ ¿ å³Õ ³ãù»ñÇÝª ³Ýí»ñç« ¿ÉÇ áõ ¿ÉÇ£

Â³÷»É ¿ í³ñ« ×³Ï³ïÇÝ ¹»ÕÇÝ Ù³½»ñÁ ÑÇÙ³
àõ ³ÏÝ³ñÏáõÙ ¿ ÙÃÇÝ ï³·Ý³åÝ»ñáí ³Ï³Ù³£

²ÛÝå»ë ûï³¯ñ ¿« ³ÛÝå»ë ³ÝëÇñ»ÉÇ áõ Ñ»éáõ©
Æ±Ýã »Ý ·ï»É Ýñ³ Ù»ç ·áõñ·áõñ»Éáõ« ëÇñ»Éáõ£

îËá¯õñ« ïËá¯õñ« áñå»ë Ù³Ñ« ³ÏÝ³ñÏáõÙ ¿ Ñ³Û»ÉÇÝ©
ê³ÝñíáõÙ ¿ ë³Ï³ÛÝ Ý³« ¹»ÙùÁ ÅåïáõÙ ¿ ¿ÉÇ£

àõ Ï³Ý·Ý»É ¿ Çñ»Ý Ùáï ¬ ÙáïÇ¯Ï« ÙáïÇ¯Ï« áñå»ë ë»ñ ¬
ØÇ µ³ñ»Ï³Ù ³ÝÍ³ÝáÃ« Ññ³ß³·áñÍ ÙÇ ÁÝÏ»ñ£

¸»ÙùÇÝ ï³ÕïáõÏ ÙÇ ÅåÇï« Ó»éùÇÝ ëñí³Ï áõ ÷áßÇª
Â³÷áõÙ ¿ Ýá¯õñµ ÑÙ³ÛùÝ»ñ« Í³ËíáÕ µáõÛñ»ñ áõñÇßÇ£

Ð³ñ³½³ï ¿ ³ÛÝù³Ý ³Û¹ ½ñÝ·áõÝÁ ÙÏñ³ïÇ©
Æ±Ýã ¿ áõ½áõÙ ë³Ï³ÛÝ Í»ñ« ã³ñ Å³Ù³óáõÛóÁ å³ïÇ£

Ü³ ÇÝãá±õ ¿ ³ÕÙÏáõÙ« áñå»ë ï³ÕïáõÏ ÃßÝ³ÙÇ
êáõñ ½³ñÏ»ñáí Çñ µ»ÏáõÝª Ñ³ñí³ÍÝ»ñÇ å»ë ·³ÙÇ£

©©©©Øá· - í³ñë³íÇñÁ ë³Ï³ÛÝ Ã³÷áõÙ ¿ Ýáõñµ ÑÙ³ÛùÝ»ñ ¬
àõ ¿É ¹»Ùùáí ¹ÛáõÃ³Ï³Ýª ³Ñ³ »ÉÝáõÙ ¿ Ý³ í»ñ£

à±õÙ ÇÝã« áñ Ý³ ¿É ÑÇÙ³ ÇÝùÝ Çñ»Ý ãÇ ×³Ý³ãÇ ¬
àõ ÅåÇïáí ³Ï³Ù³ åÇïÇ ·»ñÇ áõ Ë³ãÇ£

ºë åá»ï »Ù áõ ·Çï»Ù« áñ ³ßË³ñÑáõÙ ³Ûë Ýë»Ù«
ÖßÙ³ñÇï ¿ ÙÇ³ÛÝ ³Û¹ ³ÙáùáÕ ëáõïÁ Éáõë»£ ¬

êáõñµ ¿ ÏÛ³ÝùáõÙ ÙÇ³ÛÝ ¹³° ¬ ³ÙáùáÕ ÷³ÛÉÁ ëïÇ©
¬ ú« åãñáõÑÇ°« Ñ³í³ï³° »ñ³½Ý»ñÇÝ åá»ïÇ©©©©

5© Ð ² Ú ² ò ø Ü º ð Æ Â ² Î ² ð ¸ à ô Ø

à±í ¿ ³ÝóÝáõÙ µáõÉí³ñáõÙ©
¬ Ü³¯£ ¬
Ü³ÛáõÙ »Ý« ß³ï »Ý Ý³ÛáõÙ£
²Ñ³°£ ¬
êá¯õñ ï»·»ñáí áõ Ññáí
â³ñã³ñáõÙ »Ý« ï³ÝçáõÙ©
Ð³ÙµáõñáõÙ »Ý ³ãù»ñáí ¬
²ÝÑ³·« Í³ñ³í ¬ å³Ñ³ÝçáõÙ£

Â³÷áõÙ »Ý Ýáõñµ ÙÇ Ïñ³Ï ¬
²ãù»ñáí£
Ø»ñÏ³óÝáõÙ »Ý ³ñ³· ¬
Ðñáí£ ¬
´á¯ñµ ³ãù»ñÇ Ïñ³Ïáí
ÐñÏÇ½áõÙ »Ý« í³éáõÙ«
Î³ÝãáõÙ »Ý Ýáõñµ ³ÏÝ³ñÏáí
Ð»éáõ£

ÈóÝáõÙ »Ý ëÇñïÁ ëÇñáí
²ÛñáÕ©
ÈóÝáõÙ »Ý ëÇñïÁ ëÇñá
´áõÛñáí£
àõ ¹³éÝáõÙ ¿ áÕçÁ ¬ Ñáõñ«
àõ Ï³ñáï« áõ ÷³ÛÉ£
àõ ¹³éÝáõÙ ¿ ÏÛ³ÝùÁ ¬ Ýáñ«
²°ÛÉ£

ÜÇ½³ÏÝ»ñÇ ÝÙ³Ý ß»ßï
ÐÇÙ³ª
ÊáóáõÙ »Ý ¹³éÝ áõ ³Ýáõß ¬
àõ Ý³ª
Þ»¯Ï ï³ñ÷áõÑáõ ÝÙ³Ý ÙÇ«
Ð³Û³óùÝ»ñÇ Ã³Ï³ñ¹áõÙ ¬
Ð³ÝÓÝíáõÙ ¿ ³Ù»Ý ÙÇ
Ø³ñ¹áõ©©©©

²ÝÏ³ñ»ÉÇ¯ ¿ ÏÛ³ÝùáõÙ
²Ûëù³Ý ë»ñ£
ò»ñ»±Ï ¿« Ã» ¬ ÙÇ ³ÝùáõÝ
¶Çß»ñ£
îí»¯ù« ¿ÉÇ¯ áõ ¿ÉÇ¯ ¬
²Ýí»ñç©
¬ ø³¯Õóñ ¿ ÏÛ³ÝùÁ« ëÇñ»ÉÇ¯ë«
²ÛÝå»¯ë©©©©©

6© Þ ² Ü Î ² ð à î Ü º ð

ä³ïáõÑ³ÝÇë ï³Ï ÑÇÙ³ áñµ ÙÕÏïáõÙ ¿ ÙÇ ßáõÝ©
êÇñïë ÉëáõÙ ¿ Ýñ³Ý ¬ »õ ëÇñïë ù»½ ¿ ÑÇßáõÙ£

Ü³ ïËáõñ ¿ áõ Ù»Ý³Ï« áã áù ãáõÝÇ ÑÇÙ³ Ý³ ¬
àõ ·³Ý·³ïÁ ¹ÅÝ¹³Ï ÉáõëÇÝÁ ãÇ° ÇÙ³Ý³£

¸áõñëÁ ³Ùå ¿ áõ Ùßáõß« ³Ý³ëïÕ »ñÏÇÝù áõ ·Çß»ñ©
ØÕÏïáõÙ ¿ ³Ûëù³Ý áõß« ·³Ý·³ïíáõÙ ¿ ³é³Ýó ë»ñ£

Ð»éáõÝ Ã³ñÃáõÙ ¿ ï³ñï³Ù ·³½» É³åï»ñÁ µ»ÏáõÝ©
ÆÝã ßá¯õï Ù³ñ»ó ³Ûë ³Ý·³Ù ³ñ»õ³í³é »ñ»ÏáÝ©©©

ÆÝã ßá¯õï Ù³ñ»ó ó»ñ»ÏÇ ½í³ñÃ ³ÕÙáõÏÁ« áõ ÙáõÃ
¶Çß»ñÝ Çç³íª ³ÝÑá·Ç« ³ÝÙËÇÃ³ñ áõ ³Ý·áõÃ£

ò»ñ»ÏÁ É³¯í ¿ ³ÛÝù³Ý« ó»ñ»ÏÁ ËÇÝ¹ ¿ µ»ñáõÙ ¬
öáÕáóÝ»ñÇ Ëñ³Ë×³Ý« ³ÝÙËÇÃ³ñ ¹»·»ñáõÙ£

ÊáÑ³ÝáóÇ ¹é³Ý Ùáï« Ï³Ù Ë³ÝáõÃÇ Ùáï Ñ³óÇ ¬
êå³ëáõÙÝ»ñ áõ ³ÙáÃª Ëá¯õÉ ï³·Ý³åÝ»ñ ÷áÕáóÇ£

´³Ûó ó»ñ»ÏÝ»ñÁ ãáõÝ»Ý ÙÕÏïáõùÁ ·Çß»ñí³
àõ Ñá·áõ ó³íÁ ³ÝÑáõÝ ó»ñ»ÏÁ ãÇ° »ñ»õ³£

ØÕÏïáõÙ ¿ ÑÇÙ³ Ý³« ëÇñïÁ ··í³Ýù ¿ áõ½áõÙ«
êÇñïÁ ×ãáõÙ ¿ ÑÇÙ³« ÙÕÏïáõÙ ¿ ³ÝÉ»½áõ£ ¬

´³Ûó ëÇñï ãáõÝ»Ù ¿É ùá Ë»Õ× ÙÕÏï³ÝùÁ Éë»Éáõ©
¬ øÝÇ¯ñ« ùÝÇ¯ñ« »ÕÇñ Ë»¯Õ×« ³Ýû·Ý³Ï³Ý áõ ÑÉáõ£

âÇ áõÕ³ñÏÇ á°ã ÙÇ ÷³ÛÉ Ù»½ ÉáõëÇÝÁ ÑÇÙ³ ¿É ¬
¬ Þá°õÝ« Ï³ñáïÇ¯ ÇÙ »Õµ³Ûñ« ¹³éÝ³Ã³ËÇ°Í ÇÙ ÁÝÏ»ñ©©©©

7© Ê º Ô Î ² î ² Î

àõ ·ÇÝáõ å»ë ùá Ñá·ÇÝ
Ðáñ¹ ÏÃ³÷íÇ Ýñ³Ýó ÙáõÃ
àõ Ù³Ñ³Ñáï Ñ³ï³ÏÇÝ£

§Êñ³Ë×³Ýù¦« µ³ÉÉ³¹ ³é³çÇÝ

Îáõ½»±ù ¬ »ñ·»Ùª
Ò»½ Ñ³Ù³ñ«
ÐÇÙ³£
²ÛÝå»ë »ñ·»Ù« áñ ½·³ù ¬
Æ°Ýã áñ Ïáõ½»ù« Ïáõ½»ù ¬ ë»ñ«
Îáõ½»ù ¬ Ù³Ñ£
ºë »ñ·áõÙ »Ù« áñ Ñáõ½»Ù©
î³ÉÇë »Ù »ñ·ë Éáõë»
à°õÙ áñ Ïáõ½»ù© Ã»Ïáõ½ Ý³
ÈÇÝÇ åáéÝÇÏÁ í»ñçÇÝ©
¸áõñ ãÇ± ·³ÉÇë Ó»½ ÙÇÃ»
²Ûë ùÝùßáõÃÛáõÝÁ ¬
²ñçÇ£

ºë »ñ·áõÙ »Ù ³Ï³Ù³£
Æ°Ýã ¿É »ñ·»Ù© Ïáõ½»ù ¬ ë»ñ«
Îáõ½»ù ¬ Ù³Ñ£ ¬
´³Ûó ã»°Ù Ï»ÕÍáõÙ »ë »ñµ»ù£

Èë»°ù »ñ·»ñë ¬
²Ñ³ ¬
Èë»°ù »ñ·»ñë« µ³Ûó Ã» ¬
âÑ³ñµ»ù£
ºë ã»Ù áõ½áõÙ« áñ Ñ³ñµ»ù©
È³í ã¿« ·Çï»±ù« »ñµ áñ ÙÇ
²ÝÑá¯õÝ Ï³ñáï ¹³éÝáõÙ ¿ ù³Õóñ ø³ÙÇ©©©©

â»±ù Ñ³ëÏ³ÝáõÙ£
Æ½á¯õñ« Ç½á¯õñ£ ¸áõù å»°ïù ¿ áñ
Ð³ëÏ³Ý³ù£
Âéã»±É ¿ å»ïù© ë³Ï³ÛÝ á±õñ£ ¬
â»±ù Ñ³ëÏ³ÝáõÙ© »ë Ïáõ½»Ù«
àñ ÇÙ »ñ·»ñÁ
Èáõë» ¬
Ò»½ ÃáõÕÃ Ãí³Ý áõ Ã³Ý³ù£
â»±ù Ñ³ëÏ³ÝáõÙ©©© ¬ ¸áõù å»°ïù ¿ áñ
Ð³ëÏ³Ý³ù£

àõñÇß áãÇÝã£
àõ ÑÇÙ³ ¬
Üá°õÛÝÝ ¿ ÝáñÇó© »ë »ñ·áõÙ »Ù« áñ Ñáõ½»Ù£
ºë »ñ·áõÙ »Ù ¬ ³Ï³Ù³£
Æ°Ýã ¿É »ñ·»Ù© Ïáõ½»ù ¬ ë»ñ«
Îáõ½»ù ¬ Ù³Ñ£ ¬

ºë ¬ Ë»ÕÏ³ï³Ï »Ù ÑÇÙ³©©©©

ºñ»õ³Ý« 1920

ՈՒԹՆՅԱԿՆԵՐ ԱՐԵՒԻ

²ñ÷ÇÏÇÝ

1921« Ø²ÚÆê« ºðºô²Ü

* * *

Ü»ï»¯É ¿ »ñÏ³Ã» ÙÇ Ó»éù
¸»åÇ í»ñ áëÏÇ ÙÇ ÍÝÍÕ³©
´éÝÏí»É ¿ áëÏÇ ÍÝÍÕ³Ý«
¸³ñÓ»É ¿ ³ñÝ³Íáñ ÙÇ í»ñù£
ì³éí»É ¿ »ñÏÝùáõÙ Ñ³ÏÇÝÃ
àõ ÍáñáõÙ ¿ ³ñÛáõÝÁ Ûáõñ Ï»½« ¬
¼áÑí»¯É ¿ »ñÏÝùáõÙ í×Çï© ¬
ÆÝãù³Ý É³¯í ¿ Ñ³ïÝáõÙÁ ÑñÏ»½©©©©

* * *

²ÛÝ ³ñ»°õÝ ¿ª Ï³ñÙÇ¯ñ áõ Ñ³ëáõÝ«
Î³Ëí»É ¿« áñå»ë í³é ÙÇ ÙÇñ·«
Î³ñáïáÕ ßñÃ»ñ ¿ áõ½áõÙ«
´áñµáùáõÙ ¿ ·ñ·Çé áõ ÏÇñù£
Þá· ßñÃ»ñ áõ ÏáÝù»ñ ¿ áõ½áõÙ«
¶·í³ÝùÝ»ñ ³ñÝ³ù³Ù áõ ï³ù« ¬
²ÛÝ ³ñ»õÝ ¿ª Ï³ñÙÇñ áõ Ñ³ëáõÝ©
¬ ÆÝãù³Ý É³¯í ¿ Ñ³ïÝáõÙÁ Ñëï³Ï£

* * *

²ÕçÏ³ ÏáÝù»ñÇ ÝÙ³Ý
ºñ³½áõÝ« ÏÇ½áõÝ áõ Ñ³ëáõÝª
ì³éíáõÙ ¿ ³ñ»õÇ ÍÝÍÕ³Ý
²ßË³ñÑÇ ³ÝÑá¯õÝ »ñ³½áõÙ£
¸³ßï»ñÇó ÝÅáõÛ·Ý»ñ »Ý í³½áõÙ«
ìñÝçáõÙ »Ý Ïñùáï áõ í³é« ¬
²ÕçÇÏÝ»ñÁ ã³ñ Ëáëù »Ý ³ëáõÙ ¬
àõ ËÝ¹áõÙ ¿ ³ñ»õÁ Ë»É³é©©©

* * *

ÆÝã áñ É³í ¿ª í³éíáõÙ ¿ áõ í³éáõÙ«
ÆÝã áñ É³í ¿ª ÙÇßï í³é ÏÙÝ³©
²Ûë ³ñ»õ« ³Ûë í³é ³ßË³ñÑáõÙ
ø³ÝÇ Ï³ëª í³éíÇ°ñ áõ ·Ý³°£
ØáËñ³óÇ°ñ ³ñ»õÇ ÑñáõÙ«
²ñ»õÇó ÃáÕ áãÇÝã ãÙÝ³« ¬
²Ûë ³ñ»õ« ³Ûë í³é ³ßË³ñÑáõÙ
ø³ÝÇ Ï³ëª í³éíÇ°ñ áõ ·Ý³°£

* * *

î»ëÝáõÙ »Ùª ³ñ»õÇ íñ³
ìñÝçáõÙ »Ý ÓÇ»ñ áëÏ»Ý³É«
Ø»ñÏ³ó»É »Ý ³ÕçÇÏÝ»ñÁ Ë»É³é«
àõ ÍÍáõÙ »Ý ßñÃ»ñÁ Ýñ³£
´áñµáùí»É »Ý ßñÃ»ñÁ ßá·«
Ð³ÙµáõñáõÙ« µáõñáõÙ »Ý Ï»½«
ì³Ë»ÝáõÙ »Ý ¬ ÙÝ³Ý ³ÝßáÕ© ¬
¬ ²Ë« ³ÛÝå»¯ë áõ½áõÙ »Ù ¬ ù»½£

* * *

ÆÝãå»ë ßá·« ×ÝßáÕ áëÏÇ«
´ñáÝ½»ÓáõÛÉ« Ñ³ëáõÝ« ÑáëáõÝ ¬
²ñ»õÇ ï³åÝ ¿ ÑáëáõÙ«
ÆÝãå»ë ßá·« ×ÝßáÕ áëÏÇ£
²Ë« Ñá·Çë ÙÇ Ýá¯ñ ËáëùÇ
²ñ»õáï ßáõÝã ¿ ÏÇ½áõÙ ¬
ÆÝãå»ë ßá·« ×ÝßáÕ áëÏÇ«
´ñáÝ½»ÓáõÛÉ« Ñ³ëáõÝ« ÑáëáõÝ£

* * *

ºë ·Çï»Ùª ³ñ»õÇ íñ³
Ð³í³ùíáõÙ ¿ í»ñù áõ Å³Ý·«
Ð³ïÝáõÙÇ ïáÃ ÙÇ Ñáë³Ýù ¬
²ÝÑ³ïÝáõÙ« ³°É ÙÇ ùáõñ³£
Ð³ïÝ»Éáí ÉáõÛëÁ Çñ³
²ñÝáïáõÙ ¿ ÏáõñÍù áõ ÍÇÍ© ¬
ÆÝã Ï³Ý»ë ¬ ³ñÝáí ³ñ³°«
ÂáÕ ÉÇÝÇ° í»¯ñù áõ ùñùÇç£

* * *

²ñÝ³Ï»½« ëáõñ ÙÇ ÝÇ½³Ï
¼³ñÏ»óÇ ³É í³Ñ³ÝÇ¹© ¬
²ßË³ñÑùáõÙ ¿É Ç±Ýã Ï³ÝÇ
ÆÙ Ñá·ÇÝ ÷³éù áõ åë³Ï£
¸áõ ³ñ»õ« í³é ÙÇ Ýß³Ý«
ÆÙ Ñá·áõÙ ·³Ùí³Í ÙÇ ÝÇß« ¬
ØÇ³ÛÝ ¹á°õ« ÉáõÛë áõ ßáõß³Ý ¬
ºí ãÏ³ á°ã ÙÇ áõñÇß£

* * *

Î³ñÍ»ë »ë ×³Ù÷³ »Ù ÁÝÏ»É
ºñÏÝùÇ ¹³ßï»ñáõÙ Ï³åáõÛï
àõ ·ÝáõÙ »Ù« ½í³ñÃ áõ ³Ý÷áõÛÃ«
ºí áõÝ»Ù Éáõë» ÙÇ ÁÝÏ»ñ£
Ü³ »°õ ÏÇÝ ¿« »°õ ùáõÛñ« »°õ Ñá·Ç«
²ÛñíáõÙ ¿ »õ ³ÛñáõÙ ¿ Ë»ÝÃ©
Ê³éÝí»É »Ù ÏÛ³ÝùÇÝ ³Ù»ÝùÇ ¬
ºí ÇÙ ÏÛ³ÝùÁ Ññ³¯ßù ¿ áõ ï»Ý¹£

* * *

ÆÙ áõÕ»ÕÁ µáñµáù« Ïñ³ÏáõÝª
²É ·Í»ñ Í÷Í÷³Ý« ÑáõñÑáõñ©
È³÷ÉÇ½áõÙ« ëñµáõÙ ¿ ÙÇ Ñáõñ
ÆÙ áõÕ»ÕÁ µáñµáù« Ïñ³ÏáõÝ£
ÐÕ³ÝáõÙ »Ý ¹»Ùù»ñ áëÏ»ÝÙ³Ý«
¶³É³ñíáõÙ »Ý Ïñù»ñ µáñµáù« ¬
²Ë« áõÕ»Õë ¬ ³°ñ»õ ³ÉíÉ³Ý
àõ ³ßË³ñÑÁ ¬ óÝáñù ¿ ÙÇ ßá·£

* * *

´³Ûó ÇÝãá±õ ÙÇ³ÛÝ ÏÇñù áõ ÏÇÝ«
ØÇ³ÛÝ ßá· áõ Ñ»ßï³Ýù ³Ýáõß©
ì³éíáõÙ ¿ ½áÑ»ñÇ Ñá·ÇÝ«
öéíáõÙ ¿ ïËñáõÃÛáõÝ áõ ÙáõÅ©©©©
ÆÝãù³Ý ï³¯ù ³ñÛáõÝ ¿ Ñáë»É«
àëÏ»Íáõ÷ Ñ»Õ»ÕÝ»ñ ³ñÛ³Ý«
Üá°õÛÝ ³ñ»õÝ ¿ Ï³ñÙÇñ áõ Éáõë»«
Üá°õÛÝ ³Ýáõß ³ßË³ñÑÇ° íñ³©©©©

* * *

ö³ÛÉáõÙ »Ý áëÏÇ ëíÇÝÝ»ñ«
äëåÕáõÙ ¿ áëÏÇ ÙÇ í³Ñ³Ý«
àëÏ»¹»Ù ³ñ»õÇ íñ³
ö³ÛÉáõÙ »Ý áëÏÇ ëíÇÝÝ»ñ£
²Ë« ÇÝã É³¯í ¿ ½ÇÝí»É áõ ½ÇÝ»É
²ñ»õáí« ³ñÛáõÝáí« ¬ ³Ñ³
àëÏ»¹»Ù ³ñ»õÇ íñ³
ö³ÛÉáõÙ »Ý áëÏÇ¯ ëíÇÝÝ»ñ©©©

* * *

àõ ÝáñÇó »É³Í ËÝ¹³í³é«
úñ»ñÇ Ï³åáõÛï µ³ÝïáõÙ«
òñáõÙ ¿ Éá¯õÛë áõ ·áÑ³ñ«
Ì÷áõÙ ¿ áõ í³é ËÝ¹áõÙ£
àí áñ Ï³ Ë»Õ× áõ ³ÝïáõÝ«
àí áñ Ï³ Ù»ñÏ áõ íÑ³ï ¬
ÂáÕ ³Ûëûñ ËÝ¹³ ËÝ¹áõÝ«
ÂáÕ ÉÇÝÇ ÉáõñÃ áõ ½í³ñÃ©©©©

* * *

ØÇ³ÛÝ ËÙÇñ ³ñ»·³ÏÇ µáõÛñÁ çÇÝç« ¬
²ñ»°õ ¹³ñÓÇñ ¬ ³ñ»õ³Ñ³Ù ¬ ³ÙáùÇã£

àõñÇß áãÇÝã ãÇ° Ï³Ù»Ý³ ëÇñïÁ ÇÙ© ¬
àÕçÁ ¬ ÑñÇÝ« ³ñÝ³ÝÙ³Ý ³ñ»õÇÝ£

êáõñ ëíÇÝÝ»ñ« µáõñÙáõÝù áõ ë»ñ« »ñ· áõ ·áõÛÝ«
î»Ý¹Á ³ñÛ³Ý ¬ ³ñ»õ³Ñ³Ù ËÝ¹áõÃÛáõÝ£

àõ ÝÅáõÛ·Ý»ñ« áëÏÇ áõ Í³÷« Ï³Ýã áõ ×Çã© ¬
à±í ¿ ù»½ å»ë ³ñ»õ³Ñ³Ù ¬ ³ÙáùÇã©©©©

* * *

´áñµ ÙÇ ³ÕçÇÏ ½³ñÏ»ó Ó»éùáí Çñ µáó ÏáÝùÇÝ
àõ í»ñ»õÇó ËÝ¹³ó ½í³ñÃ áõ áëÏ»Ó³ÛÝ© ¬
Ð³½³ñ í³ñ¹»ñ Ïñ³Ïí»óÇÝ ßáõñçÁ« ÏáÕùÇÝ«
Ð³½³¯ñ Ë³ßË³ß« áõ ·³ñÝ³Ý ûñ« áõ ÍÇ³Í³Ý£
ø³Õóñ Í÷³ó Ñ»ßï³Ýù áõ ï³å« ÃáõÛÝ áõ ·ñ·Çé«
¸³ßï»ñÁ Ë³ë Í³ÕÇÏÝ»ñáí Í÷Í÷³óÇÝ© ¬
²ßË³ñÑÁ ¬ ³É« Ý³ñÝç³·áõÛÝ« í³éùÁ ¬ Ï³ñÙÇñ«
àÕçÁ ¬ Ññ³¯ßù áõ ËÝ¹áõÃÛá¯õÝ ³ñ»·Ý³ÍÇÝ©©©©©

* * *

ÐáëáõÙ ¿ ï³ù« ÇÝãå»ë Ñ»ßï³Ýù« Ï³Ù ÓáõÛÉ áëÏÇ«
ÐáëáõÙ ¿ Í³Ýñ« áõ Ñáñ¹³Ñáë« áõ ³ñÝ³í³é©
ÈóíáõÙ ¿ Ã»Å ËÝ¹áõÃÛáõÝáí ÏáõñÍùÁ Ñ³ëÏÇ©
úñ»ñÁ ¬ ïáÃ« ÓÇ»ñÁ ¬ í³é« í³½ùÁ ¬ Ë»É³é£
Èá¯õñÃ »ñÏÇÝùÝ»ñª Çç³Í Ñ³ëáõÝ »ñÏñÇ íñ³«
´³ñÓñ ×Çã»ñ« áõ Ññ¹»ÑÝ»ñ« áõ ÍÇ³Í³Ý© ¬
ì³éíáõÙ ¿ ßá· Ï³Ãë³Ý»ñáõÙ ÏÛ³ÝùÁ ùáõñ³© ¬
¬ ²Ë« í³¯Û Ýñ³Ýó« áñ ã³åñ»óÇÝ áõ ãï»ë³Ý©©©©

1921« Ø³ÛÇë« ºñ»õ³Ý

ՏԱՂԱՐԱՆ

²ñ÷ÇÏÇÝ

1920-1921
ºðºô²Ü-ØàêÎì²

ÐÇ¹Áë ËáëÇ« ÙÇ Ï»Ý³ ËéáíÇ å»ë«
î³ÉÕ³ ïíÇñ« ·»ÙÇë ï³ñ³ñ ÍáíÇ å»ë©
Îáõ Ù»éÝÇÙ ¬ ãÇë ï»ëÝÇ ê³Û³Ã-ÜáíÇ å»ë©©©

ê²Ú²Â-Üàì²

* * *

ÆÝãù³Ý áñ Ñáõñ Ï³ ÇÙ ëñïáõÙ ¬ µáÉáñÁ ù»½©
ÆÝãù³Ý Ïñ³Ï áõ í³é ËÝ¹áõÙ ¬ µáÉáñÁ ù»½© ¬
´áÉá¯ñÁ ï³Ù áõ ÝíÇñ»Ù« ÇÝÓ á°ã ÙÇ Ñáõñ ÃáÕ ãÙÝ³ª
¸á¯õ ãÙñë»ë ÓÙé³Ý óñïáõÙ« ¬ µáÉá¯ñÁ ù»½©©©©

ºñ»õ³Ý« 1921« ÷»ïñí³ñ

* * *

²Ùé³Ý ³Ýáõß« ÑáõñÑñ³ïáÕ ïá°Ã »ë« ç³Ý« ¬
Ü³ËßáõÝª Ýé³Ý áõ Ý³ñÝçÇ Ñá°ï »ë« ç³Ý©
ºñµ Ëëï³¹»Ù Ç°ÝÓ »ë Ý³ÛáõÙ ¹áõ Ñ³ÝÏ³ñÍ ¬
²ë»ë ëñïÇë Ù³Ñí³Ý ¹³Å³Ý µá°Ã »ë« ç³Ý©©©

ØáëÏí³« 1921

²©

ºñ³½ ï»ë³© ê³Û³Ã-Üáí»Ý Ùáïë ¿Ï³í ë³½Á Ó»éÇÝ«
ÐñÇ ÝÙ³Ý í³éÙ³Ý ·ÇÝáõ ûëÏ»çñ³Í Ã³ëÁ Ó»éÇÝ«
Üëï»ó« ³Ýáõß »ñ·»ñ ³ë³íª ÑÇÝ ù³Ù³ÝãÇ Ù³ëÁ Ó»éÇÝ«
¾Ýå»ë ³ë³í« ³ë»ë áõÝ»ñ »ñÏÝùÇ ³ÉÙ³ëÁ Ó»éÇÝ£

àõ ¿Ý »ñ·ÇÝ ûñáñ - ßáñáñ« ÇÝãå»ë ÑáõñÇ« ³ïÉ³ë áõ Ë³ë«
ºñ³½Çë Ù»ç ·á½³ÉÝ ¿Ï³íª ÇÝùÝ ¿É í³éÙ³Ý ù³Õóñ »ñ³½©
Ü³½³Ýù ³ñ³í« ê³Û³Ã-ÜáíÇ ëÇñïÁ Éóñ»ó ÙÇñ· áõ Ùáõñ³½«
Î³Ý·Ý»ó - ÙÝ³óª ¹»ÙùÇó ù³ß³Í ûëÏ»Ï³ñ³Í Ë³ëÁ Ó»éÇÝ£

Ü³Û»¯ó-Ý³Û»ó ê³Û³Ã-Üáí»Ý« ³ÙåÇ ÝÙ³Ý ïËáõñ ÙÝ³ó©
²ë³íª â³ñ»°Ýó« ¿ë ·á½³ÉÇó ëñïÇë Ù» ÑÇÝ ÙñÙáõé ÙÝ³ó©
êÇñïë í³éí»ó« ÙáËÇñ ¹³ñÓ³íª ÇÝùÁ Ïñ³Ï áõ Ñáõñ ÙÝ³ó© ¬
¸á°õ ¿É Ýñ³ ·áíùÁ ³ñ³« áñ ·³ª ûëÏ» Ù³½Á Ó»éÇÝ£

¾ëå»ë ³ë³í ê³Û³Ã-Üáí»Ý áõ í»ñ Ï³ó³í« áñå»ë ·Çß»ñ«
¶Ý³ó ÝáñÇó ïËáõñ áõ Éáõéª ëÇñïÁ Ñ³½³ñ Ùáõñ³½ áõ ë»ñ©
ºñ³½Ý ³Ýó³í ¬ ¹á°õ ÙÝ³óÇñ« å³ïÏ»ñùÁ ùá ÙÝ³ó Éáõë»«
Ø»Ï ¿É ÇÙ Ë»Õ× ëÇñïÁ ÙÝ³óª ê³Û³Ã-ÜáíÇ ë³½Á Ó»éÇÝ£

´©

²ßáõÕ ê³Û³Ã-ÜáíÇ ÝÙ³Ýª »ë »ñ· áõ ï³Õ åÇïÇ ³ë»Ù«
ºñ·»Ù åÇïÇ ·Çß»ñ-ó»ñ»Ï ¬ áõ ëñïÇ Ë³Õ åÇïÇ ³ë»Ù©
ºí ¿Ý ëñïÇÝ« áñ Çñ ËáñùáõÙ ëÇñá »ñ·»ñ áõÝÇ áõ ë»ñ ¬
ºë ¿Ý ëñïÇÝ ¹ñ³Ëï³ÛÇÝ Ùñ·»ñÇ µ³Õ åÇïÇ ³ë»Ù£

²ëïÕ áõ ÝÏ³ñ ßáñ»ñ Ñ³·³Íª ¹»Ùë »É³ñ »ñ³½Ç å»ë«
¾ßË¹ª Ïñ³Ïª ëÇñïë ¿ñ»ó ³ÝÑ³ëÝ»ÉÇ Ùáõñ³½Ç å»ë«
²Ýáõß Ñáïáí ëÇñïë ÉóñÇñ ¬ ì³ñ¹ëï³ÝÇ« ÞÇñ³½Ç å»ë« ¬
ÆÝã ¿É ÁÉÇ ¿ßË¹« ·á½³É« ¬ »ñ·ë áõñ³Ë åÇïÇ ³ë»Ù£

²ßË³ñÑÁ Ù» µ³Õ ¿« ·á½³É« ¬ Ýëï»É »ë ¹áõ µ³ÕÇ Ù»çÁ«
ì³ñ¹ »ë µ³óí³Íª ³é³íáïí³ ¹ñ³Ëï³ÛÇÝ ß³ÕÇ Ù»çÁ«
Ä³Ù »ë ¹³ñÓ»É ï»ëùáí ùá ëáõñµª Ð³íÉ³µ³ñÇ Ã³ÕÇ Ù»çÁ« ¬
êñïÇë ³Ýáõß ³ñï³ëáõùÇÝ »ñÏÝ³ÛÇÝ ß³°Õ åÇïÇ ³ë»°Ù£

¾Ýù³Ý ÁÉÇ Ù» - Ù» ³Ý·³Ù ï»ëù¹ ï»ëÝ»Ùª í³ñ¹ »ë« ·á½³É«
¾ë ÷áõã ÏÛ³ÝùáõÙ ëñïÇë ïí³Í ³ÝÙ³Ñ³Ï³Ý ½³ñ¹ »ë« ·á½³É«
¾Ýå»ë ³ñ³« áñ ù»½ ã³ë»Ùª ¹á°õ ¿É ÇÝÓ å»ë Ù³ñ¹ »ë« ·á½³É« ¬
Â» ÉÇ ÙÝ³ ëÇñïë ù»½Ýáíª ³÷ëáë áõ ³Ë åÇïÇ ³ë»Ù£

¶©

ºë Ù» ³Ý·ÇÝ ·á½³É ï»ë³ ¬ ¶Ûáõñçëï³ÝÇ ù³Õ³ùáõÙÁ« ¬
ì½ÇÝª í³ñ¹»ñ áõ Ë³É ï»ë³ ¬ ¶Ûáõñçëï³ÝÇ ù³Õ³ùáõÙÁ£

Î³Ý·Ý»É ¿ñ É»Ý ùáõãÇ Ù»çÁ« Ñ³·ÇÝ ³ïÉ³ë áõ Ë³ë áõÝ»ñ«
¶ÉËÇÝ áëÏÇ áõ ß³É ï»ë³ ¬ ¶Ûáõñçëï³ÝÇ ù³Õ³ùáõÙÁ£

²ñ»·³ÏÇ ßáÕùÝ ¿ñ ÁÝÏ»É íñ»Ý áëÏ» ãÇùÇÉÇ å»ëª
ÞñÃ»ñÁ Ë³ë áõ ³°É ï»ë³ ¬ ¶Ûáõñçëï³ÝÇ ù³Õ³ùáõÙÁ£

²Ýó³« Ï³Ù³ó ³ãùáí ³ñÇ« áõ½Ç ³ë»Ùª ç³°Ý »ë« ¿ÉÇ°« ¬
¸»Ùë Ï»ó³Í Ù» ë³°ñ ï»ë³ ¬ ¶Ûáõñçëï³ÝÇ ù³Õ³ùáõÙÁ£

ÐÇÙÇ ïËáõñ »ñ· »Ù ³ëáõÙ« ¿ßËë Ïñ³Ï ÁÉÇ ³ë»ëª
²ÝÙ³Ñ³Ï³Ý Ù» Û³°ñ ï»ë³ ¬ ¶Ûáõñçëï³ÝÇ ù³Õ³ùáõÙÁ£

¸©

Îáõ½»Ù ÑÇÙÇ ÷ã» ½áõéÝ»Ý ¬ Ñ³ñµ³Í ÁÉÇÙ ÙÇÝã»õ ¿·áõó«
²Ù»Ý Ù³ñ¹áõ ÁÝÏ»ñ ÁÉÇÙ ¬ áõ µ³ó ÁÉÇÙ ÙÇÝã»õ ¿·áõó£

ü³ÛïáÝ Ýëï³Íª ³ÝóÝ»Ù ùáõãáí« å³ïáõÑ³ÝÇó íñ»ë Ý³Û»ëª
¾ßË¹ ³ÝùáõÝ ëÇñïë ÁÝÏÝÇ ¬ áõ É³ó ÁÉÇÙ ÙÇÝã»õ ¿·áõó£

Ê»Éùë ù³ÙáõÝ« ÑáíÇÝ ïí³Íª »ñÃ³Ù ÁÝÏÝ»Ù ¹áõù³Ý áõ µ³Õª
ÀÝÏ»ñÝ»ñÇ ëáõ÷ñÇÝ ·ÇÝÇ áõ Ñ³°ó ÁÉÇÙ ÙÇÝã»õ ¿·áõó£

ºñÃ³Ù ¬ áõñÇß ·á½³ÉÝ»ñÇ ·ÇñÏÁ ¹Ý»Ù ·ÉáõËë ï³ùª
øá ¿¹ ³Ýáõß« ³½Ç¯½ ï»ëùáí Ñ³ñµ³Í ÁÉÇÙ ÙÇÝã»õ ¿·áõó£

º©

ºë Ù» Ñ³ñµ³Í ¹áõù³Ý¹³ñ »Ù ¬ ¹áõù³ÝÇë Ù»ç µ³Ý ãÙÝ³ó«
²Ù»ÝùÇ Ñ»ï ë»Õ³Ý Ýëï³ª ëáõÉÃ³Ý« í»½Çñ« Ë³Ý ãÙÝ³ó«
²Ù»Ý³ÛÝ ï»Õ ·áíù¹ ³ñÇ« ï³Õ»ñ ³ëÇ° ¹ñ³Ëï³ÛÇÝ ¬
¾É Ç±Ýã ³ë»Ù ëÇñ»Ï³ÝÇÝª ·á½³É« Ñá·Ç« ç³°Ý ãÙÝ³ó£

ÂáÕÇ ³Ù»ÝÝ« ÇÝã áõÝ»Çª ÏÛ³Ýùë ¹³ñÓ³í ÑáíÇ ÝÙ³Ý«
¾ßË¹ »É³í« ×³Ù÷»ë Ïïñ»óª ÐÝ¹ëï³ÝÇ ÍáíÇ ÝÙ³Ý«
Ð³ñµ³Íª Ë³ÉËÇ Ýáù³ñ ¹³ñÓ³ ³ßáõÕ ê³Û³Ã-ÜáíÇ ÝÙ³Ý«
Î³ñáï Ï»ó³ Ññ³Ù³ÝÇ¹ª áõñÇß Ññ³Ù³Ý ãÙÝ³ó£

ºë Ù» Ñ³ñµ³Í ¹áõù³Ý¹³ñ »Ù ¬ ¹áõù³ÝÇë Ù»ç µ³Ý ãÙÝ³ó«
¾É Ç±Ýã ³ë»Ù ëÇñ»Ï³ÝÇÝ ¬ ·á½³É« Ñá·Ç« ç³°Ý ãÙÝ³ó£

¼©

Ø» Ó»éÇë ³ñ³Õ ¿« Ù»Ï»ÉÁª ·ÇÝÇ©
ºñÏáõëÝ ¿É ùá ³Ýáõß Ï»Ý³óÁ« ·á½³É£
Î³ñáï »Ù ëáõÉÃ³ÝÇ« ëÇñ»Ï³Ý Ë³ÝÇ ¬
²Ýáõß ¿ ùá ¿ßËÇ µ»ñ³ÍÁ« ·á½³É£

êñïÇë Ñ³Ù³ñ ³Ýáõß »ñ³½ »ë ÑÇÙÇ«
øÝÇë Ù»çÁ ïí³Í Ùáõñ³½ »ë ÑÇÙÇ«
Ð»éáõ »ë ¬ ì³ñ¹ëï³Ý« ÞÇñ³°½ »ë ÑÇÙÇª
âÇ° É³í³Ý³ ¿ßËÇ¹ ¿ñ³ÍÁ« ·á½³É£

Ø» Ó»éÇë ³ñ³Õ ¿« Ù»Ï»ÉÁª ·ÇÝÇ©
ºñÏáõëÝ ¿É ùá ³Ýáõß Ï»Ý³óÁ« ·á½³É£
¾ßË¹ ÃáÕ Ãáõñ ÁÉÇ« ÇÙ ëÇñïÝ Ñ³ÝÇ ¬
²Ýá¯õß Ï»Ý³ ëñïÇ¹ ëÇñ³ÍÁ« ·á½³É£

¾©

ÆÝãù³Ý ½³Ý· »Ý ï³ÉÇë ¬ ÇÙ ÙÇïÝ »ë ·³ÉÇëª
¼³Ý·Ç ÝÙ³Ý ³Ýáõß« Ñ³É³°É »ë« ·á½³°É£
ÆÝãù³Ý ·³ñáõÝ µ³óíÇ ¬ ¹áõ Ñ»ïÝ »ë ·³ÉÇëª
¶³ñÝ³Ý çñÇ ÝÙ³Ý í³ñ³ñ »ë« ·á½³°É£

àÝó áñ å³Ý¹áõËï ÁÉÇÙ ³ßË³ñÑáõÙ ÑÇÙÇ«
²ÝáõÝÇ¹ á°õËï ÁÉÇÙ ³ßË³ñÑáõÙ ÑÇÙÇ«
²ë»ë Ã»ª Ãá°õÕÃ ÁÉÇÙ ³ßË³ñÑáõÙ ÑÇÙÇ ¬
¶³ñÝ³Ý ù³Ùáõ ÝÙ³Ý ï³ñ³ñ »ë« ·á½³°É£

â»ë Ñ³ëÏ³Ý³ ÇëÏÇ« Ã» Ç±Ýã »ë ³ñ»©
Ð³½³ñ Ù³ñ¹ »ë ¿ßËÇó ·»ñ»½Ù³Ý ï³ñ»©
¾ßË¹ ûëÏ» ·ñÇã« ëÇñïë ¹³°íÃ³ñ ¿ ¬
²ñÝ» ·ñáí ·ñ³Í ½³ñ³°ñ »ë« ·á½³°É£

À©

¾ëûñ Ù»ñ ÷áÕáóáí ³Ýó³ñ ¬ ßñÃ»ñ¹ ·ÇÝáõ Ã³ë ¿ÇÝ«
Ø³½»ñ¹ ûëÏÇ ¬ ³µñ»ßáõÙ« ³ãù»ñ¹ ³ÉÙ³ë ¿ÇÝ£

öáÕáóáõÙ Ï»ó³Í ÙÝ³óÇª ³ãù»ñë åÕïáñ áõ ·ÇÝáí«
²ñ»õÁ Ë³ÕáõÙ ¿ñ íñ»¹ª Ñ³·Ç¹ ßáñ»ñÁ Ë³ë ¿ÇÝ£

Ø» ³ãùáí íñ»ë Ý³Û»óÇñ« ³ëÇ Ã»ª ëÇñáí ¿ ¿ÉÇ©
Î³ñÙñ³·áõÝ Ïñ³ÏÇ ÝÙ³Ý ³Ûï»ñ¹ Ï³ñÙÇñ - Ï³ë ¿ÇÝ£

²ëÇ Ã»ª áïù»ñ¹ ÁÝÏÝ»Ù« µ³Ûó ï»ÕáõÙ Ï»ó³Í ÙÝ³óÇª
²Ûï»ñÇ¹ Ï³ñÙÇñ Ïñ³ÏÇÝ ³ãù»ñ¹ ³ÝÙ³ë ¿ÇÝ£

Â©

ÞñÃ»ñ¹ Ïñ³Ïáí ÉÇùÁ ûëÏ»çñ³Í ãÇÝÇ »Ý« ç³°Ý«
Êáëù»ñ¹ ¹ñ³ËïÇ ËÙÇãùª ³ÝÙ³Ñ³Ï³Ý ·ÇÝÇ »Ý« ç³°Ý£

¾ëûñ ïÝáõÙ ëáõ÷ñ³ áõÝ»Ùª ¿ßËÇó¹ ù»°ý åÇïÇ ³Ý»Ù©
Æ±Ýã ÏÁÉÇ« áñ ûÃ³Ëë ·³ë ¬ áõ Ù» ³Ý·³Ù ÉÇÝÇ ¿Ý« ç³°Ý£

öé»É »Ù Ë³ë Ë³ÉÇã»ùÁ« íñ»Ý Í³ÕÇÏ áõÝ»Ù ß³ñ³Íª
àïùÇ¹ Ï³ñáï ëå³ëáõÙ »Ý ¬ ß³ÑÝß³ÑÇ« Ë³ÝÇ »Ý« ç³°Ý£

²ãù»ñë ÃáÕ Ïñ³Ï ÁÉÇÝ ùá ëáõñµ ãñ³Õí³ÝÇ Ñ³Ù³ñ©
¸³÷ áõ ½áõéÝ»Ý Ñ³½ñ»É »Ùª Ùïù»ñ¹ Ç±Ýã µ³ÝÇ »Ý« ç³°Ý£

Îáõ½»ëª Ñá·Ç°ë ×³Ù÷³ ³Ý»Ù« ëÇñïë ¹Ý»Ù áïù»ñÇ¹ ï³Ïª
êñïÇóë ³ñÛáõÝ ¿ ÑáëáõÙ ¬ ÇÝã áñ áõ½»ë Ï³ÝÇ ¿Ý« ç³°Ý£

Ä©

¾ÉÇ ·³ñáõÝ Ï·³« Ïµ³óíÇ í³ñ¹Á«
êÇñ»Ï³ÝÁ ¿ÉÇ Û³ñÇÝ ÏÙÝ³£
Î÷áËíÇÝ ï³ñÇùÁ« Ï÷áËíÇ Ù³ñ¹Á«
´ÉµáõÉÇ »ñ·Ý ¿ÉÇ° ë³ñÇÝ ÏÙÝ³£

àõñÇß µÉµáõÉ Ï·³ ÏÙïÝÇ µ³ÕÁ«
àõñÇß ³ßáõÕ Ï³ë» ³ßË³ñÑÇ Ë³ÕÁ«
ÆÝã áñ »°ë ã»Ù ³ë» ¬ Ý³° Ï³ë» í³ÕÁ©
úñ»ñÁ ÍáõË ÏÁÉÇÝ« ï³ñÇÝ ÏÙÝ³£

Ð³½³ñ í³ñ¹ Ïµ³óíÇ ³ßË³ñÑÇ Ù»çÁ«
Ð³½³ñ ³ãù ÏÃ³óíÇ ³ßË³ñÑÇ Ù»çÁ«
Ð³½³ñ ëÇñï ÏËáóíÇ ³ßË³ñÑÇ Ù»çÁ ¬
¾ßËÁ Ïñ³Ï ÏÁÉÇª ³ñÇÝ ÏÙÝ³£

àõñÇß ëñïÇ Ñ³Ù³ñ ÏÑ³ÉíÇ ËáõÝÏÁ«
Îµ³óíÇ ßáõß³ÝÁ« í³ñ¹»ñÇ ïáõÝÏÁ©
¶á½³ÉÁ É³ó ÏÁÉÇ« ÏÁÝÏÝÇ ³ñóáõÝùÁ ¬
¶»ñ»½Ù³ÝÇë Ù³ñÙ³ñ ù³ñÇÝ ÏÙÝ³£

Ä²©

Ð³½³ñ áõ Ù» ·Çñù Ï³ñ¹³óÇ ¬ Ë»É³óÇ ·Çñù ãï»ë³«
Ð³½³ñ ÏÝÏ³ ·ÇñÏÝ ÁÝÏ³ ¬ ëÇñ»Ï³Ý ·ÇñÏ ãï»ë³£

Ð³ë³ ÙÇÝã»õ üé³Ý·ëï³Ý« »ñ· áõ ï³Õ»ñ Éë»óÇ ¬
ê³Û³Ã-ÜáíÇ ÓÇñùÇ ÝÙ³Ý »ñÏÝ³ÛÇÝ ÓÇñù ãï»ë³£

²Õ»ùÇ Ñ»ï ë»Õ³Ý Ýëï³« Ýáù³ñÇ Ñ»ï ËÙ»óÇª
Ø³ñ¹áõ ³ë³Í Ëáëù»ñÇ Ù»ç ³ñ¹³ñ ÏßÇéù ãï»ë³£

Ð³½³ñ ·á½³É ëÇñïë ¿ñ»ó áõ Ñ³½³ñÇÝ ëÇñ»óÇ ¬
øá ëáõñµ ÏñùÇó ³í»ÉÇ í³é áõ ³ÝÙ³ñ ÏÇñù ãï»ë³£

²Ù»Ý µ³ÝÇó µ³ñ áõ µ»½³ñ »ñ»ëë ßáõé ïí»óÇ ¬
´³Õ»ñÝ ÁÝÏ³ª ù»½ÝÇó ³Ýáõß áõ Ñ³ë³Í ÙÇñ· ãï»ë³£

Ä´©

²Ù»Ý ï»ë³Ï »ñ· »ñ·»óÇ ¬ ³Ù»ÝÇó É³í ï³ÕÝ ¿ ¿ÉÇ«
ê³Û³Ã-ÜáíÇ ¹ñ³Ëï³ÛÇÝ« ³ÝÙ³Ñ³Ï³Ý Ë³°ÕÝ ¿ ¿ÉÇ£

ÆÝãù³Ý ¿É É»Ý ¹áõù³ÝÝ»ñáõÙ é³Ý· - é³Ý· Ùñ·»ñ ÁÉÇÝ ß³ñ³Íª
²ÝÙ³Ñ³Ï³Ý Ùñ·»ñÇ ï»Õ ¬ ß³ÑÝß³ÑÇ µ³ÕÝ ¿ ¿ÉÇ£

´³ËãÇ ÙÇçÇ Í³ÕÇÏÝ»ñÁ ÇÝãù³Ý ¿É É³í çñáí ³Ý»ëª
Ì³ÕÇÏÝ»ñÇ çáõñÁ áõ½³Í ¬ ³é³íáïí³ ß³ÕÝ ¿ ¿ÉÇ£

¶Ý³° Ïáõ½»ë üé³Ý·ëï³Ý« ³Ù»Ý³Ù»Í ùáõã»ùÁ ï»ëª
êñïÇ¹ áõ½³Í ï»ÕÁ ÙÇ³Ï ¬ ëÇñ»Ï³ÝÇ Ã³ÕÝ ¿ ¿ÉÇ£

ì³¯Û ù»½« â³ñ»Ýó« É³°í ÇÙ³óÇ« ³Ï³Ýç ³ñ³ ëÇñ»Ï³ÝÇÝª
²Ù»Ý µ³ÝÇó É³í áõ ³Ýáõß ëÇñ»Ï³ÝÇ ¹³ÕÝ ¿ ¿ÉÇ£

Ä¶©

ÆÝãù³¯Ý Ï³Ýã»ë áõ ï³Õ ³ë»ë« Ë»ÉùÇ ³ñÇª µ³°í ¿ ¿ÉÇ« ¬
²é³Ýó ³Ý·ÇÝ ·á½³ÉÇ ¿É ³ßË³ñÑÁ É»Ý« É³í ¿ ¿ÉÇ£

ÆÝãù³Ý ¿É Ë³ë« ³ïÉ³ë Ñ³·ÝÇ« »ñ»ëÁ ³É« ·á½³É ³ÝÇ ¬
²ùÉáñÝ»ñÇ Ñá·Ç Ñ³ÝáÕ ëÇñ»Ï³Ý¹ Ñ³°í ¿ ¿ÉÇ£

ÆÝãù³Ý ¿É ý³Ý¹« ½³ñ áõÝ»Ý³ë« ÇÝãù³Ý ¿ÛÃÇµ³ñ áõÝ»Ý³ëª
êÇñáÕ ëÇñïÁ ÍáíÁÝ ÁÝÏ³Í ³Ýû·Ý³Ï³Ý Ý³í ¿ ¿ÉÇ£

Â»Ïáõ½ ëÇñÇ« ·ÇñÏ¹ ÁÝÏÝÇ« ¹Ý»ë ûëÏ» Õ³÷³½Ç Ù»ç ¬
ÎÝÏ³ ¿ßËÁ Ñá·Ç Ñ³ÝáÕ ³ÝÑ³Ý·ã»ÉÇ ó³í ¿ ¿ÉÇ£

ì³°Û ù»½« â³ñ»Ýó« É³°í ÇÙ³óÇ« Ë»Éù¹ ÃáÕ ÙÇßï ·ÉËÇ¹ ÙÝ³ª
²Ù»Ý³ëáõñµ ËáëùÁ ÏÝÏ³ ³ñÛáõÝ³ù³Ù ¹³°í ¿ ¿ÉÇ£

Ä¸©

ÐÇÙÇ ß³ï »Ý »ñ·ÇãÝ»ñÁ ¬ Ñá·áõ áõ½³Í ï³ÕÁ ãÏ³«
²Ù»Ý³ÛÝ ï»Õ ËÝ¹áõÃÛáõÝ ¿ª ëñïÇ áõ½³Í Ë³ÕÁ ãÏ³«
àõñ áï ÏáË»ë ¬ µ³Õ ¿ ÑÇÙÇ« ß³ÑÝß³ÑÇ µ³ÕÁ ãÏ³«
Ø³Ý »Ù ·³ÉÇë ùáõã³ - ùáõã³ ¬ ëÇñ»Ï³ÝÇ Ã³ÕÁ ãÏ³£

ºë á±õÙ ³ë»Ù »ñ·ë ÑÇÙÇª áã ¹áõ Ïáõ½»ë« áã ¿É Û³¹Á«
Â»Ïáõ½ ³Ýáõß ï³Õ»ñÇóë ã¿ Ñ»é³ó» ²ëëáõ Ù³ïÁ©
àã-áí áõ½»ó ³Ï³Ýç ¹ÝÇ« ÇÙ³Ý³ ëñïÇë ·³Ý·³ïÁª
àõ½áõÙ »Ù ëÇñïë Ñáí³Ý³ª ³ñï³ëáõùÇ ß³ÕÁ ãÏ³£

²ëáõÙ »Ù Ã»ª ÃáÕÝ»Ù ë³½Á« ³Ù»ÝùÇ å»ë Ù³ñ¹ ÁÉÇÙ »ë«
Â» áñ í³ñ¹ »Ù ¬ ÷áõß áõÝ»Ý³Ù« ³ÝÑ³ëÝ»ÉÇ í³ñ¹ ÁÉÇÙ »ë«
¸áõßÙ³ÝÇ Ñ»ï ¹áõßÙ³Ý ÁÉÇÙ« í³ï»ñÇ Ñ»ï í³ï ÁÉÇÙ »ë«
àñ ÇÝÓ Ï³ñáï ³Ù»Ý ³Ý·³Ù ³ë»Ýª ëáõ÷ñÇ ³ÕÁ ãÏ³£

Ø³ñ¹ÇÏ »Ý ÷áõã áõ µ»¹³Ù³Õ ¬ ³ßË³ñÑÁ É»Ý« É³í ¿« â³ñ»°Ýó«
Ø³ñ¹áõ ËáëùÁ Ù³ñ¹áõ ëñïÇÝ ³ÝÑ³Ý·ã»ÉÇ ó³í ¿« â³ñ»°Ýó«
²Ï³Ýç ³ñ³ ³½¹áõ ËáëùÇëª ³ëáõÙ »Ù« Ã» µ³í ¿« â³ñ»°Ýó«
ø»½ ã»Ý ëÇñÇ« ù³ÝÇ áñ ùá ëñïÇ ïí³Í ¹³ÕÁ ãÏ³£

Äº©

ºñµ ¿ë ÑÇÝ ³ßË³ñÑÁ Ùï³ »ë ï³Õáí« ë³½áí - ù³Ù³Ýãáíª
Æ¯Ýã åÇïÇ ³Ý» ³ßË³ñÑáõÙ ¿ë ³ÝÙÇï - ³Ý×³ñÁ« ³ëÇÝ£

ê³Ï³ÛÝ« »ñµ Ë³ÉËÇ ù»ý»ñÇÝ »ë ³Ýáõß ï³Õ»ñë ³ëÇª
²Ù³éí³ Ùñ·»ñÇ ÝÙ³Ý ³Ýá¯õß ¿ ùá µ³éÁ« ³ëÇÝ£

´³Ûó Ë³ÉËÇ ³ÝëÇñï ù»ý»ñÇÝ »ë ïËáõñ« Ù»Ý³Ï ÙÝ³óÇ«
àõ½»óÇ ÃáÕÝ»Ù- Ñ»é³Ý³Ùª Ñå³ñï ¿ áõ ã³ñ ¿« ³ëÇÝ£

ºí ëñïÇ ó³íÇó Ñáõë³Ñ³ï »ë Ù» Ã³ë ûÕÇ ËÙ»óÇ ¬
â³ñ»ÝóÁ óÝ¹³Í - ·ÇÝ»ÙáÉ« Ñ³ñµ»óáÕ- ÑÇÙ³ñ ¿« ³ëÇÝ£

àõ ÓÙé³Ý µáõù»ñÇ ÙÇçÇÝ »ë µáµÇÏ áõ Ù»ñÏ ÙÝ³óÇ© ¬
¸áõñëÁ óáõñï« ÓÙ»é ¿« ë³Ï³ÛÝ Ñá·áõ¹ Ù»ç ³Ù³é ¿« ³ëÇÝ£

²ëÇ Ã»ª Ù³°ñ¹ »ù ³Ë³ñ ¹áõù« ã»±ù ï»ëÝáõÙ Ù³ñÙÇÝë Íí³ï©
â³ñ»ÝóÇ Ñá·ÇÝ ï³Õ»ñáõÙ ³ÝÝÏáõÝ« Ñ³Ù³é ¿« ³ëÇÝ£

ÊÝ¹³óÇÝ« ùñùç³óÇÝ ÙÇ³ÛÝ« áñ ³Û¹å»ë ÙÝ³ó»É »Ù Ù»ñÏ© ¬
¸³ñ»ñÇ ÑÇ³óÙáõÝùÁ íë»Ù ï³Õ»ñÇ¹ Ñ³Ù³ñ ¿« ³ëÇÝ£

Ä¼©

´³ËãáíÝ ³Ýó³Ý« µáõÛñ ßÝã»óÇÝ« ³÷ëáë« áñ í³ñ¹Á ãï»ë³Ý«
âáñ áõ ¹³ï³ñÏ ï»ëùáí ï³ñí³Íª Ñá·»Ï³Ý« µ³ñ¹Á ãï»ë³Ý£

ºñ·Çë Ó³ÛÝÇÝ Ù»çÉÇëÝ »Ï³Ý« áõ ³Ýï³ñµ»ñ ³Ýó³Ý ÝáñÇóª
êñïÇóë Çñ»Ýó ëÇñïÁ ·ó³Í Ñá·»Õ»Ý Ï³ñÃÁ ãï»ë³Ý£

ºÕ³ ÇÝãå»ë ³Ù³éí³ ³ñïª ù³ÝÇ ¹»é ëÇñï Ï³ñ áõ Ïñ³Ïª
òáÕáõÝÝ»ñÇ ûëÏáí ï³ñí³Íª ³Ýë³ÑÙ³Ý ³ñïÁ ãï»ë³Ý£

øá°õÛñ ëÇñ»Ï³Ý« ûï³ñ Ù³ñ¹ÇÏ« µ³ñ»Ï³Ù áõ ³ÝÍ³ÝáÃ
Øáïáíë ³Ýó³Ýª ï³Õ»ñÇë ï³Ï Ï»Ý¹³ÝÇ Ù³ñ¹Á ãï»ë³Ý£

Ä¾©

ÐÇÙÇ ³ÝïáõÝ Ù³Ý »Ù ·³ÉÇë« ·Çß»ñ - ó»ñ»Ï »ñ· »Ù ³ëáõÙ©
Øáéó»É »Ù ¿ßËÇ¹ ³ÝáõÝÁ« Ñ³ñóÝáÕ³óª í»ñù »Ù ³ëáõÙ£

¾ßË¹ ÑÇÝ Û³ñ³ ¿« ·á½³É« í³éíáõÙ ¿ Ïñ³ÏÇ ÝÙ³Ý ¬
àõ ¿Ý Û³ñ»Ý ïíáÕ Ó»éùÇÝ ß³ÑÝß³ÑÇ Ó»éù »Ù ³ëáõÙ£

¶³Ý·³ï ãáõÝ»Ù ëñïÇë ÙÇçÇÝ© ëÇñ»Ï³Ý å³ïÏ»ñùÇ¹ ÝÙ³Ý
êÇñáõÙ »Ù ëñïÇë ÙáËÇñÝª ³ÝÙ³Ñ³Ï³Ý µ»ñù »Ù ³ëáõÙ£

ÄÀ©

²ßË³ñÑÇë Ù»ç »ë ¿É Ù» ûñ Ï³ÝóÝ»Ù ³Ý¹³ñÓ áõ Ï»ñÃ³Ù«
ºï ã»Ù Ý³ÛÇ« ã»Ù å³Ñ³ÝçÇ »ë ÷³éù áõ í³ñÓ áõ Ï»ñÃ³Ù£

²ßáõÕ ê³Û³Ã-ÜáíÇ ÝÙ³Ý »ë ¿Ý ·ÉË»Ý ÇÙ³ó³«
àñ ³ßË³ñÑáõÙ ÷áõã ¿ ³Ù»Ý »ñ³½ áõ É³ó ¬ áõ Ï»ñÃ³Ù£

¾Ý ¿É« áñ »ë ÇÙ í³é ëñïáí áõ Ï³ñáïáí ëÇñ»óÇ ¬
ø³ÙáõÝ Ïï³Ù« ÏÙáé³Ý³Ù ³Ù»Ý Ù» Ñ³ñó ¬ áõ Ï»ñÃ³Ù£

àõ ·á½³ÉÇ å³ïÏ»ñùÁ í³é« ¹»ÙùÁ Ù³ËÙáõñ áõ ³Ýáõß
ÎÙáé³Ý³Ù©©© Ï³éÝ»Ù ËáÝ³í« ÑáÕ» Ù» µ³ñÓ áõ Ï»ñÃ³Ù£

ÎÛ³ÝùÇë ÝÙ³Ý Ñ»éá¯õ Ù³ñ¹ÇÏ« ³Ý³ÝáõÝ áõ ³ÝÍ³ÝáÃ«
Ò»°½ ÏÃáÕÝ»Ù »ñ·»ñë ³Ûëª ÏÛ³Ýùë »ñ³½ ¬ áõ Ï»ñÃ³Ù£

ÄÂ©

¥Ð³Û³ëï³ÝÇÝ¤

Ð³½³ñ áõ Ù» í»ñù »ë ï»ë»É ¬ ¿ÉÇ° Ïï»ëÝ»ë«
Ð³½³ñ Ë³ÉËÇ Ó»éù »ë ï»ë»É ¬ ¿ÉÇ° Ïï»ëÝ»ë£

²ßÝ³Ý ù³Õ³Í ³ñïÇ ÝÙ³Ýª Ñ³½³¯ñ ½áÑ»ñÇ
âÑ³í³ù³Í µ»¯ñù »ë ï»ë»É ¬ ¿ÉÇ° Ïï»ëÝ»ë£

¶ÉáõË¹ ãáñ ù³ÙáõÝ ïí³Í å³Ý¹áõËïÇ ÝÙ³Ý
Ð³½³¯ñ ï³ñí³ Ñ»ñù »ë ï»ë»É ¬ ¿ÉÇ° Ïï»ëÝ»ë£

Ü³ñ»Ï³óÇ« ÞÝáñÑ³ÉÇ« Ü³Õ³ß ÐáíÝ³Ã³Ý ¬
ÆÝãù³¯Ý Ñ³Ý×³ñ« Ë»Éù »ë ï»ë»É ¬ ¿ÉÇ° Ïï»ëÝ»ë£

øá â³ñ»ÝóÇÝ É»½áõ ïíáÕ »ñÏÇ°ñ Ð³Û³ëï³Ý«
Ð³½³¯ñ áõ Ù» »°ñ· »ë ï»ë»É ¬ ¿ÉÇ° Ïï»ëÝ»ë£

ºë ÇÙ ³Ýáõß Ð³Û³ëï³ÝÇ ³ñ»õ³Ñ³Ù µ³éÝ »Ù ëÇñáõÙ«
Ø»ñ ÑÇÝ ë³½Ç áÕµ³Ýí³·« É³ó³ÏáõÙ³Í É³ñÝ »Ù ëÇñáõÙ«
²ñÝ³ÝÙ³Ý Í³ÕÇÏÝ»ñÇ áõ í³ñ¹»ñÇ µá°õÛñÁ í³éÙ³Ý«
àõ Ý³ÇñÛ³Ý ³ÕçÇÏÝ»ñÇ Ñ»½³×ÏáõÝ å³°ñÝ »Ù ëÇñáõÙ£

êÇñáõÙ »Ù Ù»ñ »ñÏÇÝùÁ Ùáõ·« çñ»ñÁ çÇÝç« ÉÇ×Á Éáõë»«
²ñ»õÝ ³Ùé³Ý áõ ÓÙ»éí³ íÇß³å³Ó³ÛÝ µáõùÁ íë»Ù«
ØÃáõÙ Ïáñ³Í Ëñ×ÇÃÝ»ñÇ ³ÝÑÛáõñÁÝÏ³É å³ï»ñÁ ë»õ
àõ ÑÝ³ÙÛ³ ù³Õ³ùÝ»ñÇ Ñ³½³ñ³ÙÛ³ ù³°ñÝ »Ù ëÇñáõÙ£

àõñ ¿°É ÉÇÝ»Ù ¬ ã»°Ù Ùáé³Ý³ »ë áÕµ³Ó³ÛÝ »ñ·»ñÁ Ù»ñ«
â»¯Ù Ùáé³Ý³ ³ÕáÃù ¹³ñÓ³Í »ñÏ³Ã³·Çñ ·ñù»ñÁ Ù»ñ«
ÆÝãù³Ý ¿É ëá¯õñ ëÇñïë Ëáó»Ý ³ñÛáõÝ³ù³Ù í»ñù»ñÁ Ù»ñ ¬
¾ÉÇ° »ë áñµ áõ ³ñÝ³í³é ÇÙ Ð³Û³ëï³Ý - Û³ñÝ »Ù ëÇñáõÙ£

ÆÙ Ï³ñáï³Í ëñïÇ Ñ³Ù³ñ á°ã ÙÇ áõñÇß Ñ»ùÇ³Ã ãÏ³©
Ü³ñ»Ï³óáõ« øáõã³ÏÇ å»ë Éáõë³åë³Ï ×³Ï³ï ãÏ³¯©
²ßË³°ñÑ ³ÝóÇ°ñª ²ñ³ñ³ïÇ ÝÙ³Ý ×»ñÙ³Ï ·³·³Ã ãÏ³¯©
ÆÝãå»ë ³ÝÑ³ë ÷³éùÇ ×³Ù÷³ª »ë ÇÙ Ø³ëÇë ë³°ñÝ »Ù ëÇñáõÙ£

1920-1921
ºñ»õ³Ý-ØáëÏí³

ԶԱՆԱԶԱՆ
ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ

ՊՈԵՏ

ÆÝÓ Ñ³Ù³ñ ã³ñÁ ¹³éÝáõÙ ¿ µ³ñÇ«
²Ý·áõÛÝ ³éûñÛ³Ý ¬ Ùá·³Ï³Ý »ñ³½©
êÇñáõÙ »Ù µáÉáñ ·áõÛÝ»ñÝ ³ßË³ñÑÇª
ºñÏñ³ÛÇÝ Ñ»éáõÝ áõ ³ëïÕ»ñÝ ³ÝÑ³ë£

ºí ßñçÇÏÝ»ñÇ »ñ·»ñÁ ³ÝÑá·«
ì³½ùÁ Ï³éù»ñÇ« ÷áÕáóÇ áõÕÇÝ ¬
¸³éÝáõÙ »Ý Ñ³ÝÏ³ñÍ Ñ»é³íáñ óÝáñù«
àñ »ñ³½»É ¿ åá»ïÇ Ñá·ÇÝ£

ºñµ Ñ³ÙµáõñáõÙ »Ù ßñÃ»ñÁ ÏÝáç«
ÞñÃ»ñ« áñ Ñ³½³ñ Ù³ñ¹ ¿ Ñ³Ùµáõñ»É ¬
Ð³í³ïáõÙ »Ù »ë« áñ Ýñ³Ýù ùñáç
ÞñÃáõÝùÝ»ñ »Ý ÏáõÛë ¬ áõ Ù³ùáõñ »Ý ¹»é£

à±í ÏÑ³ëÏ³Ý³ åá»ïÇ áõÕÇÝ©©©
ºñµ ÷áÕáóÝ»ñáõÙ Ã³÷³éáõÙ ¿ Ý³ ¬
Üñ³ Ã»õ³íáñ« ³ëïÕ³ÛÇÝ Ñá·ÇÝ
Ö³ËñáõÙ ¿ Ñ»éáõ ³ëïÕ»ñÇ íñ³£

à±í ÏÑ³ëÏ³Ý³« Ã» ÇÝãá±õ ¿ Ý³
Ð³ÙµáõñáõÙ Ý»Ë³Í ßñÃ»ñÁ ÏÝáç«
ºñµ ÝáõÛÝ í³ÛñÏÛ³ÝÇÝ ³ÕáÃáõÙ ¿ Ý³
êïí»ñÁ ³é³ç Ñ»é³íáñ ùñáç£

à±í Ýñ³ ïñïáõÙ »ñ·Á ÏÉëÇ«
ºñ·Á Ë»É³·³ñ« Ï³Ù óÝ¹³Í Ù³ñ¹áõ£
´³Ûó Ý³ Ù»éÝ»ÉÇë ÏÅåï³« Ï³ëÇ©
¬ úñÑÝáõÃÛá¯õÝ ù»½« ÏÛ³Ýù£ Ðñ³¯ßù ¿Çñ ¹á°õ©©©©©

1916

«ՀՐՈ ԵՐԿԻՐ» ՇԱՐՔԻ

ºñ³½áõÙ »Ù ³ÛÝ ºñÏÇñÁ Ñ»é³íáñ«
àõñ Ù³ñÙÇÝÁ« ë»· Ù³ñÙÇÝÁ áõ Ñá·ÇÝª
²ÝÝÛáõÃ³ó³¯Í áõ ÝÛáõÃ³ó³¯Í« Éáõë³íáñª
àÕç³ÏÇ½í»Ý ²ñ»õÇ¯ Ù»ç« ùáõÛñ ÇÙ« ÏÇÝ£

àõ ÙÇ³Ý³¯Ý ë»· Ù³ñÙÇ¯ÝÁ áõ Ñá·Ç¯Ý©©©©
àõ ãÉÇÝÇ¯« áõ ãÉÇÝÇ¯ ¹áõ áõ »ë£
²ÝÝÛáõÃ³ó³Í ¬ ¹áõ Ù³ñÙÝ³Ý³ë ¬ áõ ÏñÏÇÝ
Ðñ³¯ßù ¹³éÝ³ëª ³Ý¹áõÝ¹Ý»ñÁ ³ñ»õ»ë©©©©©

ºí »ñµ Ï³Ýã»Ù ¬ ¹áõ ·ñÏÇë Ù»ç ³ñ»õÇó
àõ ï³ñ÷³ÝùÇ¯ó« ï³é³å³ÝùÇ¯ó ßÇÏ³ó³Í ¬
¶ñÏ»ë Ã»õ»¯ñë Ù³ÝÏ³Ï³Ý áõ ³ÝµÇÍ« ¬
²Ë« ÏÇ¯Ý ¬ óÝáñù« ùá¯õÛñ« Þ³ÙÇñ³¯Ù áõ ²ëïí³¯Í£

1913-1916

ԳԻՇԵՐԱՊԱՀԸ

ºë ³ñÃÝ³ÝáõÙ »Ù« »ñµ ùÝáõÙ »ù ¹áõù
ºí ·Çß»ñÝ ³ÙµáÕç ³ÝËáÝç áõ ³ÝùáõÝ«
ºñµ ÷áÕáóÝ»ñáí ãÇ ³ÝóÝáõÙ áã -áù ¬
ø³ÛÉáõÙ »Ù« ù³ÛÉáõÙ ³ÝÏÛáõÝÇó - ³ÝÏÛáõÝ£

ø³ÛÉáõÙ »Ù »õ Éáõé Ùï³ÍáõÙ »Ù »ë«
àñ ãáõÝ»Ù Ó»½ å»ë áëÏÇÝ»ñ« ·³ÝÓ»ñ«
´³Ûó ·Çß»ñÝ»ñÇ Ù»Ý³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç
Ò»ñ áëÏÇÝ»ñÇ ÑëÏáÕÝ »Ù ¹³ñÓ»É£

ÐëÏáõÙ »Ù« ÑëÏáõÙ« áñ áã -áù ã·³
ºí ã·áÕ³Ý³ áëÏÇÝ»ñÁ Ó»ñ£
Ð³Ý¹³ñï ¿ ßáõñçëª Ó³ÛÝ« ßßáõÏ ãÏ³©
¬ ÆÙ ÏÛ³ÝùÝ ¿É« ÙÇ±Ã»« ³Ûëå»ë ãÇ± ³Ýó»É£

ºë ã»Ù ßï³å»É ³é³íáï Í»·ÇÝ«
àëÏÇ ã»Ù ¹Ç½»É« ã»Ù ·³ÝÓ»É áãÇÝã©
Ü³Û»É »Ù ÙÇ³ÛÝ Ñ»éáõ ³ëïÕ»ñÇÝ«
àñ ³Ñ³ ÝáñÇó Ñ»¯½ Ã³ñÃáõÙ »Ý ÇÝÓ£

Ü³ÛáõÙ »Ù ÉáõëÝÇÝ£ ÐëÏáõÙ »Ù ³ñÃáõÝ£
²ßË³ñÑÁ ¬ ³ÝÑá¯õÝ« ³ëïÕ³½³ñ¹ ï»ëÇÉ£
ÆëÏ »ñµ ³ñÃÝ³Ý³ù ¬ Ï·Ý³Ù »ë ïáõÝ ¬
ºí ³Ýá¯õß« ³Ýá¯õß ÏùÝ»Ù »ë ¿É©©©

1916

ՊԱՏԱՀԱԿԱՆ ԱՆՑՈՐԴԻՆ

Ø»Ýù »ñÏá°õëë ¿É« Ù»Ýù »ñÏá°õëë ¿É ³Ýí»ñ³¹³ñÓ ³ßË³ñÑáõÙ
²åñáõÙ »Ýù« Ï³Ýù« ·ÝáõÙ »Ýù ¬ á±õñ© ÙÇ»õÝá°õÛÝÝ ¿ Ù»ñ Ñ»éáõÝ£

Î³Ý·ÝÇñ« ³Ýóáñ¹£ Î³Ý·ÝÇñ£ Ü³Û»Ýù£ Ü³Û»Ýù Çñ³ñ ¬ ·áõó»¯ Ù»Ýù
Ð³ÝÏ³ñÍ Ååï³Ýùª ã×³Ý³ãí³Í ÙÇ µ³ñ»Ï³Ù ×³Ý³ã»Ýù£

Î³Ý·ÝÇ°ñ« Ï³Ý·ÝÇ°ñ© á±õñ »ë í³½áõÙ« á±õñ »ë ·ÝáõÙ ¹áõ ³ñ³·©
²ãù»ñÇë Ù»ç ·áõó»¯ ·ïÝ»ë áëÏ»°ÅåÇï ÙÇ Ïñ³Ï£

¸áõ áõñ³Ë ã»±ë« áñ ³åñáõÙ »Ýù ¬ áõ Ñ³Ý¹Çå»É »Ýù Çñ³ñ«
à±õñ »ë ³ÝóÝáõÙ ³Ýí»ñ³¹³ñÓ« áñå»ë ³Ý¹³ñÓ ×³Ý³å³ñÑ©©©

º°ë ¿É Ï³ÝóÝ»Ù ¬ ïñïáõÙ« Ù»Ý³Ï« ¬ áõ Ï·Ý³Ù ÇÙ ³ÝÍ³Ûñ
ºñ³½ - ×³Ù÷³Ý« áñáí ¹áõ ¿É ³Ûë ÇñÇÏáõÝ Ïá¯õÛñ ³Ýó³ñ£

¸áõ ÏáõÛñ ³Ýó³ñ« ãÝ³Û»óÇñ áõ Ñ»é³ó³ñ ÙßáõßáõÙ©
´³Ûó »ë »ñÏ³¯ñ ùá ³ÝÍ³ÝáÃ« ûï³ñ ¹»ÙùÁ ÏÑÇß»Ù£

ÎÑÇß»Ù« áñ ¹»·»ñáõÙÇë ×³Ý³å³ñÑÇÝ« áñå»ë Ñáõß«
Ø»ÏÁ ³Ýó³í« ÇñÇÏáõÝ ¿ñ© ÇñÇÏáõÝ ¿ñ áõ Ùßáõß©©©

1916

ԴԱՀԻՃԸ ԿԱՐՄՐԱՁԳԵՍՏ

¸áõ Ï¹Ý»ë ùá ·ÉáõËÁ ÇÙ µ³ñÓÇÝª
ê»õ ÑÛáõë»ñ¹ çñ»ñÇ å»ë Ã³÷³Í í³ñ«
êñï³ïñá÷« Éáõé Ïëå³ë»ë Ñ³ñí³ÍÇÝª
¶áÑ« ³ÝïñïáõÝç« »ñ³½áñ»Ý ¬ Ñá·»í³ñ£

ÎÇçÝÇ°« ÏÇçÝÇ° ÇÙ Ñ³ñí³ÍÁ Ù³Ñ³µ»ñ ¬
Îá¯õÛñ Ñ³ñí³ÍÁ Ï³ñÙÇñ Ñ³·³Í ¹³ÑÇ×Ç©
¸áõñëÁ ù³ÙÇÝ ÏÍÇÍ³ÕÇ ³Ýï³ñµ»ñ
àõ ÙáõÃÁ« ã³ñ« ÏËï³Ý³ áõ Ï³×Ç£

´³Ûó Ù»éÝ»Éáõó ³é³ç« í»ñçÇ¯Ý í³ÛñÏÛ³ÝÇÝ«
¸áõ Ïï»ëÝ»ë »õ ÏÅåï³ë Ñå³¯ñï« ·áÑ« ¬
àñ ¹³ÑÇ×Á« ³Û¹ Ï³ñÙñ³½·»ëï í³Ûñ»ÝÇÝ
Ð³ÙµáõñáõÙ ¿ çÕ³Ó·íáÕ Ó»éùÁ ùá©©©©

1916

* * *

ÐÇßáõÙ »Ù© ÑÝã»ó ½³Ý·Á ÙÇç³ÝóùáõÙ
ºí »ë Ý»ñë Ùï³ ÑÇÝ ë»ÝÛ³ÏÁ ùá£
ºñÏ³¯ñ ù³ÛÉ»óÇ ³ÝÏÛáõÝÇó - ³ÝÏÛáõÝ£
Ð»ïá ¹áõñë »Ï³ª ù»½³ÝÇó ¹Å·áÑ£

Ð»ï ¹³ñÓ³ ÏñÏÇÝ£ ²ÛÝù³Ý ÙáõÃ ¿ÇÝ
Êáëù»ñ¹ ³ÛÝ ·Çß»ñ£ ØáõÃ áõ ³éûñÛ³£
ºí ÙÇ Å³Ù Ñ»ïá Ñ»é³ó³ ÏñÏÇÝª
²ñÛáõÝÇ Ñ»ïù»ñ Ó»éù»ñÇë íñ³£

ºí ãÑ³ëÏ³ó³í áã-áù ³ÛÝ ·Çß»ñ«
àñ ë»ÝÛ³ÏÇ¹ Ù»ç ëå³Ý»É »Ý ù»½£
ØÇ³ÛÝ ÇÙ Ñá·áõÙ Ùßáõß ¿ñ Çç»É
ºí ëïí»ñ¹ ÇÝÓ ÙÇÝã»õ ÉáõÛë ÑëÏ»ó£

1916

ՇԱՄԻՐԱՄ

ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ ÷áÕáóáõÙ »ë ï»ë³ Ýñ³Ý£
Ü³ ¬ ë»õ³ãÛ³ åãñáõÑÇ« ·áõó» ¬ Þ³ÙÇñ³Ù£

ºí ÇÝÓ ïí»ó ÑÇÝ³íáõñó ÑáõéáõÃÝ»ñÁ Ý³©
ºñÏáõ Ñ³ÙµáõÛñ ¬ ÷áÕáóáõÙ« Ù³ÛÃ»ñÇ íñ³£

ºí ÑÙ³Û»ó áõ ï³ñ³í Ý³ ¹ÕÛ³ÏÁ ÑÇÝ£
È³åï»ñÝ»ñÁ Ååï³Éáí ×³Ý³å³ñÑ ¹ñÇÝ£

ºí« ãÝ³Û³Í áñ ³ÝÃÇí ¹³ñ»ñ »Ý ³Ýó»Éª
Üá°õÛÝÝ ¿ »ñ³½Á Ýñ³« ÉáÏ Ù³ñÙÇÝÝ ¿ ¬ Í»ñ£

Üá°õÛÝÝ ¿ ËáëùÁ« Ï³ñÍ»ë Ýáñ ïñíáÕ ³ÕçÏ³« ¬
ØÇ³ÛÝ Ù³ñ³Í ³ãù»ñáõÙ ¿É Ññ¹»Ñ ãÏ³£

1916

* * *

Î³Ý ³Ýï»ë ÑÛáõñ»ñ£ ¶³ÉÇë »Ý Ýñ³Ýù
²ÝËáë áõ ³ÝÓ³ÛÝ« ÉéáõÃÛ³Ý ÍáóáõÙ£
¶³ÉÇë »Ý« ³åñáõÙ áõ ³ÝóÝáõÙ Ýñ³Ýùª
àã ¹áõé »Ý µ³óáõÙ »õ áã ¹áõé ·áóáõÙ£

à°ã ³ÝáõÝ áõÝ»Ý« á°ã ëïí»ñ« á°ã Ó³ÛÝ£
¶³ÉÇë »Ý« ³åñáõÙ áõ ³ÝóÝáõÙ »Ý Éáõé£
ºí ÇÝãá±õ »Ï³Ý« »õ ÇÝãá±õ ³Ýó³Ý ¬
Ø»Ýù ã»Ýù ÇÙ³ÝáõÙ ³ßË³ñÑáõÙ ³Ý¹áõé£

ØÇ³ÛÝ ÙÇ ³ÝÍ³Ûñ áõ Ëáñ ïËñáõÃÛáõÝ
ºñµ ÷éáõÙ ¿ Çñ Ã»õÝ ³Ù»Ýáõñ»ù ¬
¼·áõÙ »Ýù Ñ³ÝÏ³ñÍ Ï³ñáïáí ³ÝÑáõÝ«
àñ Ù»ÏÁ ³Ý¹³ñÓ ³Ýó»É ¿ »ñ»Ï©©©©

1916

* * *

ÎÛ³ÝùÁ ¬ »ñ·Ç« »ñÏÝùÇ¯ å»ë ³ÝÑá¯õÝ« ³ÝÑá¯õÝ« ¬
ÎÛ³ÝùÁ ¬ Ïáñ³Í ³ëïÕ»ñÇ¯ å»ë Ñ³½³ñ³ÝáõÝ£

ÎÛ³ÝùÁ ¬ Ïñ³Ï ×³ÑÇ×Ý»ñáõÙª Ï³ áõ ãÏ³« ¬
ÎÛ³ÝùÁ ¬ ×³Ù÷áñ¹« ëå³ëí³Í ÑÛáõñ« áñ å»ïù ¿ ·³£

ÎÛ³ÝùÁ ¬ »ñ·Ç« »ñÏÝùÇ¯ å»ë ³ÝÑá¯õÝ« ³ÝÑá¯õÝ« ¬
ÎÛ³ÝùÁ ¬ Ïáñ³Í ³ëïÕ»ñÇ¯ å»ë Ñ³½³ñ³ÝáõÝ©©©©

1916

* * *

ÐÙ³ÛáõÙ ¿ ÇÝÓ É³åï»ñÁ ÷áÕáó³ÛÇÝ«
ÐÙ³ÛáõÙ ¿ ÷áÕáóÝ»ñÇ ³ÕÙáõÏÁ ÑÇÝ«
ÐÙ³ÛáõÙ ¿ å³ïáõÑ³ÝÇ ç³ÑÁ Ã³ñÃáÕ«
ÐÙ³ÛáõÙ »Ý Ñ³Û»ÉÇÝ»ñÁ Ï³Ë³ñ¹áÕ© ¬
àõ ÷áÕáóáõÙ Ã»ñÃ»ñ Í³ËáÕ ÷áùñÇÏ ïÕ³Ý«
ºí Ï³éù»ñÝ áõ í³½ùÁ Ýñ³Ýó Ñ³í»ñÅ³Ï³Ý«
ºí ßñçÇÏÇ »ñ·Á ïËáõñ áõ Ñá·»Ãáí ¬
¶á¯ñß ³éûñÛ³Ýª Çñ Ó³ÝÓñáõÛÃáí áõ Ñ»ùÇ³Ãáí£

1916

* * *

öáÕáóÝ»ñÇ Ù»ç Ï³ ÙÇ ³Ý³ÝáõÝ«
²ÝÁÙµéÝ»ÉÇ Ï³ñáïÇ ×³ËñáõÙ£
ÈëáõÙ »ë« ½·áõÙ« µ³Ûó ã»ë Ñ³ëÏ³ÝáõÙ
ºí ã»ë ÁÙµéÝáõÙ Ï³ñáïÁ ×³ËñáõÝ£
Î³éù»ñÇ í³½ùáõÙ« ¹»Ùù»ñáõÙ ûï³ñ«
²ÝÑ³ëÏ³Ý³ÉÇ Ñ³Û³óùáõÙ Ï³Ý³Ýó ¬
ÂíáõÙ ¿ Ñ³ÝÏ³ñÍ« Ã» ³Ñ³ ·ï³ñ
Ð³í»ñÅ³Ï³ÝÇ áõñí³Ï³ÝÝ ³Ý³Ýó£
Ö³ËñáõÙ ¿ Ù»ÏÁ ÷áÕáóÇ íñ³ª
Ð½áñ áõ ³ÝÙ³Ñ« áñå»ë Å³Ù³Ý³Ï© ¬
ÆëÏ ÇÝù¹ Ï³ñÍ»ë ëïí»°ñÝ »ë Ýñ³ª
ØÇ ³ÝÙÇï ÅåÇï« ÙÇ ïËáõñ Ñ³Ý³ù£

1916

* * *

ºñ·áõÙ ¿ ù³Õ³ùÝ Çñ »ñ·Ý ³éûñÛ³
ÆëÏ »ë ¬ Ùï³ÍÏáï« ïñïáõÙ áõ ÉéÇÝ ¬
Î³Ý·Ý»É »Ù ³Ñ³ Ï³ÙáõñçÇ íñ³
ºí Ý³ÛáõÙ »Ù Ñáñ¹« Ñ»é³óáÕ çñÇÝ£
Ü³ÛáõÙ »Ù ï³ñí³Í« Ùáé³óí³Í« ³ÝÃ³ñÃ£
ì³½áõÙ »Ý« í³½áõÙ çñ»ñÁ ³Ýí»ñç£
öñ÷áõñÇ ÙÇçÇó ³Ñ³ ÙÇ Ý³Û³¹
ÆÝÓ Ó»éùáí ³ñ³í »õ Çñ Ùáï Ï³Ýã»ó£
àñå»ë Ù³ÝÏ³Ï³Ý Ï³åáõÛï »ñ³½áõÙ ¬
Ê³éÝí»ó ³Ñ³ ×»ñÙ³Ï ÷ñ÷áõñÇÝ©
ºí ÃíáõÙ ¿« Ã» Ï³ÙáõñçÝ ¿ í³½áõÙ«
àñ Ñ³ëÝÇ ³Ý¹³ñÓ Ñ»é³óáÕ çñÇÝ©©©

1916

* * *

¸áõñëÁ« Ñ»é»õáõÙ ¬ ¹³ßï»ñ áõ ¹³ßï»ñ£
ºñÏÇÝùÁ ¬ Ï³åáõÛï« ³ñ»õáï« ³ÝÑáõÝ£
²ÙåÇ å»ë Ï³Ëí³Í ûñáñíáõÙ ¿ ¹»é
ÎÛ³ÝùÁ ³ßË³ñÑáõÙ£

¸³ßï»ñ áõ ¹³ßï»ñ£ àõ ³ñ»õÁ ¬ í³é£
ºí ÏÛ³ÝùÁ ¬ ³Ýï»ë£ ¼·áõÙ »Ù« áñ »ë
¸áõñë Ï·³Ù ÑÇÙ³« ÏÁÝÏÝ»Ù ×³Ý³å³ñÑ£
ØÇ±Ã» ã·Çï»ë£

Î·Ý³Ù Ù»Ý³Ï£ ÎÛ³ÝùáõÙ« ³ßË³ñÑáõÙ£
ºí ÙÇ ÇñÇÏáõÝ ÏÙÃÝÇ áõÕÇÝ£
àõ Ïí»ñç³Ý³ »ñÏñ³ÛÇÝ Ñ»éáõÝ ¬
Ö³Ý³å³ñÑÁ ÑÇÝ£

1916

* * *

Ö³Ý³å³ñÑÁ ¬ ·áñß« ÷áß³å³ï« áÉáñ£
î»ñ»õÃ³÷ Í³é»ñ£
Ê³Ùñ»É »Ý ·³ñÝ³Ý ·áõÛÝ»ñÁ µáÉáñ£
²Û¹ á±í ¿ ³ñ»É£

ä³ñ½« Ù³ñÙ³Ý¹ Ùßáõß£ Ü³ÛáõÙ »Ù Ñ»éáõÝ ¬
¸³ßï»ñÇÝ« ÍáíÇÝ£
ÆÝãá±õ ¿ Ñá·ÇÝ ïñïÙáñ»Ý ÉéáõÙ
²ßÝ³Ý ûñ»ñÇÝ£

àõ ·áõÛÝ»ñÁ ¬ ·áñß« áõ ·áõÝ³ï« áõ å³Õ«
àõ ³ÝÙËÇÃ³ñ£
ºí Ñá·Ç ÏñÍáÕ ÏëÏÇÍÁ« áñª ³¯Ë ¬
²Ý¹³¯ñÓ ã·ï³ñ©©©©

1916

* * *

²Ûë ß»ÝùÇ íñ³ ³Ùå»ñÝ »Ý Ã³é»É«
øÝ»É ¿ ù³ÙÇÝ£
Ø»ÏÁ ë»ÝÛ³ÏáõÙ Ïñ³Ï ¿ í³é»É
ÆñÇÏÝ³Å³ÙÇÝ£

Îñ³Ï ¿ í³é»É« ÇëÏ ÇÝùÁ ãÏ³£
¸³ï³ñÏ ë»ÝÛ³ÏáõÙ
Î³Ëí³Í ¿ å³ïÏ»ñÝ ûï³ñ ³ÕçÏ³£
ÈáõÛëÁ ãÇ Ñ³Ý·áõÙ£

øÝ»É ¿ ù³ÙÇÝ£ àõ Í³é»ñÁ ÙáõÝç«
ÜÇñÑ»É »Ý ÙáõÅáõÙ£
ÆëÏ Ïñ³ÏÁ ¹»é í³éíáõÙ ¿ ³ÝËáÝç
Ü»ñëÁ ¬ ÙßáõßáõÙ£

1916

* * *

Î³ñÇÝ» øáÃ³Ý×Û³ÝÇÝ

¶Çß»ñÁ Ñá·Ý³Í Ýëï»É ë»ÝÛ³ÏáõÙ«
Ü³Û»É ßáñ»ñÇ¹ Í³Éù»ñÇÝ Éáõë»«
àõ ÉáõÛëÁ É³ÙåÇ ïËñáõÃÛ³Ùµ ³ÝÑáõÝ
¶áõñ·áõñ» Ñá·áõë Ñá·ÝáõÃÛáõÝÁ ë»õ£

Èáõé« ³ÝÓ³ÛÝ Ýëï»É ÙÇ µ³Å³Ï Ã»ÛÇ£
Ò»éù»ñ¹ ¹Ý»ë Ñá·Ý³Í ÍÝÏÝ»ñÇë£
àõ ÑÇÝ« ÷áß»å³ï Ñ³Û»ÉÇÝ»ñÇ
ØßáõßáõÙ Ïáñ³Íª ËáÝç³Ý³ Ñá·Çë£

ºí ëÇñ»É µ³ËïÁª å³ñ½ áõ »ñÏñ³ÛÇÝ«
ò³ÝÏáõÃÛáõÝÝ»ñ¹ Ù»ÕÏ áõ Ï³Ù³Ïáñ ¬
ºí ëÇñ»É ùá ï³Ý ÷áß»å³ï áõÕÇÝ
ºí ë»ÝÛ³ÏÝ»ñÇ¹ ïËñáõÃÛáõÝÁ ·áÉ©©©©©

1916

ՄԱՐՄՆԻՍ ԵՐԱԶԸ

Þá· í»ñÙ³ÏÇ ï³Ï ¹áÕáõÙ ¿« ï»Ý¹áõÙ Ù³ñÙÇÝë ³Ûë ·Çß»ñ£
øÝ»É ã»¯Ù Ï³ñáÕ£ ²ãù»ñÇë ³é³ç ó³ïÏáõÙ »Ý« å³ñáõÙ£
²ãù»ñÇë íñ³ ÙÇ Ññ³µáñµáù Ùßáõß ¿ Çç»É ¬
ÆëÏ Ýñ³Ýù ·³ÉÇë áõ ¹³éÝáõÙ »Ý óá÷« Ë³Ûï³é³Ï å³ñáõÙ£

¶³ÉÇë »Ý Ýñ³Ýù« ³Ýí»ñç ß³ñù»ñáí ³ÝóÝáõÙ »Ý Ýñ³Ýù«
²ãù»ñÇë ³é³ç ÑáÉáííáõÙ »Ý ·Çñ·« ïé÷³ë»ñ Ó»õ»ñ£
Øáï»ÝáõÙ »Ý ÇÝÓ« Ñ³ÙµáõñáõÙ »Ý ßá· ßñÃ»ñáí Ïñ³Ï«
àõ ÏñÏÇÝ - ÏñÏÇÝ á·Ç »Ý ¹³éÝáõÙ áõ ó³ïÏáõÙ »Ý í»ñ£

ºí ÝáñÇó« ÝáñÇó Ùáï»ÝáõÙ »Ý ÇÝÓ áõ ·ñÏáõÙ »Ý ÇÝÓ«
ºñ³ÏÝ»ñÇë Ù»ç ÉóÝáõÙ »Ý ·ÇÝÇ« Ù³ñÙÇÝë Ë³ÝÓáõÙ£
ºí »ñµ ¹áÕ³óáÕ Ó»éù»ñáí Ýñ³Ýó ë»ÕÙáõÙ »Ù ÏñÍùÇë ¬
¸³éÝáõÙ »Ý ÏñÏÇÝ ³ÝÙ³ñÙÇÝ á·Ç ¬ Ïñù»ñÇ ó³ÝóáõÙ£

ºí í»ñÙ³ÏÇ ï³Ï ¹áÕáõÙ« ·³É³ñíáõÙ áõ ï»Ý¹áõÙ ¿ ¹»é
Ø³ñÙÇÝëª Ã³Õí³Í ùñïÇÝùáõÙ« ÇÝãå»ë ïÇÕÙ»ñáõÙ ×Õ×ÇÙ£
ÆëÏ Ñá·áõë ËáñùáõÙ ³ÕáÃáõÙ ¿ ¹»é Ù»ÏÁ« Ï³ñ»í»ñ«
àñ ãÏ³ï³ñíÇ¯ Ù³ñÙÇÝÇë Ï³ñÙÇñ »ñ³½Á í»ñçÇÝ©©©©

1916

* * *

¸áõñëÁ ù³ÙÇÝ Ã³÷³éáõÙ ¿« ³ÝÙËÇÃ³ñ ¹»·»ñáõÙ©
¬ âÇ° Ùáé³Ý³ åá»ïÁ ù»½« ãÇ Ùáé³Ý³ ùá Ñ»éáõÝ£

Ü³ Ù»Ý³Ï ¿ áõ Í»ÍáõÙ ¿ ÷³Ï ¹éÝ»ñÁ ÑÇÙ³ Ý³©
¬ ø»½ Ùáï Ï·³« »ñµ ¿É áã -áù Çñ ¹éÝ»ñÁ ãµ³Ý³£

à¯õ á¯õ©©©©© ÝíáóÁ ³ßÝ³Ý ù³Ùáõ« áñå»ë É³óÁ çáõÃ³ÏÇ©
¬ ÎñÏÇÝ Ï·³« ùá Ù»Ý³íáñ å³ïáõÑ³ÝÁ ÏÃ³ÏÇ£

Î»ë ·Çß»ñÇÝ á±í Ïµ³Ý³ Çñ ¹éÝ»ñÁ ù³Ùáõ ¹»Ù©
¬ ¸áõ ·ñÏ³µ³ó ÇÝÓ ÏÁÝ¹áõÝ»ë« ¹áõ ÏÁÝ¹áõÝ»ë« »ë ·Çï»Ù£

Èá¯õé©©© Ïáõã »Ï³í ³ßÝ³Ý ù³ÙÇÝ å³ï»ñÇ ï³Ï ³ÝÏÛáõÝÇ©
¬ Ðá·Ý³Í ëÇñïë ùá Ù»Õ³íáñ ··í³ÝùÝ»ñáõÙ ÏùÝÇ©©©

1916

ՈՒՐՎԱԿԱՆՍ ՆՈՐ

â»Ù ×³Ý³ãáõÙ ÇÝùë ÇÝÓ«
â·Çï»Ù »ë ¿É«
Â» á±í ËÉ»ó ÇÝÓ³ÝÇó
ØÇ áëÏÇ ï»ëÇÉ£
öáÕáóÝ»ñáõÙ ¬ Ñ»é³íáñ
àõ ³ÝÙ³ñ¹« áõ ÙáõÃ«
ºë ï»ëÝáõÙ »Ù ¹»Ùùë Ýáñª
²Ýáñáß áõ ëáõï£
ºë ï»ëÝáõÙ »Ùª ÙßáõßáõÙ
Ø»ÏÁ« ÙáÉáñí³Í«
¸»·»ñáõÙ ¿ áõ ÑÇßáõÙ
¸³ñå³ëÝ»ñÁ µ³ó©©©©
¸³ñå³ëÝ»ñÁ« áñ »ñ»Ï
ö³Ïí»óÇÝ ÙÃáõÙ«
àñ ßñçÇÏÁ« Ñáõë³µ»Ï«
â¹³éÝ³ ¿É ïáõÝ©©©©©

1916

* * *

¶Çï»Ù« áñ ÙÇ ûñ ÏÙ»éÝ»Ù »ë ¿É
àõ Ïí»ñç³Ý³ ÇÙ ÏÛ³ÝùÇ áõÕÇÝ£
Øáé³ó³Í µáÉáñ »ñ·»ñë Éáõë»ª
ÎÑ³ÝÓÝ»Ý ÇÝÓ ¿É ³ñ·³í³Ý¹ ÑáÕÇÝ£

²ñ»õÁ ÝáñÇó ³ÝÑá· ÏËÝ¹³ª
öé»Éáí ãáñë ¹ÇÝ Éáõë³íáñ ·³ÝÓ»ñ£
ºí Ù³Ûñë ³Ý·³Ù ¿É ãÇ° Ñ³í³ï³«
àñ »Õ»É »Ù »ë« ³åñ»É áõ ³Ýó»É£

ºí ·»ñ»½Ù³Ýë »ñµ ÷³ÏíÇ ÇÝÓ Ñ»ï ¬
Ø»Õùë ÏÙáéÝ³Ý« ëÇñá Ëáëù Ï³ë»Ý« ¬
ºí ³Ýó³Í ÏÛ³Ýùë Ï¹³éÝ³ É»·»Ý¹ª
úñ»ñÇë ÝÙ³Ý ³Ý¹³ñÓ áõ íë»Ù©©©©

1916

ՀԵՌԱՑՈՒՄԻ ԽՈՍՔԵՐ

ÆÙ ³ãù»ñÇ Ù»ç ³ÛÝù³¯Ý Ïñ³ÏÝ»ñ »Ù Ù³ñ»É »ë
ºí Ñá·áõë Ù»ç« Ñáõë³Ñ³ï« ³ÛÝù³Ý ³ëïÕ»ñ »Ù Ù³ñ»É£
ÎÛ³Ýùë« áñ Ñáõß ¿ ¹³ñÓ»É« Ñ»é³Ý³ÉÇë ã³ÝÇÍ»ë©
ÎÛ³Ýùë Ï³ÝóÝÇ« ÏÙ³ñÇ ¬ µ³Ûó »ñ·ë Ï³« Ï³åñÇ ¹»é£

ÎÛ³Ýùë Ï³ÝóÝÇ« ÏÙ³ñÇ« áñå»ë Ïñ³Ï ×³ÑÇ×áõÙª
²ÝÝå³ï³Ï áõ ï³ñï³Ù« ³ÝÙËÇÃ³ñ áõ ³ÝÑáõÛë£
ºñ·»ñÇë Ù»ç ¬ ¹áõ ·Çï»±ë ¬ ÇÝÓ áã- áù ãÇ ×³Ý³ãáõÙª
Î³ñÍ»ë áõñÇ¯ßÝ ¿ »ñ·áõÙ Ï³åáõÛï Ï³ñáïÁ Ñá·áõë£

Ð³íÇïÛ³Ý ·áó áõ ³ÝËáëª Ã³÷³é»É »Ù áõ Éé»É©
àã -áù« áã- á°ù ã·Çï»ª ³ñ¹Ûáù Ç±Ýã ¿ ÏÛ³Ýùë« »ë©
ØÇ³ÛÝ ·Çï»Ý« áñ ÏÛ³ÝùáõÙ ÇÝã -áñ »ñ·»ñ »Ù ·ñ»É«
ÆÝãå»ë ·Çï»Ù« áñ ¹áõ Ï³ë« áñ ëÇñáõÙ ¿ Ù»ÏÁ ù»½£

ºë »ñ·»É »Ù ùá Ñá·ÇÝ« ùá ÅåÇïÁ Éáõë³íáñ«
øá ³ãù»ñÇ« ùá ¹»ÙùÇ ïËñáõÃÛáõÝÁ ëñµ³½³Ý©
ÎÛ³Ýùë ÃáÕ³Í ³ÝÑáõÝáõÙ ¬ »ë »ñ·»É »Ù ë»ñÁ Ëáñ
àõ Ï³ñáïÁ Ã»õ»ñÇë« áñ »ñµ»¯ù ù»½ ãÑ³ë³Ý©©©©

Øáï»ÝáõÙ ¿« ùá°õÛñ ÇÙ« ³¯Ë« ÇñÇÏáõÝë ÙÇ·³Ù³Í©
ºë Ç±Ýã ³Ý»Ù« áñ Ñá·Çë ãÑ»ÍÏÉï³ Ï³ñáïÇó©
ÆÝãå»±ë« ÇÝãå»±ë ÁÝ¹áõÝ»Ù ÏÛ³ÝùÇë µ³Å³ÏÁ ù³Ù³Í«
àñ Ó»éù»ñë ã¹áÕ³Ý« áñ ûñ»ñë Ý»ñ»¯Ý ÇÝÓ£

¶áõó»¯ Ñ³ÝÏ³ñÍ Ï³ëÏ³Í»Ù« ãÑ³í³ï³Ù ÇÝùë« »ë«
àõ ëáõï Ãí³ ÇÙ Ñá·áõÝ ùá Ï³ñáïÁ ëñµ³½³Ý©©©©©
¬ Æ¯Ýã ¿É ÉÇÝÇ« ùá°õÛñ ÇÙ« ùá°õÛñ« Ñ»é³Ý³ÉÇë ã³ÝÇÍ»¯ë
Ê»¯Õ× Ï³ñáïÁ Ã»õ»ñÇë« áñ »ñµ»¯ù ù»½ ãÑ³ë³Ý©©©©

1917

ՏԱՂ ԱՆՁՆԱԿԱՆ

ÂáÕ³Í Î³ñëáõÙ« ·»ïÇ ³÷ÇÝ« ïáõÝëª ßÇÝí³Í ³Ýï³ß ù³ñáí«
Î³ñëÁ ÃáÕ³Í« Î³ñëÇ ³Û·ÇÝ áõ Ñ³Ûñ»ÝÇ »ñÏÇÝùÁ Ùáí
ºí Î³ñÇÝ» øáÃ³Ý×Û³ÝÇÝ ³Ý·³Ù ã³ë³Í ÙÝ³ë µ³ñáí ¬
²¯Ýó »Ù Ï»ÝáõÙ ÑÇÙ³ ûï³ñ ù³Õ³ùÝ»ñÇ ×³Ý³å³ñÑáí£

²Ýó »Ù Ï»ÝáõÙ© ßáõñçë ¬ Ù³ñ¹ÇÏ« ßáõñçë ¹»Ùù»ñ Ñ³½³¯ñ - Ñ³½³¯ñ©
Þáõñçë ³ßË³ñÑÝ ¿ ³ÕÙÏáõÙ« Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ÏÛ³ÝùÝ ³ÝÑ³í³ë³ñ© ¬
ºí á±í Ï³ëÇª ÇÝãá±õ »ë ¹áõ «»õ á±í Ï³ëÇ« Ã» á±õñ Ñ³ë³ñ«
¸»Ùù»ñÁ« ³Ë« µáõÃ »Ý ³ÛÝå»ëª Ï³ñÍ»ë ßÇÝí³Í »Ý ï³å³ñáí£

¶áñß« ï³ÕïÏ³ÉÇ áõ Ë»É³·³ñ »ñ· ¿ Ï³ñÍ»ë ³Ûë ÏÛ³ÝùÁ ÙÇ©
ÆÝã - áñ Ù»ÏÇ ëñïáõÙ µ³óí³Í ¬ í»ñù ¿ Ï³ñÍ»ë ³Ûë ÏÛ³ÝùÁ ÙÇ©
ºí á±õÙ Ñ³Ù³ñ ¬ ¿É á±õÙ Ñ³Ù³ñ Ï³ñáï³Ï»½ »ñ·» ÑÇÙÇ
êÇñïëª Éóí³Í ï³ñÇÝ»ñÇ ë»ÕÙ ³ñ×Ç×áí áõ Ï³å³ñáí£

´³Ûó ßáõñçë ÃáÕ áñù³Ý Ïáõ½» ³ßË³ñÑÁ ³Ûë ËÝ¹³« óÝ¹Ç ¬
ºë ¬ Ñ³ßÙ³Ý¹³Ù áõ Ë»É³·³ñ áõ Ñ³íÇïÛ³¯Ý íï³ñ³Ý¹Çª
¸»åÇ »ñÏÇ¯Ýù åÇïÇ ·Ý³Ù« ¹»åÇ »½»ñùÁ ²Ù»ÝïÇ ¬
ÆÙ µ³¯ñÓñ« ÑÇÝ áõ ³ëïÕ³ÛÇÝ »ñ³½Ý»ñÇ ×³Ý³å³ñÑáí©©©©

àõ ¿É ³Ù»°Ý Ù»ÕùÇ Ñ³Ù³ñ ëÇñïë ÑÇÙ³ áõÝÇ Ý»ñáõÙ©
äÇïÇ ³Ý¹³ñÓ »ë Ñ»é³Ý³Ù« åÇïÇ ·Ý³Ùª ³°ãùë ¿ Ñ»éáõÝ©
Â» Î³ñÇÝ» øáÃ³Ý×Û³ÝÇÝ ï»ëÝ»ù Î³ñëÇ ÷áÕáóÝ»ñáõÙ ¬
²ë»°ù Ýñ³Ýª â³ñ»ÝóÝ ³ë³í ¬ ÙÝ³ë µ³ñá¯í« ÙÝ³ë µ³ñá¯í©©©

1919

* * *

àëÏ»÷ñ÷áõñ« áëÏ»åáõñåáõñ«
öé»Ù ãáñë ¹ÇÝ« Ã³÷»Ù µáõé - µáõé
ºñ·»ñÁ ÇÙ Ññ³Ññ³Ý©
ºñ·áí ËÝ¹³Ù ÃáÕ µáÉáñÇÝ«
àñ Ù»éÝ»ÉÇë ½·³Ù« áñ ÇÙ
úñ»ñÝ ³Ýó³Ý áõ ãÏáñ³Ý£

1919

ԱՇՆԱՆԱՅԻՆ

1©

²ñ»õÝ ³ñÍ³Ã»É ¿ ³Ùå»ñÁ ÃÇÃ»Õ©
ÈáõÛëÇó ë÷ñÃÝ»É »Ý ³Ùå»ñÁ ï»Õ - ï»Õ£

¸³Ý¹³Õ µ³ñÓñ³ÝáõÙ ¿ ³ñ»õÝ ³ñÍ³Ã» ¬
ê³éóÇ å»ë Ñ³ÉãáõÙ ¿ »ñÏÇÝùÁ Ï³Ã»£

àõ å³Õ ÑÇ³óùáí ÙÇ« Ï³ñÍ»ë Ã» Ç½áõñ«
ê³ÑáõÙ »Ý ÉáõÛë»ñÁ ë³ñëáõé ³é ë³ñëáõé£

1919

II©

²ßáõÝÁ Ã³÷áõÙ ¿ Ã»ñÃ»ñë ÑÇÙ³«
àõ ÃáÝÁ ÃñçáõÙ ¿ ³ñï»ñë ÑÇÙ³£

ú« ëÇ°ñï ÇÙ« ¹áõ Éáõé »ë áõ »ñ·¹ ïËá¯õñ ¿©
´áÉá¯ñ ÇÙ ÑáõÛë»ñÁ ç³ñ¹»É »ë ÑÇÙ³£

¶³ñÝ³°Ý å»ë« Í³ÕÏ³°Ýó å»ë ³Ýó»É ¿ ùá ÑáõñÁ«
àõ ÑáíÁ ù³ÕáõÙ ¿ í³ñ¹»ñë ÑÇÙ³©©©

1919

ԱՆՔՆՈՒԹՅՈՒՆ

¸á÷á°õÙ »Ý« ¹á÷á°õÙ »Ý« ¹á÷á°õÙ »Ý ÓÇ»ñÁ«
ØÃÇ Ù»ç ¹á÷áõÙ »Ý« Ë÷áõÙ »Ý å³Ûï»ñÁ«
ä³Ûï»ñÁ Ë÷áõÙ »Ý« Ë÷áõÙ »Ý ÑáÕÇÝ© ¬
²ÝÍ³¯Ûñ ¿ ·Çß»ñÁ« ³ÝÑ³Ûï ¿ áõÕÇÝ£
¶Ýá¯õÙ »Ý« ·Ýá¯õÙ »Ý« ·Ýá¯õÙ »Ý ÓÇ»ñÁ«
ØáïÇÏ »Ý« Ñ»éáõ »Ý« ¹á÷áõÙ »Ý å³Ûï»ñÁ«
ä³Ûï»ñÁ ¹á÷áõÙ »Ý ùáõÝùÇ°ë Ù»ç ÑÇÙ³© ¬
²ÝÑ³¯Ûï ¿ ³ßË³ñÑÁª ³ÝóÝáõÙ ¿ áõ Ù³Ñ©©©©

1919

* * *

²ßáõÝÁ ¹»ÕÝ³ÃáõË Ýëï»É ¿ ¹é³ÝÁ£
Øñë³Í áõ ÏÍÏÁí³Íª ¹áÕáõÙ ¿« í³ÛáõÙ ¿£
ºñÏÇÝùÁ ÃËå³Ï³É Ï³ñÍ»ë ÙÇ µ»ñ³Ý ¿ª
àõ½áõÙ ¿ ÏÉ³Ý»É Ï³Ý³ãÁ« ·³ñáõÝÁ£

Øñë³Í áõ ÏÍÏÁí³Í ¹áÕáõÙ ¿ ÇÙ ßáõÝÁ©
ö³ñí»É ¿ áïù»ñÇëª Ù»Ý³Ï ¿« ïËáõñ ¿£
²ãù»ñÁ É³óÏáõÙ³Í« ù³Õó³Í »Ý áõ ËáñÁ«
²ãù»ñÁ ³ãù»ñÇë ³ëáõÙ »Ýª ³ßá¯õÝ ¿©©©©©

²ßá¯õÝ ¿« û« ßá°õÝ ÇÙ« ³ßá¯õÝ ¿« ³ßá¯õÝ ¿«
¶·íÇ°ñ« ÷³Ã³ÃíÇ°ñ ÇÙ áïù»ñÇÝ ÑÇÙ³©
ø³Õó³Í« ³Ù»ÑÇ° ¿ ·³ÛÉÇ å»ë ³ßáõÝÁ ¬
²ßáõÝÁ Ùßá¯õß ¿« ÙáñÙá¯ù ¿ áõ Ù³Ñ©©©©

1919

* * *

Ê³í³ñ ¿« ·Çß»ñ ¿£ ØÃáõÙ ëå³ëáõÙ »Ù£
ê»ÝÛ³Ïë ³ÝÉáõÛë ¿ áõ Éáõé ¿ ·Çß»ñÁ£
¶Çß»ñÁ ÙÃÇ Ù»ç ÑáëáõÙ áõ ËáëáõÙ ¿©
Î³ëÏ³ÍÁ áõ ³ÑÁ ÇÙ ëÇñïÁ Ù³ß»É »Ý£

Èé»É »Ù£ ÈëáõÙ »Ù£ ²ÝÍ³¯Ûñ ¿ ·Çß»ñÁ£
ÆëÏ ÙáõÃÁ Ù³ÝíáõÙ ¿« Ù³ÝíáõÙ ¿« Ù³ÝíáõÙ ¿£
ÆëÏ ëÇñïë µáÉá¯ñ ³ÛÝ ³Ñ»ñÁ ÑÇß»É ¿©
²Ñáí áõ Ù³Ñáí« ³Ë« Éóí»É ¿ ÇÙ ïáõÝÁ£

äáÏáõÙ »Ý Í»ñå»ñÁ£ ØÃáõÙ ùñÃÙÝçáõÙ »Ý£
²Ýï»ë ÷ë÷ëáõÙ »Ý ¬ áõ ëÇñïë ÉëáõÙ ¿£
¶³ÕïÝÇù ¿ áõ ³Ñ ¿ ³Ù»Ý ÙÇ ÑÝãÛáõÝÁ ¬
Ø³Ñá¯õ å»ë ¹Åí³ñ ¿ ³ÝÉáõÛë ëå³ëáõÙÁ©©©©

1919

* * *

Î³ñÙÇñ »Ý ·³ÉÇùÇ ÉáõÛë»ñÁ áõ Ùáõ· »Ý© ¬
Î³ñÙÇñ »Ý« Ïñ³Ï»« ¬ µ³Ûó« ³Ë« ³Ý³Ùá¯ù »Ý£

ºí á±í ÏÏ³ÝãÇ Ýñ³Ýó« áñ ÏÛ³ÝùáõÙ ³Ûë
Ø»Ý³Ï »Ý« ïËáõñ »Ý« ïËáõñ áõ ³Ýû¯· »Ý©©©©

ÜíáõÙ ¿ ëñïÇë Ù»ç Í³ÝáÃ ÙÇ ÙáñÙáù ÑÇÝ©
¬ ÈáõÛë»ñÁ Ñ»éá¯õ »Ý« ³Ý÷á¯õÛÃ »Ý« ³ÝÑá°· »Ý©©©©

1919

* * *

ÆÝã »ë ³ñ¹Ûáùª ã·Çï»Ù« »ë ã·Çï»Ù ÙÇÝã ÑÇÙ³«
¶Çï»Ù ÙÇ³ÛÝ« áñ ¹áõ Ï³ëª ³ÝÑ»ñù»ÉÇ« áñå»ë Ù³Ñ«
àõ ³ÝËáõë³÷« áñå»ë ûñ« áñ µ³óíáõÙ ¿ áõ Ù³ñáõÙ ¬
ºÕ»É »ë ¹áõ« ³ÛÅÙ Ï³ë ¬ áõ ÏÉÇÝ»ë ³ßË³ñÑáõÙ£
úñ»ñÇë å»ë« áñ ³Ýó³Ý ¬ ³ÝÙËÇÃ³ñ ¹áõ ³Ýó³ñ«
²ñ»õÇ å»ë ³Ûëûñí³ ¬ ¹áõ í³é»É »ë ÇÙ Ý»ñÏ³Ý« ¬
ºí »ë ·Çï»Ù« áñ Ï·³ëª ÙËÇÃ³ñÇã áõ å³ÛÍ³é ¬
úñ»ñÇ å»ë« áñ ¹»é Ýá¯ñ åÇïÇ µ³óí»Ý« åÇïÇ ·³Ý£
úñ»ñÇ å»ë ·áõÛÝ½·áõÛÝ ¬ µ³óíáõÙ »ë ¹áõ áõ Ù³ñáõÙ«
Üá¯ñ »ë ÁÝ¹ÙÇßï áõ ³Ý¹³ñÓª Ñ³í»ñÅáñ»Ý ù³Õóñ« Ëáñ©
ºí »ë ·Çï»Ùª ÏÉÇÝ»ë ¹áõª å³ÛÍ³é áõ Éáõë³íáñ ¬
ø³ÝÇ ³åñáõÙ »Ù »ë ¹»é« ù³ÝÇ ¹»é Ï³Ù ³ßË³ñÑáõÙ£

1919

* * *

²ÕÙÏáõÙ ¿ ÇÙ ëñïáõÙ ³Ù»Ý ·Çß»ñ ÙÇ Ï³ñáï«
²ÕÙÏáõÙ ¿« áñå»ë ËáõÉ áõ Ñ»é³íáñ ÙÇ ù³ÙÇ«
²ÕÙÏáõÙ ¿ ÙÇÝã»õ ÉáõÛë« ·³Ý·³ïíáõÙ ¿ í³ñ³Ýáï
àõ Å³Ù»ñÝ ¿ Ñ³ßíáõÙ ÇÙ« í³ÛñÏÛ³ÝÝ»ñÁ ÙÇ ³é ÙÇ£

¶Çß»ñÇ Ù»ç Éé³ÝÇëï ³ÕÙÏáõÙ ¿ ³Ýáñáß«
Êá¯õÉ Í÷áõÙ ¿ ÇÙ ëñïáõÙ« »õ áõÕ»ÕáõÙ« »õ Ñá·áõÙ©
àõ ÃíáõÙ ¿« Ã» Ýñ³ »ñ·Á áõñÇ¯ß« ÙÇ° áõñÇ¯ß
²ßË³ñÑÇó ¿ Ùáï»ÝáõÙ Ñ»éáõÝ»ñÇÝ ÇÙ Ñá·áõ£

¼³ñÃÝáõÙ ¿ Ù»çë Ñ³ÝÏ³ñÍ Ñ³½³ñ³ÙÛ³ ÙÇ ù³áë«
Ì÷áõÙ ¿ Ñáñ¹« ï³ñáõµ»ñ« ûíÏÇ³ÝÇ å»ë í³ñ³ñ«
Ä³Ù³Ý³ÏÇ å»ë ³Ý¹»Ù« Ùßï³ÑáÉáí« Ùßï³Ñáë«
¼³é³Ýó³ÝùÇ å»ë ß÷áÃ« áõ ³ÝÑ³ëï³ï« áõ Ë³í³ñ£

ÐÝãáõÙ ¿ Ù»ñÃ« áñå»ë »ñ· ³ÝÍ³Ûñ³ÍÇñ ÙßáõßáõÙ«
ÐÇí³Ý¹ Ù³ÝÏ³Ý å»ë ³Ýû·ª Ù»ñÃ ·³Ý·³ïíáõÙ ¿ Ï³Ù³ó«
àõ áéÝáõÙ ¿ Ù»ñÃ ïËáõñ« Ñáõë³Ïïáõñ« áñå»ë ßáõÝª
Èáõé« ÉáõëÝÏ³ áõ ³Ý¹áññ ·Çß»ñÇ Ù»ç ÙÇ·³Ù³Í£

ºí ÉëáõÙ ¿ ÇÙ Ñá·ÇÝ »ñ·Á ³Û¹ ÙáõÃ ù³áëÇ«
Þ÷áÃ ³ÕÙáõÏÁ Ýñ³« áéÝáóÝ»ñÁ Ï³ï³ÕÇ© ¬
ºí »ë ·Çï»Ù« áñ ³Û¹å»ë åÇïÇ ÇÙ ÏÛ³ÝùÁ ÑáëÇ
ØÇÝã»õ Ù³ñÇ Ñ³í»ñÅÇ ûíÏÇ³ÝÇ Ù»ç ³ÕÇ©©©©

1919

ԿԱՐՈՏ

ØÇ éáõë ³ÕçÏ³

1©

ÐÇÙ³ »ë Ñ»éáõ »Ù« ÑÇÙ³
úñ»ñÁ áõñÇß »Ý ³ñ¹»Ý©
²Ýó³Í ¹³éÝáõÃÛáõÝÝ ¿É ãÏ³«
²Ýó³Í ïËñáõÃÛáõÝÁ ³ÛÝ Ã»Ý£
àõ ÷áÕáóÝ»ñÁ ãÏ³Ý«
àõ Ïñ³ÏÝ»ñÁ ÑÇí³Ý¹©
Î³ñÙÇñ ÷áÃáñÏí»É ¿ Ý»ñÏ³Ý ¬
ì³é»É ¿ ³°ÛÉ Ï³ñáï áõ Ë³Ý¹£
´³Ûó »ë« ùá ëÇñáí ûñáñáõÝ«
Ðñ»Õ»Ý ûñ»ñáõÙ ³Ûë ³Ý·ÇÝ«
Ð³×³¯Ë »ñ³½áõÙ »Ù ùá Ñ»éáõÝ«
øá ·áñß ÑÙ³ÛùÝ»ñÁ ³ÛÝ ÑÇÝ£
ºñ³½áõÙ »Ù ÷áÕáóÝ»ñÁ ï³ÙáõÏ«
øá Í³ËíáÕ ÑÙ³ÛùÝ»ñÝ ³ÝÃáí ¬
àõ ×ãáõÙ ¿ Ñá·Çë Ù³ÝáõÏª
Ðáõë³Ñ³ï« ßñçÙáÉÇÏ« ³ÝïáõÝ©©©©©

II©

Î³åáõÛï ÇñÇÏáõÝ ¿ñ ÇçÝáõÙ ¬
ºÉÝáõÙ ¿Ç ÷áÕáó£
¶³ÉÇë ¿Çñ ÙÇßï ¹áõª
Èáõé« Ñá·Ý³µ»Ï« ³ÝËáë£
²ãù»ñÇ¹ Ù»ç ÙÇßï ÙÇ
Ø»ÕùÇ ÷³ÛÉ ¿ñ ÉÇÝáõÙ©
àõ ßáñ»ñ¹ ¬ Ë³Ùñ³Í«
àõ ÃÃí³Í µáõÛñ ·ÇÝáõ£
à°ã Ëáëù ¿ñ å»ïù« á°ã í»×©
à°ã ³ÏÝ³ñÏÝ»ñ ½·áõÛß©
ÞñçáõÙ ¿ÇÝù ³Ýí»ñç©
öáÕáóÝ»ñáõÙ Ùßáõß£
ÆëÏ Ñá·Ý»ÉÇë ¬ ¿Å³Ý
ÐÛáõñ³ÝáóáõÙ ÙÇ ÙáõÃ
øÝáõÙ ¿ÇÝù Ù»Ïï»Õ«
àñå»ë »Õµ³Ûñ áõ ùáõÛñ£
Øáé³ó»±É »ë ³ñ¹Ûáù
¶Çß»ñÝ»ñÁ ³ÛÝ Ù»ñ©©©©
ºë ù»½ ÑÇßáõÙ »Ù ÙÇßï«
ºë ù»½ ëÇñáõÙ »Ù ¹»é£

1920

* * *

¶³ñáõÝÁ ëÇñï ¿ Ñáõ½áõÙ ¬ Ñáõñ áõ Ññ¹»Ñ ¿ í³é»É«
æÇÝç ûñ»ñÇ »ñ³½áõÙ ¬ Ñáõñ áõ Ññ¹»Ñ ¿ í³é»É£

öé»É ¿ µáõÛñ áõ ßßáõÏ áõ ½³ñÏ»É ¿ ÍÇ³Í³Ýª
ÐáñÇ½áÝÇó - ÑáñÇ½áÝ Ñáõñ áõ Ññ¹»Ñ ¿ í³é»É£

¶³ñÝ³Ý µáõÛñÇ å»ë ³Ýáõßª ³ÝÙËÇÃ³ñ ÇÙ Ñá·áõÙ
²Ûëûñ ÃáíÇã ùá É»½áõÝ Ñáõñ áõ Ññ¹»Ñ ¿ í³é»É£

¸áõ »Ï»É »ë ·³ñÝ³Ý å»ë áõ ½³ñÏ»É »ë ÍÇ³Í³Ý©
êÇñï¹ ÇÙ ëÇñïÝ ¿ áõ½áõÙ ¬ Ñáõñ áõ Ññ¹»Ñ ¿ í³é»É£

1920

* * *

¸áõ ÇÙ ·³ñÝ³Ý ³é³íáï ¬ ÇÝãå»±ë Ï³Ýã»Ù ù»½ ÑÇÙ³©
¸áõ Ñ³ñ³½³¯ï« ëñïÇë Ùáï ¬ ÇÝãå»±ë Ï³Ýã»Ù ù»½ ÑÇÙ³£

ºí ¹áõ« áëÏÇ ÇÙ ³Ù³é« Ññ³ÝÙ³Ý« Ññ³í³é«
²Ùé³Ý Ï»ëûñ ¹áõ ÇÙ ïáÃ ¬ ÇÝãå»±ë Ï³Ýã»Ù ù»½ ÑÇÙ³£

ºí ¹áõ« áëÏÇ ÇÙ ³ßáõÝ« ³ßÝ³Ý Ùñ·Ç å»ë Ñ³ë³Í«
²Ýáõß³ó³Í Ùñ·Ç Ñáï ¬ ÇÝãå»±ë Ï³Ýã»Ù ù»½ ÑÇÙ³£

¸áõù µáÉáñ¹ Ñ»é³ó»É« ÙÝ³ó»É »Ù ÑÇÙ³ Í»ñ
ºí ÇÙ ëñïáí ³ñÛáõÝáï ¬ ÇÝãå»±ë Ï³Ýã»Ù Ó»½ ÑÇÙ³£

²Ñ³ ëñïÇÝ ÇÙ ³ñ¹»Ý Ùáï»ó»É ¿ ÙÇ å³é³í
àõ µ»ñ»É ¿ Ù³Ñí³Ý µáÃ ¬ ÇÝãå»±ë Ï³Ýã»Ù Ó»½ ÑÇÙ³©©©©

1920

* * *

ÐÇÙ³ ÑÇßáõÙ »Ù µáÉáñ ûñ»ñë ÑÇÝ áõ ³Ýó³Í«
Èáõë³½³ñ¹ áõ Ã»õ³íáñ ûñ»ñë ÑÇÝ áõ ³Ýó³Í£

ºí ÃíáõÙ ¿« Ã» Ýáù³ Ï³ñÏ³ã»Éáí åÇïÇ ·³Ý ¬
Ø³ÝáõÏÝ»ñÇ ÝÙ³Ý Ñáõñ ¬ ûñ»ñë ÑÇÝ áõ ³Ýó³Í£

´³Ûó ·³ÉÇë »Ý Ýáù³ Éá¯õé« áõ Ñá·Ý³µ»Ï« áõ ïËáõñ«
²Ýóáñ¹Ý»ñÇ å»ë ÙáÉáñ ¬ ûñ»ñë ÑÇÝ áõ ³Ýó³Í£

ä³Ý¹áõËïÝ»ñÇ ÝÙ³Ý ³ÛÝ« áñ Ñ»é³ó»É »Ý í³Õáõó ¬
îáõÝ »Ý ¹³éÝáõÙ ÝáñÇó Ýáñ ¬ ûñ»ñë ÑÇÝ áõ ³Ýó³Í£

ºí ÝëïáõÙ »Ý« Ñá·Ý³µ»Ï« ³Ñ³ ëñïÇë íñ³ Í»ñ
àõ Ñáñ³ÝçáõÙ »Ý ïËáõñ ¬ ûñ»ñë ÑÇÝ áõ ³Ýó³Í£

ºí ã»Ý Ï³ÝãáõÙ áã - áùÇ© ÙïáñáõÙ »Ý áõ ÉéáõÙ© ¬
øá¯õÝ »Ý ÷ÝïñáõÙ áõ ³Ý¹áññ ¬ ûñ»ñë ÑÇÝ áõ ³Ýó³Í£

1920

ՄՈՐՍ ՀԱՄԱՐ ԳԱՁԵԼ

ÐÇßáõÙ »Ù ¹»ÙùÁ ùá Í»ñ« Ù³Ûñ ÇÙ ³Ýáõß áõ ³Ý·ÇÝ«
ÈáõÛë ËáñßáÙÝ»ñ áõ ·Í»ñ« Ù³Ûñ ÇÙ ³Ýáõß áõ ³Ý·ÇÝ£

²Ñ³ Ýëï³Í »ë ï³Ý ¹»Ù áõ Ï³Ý³ã³Í ÃÃ»ÝÇÝ
¸»ÙùÇ¹ ëïí»ñ ¿ ·ó»É« Ù³Ûñ ÇÙ ³Ýáõß áõ ³Ý·ÇÝ£

Üëï»É »ë Éáõé áõ ïËáõñ« ÑÇÝ ûñ»ñÝ »ë ÑÇßáõÙ ³ÛÝ«
àñ »Ï»É »Ý áõ ³Ýó»É« Ù³Ûñ ÇÙ ³Ýáõß áõ ³Ý·ÇÝ£

ºí ÑÇßáõÙ »ë ùá áñ¹áõÝ« áñ Ñ»é³ó»É ¿ í³Õáõó« ¬
à±õñ ¿ ³ñ¹Ûáù Ñ»é³ó»É« Ù³Ûñ ÇÙ ³Ýáõß áõ ³Ý·ÇÝ£

à±õñ ¿ ³ñ¹Ûáù ÑÇÙ³ Ý³« á±Õç ¿ ³ñ¹Ûáù« Ã» Ù»é³Í«
ºí Ç±Ýã ¹éÝ»ñ ¿ Í»Í»É« Ù³Ûñ ÇÙ ³Ýáõß áõ ³Ý·ÇÝ£

ºí »ñµ Ñá·Ý³Í ¿ »Õ»É« »õ »ñµ Ë³µí»É ¿ ëÇñáõó ¬
à±õÙ ·ñÏáõÙ ¿ Ñ»Í»Í»É« Ù³Ûñ ÇÙ ³Ýáõß áõ ³Ý·ÇÝ£

ØïáñáõÙ »ë ¹áõ ïËáõñ« »õ ûññáõÙ ¿ ÃÃ»ÝÇÝ
îËñáõÃÛáõÝÁ ùá ³ÝÍÇñ« Ù³Ûñ ÇÙ ³Ýáõß áõ ³Ý·ÇÝ£

ºí ³ñóáõÝùÝ»ñ ¹³éÝ³ÕÇ ³Ñ³ ÁÝÏÝáõÙ »Ý Ù»Ï - Ù»Ï
øá Ó»éù»ñÇ íñ³ Í»ñ« Ù³¯Ûñ ÇÙ ³Ýáõß áõ ³Ý·ÇÝ©©©©©

1920

«ՔՈ ՎԱՐԴԱՐԱՆԸ»

Üí³ñ¹Ç Ñ³Ù³ñ

øá ³ãù»ñÇ å»ë ËáÝ³í áõ É³½áõñ É×Ç
Ð»éáõÝ»ñÇ ÝÙ³Ý µÇÉ ÇÙ Ñá·áõÙ ÑÇÙ³
îËñáõÃÛáõÝ ¿ áõ Ã³ËÇÍ« ¹³éÝáõÃÛáõÝ áõ Ù³Ñ£

ºí »ë áõ½áõÙ »Ù« áñ ³Û¹ ïËñáõÃÛáõÝÝ ³×Ç
àõ Ëï³Ý³« ÙßáõßÇ å»ë Ï³åáõÛï áõ Ã»Ý ¬
àñ »ë áãÇ°Ýã ãï»ëÝ»Ù ÙßáõßÇó µ³óÇ©©©©©

ê³Ï³ÛÝ Ýëï»É »Ù« ïËáõñ« ÇñÇÏí³ Ù»·ÇÝ«
àõ ïí»É »Ù Ù³ïÝ»ñÇë í³ñ¹³ñ³ÝÁ ùá©
ØïáñáõÙ ¿ ½³Ý·»ñÇ Ñáõë³Ñ³ï Ñá·ÇÝ
Ð»éáõÝ»ñáõÙª ³Ùå»ñÇ ïËñáõÃÛ³Ý Ý»ñùá£

àõ í³ñ¹³ñ³ÝÁ ùá ÑÇÝª Ñ»é³íáñ ÑáõßÇ
¬ Ö³é³·³ÛÃÇ ÝÙ³Ý µÇÉª ÇÙ É³½áõñ Ñá·áõÙ
Â³÷áõÙ ¿ ÑÇ¯Ý Ï³ñáïÇ ÙÇ Ï³åáõÛï ÷áßÇ©©©

ÀÝÏÝáõÙ »Ý« Ù»ÕÏ áõ Ù»Ï - Ù»Ï« Ñ³ïÇÏÝ»ñÁ µÇÉ
àõ ÑáëáõÙ »Ý Ù³ïÝ»ñÇë ïËñáõÃÛ³Ý ÙÇçáí
æñ»ñÇ å»ë ³ÝÓñ»õÇª å³ñ½« Ï³ÃÇÉ- Ï³ÃÇÉ£

Æ±Ýã ¿ áõ½áõÙ Ù³ïÝ»ñÇó ÇÙ ïËáõñ áõ Ù»ÕÏ«
øá í³ñ¹³ñ³ÝÁ ÑÇÙ³« »ñµ Ñ»éáõ »ë ¹áõ«
àñå»ë ³Ýó³Í Ï³ñáïÇ Ùáé³óí³Í ÙÇ »ñ·£

ºí ÇÝãá±õ »Ù »ë Ýëï»É ÇñÇÏí³ Ù»·ÇÝ
ºí Ó»éùë ³é»É Ñ³ÏÇÝÃ» í³ñ¹³ñ³ÝÁ ùá«
ºñµ ÙïáñáõÙ ¿ Ñ»éáõÝ ½³Ý·»ñÇ Ñá·ÇÝ
ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ ÙáËÇñ» ³Ùå»ñÇ Ý»ñùá©©©©

²Ë« Ãá°Õ Ñá·áõë É³½áõñ» ¹³éÝáõÃÛáõÝÝ ³×Ç
àõ Ëï³Ý³« ÙßáõßÇ å»ë ËáÝ³í áõ Ã»Ý«
àñ »ë áãÇ¯Ýã ãï»ëÝ»Ù ÙßáõßÇó µ³óÇ£

ê³Ï³ÛÝ ½³Ý·»ñÁ Ñ»éáõÝ ÙïáñáõÙ »Ý ¹»é«
Ð»ï½Ñ»ï» Í³Ýñ³óáÕ ³Ùå»ñÇ Ý»ñùá ¬
àõ »ñ·áõÙ ¿ Ù³ïÝ»ñÇë Ï³ñáïÇ »ñ·»ñ
ÐÝ³Ù»ÝÇ¯« Ñ³ÏÇÝÃ» í³ñ¹³ñ³ÝÁ ùá©©©©

1920

ՄԱՐԻՈՆԵՏԿԱ

²Ñ³°« ³Ñ³¯ ¬ Ã»ùí»¯ó« Ã»ùí»¯ó«
ÎÁÝÏÝÇ°« ÏÁÝÏÝÇ©©©© µ³Ûó ã¿°© Ý³ÛÇ°©
ÞáõñÃÁ ßñÃÇó ¹³Ý¹³Õ çáÏí»ó«
ØÝ³ó ÙÇ å³Ñª ³ãùÁ Ù³ÑÇ£

àõ ëá¯õñ ×ã³óª Ï³ñÍ»ë µéÝÇ
²ãù»ñÝ« ³Ýß³ñÅ« Ñ»éáõÝ ·³Ù³Í© ¬
²Û¹å»ë Ñá·Ç°ë åÇïÇ Ù»éÝÇ ¬
Î³Ù³¯ó« Ï³Ù³¯ó« Ï³Ù³¯ó« Ï³Ù³¯ó©©©©

1920

ՊՐԻՆՑԵՍԱ ՄԱՀ

Üí³ñ¹ÇÝ áõ ¶áÑ³ñÇÝ

êåÇï³Ï í³ñ¹»ñ Ï³Ý ßñÃ»ñÇ íñ³ ùá«
²ãù»ñÇ¹ É×Ç Ù»ç ¬ Ùáé³óÙ³Ý Ã»ñÃ»ñ£
Ð³íÇïÛ³Ý Ñ³Ý·»É ¿ ³ãù»ñÇ¹ Ïñ³ÏÁ
àõ µ³óí»É »Ý ï»ÕÁ ëåÇï³Ï í³ñ¹»ñ£

¸áõ Ë³Õ³Õ ÝÇñÑ»É »ë« Ñ³íÇïÛ³Ý Éé»É »ë
ºí ³ÛÝå»¯ë ¿ ù³Õóñ ÉéáõÃÛáõÝÁ ùá«
àñ ÙÇ å³Ñ Ù³ñ»É »Ù ³é³çí³ Ññ»ñë
àõ ËÙáõÙ »Ù ÝÇñÑ¹ª Éáõë³íáñ áõ ·áÑ£

²Ë« Ï³ñÍ»ë Ã» ëÇñïë ù»½ ¹³ñ»¯ñ ëÇñ»É ¿
àõ ·ï»É ¿ ÉáõÛë¹ ¹³·³ÕáõÙ ÑÇÙ³©
øá ·áõÝ³ï ³ãù»ñÁ« ùá Ù³ùá¯õñ ³ãù»ñÁ
ÆÙ Ñá·ÇÝ ·»ñ»É »Ý« û« åñÇÝó»ë³ Ø³Ñ©©©©

ºí ³Ñ³ Ã»ùí»É »Ù áõ ¹áÕ¹áç ßñÃ»ñë
Ð³ÙµáõñáõÙ »Ý Ï³ñÍñ ùá ×³Ï³ïÁ ë³é ¬
Ð³ÙµáõÛñáí ï³ÉÇë »Ù Ï³ñáïÇ í³ñ¹»ñëª
øá Éáõë» ÑáõßÇ Ñ»ï Ùáé³óÙ³°ÝÁ ï³ñ©©©©

1921

ՎԱՀԱՆ ՏԵՐՅԱՆԻ ՀԻՇԱՏԱԿԻՆ

ì³Ñ³°Ý î»ñÛ³Ý« ÇÝãå»±ë »ñ·»Ù ÑÇß³ï³ÏÁ ùá«
ÂáÕ Éáõé ÷éíÇ ÑÇÙ³ ÇÙ ¹»Ù ³ÝÉáõÛë »ñ»Ïá£
êñïÇë íñ³ ÇçÝÇ ÃáÕ ÙáõÃ ÙÇ ³ÙåÇ ùáõÉ³«
ø³ÙÇÝ µ»ñ» ÃáÕ Ù³Ñí³Ý µáÃ áõ ³ÝÓñ»õÁ É³£
ºí ÃáÕ Ã³÷í»Ý ßáõñçë ³ßÝ³Ý ï»ñ»õÝ»ñ ¹»ÕÇÝ
ºí ½³ñ¹³ñ»Ý« ì³Ñ³°Ý î»ñÛ³Ý« ùá ³Ýó³Í áõÕÇÝ£
àõ ÙßáõßáõÙ ïËá¯õñ »ñ·áí µÛáõñ³íáñ ½³Ý·»ñ
ÂáÕ ûñÑÝ»ñ·»Ý Ã³ËÇÍÁ ùá« ÇÙ Ñ»éáõ ÁÝÏ»ñ©©©©

¸áõ ³ñ¹»Ý Ñ»é³ó»É »ë« ³ßË³ñÑáõÙ ¿É ãÏ³ë ¹áõ«
àõ Éé»É ¿ »ñ·Á ùá ³ñ¹»Ý ÑÇÙ³«
´³Ûó ½·áõÙ ¿ ëÇñïë« áñ ÝáñÇ¯ó Ï·³ë ¹áõ«
ºñµ ÇçÝÇ ·Çß»ñÁ áõ ³ÝÓñ»õÁ É³£

ºñµ ÇçÝÇ ·Çß»ñÁ áõ ³Ýó³Í Ñáõß»ñÁ«
²Ýó³ÍÇ ÷ß»ñÁ ¹³éÝáñ»Ý Ëáó»Ý ¬
à¯ñµ« Ù»Ý³Ï Ï·³ë ¹áõ »õ Ï»ñ·»ë ùá ë»ñÁ«
àñ í»ñçÇ¯Ý Ù»ñ ë»ñÝ ¿ ³ßË³ñÑáõÙ ·áõó»£

àñµ« Ù»Ý³Ï Ï·³ë ¹áõ »õ ÝáñÇó ùá »ñ·Á
Îí³é» ëñïáõÙ Ù»ñ Ï³ñáï³Ýù áõ ë»ñ«
²Ý³ñ»õ ëñïáõÙ Ù»ñ Ïí³é» ùá »ñ·Á
ºñ³½Ý»ñ ³ÝÙ³ñ áõ óÝáñùÝ»ñ Éáõë»£

ºí ÝáñÇó Ï½·³Ýù« áñ Ù»ñ ëñïÇÝ ¹áõ Ùá¯ï »ë«
ØáñÙáùáÕ ÑñÇ° å»ë Ù»ñ ÑÇí³Ý¹ ³ñÛ³Ý«
àñ Éáõë» »ñ·ÇÝ ùá Ù»ñ Ñá·ÇÝ Ï³ñáï ¿«
ú« Ñ»éáõ ÁÝÏ»ñ ÇÙ« û« ì³Ñ³°Ý î»ñÛ³Ý©©©©

III

¸áõ ¬ Éáõë»« ³Ýó³ñ áõ ãÏ³ë£
¸áõ ¬ Ã»Ã»õ« ³ÝÙ³ñÙÇÝ« ³ÝÍÇñ£
¸áõ áõñÇ¯ß ËÝ¹áõÃÛ³Ý »ñ³½£

¸áõ ëñïáõÙ Ù»ñ ÁÝ¹ÙÇßï í³é»óÇñ
Îñ³ÏÝ»ñ ³ÝÙ³ñ áõ Ã³ùáõÝ£
öé»óÇñ Éáõë³íáñ ·³ÝÓ»ñ£

ºí »ñµ»°ù« »ñµ»ù ãÇ ³ÕáïÇ
øá Ï³ÝÃ»ÕÁ Ë³í³ñ Ù»ñ Ñá·áõÙ« ¬
øá Ï³ÝÃ»ÕÁ ¬ Ñ»éá¯õ Ï³ñáïÇ£

«ԼՅՈՒՍԻ ԹԱՌԱՅԱՆԻՆ» ՇԱՐՔԻՑ

* * *

´ñáÝ½» ùá°õÛñ ÇÙ« µñáÝ½» ùá°õÛñ ÇÙ« µñáÝ½» Ñ³ñë«
Èáõë³íáñ ¹áõ« Ññ³ëÇñï áõ Ññ³í³ñë«
´ñáÝ½» ùá°õÛñ ÇÙ« µñáÝ½» ùá°õÛñ ÇÙ« µñáÝ½» Ñ³ñë£

¸áõ í³éí»É »ë ûñ»ñÇ Ù»ç áõ ÑñáõÙ«
¸áõ í³éí»É »ë Ï³ñÙñ³í³é ³Ûë ûñ»ñáõÙ«
¸áõ í³é»É »ë ·³ÉÇùÝ»ñÁ áõ Ñ»éáõÝ£

ºí ùá ëÇñïÁ ¬ ÙÇ Ë³ñáõÛÏ ¿ ×³ñ×³ïáõÝ«
àõ ÑñáõÙ ùá ³ÛñíáõÙ »ë ÑÇÙ³ ¹áõ«
àõ Ï³ñÙÇñ »Ý Ïñ³ÏÝ»ñÁ ùá Ñ³ïáõ£

´³Ûó ·ñÏ»É ¿ ù»½ Ë³í³ñÁ ³Ýë÷á÷«
²ñÝáï»É »Ý Ïñ³ÏÝ»ñ¹ ÑÇÙ³ áñµ«
ú« »ñÏÇ°ñ ÇÙ« µñáÝ½» ùá°õÛñ ÇÙ Ññ³ëáõñµ£

àõ Ë³í³ñ ¿« ßáõñç¹ ³Ñ ¿ áõ Ùßáõß«
²ñÝáï»É »Ý Ïñ³ÏÝ»ñÁ ùá ³Ýáõß ¬
Þáõñç¹ ³°Ñ ¿« ßáõñç¹ Ù³°Ñ ¿ áõ Ùßáõß£

ø»½ Ë³ã»É »Ý áõ Ãù»É »Ý »ñ»ëÇ¹«
ú« »ñÏÇ°ñ ÇÙ« Ññ³¹»Ù áõ Ññ³ëÇñï ¬
´ñáÝ½» ùáõÛñ ÇÙ« µñáÝ½» Ñ³ñë ÇÙ »ñ³½Ç£

ø»½ Ë³ã»É »Ý áõ Ãù»É »Ý »ñ»ëÇ¹«
øñùç³ó»É »Ý Éáõë³íáñ ùá »ñ³½ÇÝ«
´ñáÝ½» ùáõÛñ ÇÙ« µñáÝ½» Ñ³ñë ÇÙ »ñ³½Ç£

àõ í»ñù»ñÁ Ï³ñÙÁñ»É »Ý »ñ»ëÇ¹«
²ñÝáï»É »Ý ßáõß³ÝÝ»ñÁ »ñ³½Ç« ¬
´³Ûó ùá ×ÇãÁ ²ÙáùÇãÁ ÏÉëÇ£

ºí ÑáÕÙ»ñÁ Ï×ã³Ý áõ Ïß³ã»Ý«
ºí ½»Ýù»ñÁ Ù»ñ ½í³ñÃ Ïß³é³ã»Ý«
àñ Ñ³éÝ» ùá »ñ³½³ÝùÁ Éáõë³×»Ù£

àõ ÑñáõÙ« ÑáÕÙ»ñáõÙ Ù»ñ »ñ³½Ç
ÎÏáñã»Ý ùá ¹³ÑÇ×Ý»ñÁ« ³Ýµ³ëÇñ«
àëáËÝ»ñÁ« áëáËÝ»ñÁ ùá ½³½Çñ£

ºí Ýñ³Ýù« áñ Ãù»óÇÝ ùá »ñ»ëÇÝ ¬
ä»ïù ¿ Ù³ÑÁ áõ ¹ÅáËÁ »ñ³½»Ý
¶³ÛÉ»ñÇ áõ óÇÝ»ñÇ Ñ»ï ÙÇ³ëÇÝ£

ºí Ýñ³Ýù« áñ Éñµ³ó»É »Ý ¿É ÑÇÙ³
²ÝÏáõÙÇó ùá« Ë³ñË³÷Çó ùá ³Ï³Ù³ ¬
¶ïÝ»Éáõ »Ý ÙÇ³ÛÝ Ù»· áõ ÙÇ³ÛÝ Ù³Ñ£

ÎÑ³éÝ»ë ¹áõ« Ññ³ëÇñï áõ Ññ³í³ñë«
Îí³éí»ë ¹áõ ËÝ¹³ëÇñï áõ ÏËÝ¹³ë«
ú« »ñÏÇ°ñ ÇÙ« µñáÝ½» ùá°õÛñ ÇÙ« µñáÝ½» Ñ³ñë£

1920« ÑáõÝÇë

ՄԱՀՎԱՆ ՏԵՍԻԼ

àñå»ë Éùí³Í Ã³íçáõÃ³ÏÇ Ó·í³Í ÙÇ É³ñª
¸áÕáõÙ ¿ ëÇñïë Ï³ñáïáí ÙÇ ³Ñ³ñÏáõ©
Î³ñáïÝ»ñÇë ·³·³ÃÝ ¿ ³ÛÝª í»ñçÇÝ ùÝ³ñ© ¬
ØÇ åÇñÏ å³ñ³Ý áõ »ñÏÝáõÕ»ß ÷³Ûï»ñ »ñÏáõ£
àñå»ë µ³ËïÇë ÙáõÃ ù³Ù³Ññ³ÝùÁ« Ï³Ù áñå»ë
ØÇ ÑÇÝ ËáëïáõÙ« áñ ³ÝÏ³ï³ñ« ¹ñÅ³Í ÃáÕÇ ¬
Î³Ë³Õ³ÝÇ ÷³Ûï»ñÝ ³Ñ³ ù³Õ³ùÇ Ù»ç
Î³Ý·Ý»É »Ý« ë»·« áõ ëå³ëáõÙ »Ý Ï³ËíáÕÇ£
Î³Ý·Ý»É »Ý« Éáõé« Çñ³ñ Ïù³Í« ÷³Ûï»ñ »ñÏáõ«
àõ Ù»çï»ÕáõÙ ¹áÕáõÙ ¿« Ù»ÕÏ áõ »ñ»ñáõÝ«
ØÇ ·áñß å³ñ³Ý« ÇÝãå»ë ïËáõñ ³Ûë ûñ»ñáõÙ
²Ýµáó ÙáñÙáùÁ Ý³ÇñÛ³Ý ÇÙ á¯ñµ Ñá·áõ£
Æç»É ¿ ßáõñçÁ ÙÇ ³ÝÑáõñ ÇñÇÏÝ³Å³Ù«
àõ ÉéáõÃÛáõÝ ÙÇ ³Ýëïí»ñ« ³Ý¹áõé« ³Ý¹áÕ«
ÆÝãå»ë ÙáñÙáùÁ ûñ»ñÇ« ÇÝãå»ë ¹³Å³Ý
Ø³Ñí³Ý Ã³ËÇÍÁª ÇÙ ³ÝÉáõñ ëÇñïÁ µ³ÝïáÕ£
àõ Ë³ÝáõÃÝ»ñÁ« ·áñß Ïù³Í« áõ ³ÛÝ Ù³ñ¹ÇÏ«
àñ Ñ³í³ùí»É »Ý ÷³Ûï»ñÇ ßáõñçÁ ÑÇÙ³«
Ø³Ñí³Ý µ»ÏáõÝ ³Û¹ ùÝ³ñÇÝ ³Û¹ù³Ý ÙáïÇÏ ¬
Æ±Ýã »Ý áõ½áõÙª ³Û¹ù³Ý ïËáõñ áõ ³Ï³Ù³£
ºí ³ñ¹Ûáù á±í ¿ »ñ³½»É ³Û¹ù³Ý ¹³Å³Ý ¬
àõ Éáõë³íáñ ³é³íáïÝ»ñÁ ÇÙ Ñá·áõ
à±í ¹³ñÓñ»ó ¬ ÙÇ ³ÝÏñ³Ï ÇñÇÏÝ³Å³Ù«
àõ ·áñß å³ñ³Ý« áõ »ñÏÝáõÕ»ß ÷³Ûï»°ñ »ñÏáõ£
¶áõó» ³Û¹ »°ë »Ù« áñ ëñïáí ÇÙ ÉáõëÝ³Ñ³ñ
à°ã ÙÇ Ïñ³Ï Ñ»éáõÝ»ñÇó Ó»½ ãµ»ñÇ«
àõ ó³ÝÏ³ó³« áñ ãûñÑÝ»ñ·» á°ã ÙÇ ùÝ³ñ
Èáõë³åë³Ï« å³ÛÍ³é ·³ÉÇùÁ Ü³ÇñÇ©©©©

ºñÃ³Ù ÑÇÙ³£ àõ Ï³ñáïáí ³ÝÙËÇÃ³ñ«
ÆÙ »ñ·ÇãÇ »ñ³½Ý»ñáí áõ Ññ»ñáí«
²ÝÑñ³åáõÛñ ÇÙ ûñ»ñÇ »ñ·áí ÙÃ³ñ
àõ Ý³ÇñÛ³Ý ÇÙ »ñ³½Ç í»ñçÇÝ ëÇñáí« ¬
ºñÃ³Ù Ù³ñáÕ áõ Ù³ñÙñáÕ ÇñÇÏí³ Ù»ç«
àñå»ë áõñáõ Ñ³É³Í³Ï³Ý« áñå»ë ï»ëÇÉ ¬
î³¯Ù å³ñ³Ýáóë Ï³ñáïÇÝ ³ÛÝ »ñÏÝáõÕ»ß
àõ ûñáñí»Ùª »Õ»ñ³Ï³Ý áõ ³Ýµ³ëÇñ©©©©
ÂáÕ á°ã ÙÇ ½áÑ ãå³Ñ³ÝçíÇ ÇÝÓÝÇó µ³óÇ«
àõñÇß áïù»ñ Ï³Ë³Õ³ÝÇÝ ÃáÕ Ùáï ã·³Ý©
ºí ÃáÕ ï»ëÝ»Ý Ç°Ù ³ãù»ñÇ Ù»ç Ï³Ëí³ÍÇ«
ÆÙ µá°ñµ »ñÏÇñ« Éáõë³åë³Ï ùá ³å³·³Ý£
ÂáÕ ¹áõñë ÁÝÏ³Í ÇÙ ³ãù»ñÇ Ù»ç Ï³Ëí³ÍÇ
Üáù³ ï»ëÝ»Ý å³ÛÍ³é ûñ»ñ¹ ³å³·³« ¬
ÂáÕ á°ã ÙÇ ½áÑ ãå³Ñ³ÝçíÇ ÇÝÓÝÇó µ³óÇ«
à°ã ÙÇ ëïí»ñ Ï³Ë³Õ³ÝÇÝ ÃáÕ Ùáï ã·³©©©

1920© 6© X

ՏՐԻՈԼԵՏ Լ. Բ-ԻՆ

ÆÝãù³Ý ³ßË³ñÑÁ ëÇñ»ë áõ ³ßË³ñÑáí ÑÇ³Ý³ë ¬
²ÛÝù³Ý ³ßË³ñÑÁ ³Ýáõß áõ ó³ÝÏ³ÉÇ ÏÉÇÝÇ©
Â» áõ½áõÙ »ë ãëáõ½í»É ×³Ñ×áõïÝ»ñÁ ³ÝÑáõÝÇ ¬
äÇïÇ ³ßË³ñÑÁ ëÇñ»ë áõ ³ßË³ñÑáí ÑÇ³Ý³ë£
²ÛÝå»°ë ³ñ³« áñ ÏÛ³ÝùáõÙ á°ã ÙÇ ·³Ý·³ï ãÇÙ³Ý³ë«
ÊÙÇ°ñ Ã³ËÇÍÁ Ñá·áõ« áñå»ë Ññ×í³Ýù áõ ·ÇÝÇ©
àñù³Ý ³ßË³ñÑÁ ëÇñ»ë áõ ³ßË³ñÑáí ÑÇ³Ý³ë ¬
²ÛÝù³Ý ³ßË³ñÑÁ ³Ýáõß áõ ó³ÝÏ³ÉÇ ÏÉÇÝÇ©©©©

1921

ՆՐԲԱԿԻՐԹ Լ.-ԻՆ

Ò»ñ Ñá·ÇÝ ¬ Ýáõñµ« ûëÉ³Û³Í«
Ò»ñ ëÇñïÁ ¬ ·áõñ·áõñ³Í ßÝÇÏ£
ÆëÏ »ë ëáíáñ»É »Ù« ·Çï»±ù«
àñ Ñá·Çë ÷áÕáóáõÙ ùÝÇ£

Ò»ñ Ñá·ÇÝ Ýáõñµ« ûëÉ³Û³Í«
Ü»ñ»ó»ù©©©© µ³Ûó Ï³ñáÕ ¿ Ý³
Ð»ï»õÇ áïù»ñÇÝ Ýëï³Í ¬
ØÇÝã»õ ÉáõÛë Ï³ñáïÇó áéÝ³É£

Î³ñá±Õ ¿ ³ñ¹Ûáù ÷áÕáóáõÙ«
àõñ ³Ý·³Ù ³ñ·»ÉíáõÙ ¿ Í»Íí»É«
²é³çÇÝ Ñ³Ý¹Çå³Í ß³Ý Ñ»ï
ØÇ³Ý³É« ³ÛëÇÝùÝ ¬ Ïóí»É£

²Ë« ûñÇá°ñ¹« Ý»ñ»ó»°ù£ ¸»« »ë
àñù³Ý ¿É µ³Ý³ëï»ÕÍ ÉÇÝ»Ù«
´³Ûó Ó»½ å»ë µ³ñ»ÏÇñÃ« Ó»½ å»ë©©©©
ÆÙ ÑáõÛ½»ñÁ ½ëå»É ã·Çï»Ù£

ºë ³é³Ýó ù³ßí»Éáõ« ·Çï»±ù«
ì³ÕÁ« »ñµ ·³ñáõÝ µ³óíÇ«
ÎÃáÕÝ»Ù« áñ Ñá·Çë ßñçÇÏ
²Ù»ÝùÇ Ñ»ï ÙÇ³Ý³ ¬ ÏóíÇ£

Â»Ïáõ½ »ë ·Çï»Ù« áñ Ý³
ºñµ Ñ»ïá Ñ³·»ó³Í »ñ·» ¬
ÆÙ Ñá·áõ ÉÝ¹»ñùÇ íñ³
Îµ³óí»Ý Ï³åá¯õÛï í»ñù»ñ£

´³Ûó ¿ÉÇ« Ù³ÛÃ»ñÇ íñ³
öÝïñ»Éáí ÷ßñ³ÝùÝ»ñ Ñ³óÇ ¬
Îí³ïÝ»Ù ÇÙ Ñá·ÇÝ ßé³ÛÉ«
Îï³Ù ßÝ»ñÇÝ ÷áÕáóÇ£

äáéÝÇÏÝ»ñÁ ÇÝÓ ùáõÛñ Ï¹³éÝ³Ý«
ÞÝ»ñÁ ¬ »Õµ³ÛñÝ»ñ ³Ý·ÇÝ« ¬
´³Ûó ³÷ëá¯ë áñ ûï³ñ ÏÙÝ³
Ò»ñ Ù³ùáõñ« ûëÉ³Û³Í Ñá·ÇÝ©©©©

1921

ԿԱՏՈՒՆԵՐՆ ՈՒ ԵՍ

ÆÝÓ ³ë³óÇÝ« áñ »ë Ç½áõñ »Ù ³åñáõÙ«
àñ »ë Ç½áõñ íÇñ³íáñáõÙ »Ù ÇÙ Ë»Õ×
àõ Ë³Ûï³é³Ï ·áÛáõÃÛ³Ùµ
ì»ÑáõÃÛáõÝÁ ³ßË³ñÑÇ©©©©©

ÆÝÓ ³ë³óÇÝ« áñ »ë Ç½áõñ »Ù ³åñáõÙ©©©©©
ºí á±í ³ë³ó© ÙÇ Ï³ïáõ«
àñ ·³ñÝ³Ý ¹»Ù« ëÇñ³Ï³ñáï ÙÉ³í»Éáí«
ºñ³½áõÙ ¿ñ ï³¯ù ··í³ÝùÝ»ñ áõ ËÝ¹áõÙ£

Ü³ Ýëï»É ¿ñ ÏïáõñÇÝ«
àõñ Çñ Ùñë³Í ÏáÕ»ñÝ ÑáÕÇÝ ùë»Éáí«
ØÉ³í»Éáí ³ÕÇáÕáñÙ«
Î³ÝãáõÙ ¿ñ áñÓ Ï³ïáõÝ»ñÇ« áñ ³í³¯Õ«
âÏ³ÛÇÝ©©©©

¶³ñÝ³Ý ³ñ»õÝ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ
¶ó»É ¿ñ å³Õ ÙÇ ×³é³·³ÛÃ ÏáÕ»ñÇÝ«
àõ ³ñ»õÇ ï³Ï ·³ñÝ³Ý
î³ù³ÝáõÙ ¿ñ Ï³ñáïÁ á¯ñµ ÏáÕ»ñÇ©©©

àõ Ï³ïí³ÛÇÝ ³ãù»ñáõÙ«
²ñ¹»Ý Ù³ñáÕ ×³é³·³ÛÃÇ ÝÙ³Ý Ë»Õ×«
ÐáõñÑáõñáõÙ ¿ñ í»ñçÇÝ ï³·Ý³åÁ ëÇñá«
àñ ¹»é ÙËáõÙ ¿ñ ó³Ù³ù³Í ëñïÇ Ù»ç£

ºñÏ³¯ñ« »ñÏ³¯ñ ÙÉ³íáõÙ ¿ñ Ñáõë³Ñ³ï£
ºí áñå»ë ë»õ ¹³éÝáõÃÛáõÝ ¬
²Û¹ ³Õ»Ë³ñß ÙÉ³íÛáõÝÁ ÇñÇÏí³
ÐáëáõÙ ¿ñ í³ñ ÏïáõñÇó«
àñå»ë Ã³ËÇÍ« áñå»ë ÃáõÛÝ©©©©

Ü³ÛáõÙ ¿Ç »ë »ñÏ³¯ñ£
Èá¯õé ¿ñ ³ÛÝå»ë£ àõ ÙÇ³ÛÝ çáõñÝ ¿ñ Ï³ÃáõÙ« ¬
ºñµ ¹ÇÙ³óÇ ÏïáõñÇó«
¶³Õï³·áÕÇ Ùáï»Ý³Éáí ¬
ò³ïÏ»ó Ñ³ÝÏ³ñÍ ÙÇ Ï³ïáõ£

¸»é ã¿ñ ï»ë»É£ ´³Ûó Ñ³ÝÏ³ñÍ
Ü³ ÝÏ³ï»ó ¬ áõ ÙÉ³íÛáõÝÁ ËÕ×áõÏ
öáËí»ó ÙÇ ëáõñ« ³ñÝ³÷ñ÷áõñ ËÝ¹áõÃÛ³Ý£
ºí Çñ³ñáõ Ùáï»ó³Í«
²ñ¹»Ý Ù³ñáÕ ÉáõÛë»ñÇ ï³Ï ³ñ»õÇ«
Üñ³Ýù Çñ³ñ ÙÇ³ó³Ý«
âÇÙ³Ý³Éáí« áñ Ý³ÛáõÙ ¿ ÙÇ ã³ñ ³ãù ¬
Ü»ñù»õÇó©©©©©

Ð»ïá©©© Ü»ñÇ°ñ ÇÝÓ« »ñÏÇ°Ýù«
àñ Ñ³ÉÑÉáóÁ ·³ñÝ³Ý
àõ ï»ë³ñ³ÝÁ Ñ»Ã³Ýáë ³Û¹ ëÇñá
Ø»çë ß³ñÅ»ó ã³ñ ÙÇ ÏÇñù©©©
ºí »ë Ñ³ÝÏ³ñÍ«
Æ°Ýùë ¿É ¹»é É³í ãÑ³ëÏ³ó³Í« Ã» ÇÝãáõ«
ì»ñóñ»óÇ ÙÇ µáõé ÓÛáõÝ
àõ Ë÷»óÇ Ï³ïáõÝ»ñÇÝ ëÇñ³ñÍ³ñÍ©©©©

ºí ³°Û¹ å³ÑáõÝ ÙÇ³ÛÝ »ë
ÜÏ³ï»óÇ« áñ »Ã»
ºë å³ï³ÑÙ³Ùµ ³Û¹ ã³ñ ù³ÛÉÁ ã³Ý»Ç ¬
êÇñáí ï³ñí³Í Ï³ïáõÝ»ñÁ ÏïáõñÇó
äÇïÇ ·»ïÇÝ ÁÝÏÝ»ÇÝ©©©©

ê³Ï³ÛÝ ÇÙ Ã³ó ÓÛáõÝ³·Ý¹Çó ³ñÃÝ³ó³Í«
êáõñ ½³Ûñ³ó³Í« áñ ãÃáÕÇÝ áñ Ë³Õ³Ý ¬
Üñ³Ýù ³Ñ»Õ ÙÉ³í»óÇÝ ¹»åÇ ó³Í ¬
àõ ÷³Ë³Ý©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

à¯í »ñÏÇÝù«
Ü»ñÇ°ñ« áñ »ë áãÝãÇ ã»¯Ù å»ïù »Ï»É«
àñ ÏÛ³Ýùë áÕç »ñ· ¿ »Õ»É áõ ù³ÙÇ©©©©
´³Ûó ÙÇ ³Ý·³Ù« ÙÇ³ÛÝ ÙÇ« ¬
ºñµ ·³ñáõÝ ¿ñ« Ñ³ÉÑÉáó ¬
ºë ÷ñÏ»É »Ù ¬ Ã»Ïáõ½ Ï³ÙùÇë Ñ³Ï³é³Ï ¬
ºñÏáõ Ï³ïíÇ©©©© ÏïáõñÇó í³Ûñ ÁÝÏÝ»Éáõó©©©©©

1922

ԱՄԱՌ

²ñ¹»Ý ³Ù³é ¿ ßá·« ç»ñÙÇÝ«
²ñ¹»Ý Ñ³ë»É ¿ µ»ñùÁ µáñµ«
Ì³ÕÏ»É ¿ í³é å³ñï»½Á ÇÙ© ¬
ÆÝãá±õ »Ù »ë ³Ýû· áõ áñµ£

îí»É ¿ ÇÝÓ ³ñ»õÝ ³Ùé³Ý
ÆÝã áñ ÙÇ³ÛÝ Ï³ñáÕ ¿ñ ï³É©
ê»ñÙ»ñÝ Ñ³ë³Ý áõ ãÏáñ³Ý© ¬
ÆÝãá±õ »ë ã»¯Ù Ï³ñáÕ ËÝ¹³É©©©

²Ù³éÁ ÇÝÓ µ»ñù ¿ µ»ñ»É«
îáõÝë ÉóíÇ åÇïÇ µ»ñùáí© ¬
´³Ûó ëÇñïë ÙáõÃ áõ ½áõñÏ ¿ ¹»é
ºí ãÇ¯ ÉóíáõÙ ³Ùé³Ý »ñ·áí©©©©©

à±í ·Çï»« ëÇ°ñï« áõÕÇÝ ùá ÙáõÃ
àõ ËáñÑáõñ¹Ý»ñÁ ùá Ë³í³ñ©
¬ êÇ°ñï ÇÙ« ³ÝÑ³ë ÏÛ³ÝùÇ ËáñÑáõñ¹«
êÇ°ñï ÇÙ Ë³í³ñ©©©©

1920

ԿԱՐՄԻՐ ՍՈՆԵՏ

àñå»ë ¹³ßáõÛÝª ûñ»ñÇ ÑÝ³Ù»ÝÇ å³ïÛ³ÝÇó
ºÉÝáõÙ ¿« Ï³ñÍñ áõ µáëáñ« áõ í³éíáõÙ ¿ ³å³·³Ý©
ºí ãÇ ÙïÝÇ Ý³ ÑÝÇ ÷áßáï å³ïÛ³ÝÁ ÝáñÇó«
àõ ãÇ Ã³ÕíÇ ûñ»ñáõÙ« áñ í³éí»óÇÝ áõ ãÏ³Ý£

Æ±Ýã ¿ áõ½áõÙ ¿É ï³ÕïáõÏ ÑÇÙ³ñáõÃÛáõÝÁ Ó»ñ Ë»Õ×
ºí Ó»ñ Ù»éÝáÕ ³ßË³ñÑÇ ïËñáõÃÛáõÝÁ Ñáõë³Ñ³ï©
²ÛÝ« áñ ûñ»ñÝ ³åñ»óÇÝ »õ µ³Ý³ëï»ÕÍÁ »ñ·»ó ¬
âÇ° Ëáñï³ÏíÇ ï³·Ý³åÇó áõ ë³ñë³÷Çó Ó»ñ íÑ³ï£

ÆÙ³ëïáõÝ ¿ ûñ»ñÇ í³Ûñ³· Ý³Ñ³ÝçÁ ÑÇÙ³©
ÆÝãå»ë ÷áßáï å³ïÛ³ÝÇ µÇñï Ñ»é³óáõÙÁ ëñÇó ¬
ºñµ áëáËÇ Ñ³Ý¹Çå³Íª åÇïÇ Ïéí»ë ³Ï³Ù³£ ¬

ºí »ë« åá»ï ÇÙ³ëïáõÝ« ³Ñ³ »ñ·áõÙ »Ù ÝáñÇó©
Ü³Ñ³ÝçáõÙ »Ý ûñ»ñÝ »ï« Ñ»é³ÝáõÙ »Ý áõ ãÏ³Ý ¬
àõ ÃéãáõÙ ¿ »ñ·ëª Ý»ïª ¹»åÇ í³éíáÕ ²å³·³Ý©©©©©

1921

ԱՍՏՂԻԿ

øÝ³ñ ãÏ³ Ó»éùÇë »õ áã ëñÇÝ· ³Ýáõß«
àñ ù»½ »ñ·»Ù« ²ëïÕÇ°Ï« ÏÇÝ ¹áõª Ñ³í»ñÅ µ»ÕáõÝ«
òÝáñù ¹³ñÓ³Í ¹áõ ÏÇÝ« ³ñ¹»Ý Ù»é³Í í³Õáõó«
ø³ñÇ¯ Ïáïñ³Í µ»Ïáñª ³Ý¹³ñÓ Ïáñ³Í ÑáÕáõÙ£

²ëïÕÇ°Ï« Ñ»éáõ ï»ëÇÉ« ÇÝãå»ë ¹³ñ»ñÝ Ñ»éáõ«
à¯í Ã³ñÙáõÃÛáõÝ ·³ñÝ³Ý« ³Ýáõß Ï³ñÏ³ã ³éíÇ« ¬
ÆÝãá±õ ëïí»ñ ¹³ñÓ³ñ« ÇÝãá±õ ¹³ñÓ³ñ áõñáõ«
ºí »±ñµ åÇïÇ ÝáñÇó ÑÙ³ÛùÁ ùá í³éíÇ£

ì³Õá¯õó ³Ýó»É »ë ¹áõ« ²ëïÕÇ°Ï« ÏÛ³ÝùÇó Ù»ñ ÙáõÃ«
ÂáÕ»É »ë ÏÛ³ÝùÁ ³Ûë ÑÇí³Ý¹ ùñáç¹ Ù»ÕÏ«
ÂáÕ»É »ë« áñ »ñ·»Ý Ýñ³Ý »ñ·»ñ ÉáõëÝáï«
ÈáõëÝáï »ñ·»ñ »ñ·»Ý ïËáõñ Ó³ÛÝáí µ»Ïµ»Ï£

Üñ³Ýù ëñÇÝ· áõÝ»Ý« áõÝ»Ý ùÝùáõß ùÝ³ñ«
¶»Õ·»Õ »ñ·áõÙ »Ý ÙáõÃ« ï³ñï³Ù ë»ñ»ñÝ Çñ»Ýó«
êÇñáõÙ »Ý ùá ùñáç Ù³ñÙÇÝÁ å³Õ Ù³ñÙ³ñª
êÇñáí ³ÝÏÇñù áõ Ù»ÕÏ« ëñïáí Ù»é³Í áõ Ë»Õ×£

²ßÝ³Ý ³ÝÉáõÛë« ïËáõñ ûñ»ñÝ ³ÝÉáõÛë« µ»ÏáõÝ«
²ßÝ³Ý ù³ÙÇÝ« ³éáõÝ« ³ßÝ³Ý Ñáí»ñÁ Ã³ó
ÊáëáõÙ »Ý Ù»ÕÙ Ó³ÛÝáí Ýñ³Ýó ÑÇí³Ý¹ Ñá·áõÝ
êÇñá Ù³ëÇÝª í³Õá¯õó ³ñ¹»Ý óÝáñù ¹³ñÓ³Í£

Üñ³Ýù ëñÇÝ· áõÝ»Ý« áõÝ»Ý ùÝùáõß ùÝ³ñ«
¶Çï»Ý »ñ·»É ³ßÝ³Ý ÑáíÇ ÝÙ³Ý ³Ýáõß«
ºñ·áõÙ »Ý ùá ùñáç Ù³ñÙÇÝÁª å³Õ Ù³ñÙ³ñ«
ºñ·áõÙ »Ý ë»ñ« ³ßáõÝ« ³ßÝ³Ý óÝáñù áõ Ñáõß£

ºí ã»Ý ëÇñáõÙ Ýñ³Ýù ¿É ùá Ù³ñÙÇÝÁ ï³ù«
êÇñá ËÝ¹áõÙ ãÏ³ Ýñ³Ýó Ñ³Ù³ñ ÑÇÙ³« ¬
êÇñáõÙ »Ý ë»ñÝ Çñ»Ýó« óÝáñùÁ çÇÝç« Ñëï³Ï«
àñ ï³¯ åÇïÇ Çñ»Ýó ³Ýëáõï ··í³Ýù áõ Ù³Ñ£

àõ ëïí»ñÝ»ñ ¹³ñÓ³Íª Ýñ³Ýù ßñçáõÙ »Ý Éáõé
äáõñ³ÏÝ»ñáõÙ ËáÝ³í« µáõÉí³ñÝ»ñáõÙ ³ÝÙ³ñ¹£
ºí ãÇ í³éíÇ Ýñ³Ýó ÏÛ³ÝùáõÙ ¿É á°ã ÙÇ Ñáõñ«
ºí ãÇ ÉóíÇ Ë³Ý¹áí Ýñ³Ýó Ñá·ÇÝ íÑ³ï£

²ëïÕÇÏ« ÇÝãá±õ ³Ýó³ñ« ÇÝãá±õ Ýñ³Ýó »ñ·Çó«
ºñ·³Í ùá ÃáõÛÉ« Ýí³Õ« ÑÇí³Ý¹ ùñáç Ù³ëÇÝ ¬
ÂáÕÇñ ¹áõ ÏÛ³ÝùÁ Ù»ñ »õ áñµ ÃáÕÇñ ¹áõ ÇÝÓ«
ºí ÏÛ³ÝùÁ ëáõï ¹³ñÓ³íª ·Çß»ñ« óÝáñù« ÉáõëÇÝ£

ºë Ç±Ýã ³Ý»Ù ÑÇÙ³© Ýñ³Ýù »ñ·»ñ áõÝ»Ý«
Üñ³Ýù ·Çï»Ý ³åñ»Éª ÉáõëÝÇ ÉáõÛëÇÝ ·»ñÇ« ¬
´³Ûó ã»¯Ù Ï³ñáÕ Ñá »ë ëÇñ»É ûñ»ñÁ Ã»Ý ¬
àõ½áõÙ »Ù »ë ··í³Ýù« ·³É³ñù áõ Ë³Õ ÑñÇ£

àõ½áõÙ »Ù »ë ÑÇÙ³ ùá ß»Ï Ù³½»ñÁ µáó«
Î³ñÙÇñ ßñÃ»ñÁ ùá« ÏáÝù»ñÁ ùá Ñ³ëáõÝ«
àõ½áõÙ »Ù ÏÇñùÁ ùáª Ïñ³Ï ¹³ñÓ³Í ÏÝáç«
î³ñ÷³ÝùÁ ùá µ»ÕáõÝ« áñ ãÇ° »ñµ»ù Ï³ëáõÙ£

àõ½áõÙ »Ù ùá µñáÝ½» ³ÝÑ³ÕÃ Ã»õ»ñÁ ÓÇ·«
àõ ÏáõñÍùÁ ùá Ññ»« ³ñ·³Ý¹Á ùá ·³ñáõÝ«
àõ½áõÙ »Ù ç»ñÙ ÏñùÇ¹ »é»ñÁ ßá·« ÑñÓÇ·«
²ÝÑá¯õÝ ³ëïÕ»ñ ë÷éáÕ »ñÏñÇ ³ÝÍ³Ûñ Ñ»éáõÝ£

²ÝóÝáõÙ »Ù »ë ³Ñ³ ÷áÕáóÝ»ñáí ù³ñ»«
ÐëÏ³ ß»Ýù»ñÁ ÇÝÓ Ý³ÛáõÙ »Ý ËÇëï« ËáÅáé« ¬
²åñ»É »Ù »ë ³Ûëï»Õ Ñ³ñÛá¯õñ« Ñ³½³¯ñ ï³ñÇ«
´³Ûó Ýá¯ñ »Ù »ë ÝáñÇóª ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ ³Ûë Ýáñ£

²ÝóÝáõÙ »Ù »ë ³Ñ³ ù³Õ³ùÝ»ñáí »ñÏ³Ãª
Þáõñçëª Ù³ñ¹ÇÏ ³Ýí»ñç« ÏñùÇ ·³É³ñù áõ í»×« ¬
ì³é»¯É »Ù »ë Ñ½áñ »ñ·»ñ ÏÛ³ÝùáõÙ íÑ³ï
àõ« Ë»¯ÝÃ« ÷ßñ»É Ïáõ½»Ù í»ñçÇÝ å³ïñ³ÝùÝ Çñ»Ýó£

øÝ³ñ ãÏ³ Ó»éùÇë »õ áã ëñÇÝ· ³Ýáõß ¬
â»°Ù ¿É áõ½áõÙ Ýñ³Ýó »ñ·»ñÁ Ù»ÕÙ« Ñáõ½Çã« ¬
Þ»÷á¯ñÝ »Ù »ë ÏÛ³ÝùÇª Ñ³Ù³Ï Ïáñáí áõ áõÅ«
Þ»÷á¯ñ »Ù »ë ³Ñ»Õª ÙÇ Ýá¯ñ ÏÛ³ÝùÇ »ñ·Çã£

àõ ßáõñçÁ ÇÙ ³ñ¹»Ý ûñ»ñÁª Ïáõé« åáÕå³ïª
²Ñ»Õ ß³ãáõÙ »Ýª Ýáñ »ñ·áí ³éáõÛ· áõ ÅÇñ«
Î³ÝãáõÙ »Ý ÇÝÓ Ýñ³Ýù« áñ »ë Ëáëùáí »ñÏ³Ã
ì³é»¯Ù Ýñ³Ýó Ñá·áõÙ »ñ·»ñ Ï³ñÙÇñ áõ ÑÇñ£

ºí ÇÙ Ñá·ÇÝ ÑÇÙ³ Ýñ³Ýó »ñ·Çó ³Û¹ Ïáõé
Èóí»É ¿ µáñµ Ññáí« Ï³Ûï³é ëÇñáí ÙÇ Ýáñ©
ºë ë»¯ñ Ïáõ½»Ù ÑÇÙ³« ÏÝáç ··í³Ýù áõ Ñáõñ«
´»Õá¯õÝ Ù³ñÙÇÝ Ïáõ½»Ùª ÏñùÇ¯ë ÝÙ³Ý Ñ½á¯ñ£

²ñÇ¯« ²ëïÕÇ°Ï« ÑÇÙ³« áñå»ë ·³ÉÇù ÏÛ³ÝùÇ
²ÝÑáõÝ« µ»ÕáõÝ Ë³í³ñª ³ëïÕÇ¯ Ñ³Ù³ñ ÇÙ í³é©
ºÕÇ°ñ« áñå»ë åÕÇÝÓ« »ñÏ³Ã »ÕÇñ Ñ³ÝùÇ«
ÞÇÝáÕ Ï³ÙùÇë Ñ³Ù³ñ »ÕÇñ Ï³ñÙÇ°ñ Ù³ñÙ³ñ£

²ñÇ¯« áñå»ë ³ÝÙ³ñ Ïñùáí Éóí³Í ·³ñáõÝ«
àõ Ïá¯õÛë »ÕÇñª ·³ñÝ³Ý ¹³ßïÇ ÝÙ³Ý Ëáå³Ý«
¶³ñÝ³Ý Ë³Ý¹Ç ÝÙ³Ý »ÕÇñ µáñµáù« »éáõÝ«
àñ »ë« Ï³Ûï³é« í³é»Ù ùá Ù»ç ÇÙ Ýá¯ñ ×³Ù÷³Ý£

²ñÇ¯ ÑÇÙ³« Í³ÕÏáõÝ« ËÝ¹áõÝ« áñå»ë ³Ù³é«
ºñ·á¯í« å³ñá¯í ³ñÇ áõ ó³ÝÏáõÃÛ³Ùµ áñáß«
ºÕÇ°ñ« ²ëïÕÇ°Ï« ïáÏáõÝ« Ï³ÙùÇ å»ë ÇÙ Ñ³Ù³é«
à¯í ÏÇ°Ý« »ÕÇ°ñ ÑÇÙ³« áñå»ë Ï³ñÙÇñ ¹ñáß£

ÆÝãå»ë ûñ»ñÁ ³Ûëª ·³ÉÇùÝ»ñáí µ»ÕáõÝ ¬
²ÛÝå»ë ³ñ·³Ý¹Á ùá ³ÝÑá¯õÝ ÉÇÝÇ ÃáÕ ïáÃ©
²ëïÕÇ¯Ï« ·³ÉÇ¯ù ¹³ñÓÇñ« ¹³ñÓÇñ ï³ñ»ñù ½»ÕáõÝ«
²ÛÉ»õë Ù³¯Ûñ ¹³ñÓÇñª ·³ÉÇù ÏÛ³ÝùÇ ËáñÑáõñ¹£

¶³ÉÇ¯ë ¿ ÏÛ³ÝùÁ Ýáñ ¬ áõ ÇÙ Ó³ÛÝÇó ß»÷áñ«
øá ¹³ÉÏ³¹»Ù ùñáç óÝáñùÁ Íá¯õË ¹³ñÓ³í©
Üñ³ ÑÙ³ÛùÁ Ù»ÕÏ óÝ¹»¯ó »ñ·Çó ÇÙ Ýáñ« ¬
êñÇÝ· ãÏ³ ³ñ¹»Ý« ¹áÕ¹áç ùÝ³ñ áõ ó³í£

Î³Ý·Ý»¯É »Ù »ë« Ñ½áñ« ·³ÉÇù ÏÛ³ÝùÇ ³é³ç«
àõ ÏÇñùÁ ÇÙ ³Ýë³ÝÓ Ñáñ¹» åÇïÇ ÑÇÙ³©
²ëïÕÇ°Ï« ÇçÇ¯ñ ÝáñÇó« áñ ÇÙ Ññáí í³é³Íª
²ñÛáõÝ¹ ³ñ»¯õ ÍÝÇ ·³ÉÇù ÏÛ³ÝùÇ Ñ³Ù³ñ£

²ñÇ°« ²ëïÕÇ°Ï« áõ ³¯é å³ÛÍ³é Ñ³í»ñÅÁ ÇÙ«
ºí ÙÇë¹ ÃáÕ Í³ÕÏÇ« ÇÝãå»ë ÇÙ Ï³ÙùÁ ÓÇ·« ¬
æ³ñ¹»¯É »Ù »ë ³ñ¹»Ý Ýñ³Ýó ùÝ³ñÁ ÑÇÝ«
Þ»÷áñ-Ù³ñÙÇÝÝ ¿ ÇÙ Ï³ÝãáõÙ Ë³Ý¹áí ÑñÓÇ·©©©©

1920

ԷՊԻՔԱԿԱՆ ՊՈԵՄՆԵՐ

ԿԱՊՈՒՏԱՉՅԱ ՀԱՅՐԵՆԻՔ

¥Ð³ïí³ÍÝ»ñ ³Ý³í³ñï åá»ÙÇó¤

ºë ëÇñáõÙ »Ù Ýëï»É ³Ù»Ý ÇñÇÏáõÝ«
ä³ïáõÑ³ÝÇë ³é³ç »ñÏ³¯ñ áõ »ñÏ³¯ñ©
Ü³Û»É å³ÑíáÕ ×³Ù÷³Ý»ñÇÝ ³Ý³ÝáõÝ
àõ »ñ³½»É ËÝ¹áõÃÛáõÝÝ»ñ ³ñ»õ³é£
Ü³Û»É Ï³Ý³ã ÑáíÇïÝ»ñÇÝª ³ñ»õÇ
ÆñÇÏÝ³ÛÇÝ »ñ³Ý·Ý»ñáí ßÕ³ñß³Í«
ÊÙ»É Éáõë» »ñ³Ý·Ý»ñÁ í»ñ»õÇª
ºñç³ÝÏ³ó³Í áõ Ñ³ñµ³Í£
²Ï³Ýç ¹Ý»É óáñ»ÝÝ»ñÇ ßßáõÏÇÝ«
ºí ëå³ë»É« áñ ßßáõÏÝ»ñÁ µáõñ»Ý
àõ »ñ· ¹³éÝ³ »ñÏÝ³ëÉ³ó ÇÙ Ñá·ÇÝ
àõ »ñ³½Ý»ñÁ Ù»ÕÙáñ»Ý ûñáñ»Ý£
ºë ëÇñáõÙ »Ù Ýëï»É Ù»Ý³Ï áõ ³ÝÓ³ÛÝ«
²ãù»ñë Ñ³é»É ÑáõñÑñ³ïáÕ »ñ³½ÇÝ«
Èë»É Ó³ÛÝ»ñ« áñ ½Ý·³óÇÝ áõ ³Ýó³Ý
ºñ³Ý·Ý»ñÇ å»ë ÇñÇÏí³ »ñ³½Ç£
²åñ»Éª Ñ³ñµ³Í »ñ³½Ý»ñáí ÇñÇÏí³«
êáõ½í»É ³Ýï»ëª ³ÕµÛáõñÝ»ñÇ Ï³ñÏ³ãáõÙ« ¬
Ð³ñµ»¯É« Ñ³ñµ»¯É áõ Ùáé³Ý³É ³éûñÛ³Ý
ºí Ñ³í³ï³É« áñ Ñ»éíÇó µ³ËïÝ ¿ Ï³ÝãáõÙ©©©©

Î³ Ñá·»Ï³Ý ³ÝÑáõÝáõÃÛ³Ý ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý«
ºñµ ³Ù»Ý ÇÝã ëáõñµ ¿ ÃíáõÙ áõ ³ÝµÇÍ«
ºñµ »ñ³½ ¿ ¹³éÝáõÙ ï³ÕïáõÏ ³éûñÛ³Ý
àõ ¹³éÝáõÙ »Ý áõÕ»õáñÝ»ñÁ ×³Ù÷Çó£
¸áõéë µ³ó ¿« ¹áõéë µ³ó ¿ Ó»½ Ñ³Ù³ñ
ú¯« Ñ»é³íáñ µ³ñ»Ï³ÙÝ»ñ áõ ùáõÛñ»ñ©
êÇñïë í³é»É ¿ Ïñ³ÏÝ»ñÁ ³ÝÙ³ñª
ÐÇÝ »ñ³½Ý»ñÝ áõ Ï³ñáïÝ»ñÁ Ññ»£
êÇñïë í³Õá¯õó Ó»ñ ·³ÉáõÝ ¿ñ ëå³ëáõÙ«
Ð³í³ïáõÙ ¿ñ Ï³ñáï³Ï»½« áñ Ï·³ù«
àõ ÏÉÇÝÇ Ñ³Ý¹ÇåáõÙÇ »ñ³½áõÙ
ø³Õóñ ÅåÇï áõ ËÝ¹áõÃÛáõÝ áõ Ïñ³Ï£
²¯Ë« »ë ·Çï»Ù« áñ ¹áõù Ï·³ù ËÝ¹³·ÇÝ«
Èá¯õÛë Ïí³é»ù Ù³é³ËáõÕáõÙ áõ ÙáõÅáõÙ ¬
àõ ÙÇ ³ÝÙ³ñ Ï³ñáï³Ýùáí ÏñÏÝ³ÏÇ
Ö³Ù÷³ ÏÁÝÏÝ»Ýù ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ÙßáõßáõÙ©©©

III

ú¯« Ñ»é³íá¯ñ« Ï³åáõï³ãÛ³¯ ëÇñáõÑÇë© ¬
ÐáíÇïÇ Ù»ç ÷ñ÷ñáõÝ ·»ïÝ ¿ñ ÑáëáõÙ
ºí ³Ý¹³¹ñáõÙ å³ïÙáõÙ ¿ñ ÇÝÓ« áñ áõÝÇë
¸áõ ··í³ÝùÝ»ñ áõ ·ñÏ³ÝùÝ»ñ ë»ñ³ëáõÝ£
²ÛÝï»Õ« Ï³Ý³ã áõ Í³ÕÏ³ß³ï ·»ï³÷ÇÝ
îÝ³Ïë ³ÛÝù³¯Ý Ñá·»Ãáí ¿ñ áõ ³Ý¹áññ©
ÈëáõÙ ¿Ç ³ÉÇùÝ»ñÇ »ñ·Á ÑÇÝ«
àñ ÇÝÓ ÃíáõÙ ¿ñ Ù³Ûñ³Ï³Ý ÙÇ ûñáñ£
²ÉÇùÝ»ñÇ Ñ³½³ñ³Ó³ÛÝ »ñ·Ç Ù»ç
ºë ·Çï»Ç ·áõß³Ï»É ùá ³å³·³Ý«
ÈëáõÙ ¿Ç Ï³ñáï»ñ·»ñ¹ ³Ýí»ñç«
ÈëáõÙ ¿Ç ËáëïáõÙÝ»ñ¹ª »ë Ï·³°Ù£
àõéÇÝ« µ³ñ¹ÇÝ áõ ÃÃ»ÝÇÝ ·»ï³÷ÝÛ³
ÈëáõÙ ¿ÇÝ ÇÝÓ Ñ»ï »ñ·»ñÁ çñÇ
àõ ëÇñï ßáÛáÕ ßßáõÏÝ»ñáí ¹ÛáõÃ³Ï³Ý
Â³ËÍáõÙ ¿ÇÝ Ù»ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç ûñ»ñÇ£
²¯Ë« ÇÙ ·»ï³ÏÝ áõ ÇÙ ³Û·ÇÝ Ñ³Ûñ³Ï³Ý«
¶»ï»½»ñùÇÝª ÇÙ »ñ³½Á ïËñ³Ù³Í©
º±ñµ« »±ñµ ¿ñ« áñ ³ë³óÇñª »ë Ï·³Ù ¬
àõ ËáëïáõÙÇ¹ ëÇñïë ËÝ¹³ó ³Ï³Ù³©©©©

ú¯« Ñ»é³íá¯ñ« Ï³åáõï³ãÛ³¯ ëÇñáõÑÇë©©©©
ÐáíÇïÇ Ù»ç ÷ñ÷ñáõÝ ·»ïÝ ¿ñ ÑáëáõÙ
àõ ÷ë÷ëáõÙ ¿ñ »ñ³½Ý»ñ ³ÝÑáõÝÇ«
¶áñß ûñ»ñÇ ÙÇ³ÝÙ³Ý »ñ³½áõÙ£
ºÉÝáõÙ ¿ñ Ù³Ûñë ïÝ³ÏÇó ÑÝ³ÙÛ³«
Ì»ñ ù³ÛÉ»ñáí ·ÝáõÙ ¿ñ ³÷Á çñÇ
àõ ÃÃ»ÝÇÝ Ù»ÕÙ ûñáñáõÙ ¿ñ Ýñ³
Â³ËÇÍÁ ÑÇÝ« ³ÝÑñ³åáõÛñ ûñ»ñÇ©©©©
ºë ãÁ·Çï»Ù« »ë ãÁ·Çï»Ù ÑÇÙ³ ¿Éª
²ÕçÇ±Ï »ë ¹áõ« Ã» ³ÛÝ ïÝ³ÏÝ áõ ³Û·ÇÝ«
àõñ Ñáë»óÇÝ ÇÙ »ñ³½Ý»ñÁ ç³Ñ»É
àõ í³ÛñÏÛ³ÝÝ»ñÁ ³Ýë÷á÷ å³ïñ³ÝùÇ£
´³Ûó »ë ·Çï»Ù« áñ ëÇñ»óÇ ù»½ ÙÇ ûñ«
ºñµ Ñ³ëÏ³ó³« áñ ³ßË³ñÑáõÙ ¹áõ ãÏ³ë«
´³Ûó »ñ³½Ç áõÕÇÝ»ñáí Ñ»é³íáñ«
¸áõ ÙÇ ·Çß»ñ åÇïÇ ÇçÝ»¯ë« åÇïÇ ·³ë£
Ð³í³ï³óÇ« áñ Ïï»ëÝ»Ù ù»½ ÙÇ ûñ«
àõ ÏÉÇÝ»ë ¹áõ ÇÙ ³ÝµÇÍ Ñ³ñëÝ³óáõÝª
²ñ»õÝ»ñÇ ÝÙ³Ý å³ÛÍ³é« Éáõë³íáñ«
Ö³×³ÝãÝ»ñÇ ÝÙ³Ý ì³Ñ³·Ý ²ëïÁÍáõ£
²Ý»ñ»õá°õÛÃ« Ï³åáõï³ãÛ³° ëÇñáõÑÇë« ¬
¶Çß»ñÝ»ñÇ ïËñáõÃÛ³Ý Ù»ç ÉáõëÝÏ³«
êÇñïë ï³Éáí ßßáõÏÝ»ñÇÝ ³ÝÑáõÝÇ«
ºë Ù»Ý - Ù»Ý³Ï ÉáõÛë ×³Ù÷³Ý»ñ¹ ÁÝÏ³©©©©

àñáÝáõÙÇë ×³Ý³å³ñÑÇÝ ³ÝÍ³ÝáÃ
âÑá·Ý»óÇ« ãÑá·Ý»óÇ »ë »ñµ»ù£
²ÛñáõÙ ¿ñ ÇÙ ëÇñïÁ Ñ»éáõ ÙÇ Ï³ñáï«
Î³ÝãáõÙ ¿ñ ÉáõÛë Ñ»éáõÝ»ñ¹ ³Ý»½»ñù£
¶Ýá¯õÙ ¿Ç ·Çß»ñ³ÛÇÝ ÇÙ ×³Ù÷áí
ºë ÙÇ³ÛÝ³Ï áõ ïñïáõÙ£
ØÇ³ÛÝ Ï³ñáïë ¿ñ Ñ»ùÇ³ÃáõÙ Ñá·»Ãáí
ºñ³½³ÝùÝ»ñ ³Ýå³ïáõÙ£
àõ ÉáõëÝÏ³ áõÕÇÝ»ñáõÙ ³Ý³ÝáõÝ ¬
Î³ñáï³Ï»½« ëÇñ³Ï»½«
²Ýµ³é ëÇñáí áõ Ï³ñáïáí ÙÇ ³ÝÑáõÝ ¬
ø»½ ëå³ëáõÙ ¿Ç »ë£

àõ Éáõé ¿ñ ³ÛÝå»ë£ Ð»éáõ - Ñ»é»õáõÙ
ØÇ Ñ³½³ñ³ÙÛ³ í³Ýù ¿ñ »ñ»õáõÙ£
ö³ÛÉáõÙ ¿ñ áëÏÇÝ ÑÝ³ÙÛ³ Ë³ãÇ ¬
ºí »ë Ï³Ý· ³é³ Ýñ³ ³é³çÇÝ£
Ö³Ù÷³Ýª áÉáñáõÝª ¹»é ÇçÝáõÙ ¿ñ í³ñ«
¸»åÇ ¹³ßï»ñÇ ·ÇñÏÁ« áõñ ãÏ³ñ
Ø³ñ¹Ï³ÛÇÝ ³ÕÙáõÏ áõ »ñ· áõ ß³é³ã« ¬
ºñ³½ ¿ñ Ï³ñÍ»ëª ³Ý³å³ï ¹³é³Í£
àõ Éáõé ¿ñ ³ÛÝå»ë£ ì³ÛñÏÛ³ÝÝ ¿ñ ÑáëáõÙ£
àõ ÑÇÝ ÉéáõÃÛ³Ý É³µÇñÇÝÃáëáõÙ
êå³ëáõÙ ¿ÇÝ ¹³ßï« ÑáíÇï áõ ù³ñ ¬
Î³ñÍ»ë Ã» Ù»ÏÁ ³ÛóÇ åÇïÇ ·³ñ£

VII

©©©©©ºí ÙÇ ûñ »ë ³ÛÝ ÑÇÝ í³ÝùÁ Ùï³£
ÞáõñçÁ Ï³ÕÝÇÝ»ñ Ñ³ÕÃ µ³½Ù»É ¿ÇÝ£
ºñ·áõÙ ¿ñ ³Ýáõß ½³Ý·Á ÑÝ³ÙÛ³
àõ Ã³ËÍáõÙ ¿ÇÝ ·áñß ù³ñ»ñÁ ÑÇÝ£
ºí ³ÛÝ ÑÇÝ í³ÝùÇ Ï³Ù³ñÝ»ñÇ ï³Ï«
àõñ ÙÇ ³ÝÇÙ³ó« ³ÝÇÙ³Ý³ÉÇ
¶áÛáõÃÛ³Ý ×³ËñáõÙ Ï³ Éáõñç áõ å³ñ÷³Ïª
ºë ÍáõÝÏ ãáù»óÇ ³ÕáÃùÝ»ñáí ÉÇ£
Â»Ïáõ½ ãí³éí»ó ïáÝ³Ï³Ý µáõÛÉáí
æ³ÑÁ í»ñ»õÇ« ç³ÑÁ Ñ³½³ñ³ã©
Â»Ïáõ½ ãµ³óí»ó í³ñ³·áõÛñÁ Ùáí
ºí áã ÙÇ ÍÝÍÕ³ ³Ýáõß ã½Ý·³ó©
Â»Ïáõ½ áã ÙÇ »ñ· ãÉëí»ó í³ÝùÇ
²ÛÝ Ñ³½³ñ³ÙÛ³ Ï³Ù³ñÝ»ñÇ Ù»ç ¬
´³Ûó Ñá·Çë ½·³ó ÙÇ ÑÇÝ µ»ñÏñ³ÝùÇ«
´³Ëï³íáñáõÃÛ³Ý áõ ëÇñá í³Ûñ¿çù£
àõ ëÇñïë Éóí»ó ³ÝÑáõÝ ÙÇ ËÝ¹áõÙ£
Ð³ëÏ³ó³« áñ Ï³« Ï·³« ÏÉÇÝÇ©©©©
àõ ÅåïáõÙ ¿ñ ÇÝÓ »ñÏÇñÁ ïñïáõÙ«
ºñÏÇñÁ ó³íÇ« ëáõ·Ç« ³ñÛáõÝÇ©©©©

VIII

ì»ñ³¹³ñÓ³ ïáõÝ©©©©©
ì³ÛñÏÛ³ÝÝ ÇÙ³ëïáõÝ« »Ï»É ¿ ³Ñ³£
¶Ý³ó»É »Ý Ù»ñ ÑÝÓíáñÝ»ñÝ ³ñ¹»Ý
àõ ÑëÏáõÙ »Ù »ë ÑÇÝ ß»ÙùÇ íñ³£

¶Ý³ó»É »Ý Ù»ñ ÑÝÓíáñÝ»ñÝ ³ñ¹»Ý£
ºë Ù»Ý³Ï Ýëï³Í ëå³ëáõÙ »Ù Éáõé£
¬ Ö»ñÙ³¯Ï ëÇñáõÑÇë« »ë ·Çï»Ù« ·Çï»Ù«
àñ Ýñ³Ýù ÑÇÙ³ ÑÝÓáõÙ »Ý ïËáõñ©©©

ò³íáõÙ ¿ Ñá·Çë áõ ËáóíáõÙ ¿ Ëáñ©
ì³éíáõÙ ¿ ùá ÑÇÝ Ï³ñáïÝ ÇÙ Ñá·áõÙ£
´³Ûó ÇÝãá±õ ¿ ëÇñïë ³Ûëå»ë µ³Ëï³íáñ
ºí ÇÝãá±õ ¿ ó³íÝ ³Ûëå»ë ³ÙáùáõÙ©©©©

ÐÝÓáõÙ »Ý ÑÇÙ³ ÑÝÓíáñÝ»ñÝ ³ÛÝï»Õ©
¬ Ö»ñÙ³Ï ëÇñáõÑÇ¯« Ï³åáõï³ãÛ³ ùá¯õÛñ©©©
²ñ»õÁ ÑÇÙ³ ³ÛñáõÙ ¿ ³ÛÝï»Õ
Ê»¯Õ× ÑÝÓíáñÝ»ñÇ ÏñÍù»ñÁ Ù³ùáõñ©©©©

ÆëÏ »ë ³Ýë÷á÷ ëå³ëáõÙ »Ù ¹»é
ì»ñ³¹³ñÓÝ»ñÇ µ»ñù³é³ï Å³ÙÇÝ£ ¬
ú¯« Ñ»éáõ ÇÙ ùáõÛñ« »ñÏÇñ ÇÙ ³Ýï»ñ ¬
²ÛÝï»Õ« »ñ»õÇ« ùñùçáõÙ ¿ ù³ÙÇÝ©©©©

ú¯« ÇÙ Ñ»éá¯õ« Ï³åáõï³ãÛ³¯ ëÇñáõÑÇ«
ºñÏÇñ ÇÙ áñµ« ³ñÝ³ù³Ù áõ ³í»ñ³Ï©©©©
úñ»ñáõÙ ³Ûë ï³é³å³ÝùÇ áõ Ù³ÑÇ
ì³é»É ¿ ÇÙ ëÇñïÁ Ñ»éáõ ÙÇ Ïñ³Ï£
úñÁ Ï·³£ àõ Ñ»é³íáñ ¹³ßï»ñÇó
Ø»ñ ÑÝÓíáñÝ»ñÁ« Ñá·Ý³µ»Ï« Ï·³Ý ïáõÝ£
ÎµáÉáñ»Ý ë»Õ³ÝÇ ßáõñçÁ ÝáñÇó
àõ ÏÉÇÝÇ Ñ³½³¯ñ ÍÇÍ³Õ áõ ËÝ¹áõÙ£
àõ ËÝçáõÛùáõÙ« ³Ý»ñ»õáõÛÃ ¹áõ Ï·³ë«
êÇñïë Ï½·³ ùá ÃáíãáõÃÛáõÝÁ ÙáïÇÏ©
ºí ã»ë ÉÇÝÇ ¹áõ ³ñÝ³í³é ÙÇ »ñ³½«
àõ ÏËÝ¹³Ý ùá ½³í³ÏÝ»ñÝ ³ÝáÃÇ©©©©
Îï»ëÝ»Ý ù»½ Ñ³ÝÏ³ñÍ Éáõë»¯ áõ å³ÛÍ³é
àõ ÏÉÇÝ»ë ¹áõ Ñ³ñ³½³ï áõ ³Ýáõß£
ØáõÃÁ Ï³ÝóÝÇ áõ Ù³é³ËáõÕÁ ³ÝÍ³Ûñ
Ðáõß Ï¹³éÝ³« ÑÝ³Ù»ÝÇ ÙÇ ½ñáõÛó©©©©

Î³åáõï³ãÛ³¯ ëÇñáõÑÇë« ³ÙáõëÝ³Ý³Ýù åÇïÇ Ù»Ýù«
²ñ»õÇ ï³Ïª Ñ³Ûñ»ÝÇ ÑáíÇïÝ»ñáõÙ Ï³Ý³ãáõÝ£
àõ ÑÝ³ÙÛ³ ³ßË³ñÑáõÙ Ù»Ýù µ³Ëï³íáñ ÏÉÇÝ»Ýù«
Î³åáõï³ãÛ³¯ ëÇñáõÑÇ°ë« ¹ñ³Ëï³ÛÇ¯Ý ÇÙ ÃéãáõÝ£
ÐáíÇïÝ»ñáõÙ Ñ³Ûñ»ÝÇ« ÑáíÇïÝ»ñáõÙ ëñµ³½³Ý
ÎÉÇÝÇ ÙÇ Ñ³ñë³ÝÇù Ñ³½³ñÝí³· áõ ËÝ¹áõÝ«
ºñ· áõ ÍÇÍ³Õ ÏÉÇÝÇ áõ ³ÕçÇÏÝ»ñÁ Ï·³Ý
àõ Ïå³ñ»Ý ÑÝ³ÙÛ³ å³ñ»ñÁ Ë»¯ÝÃ áõ ×ÏáõÝ£

àõ ·ÇÝÇÝ»ñ ÏÉÇÝ»Ý ³ñÝ³÷ñ÷áõñ áõ Ï³ñÙÇñ«
àñå»ë »ñ³½Ý ³ñÛáõÝÇë« áñå»ë Ñá·áõë ½áÑÁ ÑÇñ£
àõ Í³ÕÇÏÝ»ñ ÏÉÇÝ»Ý µ³½Ù³µáõÛñ áõ µ³½Ù»ñ³Ý·ª
Ð³ñë³ÝÇùÇë ËÝçáõÛùÇÝ ÷ë÷ë³Éáõ »Ý Ýñ³Ýù
²é³ëå»ÉÝ»ñ ³åÁñí³Í áõ ½ñáõÛóÝ»ñ ÑÝ³ÙÛ³
Üñ³Ýó Ù³ëÇÝ« áñ ãÏ³Ý áõ Ùáé³óí»É »Ý ÑÇÙ³£
ºÏ»°ù« »Ï»°ù Ñ³ñë³ÝùÇë ûñÝ ³ÛÝù³Ý »ñ· ÏÉÇÝÇ«
²ÛÝù³Ý ËÝ¹áõÙ áõ ÍÇÍ³Õ« ³ÛÝù³Ý óÝÍ³Ýù ³ñÛáõÝÇ« ¬
ºÏ»°ù« »Ï»°ù« ëñµ³½³Ý ÑáíÇïÝ»ñáõÙ Ñ³Ûñ»ÝÇ
ì³ÕÁ ÙÇ ëáõñµ Ëñ³Ë×³Ýù« ÙÇ Ñ³ñë³ÝÇù ÏÉÇÝÇ£

Î³ñë« 1915« II

ԴԱՆԹԵԱԿԱՆ ԱՌԱՍՊԵԼ

¥ÐÇßáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ å³ï»ñ³½ÙÇ ¹³ßïÇó¤

ØÆÐð²Ü ê²ð¶êÚ²Ü« êîºö²Ü Ô²¼²ðÚ²Ü
»õ ²Þàî ØÆÈÆàÜâÚ²Ü
Ý³Ñ³ï³Ï ÁÝÏ»ñÝ»ñÇë« áñ ÁÝÏ³Ý êáõÉ¹áõ½Ç
¹³ßïáõÙ« 1915 ÃíÇ ¹»Ïï»Ùµ»ñÇ 25-ÇÝ

Ø»Ýù ×³Ù÷³ ÁÝÏ³Ýù ³é³íáï Í»·ÇÝª
Î³åáõÛï »ñÏÝùÇ ËáñáõÃÛ³Ùµ ³ñµ³Í£
Â³ñÙ« Ã»Ã»õ ¿ñ Ù»ñ ×³Ù÷áñ¹Ç Ñá·ÇÝª
àõñ³Ë ¿ÇÝù Ù»Ýù »õ Ù»ñ ëÇñïÁ ¬ µ³ó£
Î³ÝãáõÙ ¿ñ« Ï³ÝãáõÙ ×³Ù÷³Ý ³ÝÙ»ÏÇÝ
àÉáñ³åïáõÛï Ù»ñ ³é³ç ÷éí³Í£

ºí í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù Ý³Û»óÇÝù Ù»Ýù »ï«
àõñ áãÇÝã ãÏ³ñ Ù»½ Ñ³Ù³ñ ¹ÛáõÃÇã©
²ÝóÛ³ÉÁ Ïáñ»É« óÝ¹»É ¿ñ ³ÝÑ»ï«
àñå»ë »ñ³½áõÙ ³ñÓ³Ï³Í ÙÇ ×Çã£
à°ã ÙÇ ïËñáõÃÛáõÝ ã¿ñ ×³ËñáõÙ Ù»½ Ñ»ïª
Î³Ë³ñ¹»É ¿ñ Ù»½ ³é³íáïÁ çÇÝç£

ä³ñ ¿ÇÝù Ë³ÕáõÙ áõ »ñ·»ñ ³ëáõÙ«
¼»Ýù»ñÇ ÷³ÛÉáí Ññ×íáõÙ ¿ÇÝù Ù»Ýù£
Î³ñÍ»ë Ù³ÝÏ³Ï³Ý Ï³åáõÛï »ñ³½áõÙª
²Ù»Ý ÇÝã ³ÛÝå»ë ÅåïáõÙ ¿ñ ³ÝÝ»Ý·£
à°ã Ññ³Å»ßïÇ ³Ýáñáß Ñáõ½áõÙ«
à°ã ¿É Ù»éÝ»Éáõ Ï³ëÏ³Í³Ýù Ï³ñ Ý»Ý·£

²Ýë³ÑÙ³Ý ¹³ßïÝ ¿ñ ÷éí³Í Ù»ñ ³é³ç£
àëÏÇ Ñ³ëÏ»ñáí áÕçáõÝáõÙ ¿ñ Ù»½
²ßË³ñÑÇ Ñ»éáõÝª µ³¯ó« É³ÛÝ³ï³ñ³¯Í«
²ñ»õÇ ßÝãáí Éí³óí³Í Ï³ñÍ»ë£
ÆëÏ ×³Ù÷³Ý« ³ÝÍ³Ûñ Çñ³ÝÁ ÷é³Í«
Â³í³ÉíáõÙ ¿ñ ÙÇ ÑëÏ³ ûÓÇ å»ë£

Â»Ã»õ ù³ÛÉ»ñáí áõ ëñïáí Ã»Ã»õ
ø³ÛÉáõÙ ¿ÇÝù Ù»Ýù Ï³Ûï³é áõ ç³Ñ»É£
Ø»ñ Ñá·ÇÝ áõÝ»ñ ÃéÇãùÝ»ñ áõ Ã»õª
à±í ¿ñ Ù»½ ³ñ¹Ûáù ³Û¹å»ë ÑÙ³Û»É©©©©
Ü³ÛáõÙ ¿ÇÝ Ù»½ É»éÝ»ñÁ å³ñÃ»õª
Îáãá°õÙÝ ¿ Ýñ³Ýó ¬ Ñ³íÇïÛ³°Ý Ý³Û»É£

àõß ÇñÇÏáõÝ ¿ñ« »ñµ ÙÇ ·ÛáõÕ Ùï³Ýù£
ìñ³ÝÝ»ñÝ ³ñ¹»Ý ½³ñÏÁí³Í ¿ÇÝ«
ºñµ ÝáõÛÝå»ë áõñ³Ë« ³ÝÑá·« ³Ýíï³Ý·
´áÉáñ»ó ÇëÏáõÛÝ Ù»ñ ßáõñçå³ñÁ ÑÇÝ©
¼Ý·³óÇÝ ÝáñÇó Ñ³½³°ñ »ñ· áõ í³ÝÏ
ºí í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù åÕåç³ó ·ÇÝÇÝ£

ÈáõëÝÛ³ÏÁ ³ñ¹»Ý µ³ñÓñ³ó»É ¿ñ í»ñ
ºí ßáõñçÁ ÷é»É ³ñÍ³Ã» Ùßáõß«
ºñµ Ñá·Ý³Í Ùï³Ýù íñ³ÝÝ»ñÁ Ù»ñ«
Êáï»ñÇ íñ³ å³éÏ»óÇÝù ³ÝáõÅ©
¬ ¾¯« µ³ñÇ ·Çß»ñ« ³Ý·Ç¯Ý ÁÝÏ»ñÝ»ñ« ¬
àõ Ëáñ ùáõÝ Ùï³Ýù« ùÝ»óÇÝù ³Ýáõß£

ºí áõñ³Ë ¿ÇÝù ³Ûëå»ë ¬ »ñ»ù ûñ£
´³Ûó Ñ»ïá Ñ³ÝÏ³ñÍ µ³óí»ó Ù»ñ ³é³ç
ØÇ ³í»ñ áõÕÇ« áõñ ³ÝÑáõÝ áõ Ëáñ
ØÇ ï³é³å³ÝùÇ Ëáñß³Ï Ï³ñ í³é³Í£
ºí Ï³Ù³ó - Ï³Ù³ó ¹³ñÓ³í íÇñ³íáñ
Ø»ñ Ñá·ÇÝ ³Ýû· áõ µ³½Ù³»ñ³½£

ºñÏÇÝù ¿É Ï³ñÍ»ë ÷áËí»É ¿ñ ³ñ¹»Ý£
²ÝÓñ»õÝ»ñ ¿ÇÝ Ù»ñ ·ÉËÇÝ ï»ÕáõÙ£
²í»ñí³Í áõÕÇÝ ÷éí³Í ¿ñ Ù»ñ ¹»Ùª
Æñ Í³ÛñÁ Ã³Õ³Í Ù»· - Ù³é³ËáõÕáõÙ£
ºí »ñÏÝùÇ å»ë Ù»ñ Ñá·ÇÝ ¿É Ã»Ýª
²ÝÓñ»õÝ»ñÇ ï³Ï ÙñëáõÙ ¿ñ« ¹áÕáõÙ£

Ö³Ù÷Ç Ùáï ÁÝÏ³Í ï»ë³Ýù ÙÇ ¹Ç³Ï£
Î³Ý·Ý»óÇÝù« ÙÇ å³Ñ Ý³Û»óÇÝù Çñ³ñ£
öï»É ¿ñ ³ñ¹»Ý ³ÝÓñ»õÝ»ñÇ ï³Ï©
Æ±Ýã ó»ÕÇó ¿ñ Ý³ ¬ ³Û¹ á±í ÏÇÙ³Ý³ñ£
Æñ ³åñ³Í ÏÛ³ÝùÇó ³Ù»Ý ÑÇß³ï³Ï
êñµ»É ¿ñ« ï³ñ»É ³ÝÓñ»õÁ í³ñ³ñ£

ºñÏ³¯ñ Ï³Ý·Ý»óÇÝù£ ØÇ ½ÇÝíáñ ¬ ÁÝÏ»ñ
¸Ç³ÏÝ Ññ»Éáí« ËÝ¹³ó Ë»É³·³ñ£
´³Ûó ã¿± áñ Ý³° ¿É Ïñ»É ¿ ½»Ýù»ñ«
ºÕ»É ¿ Ù»½ å»ë ÏÛ³ÝùÇ ëÇñ³Ñ³ñ£
ºë Ùï³Í»óÇª ·ÝáõÙ »Ýù Ù»Ýù ¿É
²ÛëåÇëÇ ¹Ç³Ï ¹³éÝ³Éáõ Ñ³Ù³ñ£

ºí ³Ýó³ ³é³ç£ È»éÝ»ñÇó ³Ý¹ÇÝ
ºñ»õ³ó Ñ³ÝÏ³ñÍ ³ñ»·³ÏÁ Ñáõñ£
ºí »ë Ùáé³ó³ ³ÛÝ ³ÛÉ³Ý¹³Ï ¹ÇÝ«
ÞÝã»óÇ ÑáÕÇ Ã³ñÙáõÃÛáõÝÁ Ëáñ«
ºí ÝáñÇ¯ó ÇÙ µ³ó áõ Éóí³Í ëñïÇÝ
²ßË³ñÑÁ Ãí³ó ³ÛÝù³Ý Ã³¯ñÙ áõ Ýá¯ñ£

²ñ»õÇ áëÏÇ Ù³ïÝ»ñÁ Çç³Ý
àõ ·áõñ·áõñ»óÇÝ Ñ»éáõÝ»ñÁ Ã³ó£
Ð³íÇïÛ³Ý í³½áÕ áõ ÙÇßï Åñ³ç³Ýª
Êáï»ñÇ ÙÇçÇó ³éí³ÏÁ ËÝ¹³ó£
ºí Ã»Ã»¯õ Ý»ï³Í ëÉ³ùÇ ÝÙ³Ý
¸»ÙÇó ÙÇ ÃéãáõÝ ³Ýó³í ëñÁÝÃ³ó£

²Ë« ³Û¹ ¹³ßï»ñÇ Ñ»éá¯õÝ áëÏ»·áõÛÝ«
²Û¹ »ñÏÇÝùÝ»ñÇ Ï³åá¯õÛïÁ å³ÛÍ³é©©©©
²Ù»Ý ÇÝã Ï³ñÍ»ë ³ëáõÙ ¿ñ Ñá·áõÝ«
àñ ³Ûë ³ßË³ñÑáõÙ ùÙ³Ñ³× áõ ã³ñª
âÁå»¯ïù ¿« áñ Ù³ñ¹Ý Ñ»Ï»Ï³ ³ÝùáõÝ ¬
²ßË³ñÑáõÙ ÙÇ ûñ ³åñ»Éáõ Ñ³Ù³ñ£

ºí »ë Ñ³ñó ïíÇ Ñ³ÝÏ³ñÍ ÇÝùë ÇÝÓ«
Â» á±õñ »Ýù ·ÝáõÙ ³Ûëå»ë »é³Ý¹áí£
â¿± áñ ³ßË³ñÑáõÙ Ï³ Ëáñ ÙÇ ÏëÏÇÍ«
²Ù»ÝùÇ Ñ³Ù³ñ Ï³ ÙÇ íÇßï ³ÝÃáí ¬
¾É Ç±Ýã »Ýù áõ½áõÙ í»ñóÝ»É ÏÛ³ÝùÇó
²Ñ³µ»ÏÇãÇ Ë»É³·³ñ Ë³Ý¹áí£

ÆÝãá±õ ¿ »ñ³½Ý ³Ûë ³ßË³ñÑ³í»ñ
Î³Ëí»É Ù»ñ ·ÉËÇÝ ³Ûëå»ë Ïáõñáñ»Ý£
ÆÝãá±õ »Ýù ÷éáõÙ ³Ûëù³Ý ó³í« ³í»ñ«
ÐáÕÙ»ñÁ ³Ûë ã³ñ »±ñµ åÇïÇ Éé»Ý£
ºí á±í ¿ É³ñáõÙ ³ÛëåÇëÇ ¹³í»ñ ¬
ÎÛ³ÝùÁ ¹³ñÓÝáõÙ Ý½áíÛ³°É ·»Ñ»Ý£

ºí ÙÇ±Ã» Ù³ñ¹ÇÏ ³Ûëï»Õ ã»±Ý Ý³Û»É
ºñµ»ù Ñ»éáõÝ»ñÝ ³Ûë É³¯í ³ßË³ñÑÇ«
àõñ ³ñ»õÁ µÛá¯õñ Ññ³ßù ¿ í³é»É«
àñ Ù³ñ¹áõ Ñá·ÇÝ Ë³Ý¹³í³é« µ³ñÇª
¶·íÇ ÑÇ³óùáí »ñç³ÝÏ³í³Û»É ¬
²Ù»°Ý ÙÇ ËáïÇ« ³Ù»°Ý ÙÇ ù³ñÇ£

²Ë« á¯ã©©©©© ê³ï³Ý³°Ý ùñùç³ó»É ¿ ³Ûë
àëÏÇ ¹³ßï»ñÇ ùÝùßáõÃÛ³ÝÁ Ëáñ«
öé»É ¿ Ï³ñÙÇñ Ëáñß³Ï áõ »ñ³ßï«
ì³é»É ¿ áëÏÇ Ñ³ëÏ»ñÁ µáÉáñ£ ¬
êñïÇ ÏëÏÇÍáí »ë ³Ýó³ ³é³ç
àõ ßáõñçë Ýáñó Ý³Û»óÇ ÙáÉáñ£ ¬

ºí ³Ñ³ ¬ ÏñÏÇÝ ÙÇ ù³ÝÇ ¹Ç³Ï£
ºí ³Ûëï»Õ ³Ñ³ ¬ í³ñë»ñ Ï³Ý³óÇ£
ÆëÏ ³Ûëï»Õ« ³ñÝáï í»ñÙ³ÏÝ»ñÇ ï³Ï ¬
öï³Í ÷ßñ³ÝùÝ»ñ ³ñÝ³Ý»ñÏ Ñ³óÇ£
à±í ¿ Ñ»é³ó»É ³Ûëï»ÕÇó ¬ Ù»Ý³Ï«
ø³ñ³ó³¯Í ëñïáí« Éáõé« ³é³°Ýó É³óÇ©©©

ÆëÏ ³Ûëï»Õ ³Ñ³ ¬ ÙÇ áëÏñ³ó³Í Ó»éù£
Ø³ñÙÇÝÁ ãÏ³£ ÀÝÏ³Í ¿ ³ÝÓ³ÛÝ£
øÇã Ñ»éáõÝ ·ï³Ýù ëñáõÝùÝ»ñÁ Ù»ñÏ«
ÆëÏ ùÇã ¿°É ³ÛÝ ÏáÕÙ ¬ ³ï³ÙÝ»ñ óÇñó³Ý£
ÆëÏ ³ÛÝï»Õ« Å³ÛéÇ Ï³ï³ñÇÝ ³ÛÝ É»ñÏ«
Øáé³ó»É ¿ÇÝ ÙÇ ÑÇÝ Ññ³ó³Ý£

ê³ñë³÷³Í ëñïáí Ù»Ýù ³Ýó³Ýù ³é³ç«
ºí Ù»ñ Ñ³Û³óùÇó ³ñÛáõÝ ¿ñ Ï³ÃáõÙ£
ÈáõëÝáïÇ ÝÙ³Ý µáõÃ áõ ßí³ñ³Íª
²ÛÉ»õë áãÇÝã ã¿ÇÝù ÝÏ³ïáõÙ£
ØÇ Í³°Ýñ ÏëÏÇÍ áõë»ñÇë ³é³Íª
Èáõé ù³ÛÉáõÙ ¿ÇÝù ³ñÝ³µáõÛñ ïáÃáõÙ£

ÆñÇÏÝ³ÙáõïÇÝ Ù»Ýù ÙÇ ·ÛáõÕ Ùï³Ýù£
²ÝáõÝÝ ¿ñ ÙÇ³ÛÝ« ÇëÏ ÇÝùÁ ãÏ³ñ£
²ÛÉ³Ý¹³Ï ·áõÕÓ»ñ« ¹»õÇ ³å³ñ³Ýù£
ØÝ³óÇÝùª Ñ³Ý·Çëï ³éÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ£
ºí ·Çß»ñÝ ³ÙµáÕç å³ïÙ»óÇÝ Ýñ³Ýù
¼ñáõÛóÝ»ñ ½³½Çñ áõ Ë³Ûï³ÝÏ³ñ©©©©

III

ºí ÝáñÇóª Ï³ÝáõË« ³é³íáï Í»·ÇÝ«
Ø»Ýù ×³Ù÷³ ÁÝÏ³Ýù ³ÝËáÝç áõ Ñ³Ù³é©
²Ûë ³Ý·³Ù ³ñ¹»Ý É»éÝáï ¿ñ áõÕÇÝ«
´³Ûó ïñïáõÝç ãÏ³ñ Ñá·ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ£
Ü³Ë³ïáõÙ ¿ÇÝù ïñïÝç³óáÕÇÝ«
¸»åÇ Ý³ ¹³éÝáõÙ ³ÝáÕáù áõ ã³ñ£

ºë ã»Ù Ùáé³Ý³ Ù»ñ í»ñ»ÉùÁ Ã»ù
Â³÷³ñÇ½ É»é³Ý Í»ñå»ñáí ³Ýï»ë£
²ÛÝù³Ý ·»Õ»óÇÏ ãÇ° »Õ»É »ñµ»ù
îáÏ³óáÕ Ï³ÙùÇ Ù³ù³éáõÙÁ í»ë£
ÂíáõÙ ¿ñ« Ã» ÑÇÝ ³ëå»ïÝ»ñ »Ýù Ù»Ýù
ºí í»ñ ¿ ÙÕáõÙ ëáõñµ óÝáñùÁ Ù»½£ ¬

ê³é³Í Í»ñå»ñáí ·ÝáõÙ ¿ÇÝù Ù»Ýùª
º°í ½»Ýù« »°õ ½ñ³Ñ áõë»ñÇë ³é³Í£
ÆëÏ ÓÛáõÝáï áõÕÇÝ Ë³µáÕ ¿ñ áõ Ý»Ý·ª
ê³ÛÃ³ùáõÙ ¿ÇÝù« µ³Ûó ³ÝóÝáõÙ ³é³ç£
ì³·ñ»ñÇ ÝÙ³Ý ×ÏáõÝ ¿ÇÝù Ù»Ýùª
Ð³Û³óùÝ»ñÁë ÉáõñÃ ·³·³ÃÇÝ Ñ³é³Í£

ì»ñ»ÉùÁ Í³Ýñ ¿ñ »õ áõÕÇÝ ¬ ³í»ñ£
ºí ³ÛÝï»Õ ãÏ³ñ á°ã Ù³ñ¹« á°ã ÃéãáõÝ£
ºí ß³ñ³¯Ý - ß³ñ³¯Ý µ³ñÓñ³ÝáõÙ ¿ñ í»ñ
Ø»ñ µ»éÝ³íáñí³Í ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ ãáõÝ£
ÆëÏ ÓÛáõÝÝ ³ÝÁÝ¹Ñ³ï É³ñáõÙ ¿ñ ¹³í»ñª
àïù»ñÇë Ïå³Í Ù»½ í³°ñ ¿ñ Ï³ÝãáõÙ£

Î»ëûñ ¿ñ ³ñ¹»Ý« »ñµ ÑëÏ³ É»é³Ý
ÒÛáõÝ³å³ï áõ óáõñï ·³·³ÃÁ Ñ³ë³Ýù£
Î³Ý·Ý»óÇÝù ×»ñÙ³Ï ·³·³ÃÇ íñ³«
àõ á°ã ³ñ³ñ³Í« á°ã µáõÛë Ï³ñ« á°ã ÏÛ³Ýù£
ºí ÏñÍù»ñÁ Ù»ñ ³ÑÇó ÃáõÝ¹ ³é³Ýª
²ÝÑá¯õÝ ½·³óÇÝù« áñ ³åñáõÙ »Ýù« Ï³¯Ýù£

Ðå³ñï Ñ³Û³óùáí Ý³ÛáõÙ ¿Ç »ë
ºí ËÙáõÙ ¿Ç ³Ýë³ÑÙ³Ý Ñ»éáõÝ£
´³ñÓñáõÃÛ³Ý íñ³ ³ÝÑá¯õÝ ¿ ³ÛÝå»ë
Ø³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ñá·ÇÝ ³ßË³ñÑÁ ëÇñáõÙ£
²Ýµ³é Ññ×í³Ýùáí ½·áõÙ ¿Ç »ë«
àñ ÏÛ³ÝùÝ ¿ ÇÙ Ù»ç óÝÍáõÙ áõ »éáõÙ£

ºíª Ëáñ³ëáõ½í³Í ÏáõÛë Ñ»éáõÝ»ñÇ
²Ýë³ÑÙ³Ý áõ Ëáñ ³ÝÑáõÝáõÃÛ³Ý Ù»ç ¬
ºë Ñá·áõë ËáñùáõÙ Ëáëï³ÝáõÙ ¿Ç
ÈÇÝ»É í»Ñ³ëÇñï« áõ Ñå³ñï« áõ Ù»Í ¬
ºñµ Ñ»éíÇó Ñ³ÝÏ³ñÍ ÙÇ ½ÇÝíáñ ÁÝÏ»ñ ¬
¸áÕ¹áçáõÝ Ó³ÛÝáí ÇÝÓ Çñ Ùáï Ï³Ýã»ó£

Øáï»ó³©©© »õ ù³ñ Ïïñ³Í ÙÝ³óÇ£ ¬
ê³éáõÛóÇ íñ³ ÁÝÏ³Í ¿ñ ÙÇ ÏÇÝ«
àñ ³é³Ýó ËáëùÇ áõ ³é³Ýó É³óÇ
Ø»éÝáõÙ ¿ñª ³ÝÙÇï ÙÇ ÅåÇï ¹»ÙùÇÝ£
¸áÕ¹áç Ù³ïÝ»ñáí ÷ßñ³ÝùÁ Ñ³óÇ
ê»ÕÙ»É ¿ñ ³Ùáõñ« áñå»ë ·³ÝÓ ³Ý·ÇÝ£

²ãù»ñÁ Ã³ñÃ»ó Ý³ í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù
ºí ·áÑ Ååï³Éáíª Ååï³¹»Ù Ñ³Ý·³í£
ê³ñë³÷»ÉÇ ¿ñ ³Ûë ³Ù»ÝÝ ³ÛÝù³Ý«
àñ Ù»ñ ßñÃ»ñÇó á°ã ÙÇ µ³é ãÁÝÏ³í£
´³Ûó ×ãáõÙ ¿ñ Ù»ñ ëñï»ñáõÙ Ï³ñÏ³Ù
ØÇ ³ÝÑáõÝ ÏëÏÇÍ« ³Ù»ÑÇ ÙÇ ó³í£

Ø»Ýù Éáõé ÷áñ»óÇÝù ë³éóÇ ÏáõñÍùÁ Í»ñ
ºí ³Ý³É»Éáõ Ã³Õ»óÇÝù Ýñ³Ý£
¸áÕ¹áçáõÝ« ë³é³Í« ãáñ Ó»éù»ñÁ Ù»ñ
ÜáõÛÝ ÓÛáõÝÝ ³ÝÑ³ÙµáõÛñ ¹Ç½»óÇÝ íñ³Ý£
ºí ×³Ù÷³ ÁÝÏ³Ýù« áñå»ë Ù»é»ÉÝ»ñ«
Â³Õ»Éáí ³ÛÝï»Õ »õ Ù»ñ ËÇÕ×Ý áõÝ³ÛÝ£

àõ ù³ÛÉáõÙ ¿ÇÝù« Ñá·Ý³Í áõ Ùé³ÛÉ«
²Û¹ ×³Ù÷³Ý»ñÇ Ñ»ïù»ñáí ³í»ñ£
ºí Ù»ñ Ã³÷áñÇ ÁÝÃ³óùÝ Ñ³Ùñ³ù³ÛÉ
â³ñ« Ù³Ñ³ßßáõÏ µ³ñÓñ³ÝáõÙ ¿ñ í»ñ£
ºí Ù»ñ Ñ³Ùñ Ñá·ÇÝ Í³Ýñ ¿ñ« áñå»ë ù³ñ«
ºí ã¿ÇÝù Ï³ñáÕ ³ÛÉ»õë ó³í»É£

Ø»Ýù ã¿ÇÝù Ï³ñáÕ ËÕ×³É áã - áùÇ©
ê³ñë³÷Ý ¿ñ Ýëï»É Ù»ñ Ñá·ÇÝ»ñáõÙ£
¼·áõÙ ¿ÇÝù« áñ ¬ ÙÇ ÙáõÃ ÃßÝ³ÙÇ
Ü»Ý·« ¹³ñ³Ý Ùï³Í« å³Ñí»É ¿ Ñ»éáõÝ£
¼·áõÙ ¿ÇÝù« áñ ¬ ã³ñ áëá°Ë Ï³ ÙÇ«
àñ í»ñù ¿ ï³ÉÇë áõ Ù³Ñ ¿ µ»ñáõÙ£

ºí ëáõñµ ¿ñ ÃíáõÙ ×³Ù÷³Ý ³Ñ³íáñ«
²Û¹ ×³Ù÷³Ý Ë»É³é« ùÙ³Ñ³× µ³ËïÇ£
ºí ù³ÛÉáõÙ ¿ÇÝù Ù»Ýù Ñ³Ý¹Çë³íáñ«
ÆÝãå»ë ÙÇ íë»Ù ëñµ³½³Ý áõËïÇ£
ºí í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù »ñ¹íáõÙ ¿ÇÝù« áñ
¾É á°ã - áù Çñ ³Ûë áõËïÁ ãË³ËïÇ£

ºíª Í³Ýñ³µ»éÝí³Í ù³ñ³í³ÝÝ»ñáíª
¸³éÝáõÙ ¿ñ Ù»ÏÁ ×³Ù÷³Ý»ñÇó »ï£
Æ¯Ýã ¿ñ Ñ³í³ù»É© ÇÝãá±õ« á±õÙ ·Ýáí ¬
ØáõÃ ¿ñ Ù»½ Ñ³Ù³ñ« ³ÝÙÇï« ³ÝÑ»Ã»Ã£
´³ñ»Ï³Ù ¿ñ Ý³©©© µ³Ûó Ù»°ñ ³ñÛáõÝáí
§´³ñ»Ï³Ù¦ ¹³ñÓ³Í ÙÇ ·Çß»ñ Ù»½ Ñ»ï©©©©

ºí ÃßÝ³ÙÇ ¿ñ Ù»½ ³Ù»Ý ÙÇ ù³ñ©
ºí ³Ù»Ý ÙÇ Çñ É³ñáõÙ ¿ñ ¹³í»ñ£
ºí ³ÝóÝáõÙ ¿ÇÝù Ù»Ýù Ñ³Ý¹Çë³ù³ÛÉ
²ÛÝ ×³Ù÷³Ý»ñÇ Ñ»ïù»ñáí ³í»ñ«
àõñ á°ã ÙÇ ¿³Ï ³ÛÉ»õë ãÏ³ñ«
àõñ ã¿°ñ Ï³ñáÕ Ù³ñ¹ ËÕ×³É áõ ó³í»É©©©©

ºí ³Ñ³ ÙÇ ûñ Ù»Ýù Ùï³Ýù ÙÇ ·ÛáõÕ«
àñ ·ïÝíáõÙ ¿ñ Íáí³ÏÇ ³÷ÇÝ£
Ðñ¹»Ñí³Í ¿ñ Ý³£ ²Ûëï»Õ áõ ³ÛÝï»Õ
ØÇ ù³ÝÇ ïÝ»ñ ¹»é ÙËáõÙ ¿ÇÝ£
ÆëÏ ÍáíÇ Ï³åáõÛï çñ»ñÁ ÑÝã»Õ
¸»é »ñ·áõÙ ¿ÇÝ Çñ»Ýó »ñ·Á ÑÇÝ£

Î³ñÏ³ãáõÝ« ÑÝãáõÝ Ù³ÝáõÏÝ»ñÇ å»ë«
¸»Ùù»ñÇÝ ÅåÇï áõ ÷ñ÷áõñ ÷é³Íª
²ÉÇùÝ»ñÝ« ³ÝÑá· áõ ÅåïáõÝ ³ÛÝå»ë«
ì»ïí»ïáõÙ ¿ÇÝ áõ ÃéãáõÙ ³é³ç£
²Ýáõß ×Çã»ñáí å³ïÙáõÙ ¿ÇÝ Ù»½
Ð³½³ñ Ù³ÝÏ³Ï³Ý ½ñáõÛó áõ »ñ³½£

ÆëÏ ³í»ñ ¹³ñÓ³Í ·ÛáõÕ³ÏÝ ³É»õáñ«
Ì»ñ« ËáñÑñ¹³íáñ« áñå»ë Ù»é³Í Ñ³Ûñ«
ÜÝçáõÙ ¿ñ ³Ýí»ñç Çñ ë»õ ÝÇÝçÁ Ëáñ«
Ø»é»É³ëï³ÝÇ Çñ ÝÇÝçÁ Ùé³ÛÉ£
ºí ã¿°ñ Ñ³ëÏ³ÝáõÙ ³Û¹ ÅÇñ« µ³Ëï³íáñ«
â³ñ ³ÉÇùÝ»ñÇ ½ñáõÛóÝ»ñÁ ã³ñ£

ÆëÏ ³Û·ÇÝ»ñÇ ßáõñçå³ñÁ Ï³Ý³ã
Ò·íáõÙ ¿ñ ³ÝÍ³¯Ûñ áõ ³ÝÍ³¯Ûñ Ñ»éáõ£
´ÝáõÃÛáõÝÁ« ·Çñ· ëïÇÝùÝ»ñÁ µ³ó«
òá÷ ÏÝáç ÝÙ³Ý Ñ»Ã³Ýáë« ÑÉáõ ¬
ä³ïñ³ëï ¿ñ ³Ù»°Ý ³Ýóáñ¹Ç ³é³ç
Æñ ³ßÝ³Ý³ÛÇÝ ïé÷³ÝùÁ ï³Éáõ£

ºñÏáõ ÁÝÏ»ñáí Ý»ñë Ùï³Ýù ³Û·ÇÝ
ºí ï»ë³Ýù Ù»ñ ¹»Ù ¬ Ë³ÕáÕÇ ÙÇ Íáí£
²ÝÓÝ³ïáõñ »Õ³Í µ³ËïÇ ùÙ³ÛùÇÝª
êÝí»É ¿ñ ³ÝÙ³Ñ ³ñ»õÇ µáóáí£
Ðáí»ñÁ Ýñ³Ý ûñáñ»É ¿ÇÝ
Î³ñÏ³ãáõÝ ÍáíÇ Ñ»éá¯õ ½Ý·áóáí£

Øáé³ó³Í ÙÇ å³Ñ Ñá·ÝáõÃÛáõÝÁ Ù»ñ
ÊáÝç³ó³Í ëñïÇ« ÷áßáï áïù»ñÇ ¬
Øáé³ó³Í ³Ù»Ý ù³Ý¹áõÙ áõ ³í»ñ«
´ÝáõÃÛ³Ý ³Ý×³é ÑÙ³ÛùÇÝ ·»ñÇª
âáñ³ó³Í« Í³ñ³í ßñÃáõÝùÝ»ñÁ Ù»ñ
ì³Û»ÉáõÙ ¿ÇÝù µ»ñùÁ ïáõÝÏ»ñÇ ¬

ºñµ ïáõÝÏ»ñÇ Ù»ç©©©© ï»ë³Ýù ÙÇ ¹Ç³Ï£
Ê»Õ¹³Ù³Ñ ³ñí³Íª ÁÝÏ³Í ¿ñ ÙÇ Í»ñ£
ÀÝÏ³Í ¿ñ ³ñÝáï Ë³ÕáÕÝ»ñÇ ï³Ïª
Üñ³Ýó ëïí»ñÇÝ ÁÝÏ»ñ ¿ñ ¹³ñÓ»É©©©©
àõ ãéí»É ¿ÇÝ ³ãù»ñÝ ³ÛÉ³Ý¹³Ïª
¼³ñÑáõñ³Ýù³ÉÇ Ù»½ ï³Éáí Ñ³ñó»ñ£

ÀÝÏ»ñë ×ã³ó áõ ÁÝÏ³í ·»ïÇÝ£
§æá¯õñ¦« ¬ ßßÝç³óÇÝ ßñÃ»ñÁ Ýñ³£
Øé³ÛÉ Ùáï»ó³ ³Û·áõ çñÑáñÇÝ«
²ÙµáÕç Ù³ñÙÁÝáí Ï³Ëí»óÇ íñ³ª
àõ½»óÇ Ý³Û»É Ñ³ï³ÏÇ çñÇÝ ¬
àãÇÝã ã»ñ»õ³ó£ ä³ñ³Ý Ï³ñ£ ²é³« ¬

ºí Ï³Ë ïí»óÇ ³Ýï³Ï ÑáñÇ Ù»ç£ ¬
Èë»óÇ Ñ»éáõ ×Õ÷áóÁ çñÇ£
àõ í»ñ ù³ß»óÇ ÓÇ· å³ñ³ÝÁ »ë£
¸áõÛÉÁ ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý ½³ñÝÁí»ó ù³ñÇ©
¾ÉÇ¯ ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý©©©©© ºí Ñ³ÝÏ³ñÍ ³ë»ë
ÆÙ ¹»Ù á·ÇÝ»¯ñ »É³Ý ßáõñçå³ñÇ©©©©©

âé³Í ³ãù»ñáí Ý³ÛáõÙ ¿Ç »ë
¸áõÛÉáõÙ ûñáñíáÕ çÇÝç« Ñëï³Ï çñÇÝ«
àñÇ Ù»ç Ù³ñÙÝÇ ÏÇë³Ý»Ë Ù³ë»ñ
Ð³Ý¹³ñï« ¹³Ý¹³ÕÏáï ûñáñíáõÙ ¿ÇÝ£
ÖÇãÁ ÇÙ ÏñÍùáõÙ ½ëå»Éáí Ñ³½Çíª
æñÑáñÇ ÙáïÇó Ñ»é³ó³ ÉéÇÝ£

Ð³ñµ³ÍÇ »ñ»ñ« ï³ñï³Ù ù³ÛÉ»ñáí«
àñå»ë Ñ³É³Íí³Í »ñÏáõ áõñáõÝ»ñª
Ø»Ýù ¹áõñë í³½»óÇÝù ¹»Ùù»ñáí Ëéáí« ¬
ºí ë³ñë³÷³Ñ³ñ Ñ³Û³óùÝ»ñÁ Ù»ñ
à°ã ³Û·Ç ¿ÇÝ ¿É ï»ëÝáõÙ« á°ã Íáí« ¬
àõñ Ø³°ÑÝ ¿ñ ³ñ¹»Ý Çñ ÃáõÛÝÁ ù³Ù»É©©©©

ºí ³Ñ³ ÙÇ ûñ ï³Å³Ýùáï ×³Ù÷Çó
Ðá·Ý³µ»Ï« ³ÝáõÅ« Ñ³Ý·ëïÇ Ñ³Ù³ñ ¬
Ø»Ýù Ùï³Ýù Ø»é³Í ø³Õ³ùÇ ß»ÙùÇó
Ø»é³Í ø³Õ³ùÇ ÷áÕáóÝ»ñÁ Ù³é£
ê³ñë³÷Ý ¿ñ ë³ÑáõÙ Ù»ñ Ùé³ÛÉ ¹»ÙùÇó«
àõ ï»Ý¹áõÙ ¿ñ Ù»ñ ëÇñïÁ ¹Çí³Ñ³ñ£

Ø»é³Í ø³Õ³ùáõÙ á°ã ÙÇ Ù³ñ¹ ãÏ³ñ£
ºí ³Ù³Û³ó³Í ß»Ýù»ñÁ ³í»ñ«
ØáõÃ« Ù³Ñ³ï»ëÇÉ« ÏáõÛñ»ñÇ ÝÙ³Ý
öáñ³Í ³ãù»ñáí Ý³ÛáõÙ ¿ÇÝ í»ñ£
ºí ã¿ÇÝ Ï³ñáÕ Ýñ³Ýó Ñ³Ý¹ÇÙ³Ý
¶»ïÇÝ ãÝ³Û»É Ñ³Û³óùÝ»ñÁ Ù»ñ£

â·Çï»Ù ÇÝãáõ ¬ Ù»Ýù Ùï³Ýù ÙÇ ïáõÝ£
²Ý³ñ»õ« ³ÝµÇµ ³ãù»ñÇ ÝÙ³Ý
Ü³ÛáõÙ ¿ÇÝ Ù»½ Ï³ëÏ³Íáí ³ÝùáõÝ
ä³ïáõÑ³ÝÝ»ñÇ ËáéáãÝ»ñÁ É³ÛÝ£
Þ»ÙùÇ Ùáï ÁÝÏ³Íª Ý»Ë»É ¿ñ Ï³ïáõÝ©
²ÛÝ á±í ¿ñ ³ñ¹Ûáù ëå³Ý»É Ýñ³Ý£

Ü»ñë Ùï³Ýù£ î»ë³Ýùª Ïáïñ³Í Ã³ËïÇ Ùáï
ÀÝÏ³Í ¿ñ ÙÇ ÏÇÝª ³ñÝ³ß³Õ áõ Ù»ñÏ£
ÊáéáãÇ ÝÙ³Ý µ³óí³Í ³Ñ³Ñáïª
øñùçáõÙ ¿ñ Ï³ñÍ»ë µ»ñ³ÝÝ ³ñÝ³Ý»ñÏ£
ÆëÏ ÏáÝù»ñÝ áõ ãáñ ÍÍ»ñÝ ³ñÛáõÝáï
ä³ïÙáõÙ ¿ÇÝ Ù»½ åÕÍáõÙÝ»ñ ³Ý»Éù£

òÝ¹»óÇÝ ·³Ý·Çë ×Ç·»ñÁ Ñ»ïÇÝ©
àõÕ»Õë Ï³ñÍ»ë ³ñ¹»Ý Ç°ÙÁ ã¿ñ£
àõ å³ñ µéÝ»óÇÝ »ñÏÇÝù áõ ·»ïÇÝ«
ºí Ù»ÏÝ ÇÝÓ ³ë³ó« áñ å»ïù ¿ ÷³Ëã»É©©©©
ê³Ï³ÛÝ á±õñ ·Ý³É« áñ ù»½ ã·ïÝ»Ý
²Û¹ ÏáÝù»ñÁ Ù»ñÏ« ³Û¹ ÍÍ»ñÁ Í»ñ©©©©

ºí Ù»Ýù ³Û¹ ·Çß»ñ ÙÝ³óÇÝù ³Û¹ï»Õ
Ø»é³Í ø³Õ³ùÇ ³í»ñ ß»Ýù»ñáõÙ£
²ÙµáËí»É ¿ÇÝ ï»ëÇÉÝ»ñÝ ³Ñ»Õ©
Ê»Õ»ñÇ ÝÙ³Ý ó³ïÏáïáõÙ« å³ñáõÙ«
àõ ¹³éÝáõÙ ¿ÇÝ Ù»é»ÉÝ»ñ ÙÇ ï»Õª
ê³ï³Ý³Û³Ï³Ý ï»Ý¹áï ßáõñçå³ñáõÙ£

Ø»é³Í ø³Õ³ùÇ ß»Ýù»ñÇó Ù»ÏáõÙ«
²ãù»ñë ³ÝÉáõÛë Ë³í³ñÇÝ Ñ³é³Í«
ä³éÏ»É ¿Ç »ë ¬ ³Ñ³íáñ« ³ÝùáõÝ£
àõ ¹»Ùë« Ï³ñÙÇñ Ïñ³ÏÝ»ñ í³é³Íª
ò³ïÏáïáõÙ ¿ÇÝ« µ³é³ãáõÙ« ïÝùáõÙ
Ø»é»ÉÝ»ñ ½³ñÑáõñ áõ µ³½Ù³ï³ñ³½£

¶áõÛÝ½·áõÛÝ ßáñ»ñ« Ù³ñÙÇÝÝ»ñ Ù»é³Í«
êñáõÝùÝ»ñ Ï³åáõÛï« ëïÇÝùÝ»ñ ¹»ÕÇÝ«
Ð»ïáõÛùÝ»ñ áõé³Í áõ ³ñÝ³Ï³É³Í ¬
Ê»ÕÏ³ï³Ï« ³ñ³· ó³ïÏáïáõÙ ¿ÇÝ« ¬
ÆÙ ë³ñë³÷³Ñ³ñ ³ãù»ñÇ ³é³ç«
²ÝÃ³÷³Ýó ÙÇ·áõÙ ·»ñ»½Ù³Ý³ÛÇÝ©©©©©

ºñ· ¿ÇÝ ³ëáõÙ« áéÝáõÙ ¿ÇÝ ËáõÉ«
Ð»ÍÏÉïáõÙ ¿ÇÝ« ÍÇÍ³ÕáõÙ« ß³ãáõÙ« ¬
ÊÇÝ¹Ç ¿ñ ÝÙ³Ý áéÝáóÁ ïËáõñ«
È³óÇ ¿ñ ÝÙ³Ý ËÇÝ¹Á Ï³ñÏ³ãáõÝ« ¬
´³Ûó Ù³Ñá°õ ÝÙ³Ý« »°õ Í³ÝÁñ« »°õ Ëáñ ¬
ÎñÍáõÙ ¿ñ Ñá·Çë ³Ù»°Ý ÙÇ ÑÝãÛáõÝ£

ºí ¹ÅÅáõÙ ¿ñ ÇÙ áõÕ»ÕáõÙ µáñµáù
ºñ·Á ³Û¹ ß÷áÃ« ë³ï³Ý³Û³Ï³Ý«
¸³éÝáõÙ ¿ñ Ñ»éáõ Ï³ñáïÇ ÙáñÙáù«
ºí ÃíáõÙ ¿ñ ÇÝÓ« áñ ³ñ¹»Ý ãÏ³Ù«
²ÛÉ ÇÝã-áñ Ñ»éáõ »ñ³½áõÙ ÙÇ ßá·
î³ñíáõÙ ¿ Ñá·Çë ³Ý½á¯ñ áõ ³ÝÏ³Ù£

ÂéãáõÙ ¿Ç »ë« áñå»ë ÙÇ áõñáõ ¬
Üñ³Ýó å»ë áõñ³Ë Ë³ÕáõÙ« ó³ïÏáïáõÙ£
ºí Ñ³ÝÏ³ñÍ Ýñ³Ýó ³ÕÙáõÏÁ Ñ»éáõ
ºñ· ¹³ñÓ³í ³Ý÷áõÛÃª Ù³ÝÏ³Ï³Ý ËÝ¹áõÙ£
ºí »ë Ñ³ëÏ³ó³« áñ Ñ»éá¯õ - Ñ»éáõÝ
Ìá°íÝ ¿ ß³é³ãáõÙ ·Çß»ñí³ ïáÃáõÙ£ ¬

Ø³ÝáõÏÝ»ñ áõñ³Ë« ËÉñïáõÝ áõ í³é«
²ñ»õÇ ÝÙ³Ý Ï³ñÙñ³í³é ÉáõëÇÝ«
Ø»é»ÉÝ»ñ ½í³ñÃ áõ Ë³Ûï³ÝÏ³ñ ¬
ä³¯ñ ¿ÇÝ Ë³ÕáõÙ« »ñ·áõÙ ÙÇ³ëÇÝ©©©©
ÂéãÏáïáõÙ ¿ÇÝ ë»Ã»õ»Ã áõ ã³ñ
ºí »ñ·áõÙ ¿ÇÝ ²ëïÕÏ³ Ù³ëÇÝ©©©©

Ê»°ÝÃ »ñ·áõÙ ¿ÇÝ« áñ ²ëïÕÇÏÁ Ï³°«
²åñáõÙ ¿ ³ÛÝï»Õ ¬ çñ»ñÇ ËáñùáõÙ©
Âá°Õ µáõùÁ áéÝ³¯ ³ßË³ñÑÇ íñ³ ¬
Æñ»¯Ý ÇÝãª Ý³ Ï³° ¬ ³ÝÙ³Ñ« ³ÝÑ»ñùáõÙ« ¬
ºí ÙÇ°ßï ·»Õ»óÇÏ áõ ÏáõÛë ÏÙÝ³
Æñ ³ëïí³Í³ÛÇÝ« ³ÝÑáõÝ »½»ñùáõÙ£

ºí Ù»é»ÉÝ»ñÇ ßáõñçå³ñÝ ¿ñ ÃéãáõÙ
ÈáõëÝ³Ñ³ñ« Ë»É³é« ïËáõñ« ³ñÝ³Ý»ñÏ«
ÐÝãáõÙ ¿ñ Ýñ³Ýó »ñ·Á Ï³ñÏ³ãáõÝª
ê³ï³Ý³Û³Ï³Ý ï³·Ý³åÇ ÙÇ »ñ·« ¬
àõ ó³ïÏáõÙ ¿ÇÝ Ë³í³ñÇ ÙÇçáõÙ
Ø³ñÙÇÝÝ»ñÁ Ù³é« ëñáõÝùÝ»ñÁ Ù»ñÏ©©©

àõ ÓáõÉ³Í Çñ³ñ ë»ñ« óÝáñù áõ Ù³Ñ«
ÈáõëÝ³Ñ³ñ ÍáíÇ »ñ·áí ûñáñáõÝ ¬
àõÕ»ÕÇë µáñµáù Ïï³íÇ íñ³
Â³ÝÓñ³ó³Ý Ýñ³Ýù áõ ³Ýó³Ý Ñ»éáõÝ« ¬
ºí Ë³í³ñÝ Çç³í ³ãù»ñÇë íñ³
ºí á°ÕçÁ Ïáñ³í ³Ý»ñ³½ ÝÇñÑáõÙ©©©©

Ø»é³Í ø³Õ³ùÇó Ù»Ýù ×³Ù÷³ ÁÝÏ³Ýù
ÖÇ°ßï ¹»åÇ ÏéÇí ¬ ¹»åÇ é³½Ù³í³Ûñ£
¶ÝáõÙ ¿ÇÝù Ù»Ýùª Ñ³Ù³é »õ áõñ³Ë
Îéí»Éáõ« Ïéíáí Ù»éÝ»Éáõ Ñ³Ù³ñ£
Ü³Ñ³ÝçáõÙ ¿ñ ¹»é ÃßÝ³ÙÇÝ ³ñ³· ¬
ºí ã¿ÇÝù Ù»Ýù ¹»é Ñ³Ý¹ÇåáõÙ Çñ³ñ£

ÂÝ¹³ÝáÃÝ»ñÁ ÃÝ¹áõÙ ¿ÇÝ ÃáõÝ¹«
ºí ëñï³ïñá÷ ï»ëÝáõÙ ¿ÇÝù Ù»Ýù«
Â» ÇÝãå»ë ³ÛÝï»Õ« É»éÝ»ñáõÙ Ï³åáõÛï
²í»ñ ¿ ÷éáõÙ Ý³« Ñ³ñí³Í áõ í»ñù«
ºí ¹³éÝáõÙ »Ý ß»Ý ·ÛáõÕ»ñ ¬ ÙáËñ³ÏáõÛï«
ºí ÍáõËÁ Ï³åáõÛï µ³ñÓñ³ÝáõÙ ¿ í»ñ£

ºí ·ÝáõÙ ¿ÇÝù ³é³ç áõ ³é³çª
ÒÛáõÝ³å³ï É»é³Ý ³Ñ³íáñ ÏáÕáí£
¸Åí³ñ ¿ñ áõÕÇÝ£ ´³Ûó ³ãù»ñë Ñ³é³Í
ö³ËãáÕ ÃßÝ³ÙáõÝª ³ÝÑáõÝ ÙÇ Ïáñáí
ØÕáõÙ ¿ñ Ù»½ ÙÇßï ³é³ç áõ ³é³ç
ºí ëñï»ñë ³ÛñáõÙ ù³Ý¹áõÙÇ Ññáí£

ºñµ Ù»Ýù« ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý« Ñ³Ý·ëïÇ Ñ³Ù³ñ«
Î³Ý·Ý»óÇÝù É»é³Ý ×»ñÙ³Ï ·³·³ÃÇÝ ¬
Ü³Û»óÇ Ñ»éáõÝ£ ¬ ì³ñÁ« ÑáÕÙ³í³ñ«
ÌáíÝ ¿ñ ³ÕÙÏáõÙ ·³Ý·³ïáí ÙÃÇÝ£
¼³ñÝíáõÙ ¿ÇÝ çñ»ñÁ Çñ³ñ«
àõ ËáõÉ« áõ í³ñ³ñ ÙáñÙáùáõÙ ¿ÇÝ£

²ñ×Ç×Ç ÝÙ³Ý ·áñß« ³Ý÷³ÛÉ áõ ÙáõÃ«
öéí»É ¿ñ ÇÙ ¹»Ù ÍáíÁ ÑáÕÙ³ÏáÍ£
¶áñß³ó»É ¿ÇÝ çñ»ñÁ Ï³åáõÛï
àõ ·áñß ¿ñ ÃíáõÙ ³ßË³ñÑÁ ³ÙµáÕç£
ºí ÇÝã - áñ ÙÇ Ëáñ áõ ïËáõñ ËáñÑáõñ¹
Ð³Ù³Ï»ó Ñ³ÝÏ³ñÍ ¿áõÃÛáõÝë áÕç£

ºí Í»ñ« ÍáíÇ å»ë« Í³Ýñ³ó³í Ñá·Çë£
àõ Ï³ï³Ï Ãí³ó ³ñ³Í ·áñÍÁ Ù»ñ£
´³Ûó Éáõé µ³ñÓñ³ó³« ù³ÛÉ»óÇ ÝáñÇó£
ÂÝ¹³ÝáÃÝ»ñÁ ÃÝ¹áõÙ ¿ÇÝ ¹»é£
Èóí»É ¿ñ Ñá·Çë ³Ýµ³é ÙÇ ÏëÏÇÍª
ÂíáõÙ ¿Ç ÇÝÓ Ù»Ý³¯Ï áõ ³Ýï»ñ£

Ð³ÝÏ³ñÍ Ï³Ý· ³é³ »ë Óáñ³ÙÇçÇÝ£
²ÛÉ³Ý¹³Ï ÙÇ ¹Ç ÷éí³Í ¿ñ ÇÙ ¹»Ù£
Üñ³ Ùáï ÁÝÏ³Í íÇñ³íáñ ÙÇ ÓÇ
æÕ³Ó·áñ»Ý Ù»éÝáõÙ ¿ñ ³ñ¹»Ý£
Ð»¯Û« ÙÇ ùÇã ³é³ç« ÑÉáõ Çñ ë³ÝÓÇÝª
ê³° ¿É ¿ñ ÷³ËãáõÙ ³Ûë í³ÛñÇó ·»Ñ»Ý£

à±õñ ¿Çñ ÷³ËãáõÙ« ËÕ×á°õÏ ³Ý³ëáõÝ©©©©
ø»½ ùá ï»ñÝ ³Ûëï»Õ Í»Í»Éá±í µ»ñ»ó£
´³Ûó Ý³ ã·Çï»±ñ« áñ ³Ûë »ñ³½áõÙ
ØÇ³ÛÝ Ø³°ÑÝ ¿ ï»ñª ³ÝáÕáù áõ Ù»Í£
¾É ÇÝãá±õ ¿ñ Ý³ ³í»ñ»É áõ½áõÙ«
²Ûë ¹³Å³Ý Ù³ñïÇÝ á±í Ýñ³Ý Ññ»ó£

î»°ë« ³ÛÉ³Ý¹³Ïí³Í ³ÛÅÙ ÁÝÏ³Í ¿ Ý³£
ê»õ³ó»É ¿« ï»°ë« ³ñ×Ç×Ç ÝÙ³Ý£
²ÝÃ³Õ« ³ÝßÇñÇÙ ³Ûëï»Õ ÏÙÝ³«
àã áù ãÇ° ÷áñÇ Ýñ³Ý ·»ñ»½Ù³Ý« ¬
àã áù ãÇ° ïËñÇ« áñ Ý³ ½áÑ »Õ³í
ØÇ ³ñÝ³Í³ñ³í« ³ÝÇÙ³ëï ó³ëÙ³Ý£

â·Çï»Ù ÇÝãáõ« Ï³ÙùÇë Ñ³Ï³é³Ï«
Ü³Û»óÇ ³Ñáí Ýñ³ »ñ»ëÇÝ« ¬
àõ ³é³ç ³Ýó³ ù³ÛÉ»ñáí ³ñ³·«
Ðá·áõë µ»é ³ñ³Í Ë»Õ×áõÃÛáõÝÁ ÇÙ£
ÆëÏ Ù»ñáÝù« ³ÝÙ³ñ »é³Ý¹áí í³Ûñ³·«
ÎéíáõÙ ¿ÇÝ ¹»é áõ ù³Ý¹áõÙ ¿ÇÝ£

Ðáõñ áõ ÍËÇ Ù»ç ûñÁ í»ñç³ó³í ¬
ºí Ù»Ýù Ï³Ý· ³é³Ýù É»é³Ý ÷»ßÇ Ùáï£
Ðáõñ áõ ÍËÇ Ù»ç ÃßÝ³ÙÇÝ ³Ýó³íª
àõëÇÝ ß³É³Ï³Í å³ñïáõÃÛáõÝ« ³ÙáÃ£
ºí ³Ù»Ý ³ÝÏáõÙ« ³Ù»Ý í»ñù áõ ó³í
Ì³ÍÏ»ó ·Çß»ñí³ í³ñ³·áõÛñÁ ïáÃ£

ºí Ù»Ýù »ï ¹³ñÓ³Ýù ¹³ßï»ñÇó Ù³ñïÇª
Ð³Ý·ëï³Ý³Éáõ Ñ»é³íáñ ·ÛáõÕáõÙ£
Ð»éáõÝª ÙÇ ³Ûñ³Í« ë»õ³ë»õ ³ñïÇ
òáÕáõÝÝ»ñÝ ¿ÇÝ ÍáõÉáñ»Ý ÙËáõÙ£
àõ ù³ÛÉáõÙ ¿ÇÝùª Ñá·Ý³Í« ³ÝáÃÇ«
²ßÝ³Ý ·Çß»ñÇ Ù»· - Ù³é³ËáõÕáõÙ£

ºñÏáõ ÁÝÏ»ñáí ù³ÛÉáõÙ ¿ÇÝù Éáõéª
Ðá·Ý³Í ½ÇÝíáñÇ »é³Ý¹áí ³Ýß»ç£
Ø»é»ÉÇ ÝÙ³Ý ³Ñ³íáñ« ïËáõñ
ÌáíÝ ¿ñ ï³ñ³Íí»É Ùßáõßáï áõ ·»ç£
¶ÝáõÙ ¿ÇÝù Éáõé« ã·Çï»Ù« Ã» á°õñª
ØÇßï Ýá°õÛÝ Íáí³÷áí ¬ ³Ýí»¯ñç áõ ³Ýí»¯ñç£

ºñµ áõñí³·Íí»ó ÙßáõßáõÙ ÙÇ É»é ¬
²ë³óÇÝ« áñ ·ÛáõÕÝ ³ÛÝï»Õ ÏÉÇÝÇ£
´³Ûó Í³ÉíáõÙ ¿ÇÝ ëñáõÝùÝ»ñÁ Ù»ñ©
ÀÝÏ»ñë áõ½»ó« áñ ÁÝÏÝÇ« ùÝÇ ¬
´³ó »ñÏÝùÇ ï³Ï« ·ÛáõÕ ãÑ³ë³°Í ¹»é«
Ð»Ýó ×³Ù÷Ç íñ³ª ÇÝã Ïáõ½» ¬ ÉÇÝÇ£

àõ ÙÝ³ó ³ÛÝï»Õ£ ºë ³Ýó³ ³é³ç£
Üñ³Ý »ñ»õÇ ÓÇáí Ïµ»ñ»Ý£
ì»ñ»ÉùÁ Í³Ýñ ¿ñ« Í³Ýñ ¿ñª Ç¯Ýã ³ñ³Í©©©©
ä»ïù ¿ ÇÙ µáÉáñ áõÅ»ñÁ É³ñ»Ù«
Ð³ëÝ»Ù ¬ Ýá¯ñ ùÝ»Ù Ñá·Ý³Í« ËáÝç³ó³Í«
àñ »ñ³½Ý»ñÁ Ñá·Çë ûñáñ»Ý£

´³ñÓñ³ÝáõÙ ¿Ç£ ì³Ûñ»ÝÇ ù³ÙÇÝ
Ì»ÍáõÙ ¿ñ ÏáõñÍùë ³Ñé»ÉÇ áõÅáí
ºí ÙÃÝáõÙ ¿ÇÝ Ñ³Û³óùÝ»ñÁ ÇÙ«
ÈóíáõÙ ¿ñ Ñá·Çë Ã³ÝÓñ Ùßáõßáí£
´³Ûó ×Ç· Ã³÷»Éáí ÙÇ ·»ñÙ³ñ¹Ï³ÛÇÝª
ºë ù³ÛÉáõÙ ¿Ç Éáõé« áõßÇ -áõßáí£

Ø»Ý³Ï« ³ÝÁÝÏ»ñ£ ÐëÏ³ µáõÇ å»ë
²í³½» Ù³ïÝ»ñÝ ³ãù»ñÇë Ñ³é³Íª
àéÝáõÙ ¿ñ ù³ÙÇÝ£ ÀÝÏÝáõÙ ¿Ç »ë«
ÜáñÇó µ³ñÓñ³ÝáõÙ áõ ³ÝóÝáõÙ ³é³ç£
ºñµ»ù ã¿ñ »Õ»É Ù³ñÙÇÝë ¬ ³ÛÝù³Ý Ñ»½«
ºí á·Çë ¬ ³ÛÝù³Ý Ï³ÙùÇ áõÅ ³é³Í£

àõ í³ïÝáõÙ ¿Ç ×Ç·»ñë Ñ»ïÇÝ£
¶³·³ÃÁ Ùáï ¿ ¬ ÏÑ³ëÝ»Ù ÑÇÙ³£
´³Ûó Ñ³ÝÏ³ñÍ ù³ÙÇÝ ßåñï»ó ·»ïÇÝ«
¸»åÇ ³Ý¹áõÝ¹Áª áõÕÇ°Õ ¹»åÇ Ù³Ñ£
´³Ûó á°ã©©©© Ø»éÝáÕÇ ï³·Ý³åáí ÙÃÇÝ
¶ñÏ»óÇ ù³ñ»ñÝ áõ áïùÇ »É³£

ø³ÛÉ»óÇ ÝáñÇó£ ºí Ñ³ÝÏ³ñÍ ÇÙ ¹»Ù
öéí»ó ÉáõÛë»ñÇ ÙÇ áëÏÇ Ùßáõß£
²¯« Ñ³ë»É ¿Ç »ë ·ÛáõÕÁ ³ñ¹»Ý£
Ð³ë»É ¿Ç »ë£ Î»ë - ·Çß»ñ ¿ñ áõß£ ¬
ºí óáõñï Ëñ×ÇÃÇ Ëáï»ñÇ Ù»ç Ã»Ý
øÝ»óÇ ³Ýá¯õß« ùÝ»óÇ ³Ýá¯õß©©©©

VII

©©©©ÎéÇíÝ ëÏëí»ó ¬ ³ÝáÕáù áõ ·áé£
Ø»Ýù ¹³ßïáõÙ ¿ÇÝù£ ÒÛáõÝáï É»éÝ»ñÇó
Ð³ñÓ³ÏíáõÙ ¿ÇÝ Ýñ³Ýù ¬ µÛáõñ³íáñ«
Ø»ñÃ »ï Ý³Ñ³ÝçáõÙ Ù»ñ ·áé ·ñáÑÇó«
Ø»ñÃ ³é³ç ³ÝóÝáõÙ áÑÙ³ÏÝ»ñáí Ýáñ ¬
àõ ÷³ËãáõÙ ¿ÇÝ« áõ ·³ÉÇë ÝáñÇó£

ºí ÁÝÏÝáõÙ ¿ÇÝ Ýñ³Ýù ß³ñ»ß³ñ«
ØéÝãáõÙ ¿ÇÝ ·³½³ÝÝ»ñÇ å»ë£
´³Ûó ËÇï« ³ÝÑ³ïÝáõÙ ß³ñù»ñáí í³ñ³ñ
Þ³ñÅÁíáõÙ ¿ÇÝ ÝáñÇó ¹»åÇ Ù»½£
²Ù»Ý ÇÝã Ñ³ÝÏ³ñÍ Ë³éÝí»ó Çñ³ñ ¬
ºí ëíÇÝ³Ù³ñïÝ ³Ñ³ ëÏëí»ó£

Ø»Ýù ·ñÏáõÙ ¿ÇÝù áõ ã³ÝÏéáõÙ Çñ³ñ«
êíÇÝÇ ½³ñÏáí ·ÉáñáõÙ ·»ïÇÝ£
ì³·ñ»ñÇ ÝÙ³Ý Ëáñ³Ù³ÝÏ áõ ã³ñ«
²åñ»Éáõ ÑëÏ³ Í³ñ³íáí Ñ»ïÇÝª
Êáßï³Ý·áõÙ ¿ÇÝù ¬ ³åñ»Éá°õ Ñ³Ù³ñ« ¬
ºí ÏéíáõÙ ¿ÇÝù« »õ ÏéíáõÙ ¿ÇÝù£

ºí ã¿ÇÝù ÑÇßáõÙ ³ÛÉ»õë áãÇÝã«
ºí ã·Çï»ÇÝù Ç±Ýã ¿ÇÝù ³ÝáõÙ£
ºí ß³ï»ñÝ ¿ÇÝ ÁÝÏÝáõÙ Ù»½³ÝÇó
ºí áïù»ñÇ ï³Ï Ù»ñ ³ÝßÝã³ÝáõÙ£
â¿°ÇÝù ï³ñµ»ñíáõÙ í³ÛñÇ ·³½³ÝÇó
²ÑÇ áõ ³ñÛ³Ý ³Û¹ Ë³éÝ³ñ³ÝáõÙ£ ¬

ÎáËáïáõÙ ¿ÇÝù ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ ¹ÇÝ«
ÀÝÏ»ñÝ»ñÇ ¹ÇÝ ¹Çñù ¿ÇÝù ³ÝáõÙ£
àõ í³ïÝáõÙ ¿ÇÝù ×Ç·»ñë Ñ»ïÇÝ
²ÝÑ³ëÏ³Ý³ÉÇ ï³·Ý³åáí ³ÝÑáõÝ£
ºí ã·Çï»ÇÝù« »õ ã·Çï»ÇÝù«
Â» ÑáñÓ³ÝùÁ ë»õ Ù»½ á±õñ ¿ ï³ÝáõÙ£

ÆñÇÏáõÝÝ Çç³í£ ²ÝÑáõÝ Ë³í³ñÇ
Ê³í³ñ Í³Éù»ñáõÙ Ïáñ³í ³Ù»Ý µ³Ý£
ºí Çç³í Ùé³ÛÉ »ñ³½Á â³ñÇ
²ÛÝ Ë³Ûï³×³ÙáõÏ ¹³ßï»ñáõÙ ³Ýµ³Ý£
¬ ¾¯« ÙÝ³ù µ³ñÇ« ÁÝÏ»ñÝ»°ñ ³ñÇ«
¸áõù å³ïíá¯í ³Ýó³ù Ó»ñ ÏÛ³ÝùÇ ×³Ù÷³Ý£

ÆëÏ Ù»Ýù ¬ Ý»Ý·áñ»Ý Ý³Ñ³Ýç»óÇÝù »ïª
ÒÛáõÝ³·Çß»ñÇ ÙññÇÏÝ»ñÇ ï³Ï£
ºí ÇÙ³ëï ãáõÝ»ñ ×³Ù÷³Ý ³ÝÑ»Ã»Ã«
ºí ³ÝóÝáõÙ ¿ÇÝùª ³ÝÏáõÙÇÝ ·Çï³Ï£
ºñµ»°ù ã¿ñ »Õ»É Ñá·Çë ¬ ³ÛÝù³Ý Ë»ÝÃ«
ºí ·³Ý·ë ¬ ³ÛÝù³Ý ½³é³Ýóáï áõ ï³ù£

Ðá·áõë Ù»ç Ï³ñÍ»ë ÑÝáóÝ»ñ Ï³ÛÇÝ«
ºí ³ãù»ñÇë Ù»ç ¬ Ë³ñáõÛÏÝ»ñ É³÷É»½£
´³Ûó Ù³ñÙÇÝë Ñ³í»¯ñÅ« Ñ³í»¯ñÅ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝª
²åñ»É ¿ñ áõ½áõÙ£ Ø³Ñ³å³ñïÇ å»ë
Ð³Û³óùÝ»ñë Ñ³é³Í ³Ñ³íáñ Ø³ÑÇÝª
ØÛáõëÝ»ñÇ Ñ»ï ÷³ËãáõÙ ¿Ç »ë£

ºí Ë³í³ñÇ Ù»ç Ï³ñÙÇñ áõ Ï³ñÙÇñ
¶Ý¹³ÏÝ»ñÝ ¿ÇÝ ÃéãáõÙ áõ ß³ãáõÙ£
ºí ÁÝÏÝáõÙ ¿ÇÝ ÁÝÏ»ñÝ»ñÁ Ù»ñ
ê³ï³Ý³Û³Ï³Ý Ëáõ×³åÇ ÙÇçáõÙ£
ºí ÁÝÏÝáõÙ ¿ÇÝ ³Ý·Ç¯Ý ÁÝÏ»ñÝ»ñ£
ºí í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù Ù»½ ¿ÇÝ Ï³ÝãáõÙ£

ºí »ñµ ³ñ»õÁ µ³ñÓñ³ó³í »ñÏÇÝù«
ºí Ù»Ýù ÉáõÛëÇ ï³Ï Çñ³ñáõ ·ï³Ýù ¬
Ø»é»ÉÝ»ñÇ å»ë ë÷ñÃÝ³Í ¿ÇÝù«
â¿ÇÝù Ñ³í³ïáõÙ« áñ ³åñáõÙ »Ýù« Ï³Ýù©
²ÝËáë Ñ³Û³óùáí Çñ³ñ Ã³Õ»óÇÝù«
Æñ³ñ Ñá·áõ Ù»ç ·»ñ»½Ù³Ý Ùï³Ýù£
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

Üñ³Ýù ÙÝ³óÇÝ ÓÛáõÝáï ¹³ßï»ñáõÙª
ø³Õó³Í ·³ÛÉ»ñÇ íáÑÙ³ÏÝ»ñÇÝ Ï»ñ«
²ÛÝï»Õ« áõñ ÁÝ¹ÙÇßï ï³Ýç³ÝùÝ ¿ ÉéáõÙ
ºí Ñá·ÇÝ ¹³éÝáõÙ ³ÝÑáõÝÇÝ ÁÝÏ»ñ©
àõñ Çµñ ÑÇß³ï³Ï ÏÛ³Ýù»ñÇó ëÇñáõÝ ¬
ØÝáõÙ »Ý ÙÇ³ÛÝ ³ÛÉ³Ý¹³Ï ·³Ý·»ñ£
àõ ÙáõÃ ¿ ÑÇÙ³ ³ÛÝï»Õ« ³Ù³ÛÇ«
ø³ÙÇÝ ¿ ÙÇ³ÛÝ áéÝáõÙ áõ ÏáÍáõÙ«
îáÝ»Éáí í³Ûñ³· Ñ³ñëÝÇùÁ Ø³ÑÇª
Ü»Ý·³íáñ áõ Ëáñ ÓÛáõÝ»ñÇ ÍáóáõÙ£
ºí á±í Ï·Ý³« »õ á±í ÏÝ³ÛÇ
²Ý¹ñßÇñÇÙÛ³Ý ïáÝáÕ ²ëïáõÍáÝ©©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

ÆëÏ Ù»Ýù ³åñáõÙ »Ýù áõ ßÝãáõÙ »Ýù ¹»é
²Ûë Ë³Ûï³ÝÏ³ñ« ³í»ñ³Ï ·ÛáõÕáõÙ«
àõñ ³Ù»Ý ï³Ý Ù»ç Ù³¯Ñ ¿ áõ ³í»ñ«
àõñ ³Ù»Ý í³ÛñÏÛ³Ý ³ñÛáõÝ ¿ óáÕáõÙ«
àõñ ³Ù»Ý í³ÛñÏÛ³Ý É³ñáõÙ ¿ ¹³í»ñ
øÙ³Ñ³× µ³ËïÇ Åñ³ç³Ý Ù»ÕáõÝ£

ºí ³éûñÛ³ ¿ ÑÇÙ³ Ù»½ Ñ³Ù³ñ
Ø³ñ¹Ï³ÛÇÝ ³ÝÃ³Õ« ³ÛÉ³Ý¹³Ïí³Í ¹ÇÝ£
²Ñ³µ»ÏÇãÇ ùñùÇçáí Ñ³Ù³é«
Ø»Ýù Ï»ñ »Ýù Ý»ïáõÙ ³ÝÏáõßï ³Ý¹áõÝ¹ÇÝ£
ºí ÇÙ³ëï ãáõÝÇ ³ÛÉ»õë ÑÇÙ³ñ
Ö³Ï³ï³·ñÇ áñáß³Í ²Ý¹ÇÝ£

ºí ·ÇÝÇÝ ³Ûëï»Õ ÍáñáõÙ ¿ ³é³ï«
ºí Ñ³ñµáõÙ »Ýù Ù»Ýù Ï³ñÙÇñ ËÝçáõÛùáõÙ£
²ÛÉ»õë ãÏ³ »õ á°ã ÙÇ ³ñ³ï«
àñ Í³ÕÇÏ ãï³ Ù»ñ ·ÇÝáí ³Û·áõÙ£
ä³ïñ³ëï ¿ ÁÝ¹ÙÇßï Ù»ñ ½áÑÁ å³ñ³ñïª
Ø»Ýùª ½áÑ« Ù»Ýùª ¹³ÑÇ×ª áõñÇßÇ Ó»éùáõÙ©©©©

VIII

©©©ºñ»Ï ³é³íáï µ³ñÓñ³ó³ Ï³ÝáõË
ºí Éáõé Ï³Ý·Ý»óÇ µÉáõñÇ íñ³£
Ð»éáõÝª ½Ý·³Éáí ÇçÝáõÙ ¿ñ ÙÇ áõÕË«
ÈëáõÙ ¿Ç »ë Ï³ñÏ³ãÁ Ýñ³£
Î³åáõÛï »ñÏÝùáõÙ á°ã ³Ùå Ï³ñ« á°ã ÍáõË£
ºí »ë Ùáé³ó³¯ ï³Å³ÝùÝ ³éûñÛ³©©©
²¯Ë« ·ÛáõÕ³ÏÝ»ñÇ ßáõñçå³ñÁ Ï³Ý³ãª
¸³ßï»ñÁ áëÏÇ¯ Ñ»é³ëï³ÝÝ»ñáõÙ«
àõñ ÙÇ ³Ýë³ÑÙ³Ý Ã³ËÇÍ Ï³ ÷é³Í
ºí ÙÇ Ñá·»Ãáí ïËñáõÃÛáõÝ Ñ»éáõ«
àõ Ñ³í»ñÅáõÃÛ³Ý óÝáñùÁ ³ÝÑ³ë
Ö³ËñáõÙ ¿ Ï³ñÍ»ë áëÏÇ¯ ¹³ßï»ñáõÙ©©©©

²Ù»Ý ÇÝã ³ÛÝå»ë ³Ý¹áññ ¿ áõ ÏáõÛë«
àñ ã»Ù Ñ³í³ïáõÙ Ï³ñÙÇñ »ñ³½ÇÝ£
ØÇñ³ÅÇ ÝÙ³Ý ÷³ñíáõÙ ¿ Ñá·áõë
²Ý¿ ³ßË³ñÑÇ ùÝùßáõÃÛáõÝÁ ÑÇÝ£
´³Ûó ã¿± áñ ³Ûëï»Õ ³åñ»É »Ý ³ÝÑáõÛë ¬
ºí ã»°Ý ¿É Éë»É ùÝùßáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ©©©©

ú¯« ËáñÑáõñ¹Ý»ñÇ Ñ³í»ñÅ³Ï³Ý Ù³°Ûñ«
àñ ï³é³å³ÝùÇ áõ ï³ñ÷³ÝùÇ Ù»ç
ÐÕ³ÝáõÙ »ë ÙÇßï ÏÛ³Ýù»ñ ³ÝÑ³Ù³ñ ¬
Ð³½³ñ ·áõÛÝ»ñáíª Ñ³½³°ñ »É»õ¿ç« ¬
àñ ÑÕ³ÝáõÙ »ë ³ßË³ñÑÇ Ñ³Ù³ñ
Ð³íÇï»Ý³Ï³Ý ÏßéáõÛÃÝ»ñÇ í»×©©©©©

ú¯« ¹á°õ« µ³ñµ³ñá¯ë« Ë»É³·³¯ñ« ó³íá¯ï«
ºñµ»ÙÝ ÇÙ³ëïáõÝ« »ñµ»ÙÝ ¬ ·³½³Ý«
²ßË³ñÑÝ»ñ ³ÛñáÕ Ï³Ë³ñ¹³Ï³Ý Ëá¯ï«
²ßË³ñÑÝ»ñ ßÇÝáÕ µ³ËïÇ ·³í³½³¯Ý« ¬
¸Çí³ÛÇÝ á·Çª ×³ÑÇ×Ý»ñÇ Ùáï«
àãÝãÇ¯ Ù³ëÇÝ ¬ ³Õá¯Ãù ëñµ³½³Ý©©©©©

©©©©àõ å»¯ïù ¿ ù³ÛÉ»¯É áõ ù³ÛÉ»¯É Ñ³Ù³éª
²åñ»Éáõ ÑëÏ³ ï»ÝãÁ µ»é ³ñ³Í ¬
ø³ÛÉ»É ³ÝÇÙ³ëï ÙÇ ÏÛ³ÝùÇ Ñ³Ù³ñ«
Ø³ñ»É ¬ áõ í³é»É ³ëïÕ»ñÁ Ù³ñ³Í«
àñ ¬ ïÇ»½»ñùÇ ½³é³Ýó³ÝùÁ Ù³é
âóÝ¹Ç¯ »ñµ»ù áõ ÙÝ³ ¬ »ñ³½©©©©

1915-1916
î³×Ï³ëï³Ý - ä³ñëÏ³ëï³Ý
Ð³ÛÏ³Ï³Ý VII Î³Ù³íáñ³Ï³Ý µ³Ý³Ï

ՎԱՀԱԳՆ

Ðñ¹»ÑÇ ³ëïí³Í« Ññ¹»Ñ áõ Ïñ³Ï«
ú« ì³Ñ³·Ý ³ñÇ£ ¬ î»ëÝáõÙ »Ù ³Ñ³«
àñ ÍÇÍ³ÕáõÙ áõ ùñùçáõÙ »Ý Ýñ³Ýù
²ñÝ³ù³Ù ÁÝÏ³Í ¹Ç³ÏÇ¹ íñ³£
Â» ÙÇ±ý ¿Çñ ¹áõ©©©©© ºÏ³Ý« »ñ·»óÇÝ
ØÇ ÑÇÝ ÇñÇÏáõÝ ·áõë³ÝÝ»ñÁ Í»ñ«
àñ Ñ½á¯ñ »ë ¹áõ« Ññáï« Ññ³ÍÇ°Ý«
àñ ¹á¯õ Ïµ»ñ»ë ÷ñÏáõÃÛáõÝÁ Ù»ñ£
ºí Ñ³í³ï³óÇÝù« Ñ³ñµ³Í áõ ·ÇÝáí«
àñ ¹áõ Ï³ëª Ñ½áñ« Ù³ñÙÝ³óáõÙ à°õÅÇ ¬
ÆëÏ Ýñ³Ýù »Ï³Ýª ³ñÛáõÝáí« Ññáí
Ø»ñ »ñÏÇñÁ ÑÇÝ ¹³ñÓñÇÝ ÷áßÇ©©©©©
ºí »ñµ ù³ñß ïíÇÝ ¹Ç³Ï¹ ³ñÝ³ù³Ù«
àñ Ý»ï»Ý ù³Õó³Í áÑÙ³ÏÝ»ñÇÝ Ï»ñ ¬
Ø»ñ ÏÛ³ÝùÇ ÑÇÙÝ»ñÝ ³Ý¹áõÝ¹Á ÁÝÏ³Ý
ºí ³ñÝáï ÙÇ·áõÙ ×³ñ×³ïáõÙ »Ý ¹»é©©©©

1916

ԱԹԻԼԼԱ

¸³ñ»ñÇ ËáñùÇó ³ñÃÝ³ó³Í ÝáñÇóª
²ÝóÝá¯õÙ »Ù ³Ñ³ »ñÏñÇ ¹³ßï»ñáõÙ©
Ü³ÛáõÙ »Ù ¹»åÇ Ññ¹»ÑíáÕ Ñ»éáõÝª
¸³ñ»ñÇ ËáñùÇó µ³ñÓñ³ó³Í ÝáñÇó£

ÆÝÓ Ã³Õ»É ¿ÇÝ áëÏÇ ¹³·³ÕáõÙ
ÆÙ ÑáÝ»ñÁ ÙÇ Ñ»é³íáñ ·Çß»ñ£
ºí á°ã ÙÇ ³ñù³ ï»ÕÁë ã·Çï»ñ ¬
ºí ³×ÛáõÝÇë Ñ»ï áã -áù ã¿°ñ Ë³ÕáõÙ£

Øáé³ó»¯É ¿ÇÝ ³ñù³ ²ÃÇÉÉÇÝ£
ºí Ñ»·ÝáõÙ ¿ÇÝ »ñ³½Á Ýñ³©©©
ºí Ï³ñÍáõÙ ¿ÇÝ« áñ Ù»é»É ¿ Ý³©©©
ÆëÏ »ë ¬ µ³ñÓñ³ó»É« ³ÝóÝáõÙ »Ù ÏñÏÇÝ£

ºë ÏñÏÇÝ ³Ñ³ ù³Ý¹áõÙ »Ù« í³éáõÙ©
ø³Õ³ùÝ»ñ« ·ÛáõÕ»ñ ÷ÉãáõÙ »Ý ÇÙ ¹»Ù©
ºí ³Ûë ³Ý·³Ù »ëª ·á¯é« ³ÝÑ³°ÕÃ ³ñ¹»Ýª
ØÇ Ï³ñÙÇñ ·Çß»ñ ÏÙïÝ»Ù ÐéáÙ©©©©©

ºí ÇÙ »ñÏ³Ã» µéáõÝóùáíÁ »ë
Ò»ñ ï³×³ñÝ»ñÁ ³Ý¹³ñÓ Ïù³Ý¹»Ù©
ÜáñÇ¯ó ÏëáÕ³Ý ³ñù³Ý»ñÝ ÇÙ ¹»Ùª
Ø³Ýñ« ×³Ñ×³ÛÇÝ ×Ç×áõÝ»ñÇ å»ë©©©©©

Üñ³Ýù ¬ Ë»ÕÏ³ï³Ï áõ áÕáñÙ»ÉÇ«
àñ« ÏáõÛñ« ËÝ¹³óÇÝ Ýëï³Í ÏñÏ»ëáõÙª
ºñµ Â»á¹áëÁ ï»ë³í »ñ³½áõÙ«
àñ ÏáïÁñí»¯É ¿ Ý»ïÁ ²ÃÇÉÉÇ£

Üñ³Ýù« áñ ÙÇ ûñ ÇÙ ³Ý³ÏÁÝÏ³É
Ø³Ñáí Ïáõñ³ó³Í« áñå»ë »ñ³½áõÙ«
ØÇ ÇÝã - áñ Ñ³Ý·Ç¯ëï ¿ÇÝ »ñ³½áõÙ
Ðá·Ý³Í Ù³ñ¹ÏáõÃÛ³Ý áõ Çñ»Ýó Ñ³Ù³ñ£

ºí ãÁ·Çï»ÇÝ« áñ »ë ã»°Ù Ù»é»É«
àñ »ë ã»°Ù Ù»éÝÇ« áñ »Õ»É »Ù« Ï³Ùª
ÜáñÇ°ó ÏùÝ»Ù« ÝáñÇ¯ó Ï³ñÃÝ³Ý³Ù© ¬
ºë ¬ Ñ³½³ñ³ÝáõÝª Ø³Ñ« ²í»ñù áõ Ü»é©©©©©

î»ëÝáõÙ »Ý ÝáñÇó ÇÙ ³ãù»ñÁ Ý»Õ«
àñ ë»· ÝÅáõÛ·Çë ëÙµ³ÏÝ»ñÇ ï³Ï
òÝ¹áõÙ »Ý« áñå»ë ï³ñï³Ù ÑÇß³ï³Ï«
Ò»ñ »ñ³½³ÛÇÝ ß»Ýù»ñÁ µÛáõñ»Õ©©©©

Ð»¯Û« ³ñ»õÙáõïùÇó ÙÇÝã»õ ³ñ»õ»Éù
äÇïÇ Ññ¹»Ñ»Ù áõ ù³Ý¹»¯Ù ÑÇÙ³ª
ºë ¬ ³ñù³¯« ³ëïí³¯Í« ³í»ñÙá°õÝù áõ Ù³¯Ñ«
ºë ¬ ×ßÙ³ñïáõÃÛ³Ý Ë³ñ³½³ÝÁ Ù»ñÏ£

ºí Ãá°Õ ³ßË³ñÑÇ ï»ñ»ñÝ ÇÙ³Ý³Ý«
ºí Ëáñ ÁÙµéÝ»Ý ÙÇ í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù«
àñ »Õ»°É »Ù »ë« ÏÉÇÝ»¯Ù áõ Ï³°Ù«
º°ë ¬ ³ÝÑ»ñù»ÉÇ áõ Ñ³í»ñÅ³Ï³Ý©©©©©

ºí Ãá°Õ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ó»Õ»ñÝ ³é³ÝÓÇÝ
Ð³íÇïÛ³Ý ÑÇß»Ý ³ÕáÃùáõÙ« »ñ·áõÙ«
àñ Ëáï ãÇ¯ µáõëÝÇ ³ÛÉ»õë ³ÛÝ »ñÏñáõÙ«
àñáí ³Ýó»É ¿ ²ÃÇÉÉÇ ÑÇÝ ÓÇÝ©©©©©

ÂáÕ ÑÇß»Ý Ýáù³« áñ Ï³Ùùë µéÝÇ«
ø³Ý¹áõÙÇ« ÑñÇ ÇÙ óÝáñùÁ ÑÇÝ« ¬
ºñµ»ù ãÇ¯ óÝ¹Ç« »ñµ»ù ãÇ¯ Ù»éÝÇ«
àã -áù ãÇ° Ñ³ÕÃÇ ³ñù³ ²ÃÇÉÉÇÝ©©©©

III

ÆëÏ »ñµ ÙÇ ·Çß»ñ ÏñÏÇÝ Ñ³·»Ý³Ù«
ºñµ Ñá·ÝÇ Ë³ÕÇó Ù³ñÙÇÝë ³ñÇ ¬
ÜáñÇ¯ó ÏùÝ»Ù ÙÇ ù³ÝÇ ï³ñÇ«
àëÏÇ ¹³·³ÕÇë ·ÇñÏÁ Ï·Ý³Ù£

ºí ÇÝÓ ÇÙ Ùé³ÛÉ ÑëÏ³Ý»ñÁ Ë»ÝÃ«
²é³Ýó ³ÕáÃùÇ »õ ³é³Ýó ËáëùÇ« ¬
ÜáñÇ°ó ÏÃ³Õ»Ý ¹³·³ÕáõÙ áëÏÇ
ºí Ã³ÕáÕÝ»ñÁ ÏÃ³Õí»Ý ÇÝÓ Ñ»ï ¬

àñ ÇÙ Ù³ñÙÇÝÁ á¯ã -áù ã·ïÝÇ«
àñå»ë½Ç á°ã -áù »ñµ»ù ãÇÙ³Ý³«
Â» á°õñ ¿ Ã³Õí³Í ÑáÝ ²ÃÇÉÉÁ ¬ Ý³«
àñ Ñ³í³ë³ñ»ó Ó»ñ ÷³éùÁ ·»ïÝÇ©©©©

àñå»ë½Ç ÏñÏÇÝ« »ñµ »ñÏñÇ ÑñÇó
ºñÏÝÇ ³ëïÕ»ñÁ ·³Ý·³ïí»Ý ù³ñÇÝª
Æñ ÑÇÝ »ñ³½ÇÝ ÙÇ°ßï Ñ³í³ï³ñÇÙ ¬
²ñù³ ²ÃÇ¯ÉÉÁ µ³ñÓñ³Ý³ ÝáñÇó©©©©

1916« ØáëÏí³

ԱԶԳԱՅԻՆ ԵՐԱԶ

¥äá»Ù »ñ·ÇÍ³Ï³Ý »õ áÕµ»ñ·³Ï³Ý¤

1©

ò»ñ»ÏÇ í³½ùÇó« Ñá·ë»ñÇó Ñá·Ý³Íª
îáõÝ í»ñ³¹³ñÓ³ ·Çß»ñÇ ÏÇëÇÝ£
ÆëÏáõÛÝ ùÝ»óÇ£ ºí Ù»Ï ¿É« Ñ³ÝÏ³ñÍ«
ØÇ »ñ³½ ï»ë³ Ñ³Û ³½·Ç° Ù³ëÇÝ£
ºë ã»Ù Ñ³í³ïáõÙ á°ã ÙÇ »ñ³½Ç£
´³Ûó ³ñÃÝ³Ý³ÉÇë í³Ë»ó³« ³ëÇ©
ì³ï µ³Ý ¿ ³ëáõÙ ÇÙ »ñ³½Á ³Ûëª
ÆÝã ¿É áñ ÉÇÝÇ ¬ ï»ëÇÉ Ã» »ñ³½ ¬
ÆÝã ¿É áñ ÉÇÝÇ ¬ å³ïÙ»Ù ³ßË³ñÑÇÝ«
ÂáÕ ûñÁ ³ÝóÝÇ ¬ áõ Ñ»ïÁ µ³ñÇÝ£

2©

¶Çß»ñÁ ·Ý³ó« µ³Ûó »ñÏ³¯ñ« »ñÏ³¯ñ«
ÆÙ ëñïÇ íñ³ Í³Ýñ« áñå»ë ù³ñ«
ØÇ Ã³ËÇÍ ÙÝ³ó »ñ³½Çó ¿Ý ÙáõÃ ¬
ØÇ ×ÝßáÕ Ã³ËÇÍ« Í³Ýñ ÙÇ ËáñÑáõñ¹£
àõ Ù³ßáõÙ ¿ ÇÝÓ Ã³ËÇÍÁ ÑÇÙ³©
ØáõÃ« ËáñÑñ¹³íáñ« ë³éÁ« áñå»ë Ù³Ñ
¶Çß»ñ áõ ó»ñ»Ï ÝíáõÙ ¿ Ï³ñÍ»ë ¬
ºí Ë»Éùë ³ñ¹»Ý Ïáñóñ»É »Ù »ë£
ÞñçáõÙ »Ù Ù»Ý³Ï ûñ»ñÇë ÙÇ·áõÙ«
ØËáõÙ ¿ ó³íÁ ÇÙ Ñá·Ý³Í Ñá·áõÙ
ºí ã»Ý ³ÙáùáõÙ ¿É ÑáõÛë»ñÁ ëÇÝ©©©©
¬ ´³Ûó »ë Ùáé³ó³ »ñ³½Çë Ù³ëÇÝ£

3©

øÝ»É ¿Ç Ëáñ£ ²ãù»ñÇë ³é³ç
öéí»É ¿ñ ÙÇ ÙáõÃ« ³ÝÃ³÷³Ýó Ùßáõß£
ÎáõñÍùë µ³ñÓñ³ÝáõÙ áõ ÇçÝáõÙ ¿ñ ó³Íª
¼·áõÙ ¿Ç« áñ ùÝ»É »Ù ³Ýáõß£
øÝ»É ¿Ç Ëáñ£ ºí ³Ñ³ Ñ³ÝÏ³ñÍ
Âí³ó ÇÝÓ« áñ »ë µ³ñÓñ³ÝáõÙ »Ù í»ñ£
êÇñïë ÙÇ ÙÃÇÝ ï³·Ý³åáí ½Ý·³ó
àõ ëáõñ Ï³ñáïáí ëÏë»ó ó³í»É£
Ü³Ë ÃíáõÙ ¿ñ ÇÝÓ« áñ ÃéãáõÙ »Ù »ë«
´³Ûó ï»ë³ Ñ»ïá« áñ í»ñÁ« û¹áõÙ«
Î³Ëí»É ¿ Ñá·Çë« áñå»ë ³ãù ÑñÏ»½
àõ í³ñÁ ÇßËáÕ Ë³í³ñÝ ¿ ¹ÇïáõÙ£
àõ ëá¯õñ Ñ³×áõÛùÇó ×ãáõÙ ¿Ç »ë«
´³Ûó ËáñÃ ¿ñ Ó³ÛÝëª ÙÇ Ï³ñÏ³é ÑÝãÛáõÝ£ ¬
¼·áõÙ ¿Ç ÉáÏ« áñ »ñÏÝÇ ÙÇçáõÙ
Î³Ëí³Í ¿ Ñá·Çë« áñå»ë ³ãù ÑñÏ»½£ ¬

4©

àõ ÙáõÃ ¿ñ ßáõñçë« ÙÇ ÙÃÇÝ ·Çß»ñ£
²ßË³ñÑÁ Ñ»éáõÝ ùÝ»É ¿ ÉéÇÝ£
ºñÏÝùÇó Ï³Ëí³Í Ý³ÛáõÙ ¿Ç »ë
ì³ñÁ ï³ñ³Íí³Í »ñÏñÇ Ë³í³ñÇÝ£
êÏ½µáõÙ áãÇÝã ¹»é ã¿ñ »ñ»õáõÙ©
Ê³í³ñ ¿ñ ÙÇ³ÛÝ« Ù³é³ËáõÕ áõ ÙáõÃ£
´³Ûó Ñ»ïá Ñ³ÝÏ³ñÍ Ñ»éáõ - Ñ»é»õáõÙ
Î³ñÙÇñ µéÁÝÏ»ó ÙÇ Ïñ³Ï ³Õáï£
§ÐÇí³Ý¹ Ï³¦ ³ëÇ ÙïùÇë Ù»ç ÇÝÓ »ë©
§ÐÇí³Ý¹Ç Ñ³Ù³ñ Ïñ³Ï í³é»óÇÝ¦£
àõ ÙÇïù ³Ý»Éáí ÇÝùë ÇÝÓ ¿ëå»ë
Ü³ÛáõÙ ¿Ç »ë ³Û¹ Ï³ñÙÇñ Ï³ÛÍÇÝ«
ºñµ Ýñ³ ÏáÕùÇÝ« Ñ³åßï³å« ³ñ³·«
î³·Ý³åáí í³éí»ó ÙÇ áõñÇß Ïñ³Ï£
Ð»ïá Ùáï»Ùáï« Çñ³ñ Ñ»ï»õÇ°ó
àõñÇß Ïñ³ÏÝ»ñ í³éí»óÇÝ ÝáñÇó ¬
àõ ÍáõË µ³ñÓñ³ó³í« áõ Ññ¹»Ñ« áõ µáó©
ÐëÏ³ É»½áõÝ»ñ í³éí»óÇÝ ÙÇ·áõÙ ¬
ºí Ù»ÏÁ ³ë³ó ÇÙ ùÝ³Í Ñá·áõÝ«
àñ í³éíáõÙ ¿ áÕç »ñÏÇñÁ Ð³Ûáó©©©©©

5©

àõ« ÍáõË ßÝã»Éáí ³ñÝ³·áõÛÝ ÙáõÅáõÙ«
Ü³ÛáõÙ ¿Ç »ë í³éíáÕ Ññ¹»ÑÇÝ
ºí ï»ëÝáõÙ ¿Çª í³ñÁ« ÙßáõßáõÙ
ì³éíáõÙ ¿ ³Ñ³ Ù»ñ »ñÏÇñÁ ÑÇÝ£
º½»ñùÇó -»½»ñù Ññ¹»ÑÁ ¹»ÕÇÝ
¶ñÏ»É ¿ñ Ð³Ûáó ³ßË³ñÑÁ« áõ Ý³
²ÝÏ³Ù Ñ³ÝÓÝí³Í Ï³ñÙÇñ Ññ¹»ÑÇÝ
ì³éíáõÙ ¿ñ ÑëÏ³ ùáõñ³ÛÇ íñ³£
²ñ»õÇ ÑëÏ³ ÙÇ ßáÕùÇ ÝÙ³Ý
¼³ñÏ»É ¿ñ µáóÁ ²ñ³ñ³ï ë³ñÇÝ«
àñ í³éíáõÙ ¿ñ ïáÃ« å³ñáõÙ ³ÉíÉ³Ý«
àÕç³Ï»½ ¹³ñÓ³Í Ë³í³ñ ³ßË³ñÑÇÝ£
àõ Éáõé ¿ñ ³ÛÝå»ë© Ó³ÛÝ« ßßáõÏ ãÏ³ñ©
Î³Ý·Ý»É ¿ñ Ï³ñÍ»ë Å³Ù³Ý³ÏÁ ù³ñ«
àñ Ññ¹»ÑÁ ³Û¹ Ñ³íÇïÛ³Ý ï»õÇ©©©
Îñ³Ï³Ñ³Ý¹»ë« ïáÝ ¿ñ »ñ»õÇ
îáÃ« ³ñÝ³Ïñ³Ï Ññ¹»ÑÁ ³Û¹ í³é ¬
²ßË³ñÑÇ Ñ³Ù³ñ ¬ Ù³ñ¹ÏáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ©©©©©

6©

Ü³ÛáõÙ ¿Ç »ë ëñïáí Ññ³ï³å
àõ Ã³ñÃáõÙ ¿ÇÝ ³ãù»ñë ÙËÇó ¬
ºñµ ï»ë³ Ñ³ÝÏ³ñÍ« áñ Ù»ÏÁ« ßï³å«
ö³ËãáõÙ ¿ ³Ñ³ Ññ¹»ÑÇ ï»ÕÇó£
Ðñ¹»ÑÇ Ï³ñÙÇñ ÉáõÛëáí áÕáÕí³Íª
Î³ñÙÇñ ¿ñ ÃíáõÙ ÃáõË ¹»ÙùÁ Ýñ³£
ì³½áõÙ ¿ñ« ·ÉáõËÝ áõ ×³Ï³ïÁ µ³ó«
º°í ³ãù»ñÁ Çñ ¬ Ïñ³ÏÇ ùáõñ³ ¬
´áóÏÉïáõÙ ¿ÇÝ ùÇÝáï áõ ¹³Å³Ý©
ºí ßñÃáõÝùÝ»ñáí ÃáõË áõ ³É»õáñ
ØéÙéáõÙ ¿ñ Ý³« »ñ¹íáõÙ ¿ñ Ý³« áñ
âÇ° ¹ñÅÇ »ñµ»ù áõËïÁ ëñµ³½³Ý£
à±õñ ¿ñ Ý³ ÷³ËãáõÙ »õ ÇÝãá±õ Ñ³Ù³ñ«
ÆÝãá±õ ¿ñ í³½áõÙ áõ »ñ¹áõÙ ³ÝáõÙ£ ¬
ø³ñáï ¿ñ áõÕÇÝ« Ññ¹»Ñ áõ Ë³í³ñ«
´³Ûó í³½áõÙ ¿ñ Ý³« ã¿ñ Ñ³Ý·ëï³ÝáõÙ£
ºñµ»ÙÝ ÙÇ³ÛÝ Ã³ßÏÇÝ³ÏÁ Çñ
Øáï»óÝáõÙ ¿ñ ßñÃ»ñÇÝ Ï³ñÙÇñ
àõ ßñÃÇÝ ë»ÕÙ³Í ÓÛáõÝ - Ã³ßÏÇÝ³ÏáõÙ
Ê»Õ×Á Ñ³½³Éáí ³ñÛáõÝ ¿ñ ÃùáõÙ£
ºí ÝáñÇó« å³ñ½³Í ½áõÛ· Ó»éù»ñÁ í»ñ«
Ð»ñáëÇ ÝÙ³Ý ³Ý÷áõÛÃ« ³ÝÓÝÁí»ñ
ì³½áõÙ ¿ñ ³é³ç áõ »ñ· ¿ñ »ñ·áõÙ
ìñ»Å³ÅåÇï áõ Ù³Ñ³·áõß³Ï ¬
àõ Í³Í³ÝíáõÙ ¿ñ Ýñ³ ³ç Ó»éùáõÙ
Â³ßÏÇÝ³ÏÁ Çñ« áñå»ë ¹ñáß³Ï©©©©

7©

ºñµ ÑáõñÁ ÙÝ³ó ë³ñÇ »ï»õáõÙ ¬
Î³Ý· ³é³í ÙÇ å³Ñ ³Û¹ Ù³ñ¹Á Ñ³ÝÏ³ñÍ«
ºñÏãáï ³ãù»ñáí Ý³ ½ÝÝ»ó Ñ»éáõÝ ¬
´³Ûó ã¿ñ »ñ»õáõÙ Ïñ³ÏÇ ÙÇ Ï³ÛÍ£
ÊáñáõÝÏ ßáõÝã ù³ß»ó áõ Ýëï»ó ù³ñÇÝ£
ØÇ - »ñÏáõ í³ÛñÏÛ³Ý ëå³ë»ó ÉéÇÝ© ¬
¶Çß»ñ ¿ñ ßáõñçÁ« Ë³Õ³Õ áõ Ñ³Ý¹³ñï£
ºí ³Ñ³« áñå»ë ÷áñÓÁí³Í ÙÇ Ù³ñ¹«
Ø³ïÝ»ñÁ ¹ñ»ó ßñÃáõÝùÝ»ñÇ Ù»ç
ºí »ñÏáõ ³Ý·³Ù µ³ñÓñ« ½Ç¯É ëáõÉ»ó£
ºí ³Ñ³ Ù»Ï- Ù»Ï« Çñ³ñ Ñ»ï»õÇó«
¸áõñë »Ï³Ý Ýñ³ ÁÝÏ»ñÝ»ñÁ ù³ç«
Øáï»ó³Ý Ýñ³Ý« µéÝ»óÇÝ Ã»õÇ°ó
àõ Ñáõ½í³Íª Ï»ó³Ý ÁÝÏ»ñáç ³é³ç£
¬ Æ±Ýã ³ñÇñ« ²Ñá°« ¬ Ñ³ñóñÇÝ Ýñ³Ý£ ¬
´³Ûó ²ÑáÝ ãáõÝ»ñ É»½áõ áõ µ»ñ³Ý©
êñïÇ ïñá÷Çó ã¿ñ Ï³ñáÕ Ëáë»É£
ÊÝ¹ñ»ó ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý« ÙÇ ùÇã ëå³ë»É«
ÞñÃ»ñÁ Í³Ù»ó« µ³ñÓñ³Ó³ÛÝ Ñ³½³ó ¬
àõ Ñáõ½í³Í Ó³ÛÝáí Ý³ ³Ûëå»ë ³ë³ó©
§ÐáñÇ½áÝÝ»ñáõÙ ïÇ»½»ñ³Ï³Ý«
àõñ ³ëïÕ áõ ÉáõëÇÝ µáóÏÉïáõÙ »Ý í³é«
²ßË³ñÑáõÙ ³Ûë ÙáõÃ« Ý»Ý· áõ ËáÉ³Ï³Ý ¬
à°ã ÙÇ ³½· ãÏ³ Ñ³ÛÇ å»ë Ãßí³é©©©©¦£
¬ È³í« ×³é ÙÇ° ËáëÇñ« Ù»Ýù ³Û¹ ã»Ýù áõ½áõÙ«
¶Çï»Ýù« áñ ×³é»ñ ¹áõ É³í »ë ËáëáõÙ©
¸áõ Ù»½ ³ÛÝ ³ë³ª Ç±Ýã ³ñÇñ« ²Ñá°« ¬
Ö³é»ñÁ Ñ»ïá« Ëáëù»ñÁ Ñ»ïá£
¸áõ« áñ ù³ç »ë ÙÇßï« ßÇï³Ï« ³Ýë³ë³Ý ¬
Î³ï³ñÇ±ñ ³ñ¹Ûáù å³ñïù¹ ëñµ³½³Ý£
¬ ÆÑ³ñÏ»« ïÕ»ñù©©©© Ç¯Ýã Ëáëù ³Û¹ Ù³ëÇÝ© ¬
Ò»éùÁ ¹Ý»Éáí ÁÝÏ»ñáç áõëÇÝ
ÜáñÇó ëÏë»ó ²ÑáÝ ù³Õóñ³Ó³ÛÝ©
¥²Û¹ Ù³ñ¹Á áõÝ»ñ ³ÛÝåÇëÇ ÙÇ Ó³ÛÝ«
àñ »Ã» Ëáë»ñ ÙÇ ÙáõÃ ÷áÕáóáõÙ ¬
Î³ë»Çñª ³ÛÝï»Õ ëñÇÝ· »Ý ³ÍáõÙ©©©©¤
§ ¬ ì³éíáõÙ »Ý ³ÛÝï»Õ »ñ»Ë³ áõ ÏÇÝ©©©¦£
´³Ûó ÁÝÏ»ñÝ»ñÁ Ë½»óÇÝ ÏñÏÇÝ
Êáëù»ñÁ Ýñ³£ ¬ §Æ±Ýã ³ñÇ°ñ« ³ë³«
ä³ïÙÇñ ëÏ½µÇó »Õ³ÍÁ ·áñÍÇ¦£ ¬
àõ å³ïÙ»ó ²ÑáÝ© ¬ §Ð»Ýó áñ ï»Õ Ñ³ë³
²é³çÇÝ ·ÛáõÕáõÙ Ññ¹»ÑÁ ·óÇ£
Ê³í³ñ ¿ñ« ïÕ»ñù©©© Ç±Ýã ÇÙ³Ý³ÛÇ©©©
¸áõñë »Ï³í ë³Ï³ÛÝ« áñ©©© ·ÛáõÕ ¿ Ñ³ÛÇ©©©©
´³Ûó ¿ë ¹»é áãÇÝã« ¹»é áãÇ°Ýã« ïÕ»ñù©
²ÛÝ ¿ñª Ñ³í³ùí»É Ù³ñáõÙ ¿ÇÝù Ù»Ýùª
æáõñ ¿ÇÝù ÉóÝáõÙ Ïñ³ÏÇ íñ³ ¬
î»ëÝ»Ýù Ñ³ñ»õ³Ý ï»Õ»ñÇó ³Ñ³
ú·ÝáõÃÛ³Ý »Ï³í ·ÛáõÕÁ ¹ñ³óÇ©
È³í ¿« ÏÙ³ñ»Ýù« ÙïùáõÙë ³ë³óÇ ¬
Ø»Ï ¿É ¿Ý ï»ë³« áñ Ïñ³ÏÁ Ã»Å«
àñå»ë ÙÇ íÇß³å« ³·³Ñ ÙÇ Ññ»ß«
ÐÝáóÇ ÝÙ³Ý µéÏí»ó ÙÇ·áõÙ©©©©
àõ ·ÛáõÕÁ ÙÝ³ó Ïñ³ÏÇ ·ñÏáõÙ£
ºí Ù»Ýù Ñ³ëÏ³ó³Ýù« áñ Ù»ñ ¹ñ³óÇÝ
ø³ñÛáõÕ ¿ ÉóÝáõÙ Ù»ñ ÷áùñÇÏ Ï³ÛÍÇÝ©©©
àõ Ï³ÛÍÁ ³Ñ³ ÙÇ Ññ¹»Ñ ¹³é³í ¬
²Ûëå»ë Ù»½ Ë³µ»ó ¹áõßÙ³ÝÝ ³ÝÇñ³í©©©
àõ ù³ÙÇ »É³í« ÙéÝã³ó ³Ñ»Õ ¬
Îñ³ÏÁ óñ»ó« ï³ñ³í áõñÇß ï»Õ«
²Û¹ï»ÕÇó í³éí»ó ·ÛáõÕÁ Ñ³ñ»õ³Ý
àõ ÍáõË µ³ñÓñ³ó³í« áõ Ññ¹»Ñ« áõ µáó« ¬
Ü³Û»óÇ° Ù»Ï ¿É ¬ Ññ¹»ÑÇ ÝÙ³Ý
ì³éíáõÙ ¿« ï»ëÝ»Ù« ³ßË³ñÑÁ Ñ³Ûáó©©©©
Îñ³¯Ï ¿ ³ÛÝï»Õ« áõ Ññ¹»Ñ« áõ Ù³Ñ ¬
Ð³Ûáó ³ßË³ñÑáõÙ Ññ¹»Ñ ¿ ÑÇÙ³¦£
àõ Éé»ó ²ÑáÝ£ àõ µ³ñÓñ Ñ³½³ó£
¼³ÛñáõÛÃÁ ÙÇ å³Ñ Ë»Õ¹»ó µáÉáñÇÝ£
ºí ³Ñ³ Ýñ³Ýó ì»ï»ñ³ÝÁ ÑÇÝ
ì»ñ Ãé³í ï»ÕÇó áõ Ëéåáï ³ë³ó©
§ ¬ ì³ÛñÏÛ³ÝÁ Ë÷»ó©©©©© ú« ³Ûá°« ³Ûá°©©©
ÎéÇí áõ íñ»Å« ¬ ãëå³ë»Ýù Ç½áõñ£
Ø»Ýù ÙÝ³Ýù ³Ûëï»Õ ¬ ¹áõ ·Ý³« ²Ñá°«
Ð³Ûáó ³ßË³ñÑÇ ³Ñ³½³Ý·Á ïáõñ¦£

8©

àõ ÝáñÇó ²ÑáÝ ÁÝÏ³í ×³Ý³å³ñÑ£
¶Çß»ñ ¿ñ ßáõñçÁ« ³Ñé»ÉÇ Ë³í³ñ«
´³Ûó í³½áõÙ ¿ñ Ý³ áõ ã¿ñ ë³ÛÃ³ùáõÙ©
²ÛÝå»ë ¿ñ ·ÝáõÙ Ë³í³ñÇ ·ñÏáõÙ«
àñ ï³ÝÝ ¿ñ ³ë»ë« ·áñ·»ñÇ íñ³ ¬
êáíáñ ¿ñ ÙÃÇÝ Ñ³Û³óùÁ Ýñ³£
ØÇ ³Ý·³Ù ÙÇ³ÛÝ Ë»Õ×Á ë³ÛÃ³ù»ó ¬
´³Ûó Ëéåáï Ñ³½³ó« ³ñÝ³·áõÛÝ Ãù»ó
ºí ÇëÏáõÛÝ ÝáñÇó Ý³ áïùÇ Ãé³í©
ØÇ ½³ñÙ³Ý³ÉÇ ³ßËáõÛÅ ¿ñ« Çñ³í«
àñ áõÝ»ñ ÏÛ³ÝùáõÙ ³Û¹ Ù³ñ¹Á ÑÇí³Ý¹ ¬
ØÇ ½³ñÙ³Ý³ÉÇ« Ñ³Ý×³ñ»¯Õ »é³Ý¹£
ºë Ùï³Í»óÇª §²½ÝÇ¯í Í»ñáõÝÇ«
Ê»Õ×Á Ãáù»ñÇ µáñµáùáõÙ áõÝÇ«
´³Ûó Çñ ³ßËáõÛÅáí å³ï³ÝÇ ¿ ¹»é ¬
¶Çï» ëñµ³½³Ý å³ñïùÁ Ï³ï³ñ»É£
øá ³Û¹ ³ÝÓÝÁí»ñ »é³Ý¹Ç Ñ³Ù³ñ
ø»½ ÷³éù áõ å³ïÇí« ÑÇß³ï³Ï ³ÝÙ³ñ£
àí ãÇ ûñÑÝáõÙ ù»½ ¬ ëñÇÏ³ ¿ Ý³£
ºí á±í ãÇ Ý»ñÇ« »Ã» ÇÙ³Ý³«
àñ ¹áõ ÙÇ ãÝãÇÝ ëË³É »ë ³ñ»É ¬
Üñ³Ýó ·ÛáõÕÇ ï»Õ ¬ Ù»ñ ·ÛáõÕÝ »ë í³é»É©©©
ú« ³Ûá« ²Ñá°« ³½ÝÇ°í Í»ñáõÝÇ°©
àí ·áñÍ ¿ ³ÝáõÙ ¬ Ý³ ëË³É áõÝÇ« ¬
²ÝëË³É Ù³ñ¹ÇÏ ³ßË³ñÑáõÙ ãÏ³Ý ¬
²ëïí³Í ¿ ÙÇ³ÛÝ ³ÝëË³É³Ï³Ý©©©©¦£

9©

ØÇÝã í³½áõÙ ¿ñ Ý³ ¹³ßïáõÙ ³Ù³ÛÇ«
àõñ ÙáõÃ ¿ñ áõ ÙáõÅ« Ùßáõß ¿ñ Ù³ÑÇ« ¬
Ö³Ù÷ÇÝ ÙÝ³ó³Í ÁÝÏ»ñÝ»ñÁ ÑÇÝ
ê³ñÇ ï³Ï Ýëï³Í ëå³ëáõÙ ¿ÇÝ£
ì³éíáÕ ëñï»ñáí« ³ãù»ñÁ Ïñ³Ï«
Ê³í³ñÇ ·ñÏáõÙ Ýëïáï³Í ¬ Ýñ³Ýù
ØïáñáõÙ ¿ÇÝ ³Õ»ïÇ Ù³ëÇÝ©
ºí ³Ñ³« ùÇÝáï ÅåÇïÝ »ñ»ëÇÝ«
ì»ñ Ãé³í ï»ÕÇó ì»ï»ñ³ÝÁ Í»ñ
ºí ³½¹áõ Ó³ÛÝáí ëÏë»ó Ëáë»É© ¬
§ÀÝÏ»ñÝ»ñ« ³ë³ó« »Õµ³ÛñÝ»ñ ³Ý·ÇÝ«
ì³éíá¯õÙ ¿ Ñ³Ûáó ³ßË³ñÑÁ ÏñÏÇÝ©©©©
Ð³ëÏ³Ýá±õÙ »ù ¹áõù Ùïùáí í»ñ³Ñ³ë«
Â» Ç±Ýã »Ý ³ëáõÙ Ï³ñ× Ëáëù»ñÁ ³Ûë©©©
Ð³Ûáó ³ßË³ñÑáõÙ Ññ¹»Ñ ¿ ÏñÏÇÝ©©©©
²ÛëÇÝùÝ ³ÛÝï»Õ »ñ»Ë³ áõ ÏÇÝ
ì³éíáõÙ »Ý ÑÇÙ³ ³ÝËÇÕ× Ïñ³ÏáõÙ
àõ ÏÛ³Ýù »Ý Ñ³ÛóáõÙ« áõ ÏÛ³ÝùÇ ÷ñÏáõÙ£
ÀÝÏ»ñÝ»°ñ« ë³Ï³ÛÝ Ëáëù»ñÁ ³Ûë ËáõÉ
àñù³Ý ¿É ÑÝã»Ý ³ÝÑáõÛë áõ ïËáõñ« ¬
ÀÝÏ»ñÝ»°ñ« ³Ûë ë»õ Ëáëù»ñáõÙ ³Ý·³Ù
ØÇ µ³Ý Ï³ª ³Ýã³¯÷ ÙËÇÃ³ñ³Ï³Ý©
¬ ¸áõù ï»ë³ù Ï³ñÍ»Ù« áñ ÙÇ ùÇã ³é³ç«
¸»åÇ Ñ»é³íáñ áõÕÇÝ»ñÝ Ñ³é³Í
Æñ ³ãù»ñÁ ë»õ« Ïñ³Ïáï áõ í³é ¬
Ø»ñ ÁÝÏ»ñ ²ÑáÝ ÁÝÏ³í ×³Ý³å³ñÑ£
ºë ¹»é ã»Ù áõ½áõÙ ß»ßï»É« áñ Ýñ³
¶áÛáõÃÛáõÝÁ ÉáÏ Ù»ñ »ñÏñÇ íñ³
Îµ³í» ³ñ¹»Ý« áñ óñ» ÇëÏáõÛÝ
²Ù»Ý ÙÇ ³ÝÙÇï Ñáõë³Ñ³ïáõÃÛáõÝ©©©©
ºí á±í ãÁ·Çï» Ýñ³ ÷³éùÁ Ù»Í©
Ü³« áñ ï»Õ Ñ³ë³í áõ ½³Ý·Á ïí»ó«
¼³Ý·Á Ù³ñï³Ïáã« ³ßË³ñÑ³ë³ë³Ý ¬
ÎÑÇß»Ý ÇëÏáõÛÝ áõËïÁ ëñµ³½³Ý
àõ »½»ñùÝ»ñÇó« ÏáÕÙ»ñÇó Ñ»éíÇ
¸áõñë Ï·³Ý ÝáñÇó ÙÇ ³Ñ»Õ ÏéíÇ«
ºí Ù»Ýù« ³ÝíÑ³ï« ³Ýí³Ë« ³ÝÓÝí»ñ ¬
Î»ñÃ³°Ýù ÷ñÏ»Éáõ ÅáÕáíáõñ¹Á Ù»ñ©©©©
àõ ßáõÝã Ïù³ß» Ù»ñ ó»ÕÝ ³ñÝ³ù³Ù ¬
ú« ³°Ûë ¿ ³Ñ³ ÙËÇÃ³ñ³Ï³Ý©
ú« ëïñáõÏ ¿ Ý³« áí áñ ëÇñïÁ ¹áÕ«
Úáõñ ÏÛ³ÝùÇ Ñ³Ù³ñ Ïéí»É ãÇ Ï³ñáÕ£
Ü³° ¿ ³Ûë ÏÛ³ÝùáõÙ ³åñ»Éáõ ³ñÅ³Ý«
àí ³ëïí³Í³ÛÇÝ ó³ëáõÙáí ¹³Å³Ý
¶Çï» ÃßÝ³Ùáõ ³ñÛáõÝÁ ù³Ù»É©
àí ·Çï» Ýñ³ ³ñÛáõÝÁ ËÙ»É«
Ü³ ãÇ Ñ³É³ÍíÇ ·»ñáõÃÛ³Ý Ý»ñùá©
Îéíáí Ï·ïÝ»ë Çñ³íáõÝùÁ ùá©©©©©¦£
¬ Þ³ï »ë ³ÕÙÏáõÙ« ÁÝÏ»ñ ì»ï»ñ³Ý« ¬
Ò³ÛÝ ïí»ó Ñ³ÝÏ³ñÍ ÁÝÏ»ñÁ Ýñ³Ý ¬
àõ Ãé³í« Ï³Ý·Ý»ó ÙÇ ù³ñÇ íñ³©
È»·»áÝ ¿ñ ÑÇÝ ³ÝáõÝÁ Ýñ³ ¬
¥àñ Ã» Ã³ñ·Ù³Ý»É ¹áõù Ï³ñáÕ³Ý³ùª
Ð³Û»ñ»Ý É»½íáí ÏÉÇÝÇ §µ³Ý³Ï¦¤£
¸áÕáõÙ ¿ñ Ýñ³ Ù³ñÙÇÝÁ ³ÙµáÕç©
´³ñÓñ ùñùç³Éáí ËáëùÇÝ ÁÝÏ»ñáçª
Êáë»É ¿ñ áõ½áõÙ« ã¿ñ Ï³ñáÕ³ÝáõÙ©
Ê»Õ¹áõÙ ¿ñ Ýñ³Ý ½³ÛñáõÛÃÁ ³ÝÑáõÝ£
´³Ûó ½ëå»ó Çñ³Ý« ½³Ûñ³óÏáï Ñ³½³ó
àõ Ñ½áñ Ó³ÛÝáí Ñ³ÕÃ« Ñ³ëï³ï ³ë³ó©
§ ¬ ºë ã»Ù Ñ³í³ïáõÙ Ó»ñ ëÇÝ Ëáëù»ñÇÝ©
â»Ù Ï³ñáÕ ÉÇÝ»É Ëáëù»ñÇ ·»ñÇÝ©
Ð³Ûá¯ó ³ßË³ñÑáõÙ ³ñÛáõÝ ¿ ÑáëáõÙ ¬
¸áõù Ï³Ý·Ý»É ³Ûëï»Õ ×³é»ñ »ù ËáëáõÙ©©©©
à°ã« »ë ã»Ù Ï³ñáÕ£ ºë ³ëáõÙ »Ù« áñ
²Ù»ÝÇó ³é³ç ·áñÍ ¿ Ñ³ñÏ³íáñ£
¸áõù Ï³Ý·Ý»ù ³Ûëï»Õ ¹³ßïáõÙ ³Ù³ÛÇ©
ºë Ï»ñÃ³Ù ³Ñ³ »ñÏÇñÁ Ù³ÑÇ«
Î½áÑ»Ù ³°ÛÝï»Õ »ë ÇÙ ÏÛ³ÝùÁ« ÇÝÓ«
¶áõó» »õ Ù»ÏÇÝ ÷ñÏ»Ù Ïñ³ÏÇó©©©©©¦£
ºí ×Çßï áñ« ÇëÏáõÛÝ« ³é³Ýó Ý³Û»Éáõ«
Ü³ ×³Ù÷³ ÁÝÏ³íª Çñ ËáëùÇÝ ÑÉáõ£
ì»ï»ñ³ÝÝ áõ½»ó Ï³Ýã»É« Ñ³Ùá½»É«
´³Ûó ÁÝÏ»ñÝ ³ñ¹»Ý Ïáñ»É ¿ñ« ãÏ³ñ£
ºí Ý³ í»ñëïÇÝ ëÏë»ó Ëáë»É©
§ ¬ ºë Ë»ÝÃ ã»Ù« ³ë³ó« ÏáõÛñ áõ Ë»É³·³ñ©
ÆÙ ëÇñïÝ ¿É« ³ë³ó« ³Û¹å»ë ¿ áõ½áõÙ ¬
´³Ûó Ï³ ë³éÁ ÙÇïù« ù³ñ» Ñ³Ùá½áõÙ«
àñ ßï³å»Éáí áãÇÝã ã»ë ³ÝÇ ¬
ø³Ùáõ µ»ñ³ÍÁ ù³ÙÇÝ Ïï³ÝÇ©©©©©¦£
ºí ³Û¹å»ë« Ñáõ½í³Í« ½³ÛñáõÛÃÁ Ñá·áõÙ«
²ãù»ñáõÙ Ïñ³Ï« ÃáõÛÝ áõ µáñµáùáõÙ ¬
Ü³ ¹»é ß³ï Ï³Ý»°ñ í»× áõ Õ³ÉÙ³Õ³É«
´³Ûó »ñÏÇÝùÝ Ñ³ÝÏ³ñÍ ëÏë»ó ¹áÕ³É£
¸áÕáõÙ ¿°ñ Ï³ñÍ»ë »ñÏÇÝùÁ ³ÙµáÕç©©©©
ì»ï»ñ³ÝÁ Í»ñ ù³ñ Ïïñ»ó ³ë»ë©
ÞßÝç³ó ÙÇ³ÛÝ ßñÃ»ñáí ¹áÕ¹áç©
¬ îÕ»ñù« ²ÑáÛÇ ³Ñ³½³Ý·Ý ¿ ¿ë©©©

10©

ºí ×Çßï áñ© ³ÝÑáõÝ ·Çß»ñÇ ·ñÏáõÙ
ØéÝãáõÙ ¿ñ ËáõÉ« áÕµ³Ó³ÛÝ »ñ·áõÙ«
àõ ÑáëáõÙ ¿ñ Ñáñ¹ Ó³ÛÝÇ ÙÇ Ñáë³Ýù©
ÖãáõÙ ¿ñ Ï³ñÍ»ë íÇÃË³ñÇ ÙÇ ½³Ý·£
àõ ÕáÕ³ÝçÝ»ñÁ ·Çß»ñÇ ·ñÏáõÙ
Ø³·ÉóáõÙ ¿ÇÝ ÑáñÇ½áÝÝ Ç í»ñ£
ºë Ùï³Í»óÇª ÙÇÝã ÑÇÙ³ ÏÛ³ÝùáõÙ
àí ¿ ³ÛëåÇëÇ ³Ñ³½³Ý· ïí»É«
àñ ³ñÃÝ³óÝÇ ùáõÝ Ùï³Í Ù³ñ¹áõÝ©©©©
´³Ûó Ñ³ñóë Ãí³ó ëñµ³åÕÍáõÃÛáõÝ£
ú« á°ã ÙÇ Å³ÙÏáã ãÇ ½³Ý·»É ³Û¹å»ë«
Â»Ïáõ½ Ññ¹»ÑÝ»ñ ß³ï ¿ å³ï³Ñ»É«
â¿± áñ ³½·Á Ù»ñ ùÝ³Í ¿ ³ë»ë ¬
Ø»ñ ùÝ³Í ³½·ÇÝ ³Û¹å»ë ¿ í³Û»É©©©©
²Ûë ½³Ý·Á ³½·Çë ÃáÕ Ëñ³ï ÉÇÝÇ«
àñ ³ñÃáõÝ ÙÝ³« áñ ¿É ãùÝÇ©©©©
ØÇÝã »ë« ¹áÕ³Éáí ï»ñ»õÇ ÙÇ å»ë«
ØÇïù ¿Ç ³ÝáõÙ ÇÝùë ÇÝÓ ³Ûëå»ë
àõ Ý³ÛáõÙ ¿Ç ÇÙ ÙáõÃ ³ÝÏÛáõÝÇó ¬
ÄáÕáíáõñ¹Ý ³Ñ³ ³ñÃÝ³ó³í ùÝÇó£
²Ù»ÝÇó ³é³ç Ù»Í»ñÝ ³ñÃÝ³ó³Ý£
ºí ³Ñ³ ßï³å« ËÙµ»ñáí óÇñ - ó³Ý«
´áÉáñ ÏáÕÙ»ñÇó »Ï³Ý Ïñ³ÏáõÝ
àõ Ñ³í³ùí»óÇÝ ½³Ý·³ï³Ý µ³ÏáõÙ£
²Ù»ÝÇó ³é³ç ÙÇ Ë»ÝÃ ¿ñ Ñ³ë»É
¥²ÝáõÝÁ Ýñ³ ã»Ù áõ½áõÙ ³ë»É¤ ¬
¼³ñÃÝ»É ¿ñ Ã» ã¿ª ·Çß»ñÇ ÙÃáõÙ
ì³½»É ¿ñ ÇëÏáõÛÝ ¹»åÇ ½³Ý·³ïáõÝ£
ºí« ³Ñ³« ³ÝÙ³Ñ Ñ»ñáëÇÝ í³Û»É
²ÝÙ³ñ »é³Ý¹áí ½³Ý·áõÙ ¿ñ Ý³ ¿É£
ºí ÅáÕáíñ¹Ç ½³ñÃÝ»Éáõ Ñáõëáí
¼ÇÉ ½³Ý·áõÙ ¿ÇÝ Ýñ³Ýù »ñÏáõëáí£
àõ Ýñ³Ýó ÑáõÅÏáõ Ó»éù»ñÇ ï³ÏÇÝ
¸Õñ¹áõÙ ¿ÇÝ ½³Ý·»ñÝ ³Ñ³·ÇÝ«
¸áÕáõÙ ¿ñ Ý³»õ ½³Ý·³ïáõÝÝ ³ÙµáÕç ¬
àõ Ó³ÛÝ ¿ñ Ïïñ»É ÑáñÇ½áÝÁ áÕç£

11©

ì»ñç³å»ë Ýñ³Ýù« »ñµ ùÇã Ñá·Ý»óÇÝ«
Äåï³óÇÝ Çñ³ñ ¬ áõ í³ñ Ý³Û»óÇÝ£ ¬
àõ ëÇñïÁ Ýñ³Ýó ËÝ¹³ó ½Ý·áóáí«
ºñµ ï»ë³Ý Ýñ³Ýù µ³½ÙáõÃÛáõÝÁ Íáí«
àñ í³ñÝ Ñ³í³ùí³Í Çñ»Ýó ¿ñ Ý³ÛáõÙ ¬
Ð»ñáëÝ»¯ñ ¿ÇÝ Ýñ³Ýù ³Û¹ å³ÑáõÝ©©©©
Ì÷áõÙ ¿ñ ³ÛÝï»Õ µ³½ÙáõÃÛáõÝÁ ÑáÍ©
Ð³í³ùí»É ¿ÇÝ Ù»Í»ñÁ Ñ³Ûáó«
àõ ³ãù»ñÝ Ñ³é³Í ¹»åÇ ½³Ý·³ïáõÝ
²ÕÙÏáõÙ ¿ÇÝ ·Çß»ñÇ ÙÃáõÙ£
²ÕÙáõÏÁ« ë³Ï³ÛÝ« »ñÏ³ñ ãï»õ»ó©
´³ñµ³é»ó Ñ³ÝÏ³ñÍ Ë»ÝÃÁ í»ñ»õÇó ¬
àõ ïÇñ»ó ÇëÏáõÛÝ ÉéáõÃÛáõÝÁ ù³ñ«
Î³ñÍ»ë Ý»ñù»õáõÙ áã ÙÇ Ù³ñ¹ ãÏ³ñ£
²ÕµÛáõñÇ ÝÙ³Ý Ï³ñÏ³ãáõÝ áõ Ñáñ¹«
Ø»ñÃ Ù»ÕÙ áõ ³Ýáõß« Ù»ñÃ ³Ýã³÷ ËñáËï«
Ø»ñÃ ÇÝãå»ë í»ñÇó ÷áÃáñÇÏ ëáõñ³ ¬
ÐáëáõÙ ¿ÇÝ í³ñ Ëáëù»ñÁ Ýñ³©©©©
àõ ³Ûë ¿ñ ³ëáõÙ ³Û¹ Ù³ñ¹Á í»ñÇó©
§ ¬ ÀÝÏ»ñÝ»ñ« Ð³Ûáó ³ßË³ñÑáõÙ ÝáñÇó
Îñ³Ï ¿ ÁÝÏ»É« áõ ÙññÇÏ« áõ Ù³Ñ©
ÀÝÏ»°ñÝ»ñ« Ñ³Ù³é ËÙµ»ñáí ÑÇÙ³
Ø»Ýù å»ïù ¿ ÇëÏáõÛÝ« ³Ýí³Ë« ³Ýí»Ñ»ñ«
ºñÃ³°Ýù ÷ñÏ»Éáõ ÅáÕáíáõñ¹Á Ù»ñ£
¶Çï»Ù« Ó»ñ ëñïáõÙ ïÇñáõÙ ¿ Ñáõ½áõÙ©
¸áõù ³Ýßáõßï ÑÇÙ³ ·ïÝ»É »ù áõ½áõÙ£
Â» á±í ¿ ÝáñÇó ³ßË³ñÑÁ í³é»É« ¬
Î³Ù ÙÇÝã»õ ÑÇÙ³ Ù»Ýù Ç±Ýã »Ýù ³ñ»É
Ø»ñ ÅáÕáíáõñ¹Á ÷ñÏ»Éáõ Ñ³Ù³ñ©
àñå»ë½Ç Ñ³ñóÁ ãÙÝ³ Ë³í³ñ
àõ áã ÙÇ ·³ÕïÝÇù Ù»ñ Ù»ç ãÙÝ³ ¬
²Ù»Ý áù ÃáÕ ³Ûë Ëáëù»ñë ÇÙ³Ý³¦£
ºí Ý³ ëÏë»ó å³ïÙáõÃÛá°õÝÁ ÑÇÝ©
à±í ãÇ ÇÙ³ó»É« áñ Ù»ñ ÃßÝ³ÙÇÝ
Ê³µáÕ ¿ áõ Ý»Ý·« áõ í³ËÏáï« áõ ÙáõÃ©
ºí ³ëáõÙ ¿ñ Ý³© §àã ÙÇ ÅáÕáíáõñ¹
âÇ ëÇñáõÙ Ë³ñ¹³Ë ÃßÝ³ÙáõÝ Ù»ñ ã³ñ«
²ÛÝÇÝã ³½·Á Ù»ñ ³ëïí³Í³Ñ³Ý×³ñ
¼³ñÙ³Ýù ¿ ÉóÝáõÙ ëñïáõÙ µáÉáñÇ ¬
Æñ µ³Ëïáí ¹³Å³Ý áõ Ïéíáí ³ñÇ£
¬ ²Ûá« ÁÝÏ»ñÝ»°ñ£ ²ßË³ñÑÁª ³ÙµáÕç
àÕµáõÙ ¿ ÑÇÙ³ ³Õ»ïÁ Ñ³Ûáó«
âÇ Ï³ñáÕ³ÝáõÙ Ù»ñ íßïÇó ùÝÇ«
àõ½áõÙ ¿ ÙÇ Ï»ñå« ÙÇ µ³Ýáí û·ÝÇ«
àõ Çñ Ñ»é³íáñ« Éáõë³íáñ ³÷áõÙ
Ø»ñ íßïÇ Ñ³Ù³ñ ³ñóáõÝù ¿ Ã³÷áõÙ£
¬ Ð³Ûñ»Ý³ÏÇóÝ»°ñ« Ã» ³Ù»Ý ÙÇ Ù³ñ¹
Â³÷»Éáõ ÉÇÝÇ ÙÇ ßÇß ³ñï³ëáõù ¬
Ø»ñ »ñÏÇñÝ ¿ÉÇ° ÏËÝ¹³ ½í³ñÃ
àõ ¿É ãÇ ÉÇÝÇ ³í»ñáõÙ áõ ëáõ·£
Ð³Ûñ»Ý³ÏÇóÝ»ñ« Ñ³ßí»É »Ù« ·Çï»Ù«
ºí »ñ¹íáõÙ »Ù Ù»ñ Ññ¹»ÑáíÁ í³é« ¬
²ñï³ëáõùÝ ³Û¹ù³Ý Ïµ³í» ³ñ¹»Ý
ØÇ ÷áùñÇÏ Ññ¹»Ñ Ù³ñ»Éáõ Ñ³Ù³ñ£
ºí Ñ»ïá ¬ »ñ»Ï« »ñµ ËÕ×áí Ñ³Ý·Çëï
øÝ»É ¿Çù ¹»é µáÉáñ¹ ³ÝËéáí ¬
Ø»ñ ³Ý½áõ·³Ï³Ý µ³ñ»Ï³ÙÝ»ñÇó
æáõñ »Ýù å³Ñ³Ýç»É Ù»Ýù Ñ»é³·ñáí£
ê³Ï³ÛÝ ÙÇÝã»õ ·³ û·ÝáõÃÇõÝÁ ³Û¹
àí ÙÇ ëáõñ ³é³Í« áí Ã»Ïáõ½ ÙÇ ÷³Ûï«
Þ³ñù»ñáí ³ÝÍ³Ûñ« ëïí³ñ« µ³½Ù³ÑáÍ ¬
ºñÃ³¯Ýù ÷ñÏ»Éáõ ÅáÕáíáõñ¹Ý Ñ³Ûáó©©©©¦£

12©

ºñµ Ó³ÛÝÁ Ýñ³ Ë½í»ó ½Ý·áóáí ¬
ì³ñÁ Ñ³í³ùí³Í µ³½ÙáõÃÛáõÝÁ Íáí
ØéÝã³ó ÇÝãå»ë ÙÇ ù³ç ³Ýí»Ñ»ñ© ¬
¬ ¾ñÃ³¯Ýù ÷ñÏ»Éáõ ÅáÕáíáõñ¹Á Ù»ñ£
øÇã ÙÝ³ó í»ñÇó ÙéÝã³Ù »ë ¿É©
ÆÙ ³ÙµáÕç ÏÛ³ÝùáõÙ »ë ã¿Ç ï»ë»É
Ø»ñ ×Õ×ÇÙ ÏÛ³ÝùÇ ³ÝÃ³÷³Ýó ÙÃáõÙ
²Û¹åÇëÇ ³ÝÏ»ÕÍ á·»õáñáõÃÛáõÝ£
ºí ³ãùë Ñ³é³Í Ñáõ½í³Í ³ÙµáËÇÝª
ºë ÏÍáõÙ ¿Ç ßñÃáõÝùÝ»ñÁ ÇÙ« ¬
ÜÙ³Ý ¿ñ áÕçÁ »ñ³½Ç« ùÝÇ©
ì³Ë»ÝáõÙ ¿Ç« áñ »ñ³½ ÉÇÝÇ©©©©
î»ëÝ»Éáí ë³Ï³ÛÝ« áñ ã»Ù ³ñÃÝ³ÝáõÙ«
Êá¯ñ ³ÏÝ³Í³Ýùáí« Ñ³ñ·³Ýùáí ³ÝÑáõÝ
ºë Ùï³Í»óÇ© ³ßË³ñÑáõÙ ³Ûë ÙáõÃ
ÆÝã»¯ñ ãÇ ³ÝáõÙ Å³ÙÏáãÁ ÑÙáõï©©©©
²ÝÑ³ëÏ³Ý³ÉÇ Ññ³ßù »ë ¹áõ« ÏÛ³Ýù« ¬
´³í³Ï³Ý ¿ñ ÙÇ ³½¹áõ ³Ñ³½³Ý· ¬
ºí ÷ñÏí»ó ³Ñ³ Ù»ñ ³½·Á Ù³ÑÇó£
ºí ã¿Ç áõ½áõÙ Ñ³í³ï³É »ë ÇÝÓ«
´³Ûó »ñµ áñ Ù»Ï ¿É Ý³Û»óÇ »ë í³ñ ¬
âÑ³í³ï³Éáõ ¿É ÑÝ³ñù ãÏ³ñ£
âé³Í ³ãù»ñáí ï»ëÝáõÙ ¿Ç »ë©
Ü»ñù»õáõÙ ³Ñ³« ÑñÓÇ·Ý»ñ ³ë»ë©
Ò»éù»ñÇÝ Ï³ñÙÇñ É³åï»ñÝ»ñ ³é³Í
Ø»ñ Ë»ÝÃÝ áõ ²ÑáÝ ÁÝÏ»É »Ý ³é³ç ¬
Ð»ïù»ñÇó ·ó³Í µ³½ÙáõÃÛáõÝÁ ÑáÍ
¶ÝáõÙ »Ý ÷ñÏ»Ý ÅáÕáíáõñ¹Ý Ñ³Ûáó©©©©

13©

àõ ½³ñÙ³Ýù Ïïñ³Í« ëñïÇë ËÝ¹áõÃÛáõÝ«
ºë Ý³ÛáõÙ ¿Ç ¬ ã¿Ç Ñ³í³ïáõÙ
´³ËïÇó Ïáõñ³ó³Í ÇÙ Ã³ó ³ãù»ñÇÝ©
ºí ³ñóáõÝùÝ»ñÁ Ñáñ¹ ÑáëáõÙ ¿ÇÝ
Ö³Ù÷»ùÇ íñ³ Ýñ³Ýó ëñµ³½³Ý©©©©
§ºñ³ÝÇ¯ Ýñ³Ýó« áñ Ó»½ ãï»ë³Ý« ¬
´³ó³Ï³Ýã»óÇÝ ßñÃ»ñë ¹áÕ¹áç©
¬ ø³ÝÇ áñ Ýñ³Ýù ³ßË³ñÑáõÙ ³Ûë ÷áõã
â»Ý ïËñÇ Ñ»ïá« »ñµ ¹³éÝ³ »ñ³½
à·»õáñáõÃÛ³Ý ëáõñµ í³ÛñÏÛ³ÝÁ ³Ûë©©©©¦£
àõ ·ÝáõÙ ¿ÇÝ Ýñ³Ýù ³ÝÓÝí»ñ« ¬
àõÝ»Ç¯Ý Ï³ñÍ»ë ù³çáõÃÛ³Ý Ã»õ»ñ©©©
ÜáõÛÝÇëÏ ·Çß»ñÇ ÙÇ·áõÙ ³ÝÃ³÷³Ýó
ºë ï»ëÝáõÙ ¿Ç Ã»õ»ñÁ Ýñ³Ýó«
àñ ï³ÝáõÙ ¿ÇÝ Ã³÷áñÝ ³Ýí»Ñ»ñ ¬
²ëïí³Í³ÁÝÍ³« ëñµ³½³¯Ý Ã»õ»ñ£
Ê³í³ñ ·Çß»ñÇ ·ñÏáõÙ ³Ñ³íáñ
ø³ÛÉáõÙ ¿ñ Ýñ³Ýó ËáõÙµÁ Ã»õ³íáñ«
¶ÝáõÙ ¿ñ ¹»åÇ »ñÏÇñÁ ÑñÇ ¬
ØÇ ËáõÙµ ¿ñ Ï³ñÍ»ë Ññ»ßï³ÏÝ»ñÇ©©©©©

14©

ºí ³Ñ³ Ýñ³Ýù ³ãù»ñÇ ³é³ç
Ð»éáõÝ« ÙßáõßáõÙ µéÝÏí»ó Ñ³ÝÏ³ñÍ
ì³é« ³ñÝ³ÝÙ³Ý Ïñ³ÏÇ ÙÇ ¹»½«
ØÇ ÑëÏ³Û³Ï³Ý É»½áõ ¿ñ ³ë»ë ¬
àõ ÙáõÃ ·Çß»ñÇ ÉÝ¹»ñùÝ ¿ñ ÉÇ½áõÙ
²Û¹ ÑëÏ³Û³Ï³Ý« ³Û¹ Ï³ñÙÇñ É»½áõÝ£
àõ ³ãù»ñÝ Ñ³é³Í É»½íÇÝ Ññ³ÍÇÝ
Üñ³Ýù ù³ñ³ó³Ý ¬ áõ ëáõñ ½·³óÇÝ
ì³éíáÕ ¹Ç»ñÇ µáõÛñÁ ³Ñ³íáñ©©©©
Èë»óÇÝ Ýñ³Ýù Ï³Ýã»ñ Ñ»é³íáñ«
ÖÇã»ñ ïËñ³Ó³ÛÝ áõ ³Õ»Ïïáõñ«
àñ Ï³ÝãáõÙ ¿ÇÝ áõ ï³ÝçáõÙ Ç½áõñ©©©©
ºí ³Ñ³« Ññ» ³ÛÝ É»½íÇ ÝÙ³Ý«
´éÝÏí»ó Ýñ³Ýó ëñïáõÙ ³ÝÓÝí»ñ
²½ÝÇí íñ»ÅÇ áõ ³ï»ÉáõÃÛ³Ý
ÂáõÛÝÁ ëñµ³½³Ý áõ ³ßË³ñÑ³í»ñ£
ºí ³ÛÝ ¿ª Ýñ³Ýù áõ½áõÙ ¿ÇÝ áñ
²ÝóÝ»Ý ³ÝÇÍí³Í ë³ÑÙ³ÝÝ ³Ñ³íáñ
ºí Ý»ï»Ý Çñ»Ýó Ññ¹»ÑÁ ³Ý³Ýó ¬
ØßáõßáõÙ Ñ³ÝÏ³ñÍ ¹»Ù »É³Ý Ýñ³Ýó
ÊÙµ»ñ ÏÇë³Ù»ñÏ áõñí³Ï³ÝÝ»ñÇ«
àñ ÷³ËãáõÙ ¿ÇÝ ×³ÝÏ»ñÇó ÑñÇ©©©©
àõ ÷³ËãáõÙ ¿ÇÝ Ýñ³Ýù ù³ÛÉ»ñ»ñ©
¬ ÎÇë³Ù»é Ù³ñ¹ÇÏ« ÏÇë³í³é ÏÇÝ»ñ
àõ Í»ñáõÝÇÝ»ñ ï»ëÇÉ³ÝÙ³Ý©
Ð³Ûáó ³ßË³ñÑÇ ÅáÕáíáõñ¹Ý ¿ñ ³ÛÝ«
àñ ³Ñ³µ»Ïí³Í ëñÇó áõ ÑñÇó
ö³ËãáõÙ ¿ñ ³Ý¹³ñÓ Ð³Ûáó ³ßË³ñÑÇó©©©©©

15©

ºñµ Ýñ³Ýù ³Û¹ ë»õ å³ïÏ»ñÁ ï»ë³Ý ¬
Ðñ³µáõË ¹³ñÓ³í ù»ÝÁ ëñµ³½³Ý
Üñ³Ýó ³Ýí»Ñ»ñ áõ í»Ñ ëñï»ñáõÙ©
ºí ³Ñ³« ³Û¹ ëáõñµ ½³ÛñáõÛÃáí »éáõÝ
àõ ÙéÝãÛáõÝáí ³ßË³ñÑ³ë³ë³Ý
ØÇ ÃéÇãù ³ñÇÝ ¬ áõ ÑñÇÝ Ñ³ë³Ý£
î»Õ Ñ³ë³Ý ï»ë³Ý ¬ ß³ï »Ý áõß³ó»É©
Æñ»ÝóÇó ³é³ç ß³ï»ñÝ »Ý Ñ³ë»É
àõ Çñ»Ýó Ý»ï³Í Ïñ³ÏÇ Ù»ç í³é
²ßË³ïáõÙ »Ý ÙÇ »é³Ý¹áí ³ÝÙ³ñ©
Îñ³ÏÇ ÙÇçÇó Çñ»ñ »Ý Ñ³ÝáõÙ ¬
ºé³Ý¹áí ³ÝÙ³ñ« ³ßËáõÛÅáí ³ÝÑáõÝ£
Ü³ÛáõÙ ¿ñ ²ÑáÝ í³éíáÕ Ïñ³ÏÇÝ ¬
ºí ³Ñ³ ³ÛÝï»Õ Ý³ ï»ë³í Ù»ÏÇÝ«
àñ Çñ»Ý Ý»ï³Í Ïñ³ÏÁ ³Ý»É
àõ½áõÙ ¿ñ ÙÇ µ³Ý Ññ¹»ÑÇó Ñ³Ý»É£
Ö³Ý³ã»ó Ýñ³Ý ¬ áõ ßßÙ³Í ÙÝ³ó©©©©
àõ Ãí³ó Ýñ³Ý« Ã» ÇÝùÁ ùÝ³Í
ºñ³½ ¿ ï»ëÝáõÙ ÁÝÏ»ñáç Ù³ëÇÝ©©©©
´³Ûó »ñµ áñ ï»ë³í ÁÝÏ»ñáç áõëÇÝ
´áóÁ« áñ Ýñ³Ý áõ½áõÙ ¿ñ É³÷Ç ¬
´Õ³í»ó Ë½í³Í Ó³ÛÝáí ï³·Ý³åÇ©
¬ Ð»¯Û - Ñ»¯Û« ¹á°õñë ³ñÇ« È»·»áÝ »Õµ³Ûñ£
´³Ûó ã¿ñ ÉëáõÙ Ý³£ ÜáõÛÝ ç³Ýùáí ³ÝÙ³ñ
Îñ³ÏÇ ï³ÏÇó ù³ßáõÙ ¿ ÙÇ µ³Ý ¬
àõ Ý³ÛáõÙ ¿ÇÝ µáÉáñÁ Ýñ³Ý£
¬ ú« ë³Õ³Ù³Ý¹ñ³ ³é³ëå»É³Ï³Ý«
Ð³ÛÁ Çñ ÷³éùáí ù»½ ¿ å³ñï³Ï³Ý© ¬
²Õ³Õ³Ï»óÇ »ë Ó³ÛÝáí Ñáõ½í³Í ¬
´³Ûó Ý³ ÝáõÛÝ å³ÑáõÝ Ó»éù»ñáí ÏÇ½í³Í
¸áõñë ù³ß»ó ÑñÇó ³ÛÉ³Ý¹³Ï« ¹»ÕÇÝ
ØÇ ³ÝÙÇë ¹Ç³Ï ¬ áõ ÙÇ ³ÝÏáÕÇÝ£
ºñµ ¹áõñë »Ï³í Ý³ áõ µ»éÁ ¹ñ»ó ¬
¸»Ù í³½»ó ²ÑáÝ« ³Ùáõñ Ñ³Ùµáõñ»ó
àõ ³ÝÑáõÝ ëÇñáí ÷³Ã³Ãí»ó Ýñ³Ý©
¬ ú« óÝóáÕ ëÇñá óÝóáÕ ï»ë³ñ³Ý©©©©
²ÑáÝ »ñ»õÇ ¹»é »ñÏ³¯ñ - »ñÏ³¯ñ
ÀÝÏ»ñáç ÏñÍùÇÝ ÷³Ã³Ãí³Í ÙÝ³ñ«
´³Ûó ÁÝÏ»ñÁ ß³ï ãáõÝ»ñ Å³Ù³Ý³Ïª
ê»ñÝ Ñ³Ù³ñ»Éáí ³Ýï»ÕÇ Ñ³Ý³ùª
Ø»ÕÙ Ññ»ó Ýñ³Ý áõ Ñá·ëáï« ÉéÇÝ
Øáï»ó³í ÑñÇó ³½³ïí³Í ÇñÇÝ£
§ ¬ ¸»« å³ïÙÇ°ñ« å³ïÙÇ°ñ« ³Ûë Ç±Ýã »ë ³ÝáõÙ©
Ø»Õùë Ç±Ýã å³Ñ»Ù© »ë ã»Ù Ñ³ëÏ³ÝáõÙ ¬
¶ó»É »ë ¹áõ ù»½ ³Û¹ Ïñ³ÏÝ ³Ý»É©©©©©
´³Ûó ÑñÇ ÙÇçÇó ³Û¹ Ç±Ýã »ë Ñ³Ý»É©©©©©¦£
àõ ïËáõñ Ååï³ó È»·»áÝÁ Í»ñ©
§ ¬ ¸Ç³Ï ¿« ¬ ³ë³ó« Ù»é³Í ³ÕçÏ³©
¸Ç³ÏÝ»ñ »Ý ÉáÏ ³Ûëï»Õ ÙÝ³ó»É ¬
àõñÇß ÅáÕáíáõñ¹ ³Ûë »ñÏñáõÙ ãÏ³©©©©©¦£
¬ ´³Ûó ¹áõ« È»·»áÝ« ¹áõ Ç±Ýã »ë ³ÝáõÙ£
¬ Îñ³ÏÇ ÙÇçÇó »ë µáõñ¹ »Ù Ñ³ÝáõÙ©©©©
¬ ´³Ûó ÇÝãá±õ Ñ³Ù³ñ« È»·»áÝ ÁÝÏ»ñ©©©©
§ ¬ ²Ë« ²Ñá°« ²Ñá°©©©© Ø»Í ³Õ»ïÁ Ù»ñ
ä»±ïù ¿ í»ñç³å»ë ÙÇ Ï»ñå Ù»ÕÙ³Ý³©©©©©
¸áõù Ç±Ýã ·Çï»ù áñ©©©©© ºë Ý»ñÏ³ »Õ³
Ø»ñ ÅáÕáíñ¹Ç ëáëÏ³ÉÇ µ³ËïÇÝ©
ºë Ý»ñÏ³ »Õ³ Ñ³Û ³½·Ç ·³ÕÃÇÝ
ºí Ñ³Ùá½í»óÇ« Ñ³ëÏ³ó³ »ë« áñ
²Ù»ÝÇó ³é³ç µáõñ¹ ¿ Ñ³ñÏ³íáñ
Ø»ñ ³Ýï»ñ³ó³Í« áñµ ÅáÕáíñ¹ÇÝ©
ØÇÃ»± ã·Çï»ë« áñ ÓÙé³Ý óñïÇÝ
Ü³ ¹³ßï»ñáõÙ Ã³÷í³Í« ³Ýï»ñ åÇï ÙÝ³
´³ó ¹³ßïÇ íñ³« ÓÛáõÝ»ñÇ íñ³
àõ å»ïù ¿ Ù»éÝÇ ³ÝïáõÝ áõ ³Ýï»Õ ¬
à±í Ïï³ Ýñ³Ý ³ÝÏáÕÇÝ ³ÛÝï»Õ©©©©©
¾« »ë Ëáë»Éáõ ãáõÝ»Ù Å³Ù³Ý³Ï©
¶áñÍ ¿ Ñ³ñÏ³íáñ »õ á°ã Ã» Ñ³Ý³ù£
ºí ¹áõ ¿É« ²Ñá« ³ë³ µáÉáñÇÝ«
àñ ÇÙ Ñ»ï»õÇó Ñ³ÝÓÝí»Ý ÑñÇÝª
´áõñ¹ - µ³Ùµ³Ï Ñ³Ý»Ý Ïñ³ÏÇ ï³ÏÇó ¬
ÆëÏ »ñµ Ñ³Ý»óÇÝù µáõñ¹Á Ïñ³ÏÇóª
Î»ñÃ³Ýù« Ï·ïÝ»Ýù ÅáÕáíáõñ¹Á Ù»ñ
ºí µáõñ¹ Ïï³Ý»Ýù Ù»Ýù Ýñ³Ý Ýí»ñ£
ºí ÅáÕáíáõñ¹Á Ù»ñ áñµ« ³ñÝ³ù³Ù«
´áõñ¹Á ·Ý»Éáí Ù»ñ ÏÛ³ÝùÇ ·Ýáí ¬
Ð³Ý·Çëï ÏùÝÇ ³é³çÇÝ ³Ý·³Ù
ØÇ »¹»Ù³Ï³Ý« ÙÇ ³Ýá¯õß ùÝáí©©©©©¦£
ºñµ ²ÑáÝ ³Ûë Ù»Í Ëáëù»ñÁ Éë»ó
ÀÝÏ»ñáç ³é³ç ËáÝ³ñÑí»É áõ½»ó ¬
àõ½»ó Ñ³Ùµáõñ»É áïù»ñÇ ÷áßÇÝ©
¼³ñÙ³ó³í Ýñ³ Ñ³Ý×³ñÇ áõÅÇÝ£
Ð»Ýó ³ÛÝ ¿ñª ÇëÏáõÛÝ áõ½áõÙ ¿ñ ÷áñÓÇ«
´³Ûó ÁÝÏ»ñÝ ³ë³ó© ¬ §àõñ»ÙÝ ¬ ·áñÍÇ«
Þá°õï ·áñÍÇ ³Ýó»ù© ·Çï»ù« áñ ÑÇÙ³
ÒÙ»é ¿ ³ÛÝï»Õ« áõ ù³ÙÇ« áõ Ù³Ñ« ¬
ÆëÏ áñµ»ñÁ Ù»ñ å³éÏ³Í »Ý ÑáÕÇÝ ¬
Ø»ñÏ©©© ·»ïÝÇ íñ³©©©© ³é³°Ýó ³ÝÏáÕÇÝ¦£
àõ Ý»ïí»ó ÝáñÇó Ý³ Ïñ³ÏÁ Ã»Å«
àñå»ë ½áÑ Ï³ñÙÇñ« áñå»ë áÕç³Ï»½©©©©

16©

àõ Ñ»ï»õ»Éáí ëáõñµ ûñÇÝ³ÏÇÝ«
´áÉáñÁ Çñ»Ýó ïíÇÝ Ïñ³ÏÇÝ ¬
êïí³ñ ËÙµ»ñáí Ïñ³ÏÁ ÁÝÏ³Ý©©©©
¬ ²Ë« ·áñÍáõÙ Ýñ³Ýó »é³Ý¹ Ï³ñ ³ÛÝù³Ý«
àñ »ë« ÁÝÏ×í³Í Ýñ³Ýó »é³Ý¹Çó«
Ð³ÛÑáÛáõÙ ¿Ç« ³ïáõÙ ¿Ç ÇÝÓ«
àñ ã»Ù ³ßË³ïáõÙ« ã»Ù ·áñÍáõÙ »ë ¿°É«
àñ ·Çï»Ù ÙÇ³ÛÝ »ñ·»É áõ Ëáë»É©
¥²Ë« ã¿ñ Ùáé³ó»É ÇÙ Ë»ÝÃ ëÇñïÁ ¹»é«
àñ »ñ·Çã »Ù »ë©©©© »ñÏÝùÇ ÃÇÃ»é©©©¤
²ëïí³Í ÇÙ« ³ëïí³Í« Ç¯Ýã »é³Ý¹ ¿ñ ³Û¹£
ºë ã¿Ç ï»ë»É ³Û¹åÇëÇ »é³Ý¹©
â¿Ç ¿°É Éë»É ³ßË³ñÑáõÙ ³Ûë ÑÇÝ
²Û¹åÇëÇ ÑëÏ³ »é³Ý¹Ç Ù³ëÇÝ©©©©©
â¿ñ ³Ýó»É ·áõó» »õ ÙÇ ³ÏÝÃ³ñÃ«
¥êñ³Ý »Ý ³ëáõÙ ÇëÏ³Ï³Ý »é³Ý¹¤ ¬
Îñ³ÏÇ Ù»°ç ¿É µáõñ¹ ã¿ñ ÙÝ³ó»É©
º°í Ñ³Ý»É ¿ÇÝ« »õ Ñ³ñÙ³ñ µ³ñÓ»É
ÒÇ»ñÇ íñ³ µáõñ¹Á ³ñÝ³Ï»½©
²ÛÝ ³ñÝáï µñ¹Ç ÙÇ ù³ñí³Ý ¿ñ Ù»Í«
àñ ×³Ù÷³ ÁÝÏ³í »ñ·áí Ñ³ÕÃ³Ï³Ý
¸»åÇ Ñ»é³íáñ í³ÛñÁ ·³ÕÃ³Ï³Ý«
àõñ Ã³÷í»É ¿ñ í³ñ ËáõéÁ« µ³½Ù³ÑáÍ«
Ðñ¹»ÑÇó ÷³Ë³Í ÅáÕáíáõñ¹Ý Ñ³Ûáó£

17©

ú« Æë³Ñ³ÏÛ³Ý »Õµ³Ûñ ²í»ïÇù« ¬
ø³ÝÇ Ï³Ý ÏÛ³ÝùáõÙ Âáñ·áÙÛ³Ý áñ¹Çù ¬
²µáõÉ ²É³Ý»ñ ã»Ý å³ÏëÇÉ ÏÛ³ÝùÇó©©©©©
êÇñ»ÉÇ »Õµ³Ûñ« Ñ³í³ï³° ¹áõ ÇÝÓ«
àñ »ñµ »ë ï»ë³ »ñ³½Çë ÙÇçáõÙ«
Â» ÇÝãå»ë ù³¯Õóñ ¿« ù³¯Õóñ ¿ ÕáÕ³ÝçáõÙª
´ñ¹Ç ù³ñí³ÝÁ È»·»áÝ Ù»ÍÇ ¬
²µáõÉ ²É³ÛÇ¹ ù³ñí³ÝÝ ÑÇß»óÇ©©©©
ØÇ±Ã» ³Ûë µ³ÝáõÙ Ù»Õ³íá±ñ »Ù »ë ¬
²íá ç³Ý« Ñá·Ç°ë« ËÝ¹ñáõÙ »Ù©©©© Ý»ñ»ë©©©©
ØÇ±Ã» ã·Çï»ë« áñ Ù³ñ¹ »ñ³½áõÙ
ºñµ»ÙÝ ÑÇÙ³ñ µ³Ý»ñ ¿ ³ëáõÙ£ ¬
ºë ¿É« »ñµ áñ ³Û¹ ù³ñí³ÝÁ ï»ë³ ¬
§²µáõÉ ²É³ÛÇ ù³ñí³ÝÝ ¿ ë³¦ ¬
â·Çï»Ù ÇÝãáõ ³ë³óÇ Ñ³ÝÏ³ñÍ©©©©©
²Ë« ã¿ñ ÙÝ³ó»É Ë»ÉùÇ ÙÇ ³éÏ³ÛÍ
²Û¹ ÝíÇñ³Ï³Ý« ³Û¹ ëáõñµ í³ÛñÏÛ³ÝÇÝ«
ºñµ ³ãùÇë ³é³ç ûñáñíáõÙ ¿ÇÝ
ÒÇ»ñÁª µ³ñÓ³Í ³ñÛáõÝáï µñ¹áí
ºí È»·»áÝÁ« »ñµ ëáõñµ »é³Ý¹áí
Üñ³ ³é³çÇó ù³ÛÉáõÙ ¿ñ Ñ³Ý¹³ñï©©©©
ÜáõÛÝÇëÏ »ë ï»ë³« áñ Éáõë» ÙÇ í³ñ¹
ì³éíáõÙ ¿ñ Ýñ³ µÛáõñ»Õ ×³Ï³ïÇÝ
àõ ÉáõÛë ¿ñ ï³ÉÇë ³ßË³ñÑÇ ÙáõÃÇÝ©©©©©
ºë ³Û¹ í³ÛñÏÛ³ÝÇÝ ß³¯ï ¿Ç Ñå³ñï«
àñ Ù»ñ ³½·Ý áõÝÇ ³Û¹åÇëÇ ÙÇ Ù³ñ¹£
àõ ëÇñïë Ýñ³Ý ûñÑÝ»ù ¿ñ ³ëáõÙ
ÆÙ ï³ñûñÇÝ³Ï« ÇÙ Ë»ÝÃ »ñ³½áõÙ ¬
ºñµ ï»ë³« áñ ³Û¹ ù³ñ³í³ÝÁ Ù»Í
ÐÇÝ ²ñ³ñ³ïÛ³Ý ¹³ßïÇ Ù»ç Ï³Ý·Ý»ó£
ºí »ë Éë»óÇ« áñ ¹³ßïáõÙ ³Û¹ ÙáõÃ
¼³é³ÝóáõÙ ¿ ÙÇ Ù»éÝáÕ ÅáÕáíáõñ¹©©©©©

18©

ÒÛáõÝ« µáõù ¿ñ ¹³ßïáõÙ£ ¶Çß»ñ áõ ù³ÙÇ£
àéÝáõÙ ¿ñ ù³ÙÇÝ« ÷ÝãáõÙ ¿ñ áõ ÙÇ
Ø³Ñí³Ý »ñ· ¹³ñÓ³Í« ÓáõÉí³Í Ë³í³ñÇÝ«
¶ÝáõÙ ¿ñ« ¹ÇåãáõÙ ÑÇÝ Ø³ëÇë ë³ñÇÝ£
²Ë« ÇÝã»¯ñ ³ë»ë ³Û¹ »ñ·áõÙ ãÏ³ñ©
¬ Ø»éÝáÕ å³é³íÇ Ï³Ýã»ñ Ë»É³·³ñ©
ÒÛáõÝÁ ×³ÝÏéïáÕ ÑÇí³Ý¹Ç Ñ³é³ã«
ø³ÕóÇó ³Ý³ëáõÝ ¹³ñÓ³ÍÇ µ³é³ã«
Ø³ÝÏ³Ý ÙÕÏï³Ýù« áñ ÝíáõÙ ¿ ËáõÉ ¬
ØáñÃáõÙ »Ý Ï³ñÍ»ë Ýáñ ÍÝí³Í ÙÇ áõÉ©©©©
àõ É³ÉÇë ¿ÇÝ« áõ ùñùçáõÙ ¿ÇÝ©
øñùçáõÙ ¿ñ ù³ÙÇÝ« »ñ·áõÙ ¿ñ ù³ÙÇÝ«
ÜíáõÙ ¿ñ ù³ÙÇÝ Ñáõë³Ñ³ï áõ ËáõÉ ¬
àõ ³Ûë ¿ñ ³ëáõÙ ³Û¹ »ñ·Á ïËáõñ© ¬
§Ø³¯Ñ ¿ ³Ûëï»Õ© Ñ³½³¯ñ - Ñ³½³¯ñ
Ð»é³ÝáõÙ »Ý áõ Ù³ñáõÙ ¬
²Ûë ³ÝÇÍí³Í« ³ÝÑ³í³ë³ñ
²ñÛáõÝ³Ñ»Õ ³ßË³ñÑáõÙ£
´áõù ¿ ³Ûëï»Õ« ÓÙ»é áõ ÙáõÅ«
Ø³Ñí³Ý ë³ñëáõé áõ ù³ÙÇ ¬
î»ñ ¿ ³Ûëï»Õ Ù³ÑÁ ËáõÅ¹áõÅª
´³ñ»Ï³Ù áõ ÃßÝ³ÙÇ£
Ð³ÙñíáõÙ »Ý Å³Ù»ñÝ ³Ý¹³ñÓ
àõ ³ßË³ñÑÇó óáõñï áõ ÙáõÃ
Ð»é³ÝáõÙ ¿ ³Ýí»ñ³¹³ñÓ
ØÇ ³ñÝ³ù³Ù ÅáÕáíáõñ¹©©©©©¦£
ºñ·áõÙ ¿ñ ù³ÙÇÝ« Ñ»ÍÏÉïáõÙ ¿ñ ËáõÉ ¬
ÜíáõÙ ¿ñ Ï³ñÍ»ë ÙáñÃíáÕ ÙÇ áõÉ©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

19©

ºñµ ÉëáõÙ ¿Ç ³Ûë ËáõÉ »ñ·Á »ë ¬
ØÇ í³ÛñÏÛ³Ý ÙÇ³ÛÝ Ùáé³ó³ ³ë»ë
´ñ¹Ç ù³ñí³ÝÁ È»·»áÝ Ù»ÍÇ« ¬
´³Ûó« »ñµ áñ Ñ³ÝÏ³ñÍ Ýñ³Ý ÑÇß»óÇ
êñïÇóë Ï³ñÍ»ë Ñ»é³ó³í ÙÇ ³Ùå
ºí ëÇñïë Éóí»ó ³ÝÑáõÝ µ»ñÏñáõÃÛ³Ùµ£
¸³ßïÁ ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý Éáõë³ó³í Ï³ñÍ»ë ¬
àõ ëÇñïë ÝáñÇó ¹³¹³ñ»É áõ½»ó©
î»ë³« áñ ¹³ßïáõÙ« ³ÝïáõÝ« ³ÝÏñ³Ï«
ÒÛáõÝ»ñÇ íñ³ å³éÏ³Í »Ý Ýñ³Ýù«
ÒÛáõÝ»ñÇ íñ³« »õ á°ã Ã» ÑáÕÇÝ«
ÒÛáõÝ»ñÇ íñ³ ¬ ³é³Ýó ³ÝÏáÕÇÝ©©©©©
àõ ëñïÇë ½³ñÏáí ÝáñÇó ÑÇß»óÇ
´ñ¹Ç ù³ñí³ÝÁ È»·»áÝ Ù»ÍÇ ¬
àõ ëÇñïë ÝáñÇó ßáõÝã ³é³í Ñ³Ý¹³ñï©
¬ ²Ë« Ýñ³Ýó Ñ³Ù³ñ ÷ñÏáõÃÛáõÝ ¿ñ ³Û¹©©©
ºí ×Çßï áñª ï»ë³ª í»Ñ³ÝÓÝ« ³ÝÓÝí»ñ«
²Ñ³ ³ÝÓÝáõñ³ó Ñ»ñáëÝ»ñÁ Ù»ñ«
ì»Ñ ·áñÍáí ï³ñí³Í« Ùï³½µ³Õ« ÉéÇÝ«
´áõñ¹ »Ý µ³Å³ÝáõÙ ·³ÕÃ³Ï³ÝÝ»ñÇÝ©©©©©
ºñÏÝùÇó Çç³Í ÙÇ Ññ³ßù ¿ñ ³Û¹©
ØÇ í³ÛñÏÛ³Ý ã³Ýó³Í« Ï³Ù ÙÇ ³ÏÝÃ³ñÃ«
ºë ï»ë³ Ñ³ÝÏ³ñÍ« áñ µáÉáñÝ ³ñ¹»Ý
ä³ïñ³ëïíáõÙ »Ý« áñ ï»Õ»ñÁ Ñ³ñÃ»Ý
ºí Ùáé³Ý³Éáí ÓÙ»é áõ Ùßáõß ¬
²ÝÏáÕÇÝ ÙïÝ»Ý áõ ùÝ»Ý ³Ýáõß©©©©
àõ ëÇñïë ×³Ëñ»ó« áñå»ë ÙÇ ÃÇÃ»é©
ì³Ûñ ÁÝÏ³í Ï³ñÍ»ë ëñïÇóë ÙÇ µ»é©
²ßË³ñÑÁ Ï³ñÍ»ë ÉáõÛë ¹³ñÓ³í áõ ÷³ÛÉ©
¬ úñÑÝ»¯Ýù ù»½ Ñ³í»ñÅ« È»·»áÝ »Õµ³Ûñ©©©©
²Û¹ ³Ýñç³Ï³Ý í³ÛñÏÛ³ÝÇÝ »ë« ³¯Ë«
àñµ»ñÇ ùÝÇÝ ß³°ï ¿Ç áõñ³Ë©©©©
Þ³°ï ¿Ç áõñ³Ë Ýñ³Ýó Ñ³Ý·ëïÇÝ©
àõñ³Ë ¿Ç« áñ Ýñ³Ýù í»ñëïÇÝ
¶áÝ» ÙÇ ·Çß»ñ ùÝ»Éáõ »Ý Ïáõßïª
²Ýá¯õß Ùáé³ó³Í ½ñÏ³Ýù áõ Ïáñáõëï©©©
ºñµ Ñ³çáñ¹ å³ÑáõÝ µ³ËïÇó Ë»É³·³ñ
ºë Ã³ó ³ãù»ñáí Ý³ÛáõÙ ¿Ç í³ñ ¬
¸ñ³Ëï³í³Û»É ÅåÇïÁ ßñÃÇÝ
ÄáÕáíáõñ¹Á ÇÙ ùÝ»É ¿ñ ³ñ¹»Ý©©©©
àõ ãÏ³ñ ³ñ¹»Ý ÓÛáõÝ« ÓÙ»é áõ ÙáõÅ©
ÄåÇïÁ ßñÃÇÝ ùÝ»É ¿ñ ³Ýáõß«
øÝ»É ¿ñ Ñ³Ý·Çëï ÅáÕáíáõñ¹Á Ë»Õ×
ºí Çñ »ñÏÝ³ÛÇÝ »ñ³½áõÙ ³Ýí»ñç
î»ëÝáõÙ ¿ñ ·áõó» Ý³ ³ßË³ñÑÁ ÑÇÝ«
ºñµ »ñÏñÇ íñ³ Ñá·ë»ñ ãÏ³ÛÇÝ«
ºñµ Ù³ñ¹Á áõÝ»ñ ÅåÇïÝ»ñ áõ Ã»õ
àõ »ñ·Á ßñÃÇÝ ³åñáõÙ ¿ñ Ã»Ã»õ©©©©
Ü³ÛáõÙ ¿Ç »ë ÇÙ ÅáÕáíñ¹ÇÝ ¬
àõ ¹ñ³Ëï³ÛÇÝ ÅåÇïÁ ßñÃÇÝ«
²ÛÝù³Ý ù³Õóñ áõ Ëáñ ËéÙ÷áõÙ ¿ñ Ý³«
àñ »ë í³Ë»ó³©©©© áñ ¿É ã³ñÃÝ³Ý³©©©©
´³Ûó í³Ëë ÙÇ³ÛÝ ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý ï»õ»ó©
²ÝËáõë³÷ ÙÇ ÙÇïù ëÇñïë ³ñ»õ»ó©
ú« Ãá¯Õ ã³ñÃÝ³Ý³« ³ë³óÇ »ë ÇÝÓ©
¶Çß»ñ ¿ ¹áõñëÁ« ÙÇ Ù³Ñáõ Ã³ËÇÍ«
¶Çß»ñ ¿ ¹áõñëÁ áõ ÓÙ»é ¿ óáõñï ¬
øÝÇ¯ñ« û« ùÝÇ¯ñ« ÇÙ Ë»Õ× ÅáÕáíáõñ¹©©©©
ÄåïáõÙ ¿Ç »ë ³Û¹ ³ÏÝÃ³ñÃÇÝ ¬
àõ Ñ³Ý·ëï³ó³Í ÇÙ ÅáÕáíñ¹ÇÝ
Ü³ÛáõÙ ¿Ç »ë »ñÏÝÇ ¹ñ³ËïÇó
àõ É³ÉÇë ¿Ç ³Ýë³ÑÙ³Ý µ³ËïÇó©©©©
àõ ÉáõÛë ¿ñ ßáõñçë« Ññ³ßù ¿ñ Ï³ñÍ»ë©
Ðñ×í³ÝùÇó ³ÛÝå»ë ¹áÕáõÙ ¿Ç »ë«
àñ ëÇñïë Ï³Ý·Ý»ó áõñ³ËáõÃÛáõÝÇó ¬
ºí »ë« ùñïÝ³Ãáñ« ³ñÃÝ³ó³ ùÝÇó©©©©
²ñÃÝ³ó³« ï»ë³ª ³ÝÏáÕÝáõÙ »Ù ¬ »ë©©©
àõ ë³é çáõñ ÉóñÇÝ ÇÙ ·ÉËÇÝ ³ë»ë£
àõ½»óÇ ×ã³Ù áõ Ï³Ýã»Ù Ù»ÏÇÝ«
àõ½»óÇ ë»ÕÙ»Ù ³ãù»ñë ÏñÏÇÝ©
¶áõó» å³ï³ÑÇ« áñ ½³ñÃÝáõÙÁ ³Ûë
ØÇ í³ÛñÏÛ³Ý ¿ ëáõï« ÙÇ ïËáõñ »ñ³½©©©©
àõ ëÇñïë ³ë³ó« áñ »ñÏñáõÙ ÇÙ óáõñï«
àõñ µáõù ¿« ù³ÙÇ áõ ·Çß»ñ ¿ ÙáõÃ ¬
´áÉáñÁ ÑÇÙ³ å³éÏ»É »Ý ÑáÕÇÝª
Ø»ñÏ©©© ·»ïÝÇ íñ³©©©© ³é³Ýó©©©©© ³ÝÏáÕÇÝ©©©©©
àõ ïÇñ»ó ëñïÇë ³ÝÑáõÛë ÙÇ Ñáõ½áõÙ«
ÎÛ³ÝùÇÝ Ñ³í³ï³É »ë ã¿Ç áõ½áõÙ£
ÆÝã»¯ñ ã¿Ç ï³ »ë ³ÛÝ í³ÛñÏÛ³ÝÇÝ«
Â» »ñ³½ ¹³éÝ³ñ ³ñÃÝ³óáõÙÁ ÇÙ©©©©
ºí ³Ñ³ Ñ³ÝÏ³ñÍ í³ÛñÏÛ³ÝÇÝ ³Û¹ ÙáõÃ
ì³éí»ó ÇÙ ëñïáõÙ ÙÇ Ïñ³Ï ³Õáï©
ØÇ ÙÇïù ëÏë»ó ÇÙ ëÇñïÁ Ñáõ½»É ¬
ºí ëÏë»óÇ »ë ÇÝÓ Ñ³Ùá½»É©
§ØÇ± Ã» ã·Çï»ë« ³ë³óÇ »ë ÇÝÓ« ¬
àñ ãÇ ï³ñµ»ñíáõÙ ÏÛ³ÝùÁ »ñ³½Çó£
ØÇñ³Å ¿ ÏÛ³ÝùÁ« »ñ³½ áõ ï»ëÇÉ ¬
øá ³Û¹ »ñ³½áõÙ ¹áõ ÏÛ³°ÝùÝ »ë ï»ë»É£
ÎÛ³ÝùÁ ³ßË³ñÑáõÙ ÙÇ »ñ³½ ¿ Ñ»Ýó«
ú« óÝ¹³Í åá»ï ºÕÇß» â³ñ»Ýó©©©©¦£

ՀԱՏՎԱԾ

ÜáñÇó
ø³ÛÉ»ñë ¹³ñÓ»É »Ý ï³ñï³Ù£
ÜáñÇ¯ó Í³Ýñ³ó»É ¿
êñïÇë Ù»ç Ã³ËÇÍÁ
²ÝÏ³Ù£

àõ ßáõñçë Ë³í³ñ ¿£
àõ ßáõñçë Ùßáõß ¿
àõ Ù³Ñ£

ºí á±í ¿
îí»É ù»½
²Ûë Ë»Õ× Ñá·ÝáõÃÛáõÝÁ«
²Ûë Ë»Õ× Ñá·ÝáõÃÛáõÝÁ«
ÐÇÙ³ ¬
ºñµ ùá Ñá·ÝáõÃÛáõÝÁ
ø³ñÇ Ñá·ÝáõÃÛáõÝ ¿ ¬
ø³ñÇ¯ Ñá·ÝáõÃÛáõÝ ¿
àõ Ù³Ñ£

ÆëÏ ¿±Ý« áñ Ãé»É »ë«
Ðá·áí
öñ÷ñ»É »ë«
êñïáõÙ ùá Ïñ»É »ë
Ðáõñ»¯ñ áõ Ñáõñ»¯ñ©
Ð³½³¯ñ ¹³ñ ùá Ï³ÙùÁ
Îá÷»É áõ Ïé»É »ë ¬
êñ»É »ë ùá Ï³ÙùÁ
Ðñ»©©©©

ÆëÏ ¿±Ý« áñ ëñïÇë Ù»ç
Ð³½³¯ñ ¹³ñ Ïñ»É »Ù
øá ù³Õóñ ·³ÉÇùÁ Éáõë»© ¬
©©©©úñ»ñÁ »Ï»¯É »Ý«
úñ»ñÁ Ñ³ë»¯É »Ý« ¬
àõ ÑáõñÁ ¹³ñÓ»É ¿ ùá ¬ ë»õ©©©©

ºí Ç±ÝãÁ«
¾É ÇÝãÁ
äÇïÇ ÷áÃáñÏÇ ùá
ÐÇÝ ëÇñïÁ ¬ ÇÙ ëÇñïÁ ÑÇÙ³©
¾É á±õÙ »Ù Ý»ïá°õÙ »ë
²Ý½áñ ÇÙ ³Ûë ×ÇãÁ«
ºñÏÇñ ÇÙ« ÙáñÙáù ÇÙ áõ Ù³Ñ©©©

Ø»Ýù« Éáõé« ßí³ñ»¯É »Ýù«
ÈáõÛë»ñë
Ø³ñ»É »Ýù ¬
ÐáõÛëÝ»ñë ¿Ý á±õÙ »Ýù ïí»É©©©©
ºí á±í Ù»½«
¾É á±í Ù»½«
¾Ý á±í åÇïÇ ï³ ¬
ºñÏÇ°ñ ÇÙ« ÃéÇãù áõ Ã»õ»ñ©©©

1918

ՍՈՄԱ

¥Üáñ í»¹Û³Ý åá»Ù¤

êá°Ù³« ¹áõ í»ñçÇ¯Ý ³½³ïáõÃÛáõÝ
èÆ¶-ìº¸²

àñå»ë ùáõñÙÁ ¶³Ý·»ëÇ«
Î³ñáï³Ï»½« ëÇñ³Ï»½ ¬
ÎÛ³Ýùë ïí»¯É »Ù ÉáõÛëÇ¹
ºí »ñ·áõÙ »Ù ù»½£
ø»¯½ »Ù »ñ·áõÙ ³Ûë Ï³ñÙÇñ
²ßË³ñÑáõÙ ÑÇÙ³« ¬
ø»¯½ »Ù »ñ·áõÙ« ù³°Õóñ ùáõÛñ«
Ê»É³¯·³ñ êá°Ù³£

¸³ñ»ñ ß³ñáõÝ³Ï« ³Ýí»ñç« ³Ý¹³¹ñáõÙ«
àõ ëÇñïë ¬ ·³ñáõÝ«
ÎÛ³Ýùë »ñ· ßÇÝ³Íª ù»¯½ ¿Ç ÷ÝïñáõÙ
²Ûë ã³ñ ³ßË³ñÑáõÙ£

àõ ã¿Ç ·ïÝáõÙ« êá°Ù³« á°ã ÙÇ ï»Õ
øá ¹»ÙùÁ Ññ»« ¬
´³Ûó »ë ·Çï»Ç« áñ Ù»éÝáõÙ ¿ Ý³«
àí áñ ù»½ ëÇñ»£

àõ ëÇñïë ïí³Í Ù³ÑÇ ³ÝáõñçÇÝ« ¬
Ø³¯Ñ ¿Ç ï»ÝãáõÙ« ¬
´³Ûó ï»ë³ Ñ³ÝÏ³ñÍ ùá ¹»ÙùÁ í»ñçÇÝ
²Ûë ³Õç³ÙáõÕçáõÙ£

III

êá¯Ù³« »ë ·Çï»Ùª ÙÇ ³ÕçÇÏ »ë ¹áõ«
ºñÏÝ³ÛÇÝ ÙÇ ùáõÛñ«
àñ ï³ÉÇë ¿ Ù»ñ ëáõñµ Í³ÕÇÏÝ»ñÇÝ
ÂáõÛÝ« Ã³ËÇÍ áõ µáõÛñ£

Ø»Ýù ³Û¹ µáõÛë»ñÇó ËÙÇãù »Ýù ßÇÝáõÙ«
¶ÇÝÇ Ññ³Ï»½«
ºí ³Û¹ ëñµ³½³Ý ËÙÇãùáí Ñ³ñµ³Í ¬
ò³ÝÏ³ÝáõÙ »Ýù ù»½£

ì³éíáõÙ »ë« êá°Ù³« Ù»ñ »ñ³ÏÝ»ñáõÙ
¸áõ« áñå»ë ·ÇÝÇ« ¬
ºí ù»½Ýáí Ñ³ñµ³Í áõ½áõÙ »Ýù Ù»Ýù ¿É«
àñ ³Ûë ³ßË³ñÑáõÙ ùá Ï³ÙùÁ ÉÇÝÇ©©©

êá°Ù³« û« êá°Ù³« ëñµ³½³Ý ËÙÇãù«
êñµ³½³Ý ¹áõ ë»ñ«
à·»õáñáõÃÛ³Ý ¹áõ ù³¯Õóñ ·ÇÝÇ«
ºñÏáõÝùÇ ·Çß»¯ñ£

ú« ëñµ³½³Ý Ñ³¯ñë ¹áõ ³½³ïáõÃÛ³Ý«
¸áõ ¬ ³½³ïáõÃÛá¯õÝ«
¸áõ ¬ í»ñçÇÝ óÝáñù í»ñçÇ¯Ý ù³ÕóñáõÃÛ³Ý«
¸áõ ¬ á·áõ ËÝ¹áõÙ£

¸á°õ« áñ ëñï»ñáõÙ ÷ñ÷ñáõÙ »ë í³é«
ÐáëáõÙ »ë ³ñ³·«
àõ ÷ñ÷áõñ - ÷ñ÷áõñ »÷í»Éáí ëñïáõÙ
ì³éíáõÙ »ë Ñ³ÝÏ³ñÍ« ¹³éÝáõÙ »ë Ïñ³Ï£ ¬

êá°Ù³« û« êá°Ù³« ûñÑÝíÇ¯ ÃáÕ ³ÛÝ
ì³ÛñÏÛ³ÝÁ Ï³ñÙÇñ ³ßË³ñÑáõÙ ³Ûë ã³ñ«
ºñµ Ù³ñ¹áõ ëñïáõÙ ³é³çÇÝ ³Ý·³Ù
ÐñÇ ÷áËí»óÇñ áõ ²°·ÝÇ ¹³ñÓ³ñ©©©

ì³é»¯É »Ýù ÑÇÙ³ ³ßË³ñÑÁ ÝáñÇó«
àõËïÇ »Ýù »É»É Ë»ÝÃ áõ Ë»É³·³ñ©
úñÑÝíÇ° ÃáÕ ùá ³ÝáõÝÁ ÝáñÇó«
àñ Ñáõñ ¹³ñÓñ»ó Ù»ñ ëñï»ñÁ ù³ñ£
Ðáõñ¹ Ù»ñ ëñïáõÙ ÃáÕ ëáõñµ ÷ñ÷ñÇ©
ÊÙ»¯É »Ýù ³ñ¹»Ý« »É»É »Ýù å³ñÇ«
Ê³éÝ»É »Ýù Çñ³ñ ÑÇÙ³ ÏÛ³Ýù áõ Ù³Ñ©
´éÁÝÏíÇ°ñ ÏñÏÇÝ áõ ÏñÏÇÝ ³Ý·³Ù«
ì³éíÇ°ñ Ù»ñ ëñïáõÙ« Í÷³° ³ñÝ³ù³Ù« Ê»É³·³¯ñ êá°Ù³©©©©

øá°õÛñ« ùá ·ÇÝÇÝ Ù»ñ ëñï»ñáõÙ
ØË³ó»É ¿ ¹³¯ñ áõ ¹³ñ»¯ñ©
øá°õÛñ« ùá ·ÇÝÇÝ Ù»ñ ëñï»ñáõÙ
ø³ÝÇ¯ áëÏÇ ç³Ñ ¿ í³é»É©©©©
ºñÏñÇ ÙáõÅáõÙ«
ø³ÝÇ¯ áëÏÇ ç³Ñ ¿ í³é»É
ÎÛ³ÝùÇ ÷áßáõÙ£
¸³¯ñ áõ ¹³ñ»¯ñ Ù»ñ ëñï»ñáõÙ
ì³éí»É ¿ í³é«
´³Ûó Ññ¹»Ñí»É ãÇ Ï³Ù»ó»É
²ßË³ñÑÁ ù³ñ£

à±í ãÇ ï»ë»É« »ñµ ÇçÝáõÙ ¿ Ã³ÝÓñ ·Çß»ñ ¬
ÞÇñÇÙÝ»ñÇó ¹áõñë »Ý ÃéãáõÙ áëÏÇ ÉáõÛë»ñ£
öáßÇ³óáÕ áëÏáñÝ»ñÇó ÉáõÛë ¿ ÍáñáõÙ©
¶ÇÝÇ°¹ ¿ ³ÛÝ« áñ ãÇ í³éí»É Ù³ñ¹áõ ûñáõÙ£
¶ÇÝÇ°¹ ¿ ³ÛÝ« áñ ½áõñ Ñáõ½í»É« µ³Ûó ãÇ° í³é»Éª
¶ÇÝÇ°¹ ¿ ³ÛÝ« áñ Ù³ñ¹ Çñ Ñ»ï í³°ñ ¿ ï³ñ»É©

àõ ·Çß»ñÇ Ã³ÝÓñ ÙÃáõÙ ¬
Ðñ» ÙÇ ëáõñ ¬
¸áõñë ¿ ÃéãáõÙ ·»ñ»½Ù³ÝÇóª
ì³éíáõÙ ¿ ½áõñ©©©©
êá°Ù³« ·ÇÝÇ¹« áñáí Ñ³ñµ»É«
Ê»ÝÃ »Ýù ÑÇÙ³ ¬
¸³¯ñ áõ ¹³ñ»¯ñ ïí»É ¿ Ù»½
ºñÏáõÝù áõ Ù³Ñ©
Ø³°Ñ ¿ ïí»É áõ ·»ñ»½Ù³Ý«
ÐáÕ áõ ³ÝÑáõÝ ¬
àñ ¹áõñë ÃéãÇ« ³½³ï í³éíÇ ¬
¶»ñ»½Ù³ÝáõÙ©©©©©
àõ ã¿ñ í³éíáõÙ ¹³¯ñ áõ ¹³ñ»¯ñ
²ßË³ñÑÁ ù³ñ©
ÐÇÙ³ í³éí»ó©©©© Ê»¯ÝÃ »Ýù Ù»Ýù ¿É
àõ Ë»É³·³ñ£ ¬

ä³¯ñ »Ýù µéÝ»É Ë»É³·³ñ«
Ðñ¹»ÑáõÙ »Ýù áõ í³éáõÙ ¬
²ÛÝ ³Ù»ÝÁ« Ç°Ýã áñ Ï³ñ
Ð³½³ñ³ÙÛ³ ³ßË³ñÑáõÙ£
àõ ³ñÛáõÝÁ Ù»ñª Ë³éÝÁí³Í ÑñÇÝª
ì³éíáõÙ ¿ ³·³Ñ« ¬
àõ ÉáõÛë ¿ ï³ÉÇë í³éíáÕ ³ßË³ñÑÇÝ
¸»Ùù¹ Ñ»é³Ï³£

àõ ¹³éÝáõÙ ¿ Ù»ñ ßáõñçå³ñÁ ³ñ³·«
ºí Ù»ñ ßáõñçå³ñáõÙ ¬ Ññ¹»ÑÇ å³ñáõÙ
Ð»ùÇ³°Ã ¿ ÏÛ³ÝùÁ« áõ Ù³ñ¹Á ¬ Ïñ³Ï£

ÐñÃÇ¯é - ÑñÃÇ¯é í»ñ »Ý ÃéãáõÙ
ÎÛ³Ýù»ñÁ Ù»ñ Ï³ñ»õ»ñ«
àõ í³éíáõÙ ¿ ³Õç³ÙáõÕçáõÙ
àÕç³ÏÇ½íáÕ ëÇñïÁ Ù»ñ£

²ÙµáËÝ»ñÁ ½ñ³Ñ³å³ï
Ì³÷ »Ý ½³ñÏáõÙ áõ å³ñáõÙ«
æ³°Ñ ¿ ¹³ñÓ»É ³Ù»Ý ÙÇ Ù³ñ¹
Îñ³Ï³å³ï ³ßË³ñÑáõÙ£
àõ å³ñ µéÝ³Í áõ Ë»É³·³ñ
º¯ñ· »Ýù ³ëáõÙ Ïñ³ÏÇÝ ¬
àõ í³éíáõÙ ¿ ³ßË³ñÑÁ ù³ñ
ØññÇÏÝ»ñáõÙ Ïñ³ÏÇ£
ÎÇñ³ÏÇ ¿ ÏÛ³ÝùÝ ÑÇÙ³ ¬
æ³Ñ³½³ñ¹í³¯Í« Ïñ³ÏáõÝ ¬
àõ å³ñáõÙ »Ý ÏÛ³Ýù áõ Ù³Ñ
êá°Ù³« ùá ëáõñµ Ïñ³ÏáõÙ©©©©©

VII

Ð»¯Û« Ñ»é³íáñ ÁÝÏ»ñÝ»ñ áõ »Õµ³ÛñÝ»ñ« ¬
¸áõù ã»±ù ÉëáõÙ© Ó»°½ »Ýù Ï³ÝãáõÙ« ¬
¼í³ñÃ áõ ë»·«
ºÏ»°ù« Ùï»°ù ßáõñçå³ñÁ Ù»ñ ¬
ºÏ»¯ù« »Ï»¯ù£

ú« Ïá¯õÛñ ¿ Ý³« áí ãÇ ï»ëÝáõÙ
ºñÏÇÝù Ñ³ë³Í Ïñ³ÏÁ Ã»Å©
ºÏ»°ù« »Ï»°ù« áí ëÇñï áõÝÇ
àÕç³ÏÇ½íáÕ áõ Ññ³Ï»½£
àí áñ »Ï³í ¬ å»ïù ¿ Çñ Ñ»ï
àÕç³ÏÇ½íáÕ ÙÇ ëÇñï µ»ñÇ ¬
ºÏ»°ù« ÑëÏ³ å³ñÁ Ùï»ù
²ßË³ñÑ³ÛÇÝ Ññ¹»ÑÝ»ñÇ£

àõ Í³í³ÉíÇ° ÃáÕ
²ßË³ñÑáíÁ Ù»Ï«
Ðñ¹»ÑÁ Ù³ùñáÕ«
´áóÁ Ññ³ß»Ï£

ÎÛ³ÝùÁ ÑÝ³ÙÛ³«
àñ ÙËáõÙ ¿ ½áõñ ¬
ÂáÕ ÙáËÇ°ñ ¹³éÝ³
àõ ³ÝóÝÇ Ç½áõñ£

Ðá°õñÁ ÃáÕ ÙÝ³«
Ðñ¹»ÑÁ Ñá·áõ«
àñ Ññ³ßù ¹³éÝ³
êá°Ù³« ËáëùÁ ùá£

VIII

àõ ·³ÉÇë »Ý ³Ýí»¯ñç« ³Ýí»¯ñç
²ÙµáËÝ»ñÁ ³Ñ³·ÇÝ«
àñ ÏÛ³ÝùÁ ÑÇÝ áõ ëÝ³Ù»ç
àÕç³ÏÇ½»Ý Ïñ³ÏÇÝ£

àõ ÑáõñÝ ÁÝÏ³Í« ³Ý¹³ñÓ« ³Ý»É«
²ÛñÁíáõÙ ¿ ÏÛ³ÝùÁ ù³ñ ¬
àõ Ññ¹»ÑáõÙ å³ñ »Ý µéÝ»É
²ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñ£

àõ ³ñÛáõÝÁ Ù»ñ« Ë³éÝí³Í ÑñÇÝ«
ì³éíáõÙ ¿ ÑñáõÙª ½á°Ñ ¿ ëñµ³½³Ý ¬
àõ ÅåïáõÙ ¿ ùá ¹»ÙùÁ ³ßË³ñÑÇÝ
²Ûë Ññ¹»ÑÝ»ñáõÙ ³ßË³ñÑ³ë³ë³Ý©©©

©©©ÂíáõÙ ¿ ÑÇÙ³ ÏÛ³ÝùÁ ÇÙ Ñá·áõÝ
ØÇ áëÏÇ ï»ëÇÉ©
ÆÝã É³¯í ¿« êá°Ù³« áñ ÏÛ³ÝùÇ Ñá·áõÝ
ÐÇÙ³° »Ù Ñ³ë»É©
ÆÝã É³¯í ¿« êá°Ù³« áñ ùá Ïñ³ÏáõÙ
ì³éíáõÙ »Ù »ë ¿É©©©

Îí³éí»Ù ÑÇÙ³« áñå»ë ½áÑ Ï³ÙùÇ¹
àõ ½áÑ³µ»ñáõÙ«
ºí »Ã» Ù³ñÇ Ññ¹»ÑÁ ³Ûë Ù»Í«
àñ ãáõÝÇ Ù³ñáõÙ ¬
¸áõ ¿ÉÇ° Ñ³½³ñ Ññ¹»Ñ Ïí³é»ë
²Ûë ã³ñ ³ßË³ñÑáõÙ©©©

êá°Ù³« ë»ñÁ ùá ÃáõÛÝ ¿ áõ ·ÇÝÇ«
´³Ûó ù³¯Õóñ ¿ ³ÛÝù³Ý©
êá°Ù³« Ï³ë ¹áõ ÙÇßï« µ³Ûó ³ÝóÝáõÙ »Ù »ë
àõ í³ÕÁ ãÏ³Ù©
êá°Ù³« ³ßË³ñÑáõÙ ÃáÕ Ï³Ùù¹ ÉÇÝÇ
îÇ»½»ñ³Ï³Ý£ ¬

1918 ÑáõÝÇë - ÑáõÉÇë
Î³ñÙÇñ µ³Ý³Ï

ԱՄԲՈԽՆԵՐԸ ԽԵԼԱԳԱՐՎԱԾ

Ð»éá¯õ« ÙáïÇÏ ÁÝÏ»ñÝ»ñÇÝ« ¬ ³ßË³ñÑÝ»ñÇÝ« ³ñ»õÝ»ñÇÝ« ¬
Ðñ³ÝÙ³Ý Ñá·ÇÝ»ñÇÝ£ ¬
´áÉá¯ñ Ýñ³Ýó« áõÙ áñ Ñá·ÇÝ í³éíáõÙ ¿ í³é« ¬
´áÉá¯ñ Ýñ³Ýó Ñá·ÇÝ»ñÇÝ ³ñ»õ³í³é« ¬
ÎÛ³ÝùÇ¯« Ù³ÑÇ¯ ³Ûë ³Ù»ÑÇ ³Õç³ÙáõÕçáõÙª
àÕç³ÏÇ½íáÕ Ñá·ÇÝ»ñÇÝ ¬ áÕçá¯õÛÝ« áÕçá¯õÛÝ£ ¬

ÆñÇÏáõÝ ¿ñ« Ññ³Ï³ñÙÇñ ÙÇ ÇñÇÏáõÝ£
²ñ»õÁ« µáñµª Ù³Ûñ ¿ñ ÙïÝáõÙ ³ñ»õÙáõïùáõÙ£
¸³ßïÇ íñ³ ÷éí»É ¿ñ ÙáõÅ ³ñÛáõÝ³Ù³Íª
ÂáõÛÝ ¿ñ Ï³ñÍ»ëª µáñµ ³ñ»õÇ ëñïÇó ù³Ù³Í£
²ñ»õÁ« Ã»Åª Ù³Ûñ ¿ñ ÙïÝáõÙ ³ñ»õÙáõïùáõÙ ¬
àõ ³ñÛáõÝ ¿ñ ¹³ßïÇ íñ³« Ãá°õÛÝ ¿ñ ÃùáõÙ£
ÐáñÇ½áÝáõÙ í³é»É ¿ñ ÙÇ Ï³ñÙÇñ ùáõñ³ ¬
àõ ³ñÝ³í³é ÷³ÛÉ ¿ñ ÷éáõÙ ¹³ßïÇ íñ³£
àõ ³ñï»ñÁ« ³É»Í³Í³Ý« í³éí»É ¿ÇÝ
²ñ»·³ÏÇ Ï³ñÙÇñ ÷³ÛÉáí ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ£ ¬
¸³ßïÁ« ³ÝÍ³Ûñ áõ ³Ýë³ÑÙ³Ý« É³ÛÝ³ï³ñ³Íª
Ðñ³Ï³ñÙÇñ ï³ñ³Íí»É ¿ñ Ýñ³Ýó ³é³ç£
Ìáí ¿ñ Ï³ñÍ»ë« áñ ëÏÇ½µ áõ ë³ÑÙ³Ý ãáõÝÇ ¬
Ìáí ¿ñ Ï³ñÍ»ëª ÙßáõßÇ Ù»ç ÇñÇÏáõÝÇ£ ¬

III

²ñ»õÇ ï³Ï ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ« ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ Ññáí í³éí³Íª
²Û¹ ÑÇÝ ¹³ßïáõÙ ÏéíáõÙ ¿ÇÝ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í£
ø³Õ³ùÝ»ñÇó áõ ·ÛáõÕ»ñÇó« ëï»åÝ»ñÇó Ñ»éáõ áõ Ùáïª
ºÏ»É ¿ÇÝ Ýñ³Ýù ÝáñÇóª Ñáõë³í³éí³Í áõ Ïñ³Ïáï£
àí ù³Õ³ùÇó ¿ñ Ñ»é³ó»É ¬ Ý³ ÃáÕ»É ¿ñ ÙßáõßÁ Í»ñ« ¬
ØßáõßÁ« áñ ÏÛ³ÝùÇ íñ³ ÙË³ß³Õ³Ë ³Ùå ¿ñ ¹³ñÓ»É£
àí »Ï»É ¿ñ ·ÛáõÕÇó Ñ»éáõ ¬ Ý³ ÃáÕ»É ¿ñ ÑáÕÁ ËáÝ³í«
àñÇ íñ³ ÏÛ³ÝùÁ ÑÉáõ á°ã ÙÇ áëÏÇ Ñ³ëÏ ãÍÝ³í£
àí »Ï»É ¿ñ ëï»åÝ»ñÇó« Ý³ ÃáÕ»É ¿ñ ³ÝÍ³Ûñ³ÍÇñ
È³ÛÝáõÃÛáõÝÁ ÑáñÇ½áÝÇ« áñ Çñ Ñ³Ù³ñ µ³Ýï ¿ñ ¹³ñÓ»É£
àí ù³Õ³ùÇó ¿ñ Ñ»é³íáñ« áõñ Ù³é³ËáõÕ ¿ñ ³Ýáñáßª
Ü³ µ»ñ»É ¿ñ Ãáù³Ëï³íáñ ëÇñïÁ« áñå»ë Ï³ñÙÇñ ¹ñáß£ ¬
àí »Ï»É ¿ñ« ÃáÕ³Í Ñ»éáõÝ ³ÝÍ³Ûñ³ÍÇñ ÙáõÃÁ ·ÛáõÕÇª
´»ñ»É ¿ñ Çñ ÙÏ³ÝÝ»ñáõÙ µ»ÕÙÝ³íáñí³Í áõÅÁ ÑáÕÇ£
àí »Ï»É ¿ñ ëï»åÝ»ñÇó« áõñ ³åñáõÙ ¿ñ áñå»ë ·»ñÇ ¬
´»ñ»É ¿ñ Çñ ÉáõñÃ ³ãù»ñáõÙ É³ÛÝáõÃÛáõÝÁ ëï»åÝ»ñÇ©©©©
ÀÙµáëï³ó³Í« Ë»É³·³ñí³Í« ãï³Ý»Éáí ÑÇÝ ÏÛ³ÝùÁ ¿Éª
²ÝÍÇñ ¹³ßïáõÙ ³Û¹ Ñ³í³ùí³Íª Ýñ³Ýù ÏéíÇ ¿ÇÝ »É»É£

Ø³Ûñ ¿ñ ÙïÝáõÙ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ³ñ»õÁª Ã»Å ÉáõÛëáí í³éí³Í£ ¬
àõ »ñ·»Éáí ÏéíáõÙ ¿ÇÝ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í£ ¬
¸³ßïÝ ¿ñ ¹»ÙÁª ÷éí³Í ¿ñ Ý³ ß³é³·áõÝí³Í áõ ³ñ»õáõÝ« ¬
àõ Ñ»é»õáõÙ« ×³Ù÷Ç íñ³ ÑëÏ³ ù³Õ³ùÝ ¿ñ »ñ»õáõÙ£ ¬
Ìá¯õÛÉ Ý³½³Ýùáí« ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ³ñ»õÇ ï³Ï ³Ý÷áõÛÃ ÷éí³Íª
äëåÕáõÙ ¿ñ ù³Õ³ùÁ ÑÇÝª Ñ³½³ñ»ñ³Ý· ÙÇ ½³Ý·Áí³Í£
Ð»éá°õ« Ñ»éá¯õ« ³ÝÍ³Ûñ áõ É³ÛÝ« ï³ñ³Íí»É ¿ñ ù³Õ³ùÁ ÑÇÝ ¬
ÈáÕ³ÝáõÙ ¿ñ Ï³ñÍ»ë Ù³ñÙ³Ý¹ ÙßáõßÇ Ù»ç ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ£
Ð³ÕÃ ß»Ýù»ñÁ« µ³ñÓñ óóí³Í« Ï³ñÍ»ë Ï³Ëí³Í Ï³ñÙÇñ û¹áõÙª
Ð»ïÁ½Ñ»ï» ÙÃÝáõÙ ¿ÇÝ« ³Ý·áõÝ³ÝáõÙ áõ ³ÕáïáõÙ£
Ð»éáõ Ññáí ÙÇ³ÛÝ í³éí³Í å³ïáõÑ³ÝÝ»ñÁ ³å³ÏÇª
ö³ÛÉáõÙ ¿ÇÝ ³ñÛáõÝ³Ù³Í í»ñçÇÝ ÑñÇÝ ³ñ»·³ÏÇ©
²ñ»õÇ ¹»Ù ÷³ÛÉáõÙ ¿ÇÝ Ññ³µáëáñª
´éÁÝÏí»É ¿ñ Ýñ³Ýó ëñïáõÙ ï³·Ý³åÁ ëáõñ©©©©
ºí »ñÏÁÝùÇ ëÇñïÁ ÙËí³Í µ»õ»éÝ»ñÇ å»ë ³ñÝ³ù³Ùª
ö³ÛÉáõÙ ¿ÇÝ ³ñÛáõÝ³Ù³Í ÍËÝ»ÉáõÛ½Ý»ñÝ ÑëÏ³Û³Ï³Ý£
ÌáõË ã¿ñ »ÉÝáõÙ Ýñ³Ýó ÷áÕÇóª ã¿ÇÝ ÷ÝãáõÙ »ñÏÇÝùÝ Ç í»ñ©
â¿ñ Ï³ñÍñ³ÝáõÙ Ýñ³Ýó ÍáõËÇó ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ »ñÏÇÝùÁ ¿É£ ¬
ÈáÏ ÙßáõßÁ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ Ã³ÝÓñ³ÝáõÙ ¿ñ Ñ»ï½Ñ»ï» ¬
àõ ÙßáõßáõÙ ÏáñãáõÙ ¿ÇÝ ÍËÝ»ÉáõÛ½Ý»ñÁ »ñÏ³Ã»£ ¬

ÆëÏ ù³Õ³ùÇó ¹»åÇ Ñ³ñ³íª ³Ñ³ï»ëÇÉ áõ Ñ³ÕÃ³Ï³Ýª
ºñ»õáõÙ ¿ñ »ñÏ³ÃáõÕáõ Ï³Û³ñ³ÝÁ ÑëÏ³Û³Ï³Ý£
ÈëíáõÙ ¿ñ Ù»ñÃ ßá·»Ï³éùÇ ëáõÉáóÁ ëáõñ Ñ»éáõ ÙáõÅáõÙ ¬
ØáñÃáõÙ ¿ÇÝ Ï³ñÍ»ë ³ÛÝï»Õ Ë»É³·³ñí³Í ÙÇ ³Ý³ëáõÝ©©©©
ÖãáõÙ ¿ñ ëáõñ« Ñáõë³Ïïáõñ« áõ Ñáõë³Ñ³ï Ó³ÛÝÁ Ýñ³«
àñå»ë ³Ý¹³ñÓ Ù³ÑÇ ÙÇ Éáõñ ï³ñ³ÍíáõÙ ¿ñ ¹³ßïÇ íñ³£ ¬
òñí³Í ¿ñ Ý³« Ï³Û³ñ³ÝÁ« ÑëÏ³ áõ Ñ³ÕÃ« Ýñ³Ýó ³é³ç£ ¬
àõ Ñ³Ý·áõÛóÇó Ï³Û³ñ³ÝÇ« ¹³ßïáíÁ Ù»Ï É³ÛÝ³ï³ñ³Íª
¸»åÇ ÑÛáõëÇë« ¹»åÇ Ñ³ñ³í« áõ ³ñ»õÙáõïù« áõ ³ñ»õ»Éù ¬
àõÕÇÝ»ñÁ »ñÏ³Ã³·ÇÍ Ó·í»É ¿ÇÝ ³Ù»Ýáõñ»ù£ ¬
ºñ³ÏÝ»ñÇ å»ë »ñÏ³Ã» ù³Õ³ù³Ùáï Ï³Û³ñ³ÝÇó
Ð»éá¯õ« Ñ»éá¯õ Ó·í»É ¿ÇÝ áõÕÇÝ»ñÁ »ñÏ³Ã³·ÇÍ£
ºñ³ÏÝ»ñÇ å»ë »ñÏ³Ã»ª ³Ùáõñ ·ñÏ³Í ÏáõñÍùÁ ÑáÕÇª
ê»ÕÙÁí»Éáí Ñ»ï½Ñ»ï»ª ÷³ËãáõÙ ¿ÇÝ ·³Õï³·áÕÇ©©©©©
àõ óóí³Í ¿ñ áõÕÇÝ»ñÇ Ë³ã³ÏÝùÙ³Ý ë»ÕÙ Ñ³Ý·áõÛóáõÙ ¬
Î³Û³ñ³ÝÁ« áñå»ë ÙÇ Ñ³ñó« áñå»ë ÑëÏ³ ÙÇ ù³ñ³óáõÙ£
àõÕÇÝ»ñÇ ×³Ù÷³ÙÇçáõÙ Ñ³Ý·áõÛó ¿ñ Ý³ Ï³ñÍ»ë Ï³åí³Í ¬
àõ ³Ý½ÇçáõÙ ÏéíáõÙ ¿ÇÝ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í£
Î³ñÍ»ë Ý»ïí³Í ÙÇ Ñ³ÕÃ Ó»éùáíª ³ßË³ñÑ³ÛÇÝ Ï³ÙùÇÝ ÑÉáõª
¶Ýá¯õÙ ¿ÇÝ Ïéíá¯í« »ñ·á¯í Ï³Û³ñ³ÝÁ ·ñ³í»Éáõ£ ¬

ÎéíáõÙ ¿ÇÝ£ êáõñáõÙ ¿ñ ÙÇ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ Ù³ñÙ³Ý¹ ù³ÙÇ£
¸»ÙÁ ù³Õ³ùÝ ¿ñ ï³ñ³Íí»Éª Ñ³½³ñ³ÙÛ³ ÙÇ ÃßÝ³ÙÇ£
êýÇÝùëÇ å»ë ÑëÏ³Û³Ï³Ý« ß»Ï ÍÍ»ñÁ ¹ñ³Í ÑáÕÇÝª
Ü³ Ïïñ»É ¿ñ ³ñ»õ³Ï³Ù ³ÙµáËÝ»ñÇ Ï³ñÙÇñ áõÕÇÝ£ ¬
àõ Ï³Û³ñ³ÝÁª Ñ³ÕÃ³Ý¹³Ù ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ Ï³ñÙÇñ ÙáõÅáõÙ«
Ð³ÕÃ Ýëï»É ¿ñ Ýñ³ ³é³ç« áñå»ë Ýñ³Ý ÑëÏáÕ ÙÇ ßáõÝ£
Ð³ÕÃ Ýëï»É ¿ñ Ýñ³ ³é³ç áõ ïÇñáõÑáõ Ï³ÙùÇÝ ·»ñÇª
ºñÃÝ ¿ñ ÑëÏáõÙ ·»ïÝ³ï³ñ³Í« »ñÏ³Ã³·ÇÍ áõÕÇÝ»ñÇ£
àõ ·Í»ñÇ Ùáï »ñÏ³Ã»« ¹»åÇ ÑÛáõëÇë« ¹»åÇ ³é³çª
Ò·í»É ¿ÇÝ ³ÉÇù³Ó»õ Ëñ³Ù³ïÝ»ñ ·»ïÝ³ï³ñ³Í£
ÂßÝ³ÙÇÝ ¿ñ å³Ñí»É Ýñ³Ýó ³ÉÇù³Ó»õ ·»ïÝ³÷áñáõÙ
àõ Ù³ïÝ»ñáí ³ñÛáõÝáï³Í ¹»ÙÁ ÷éí³Í ¹³ßïÝ ¿ñ ÷áñáõÙ£
Øï»É ¿ñ ç»ñÙ ÏáõñÍùÁ ÑáÕÇ°« ÑáÕÇ ëñïáõÙ ¹³ñ³Ý Ùï³Íª
Îñ³ÏáõÙ ¿ñ ·³Õï³·áÕÇ« Ý»Ý· Ó»éù»ñáí ³ñÛáõÝáï³Í£
ÎéíáõÙ ¿ÇÝª Ùáï»Ý³Éáí« Ùáï»Ý³Éáí Ñ»ï½Ñ»ï»£
ä³ÛÃáõÙ ¿ÇÝ ½ñÁÝ·³Éáí Ññ³ÝáÃÝ»ñÁ »ñÏ³Ã»£ ¬
º°ñ· ¿ñ Ï³ñÍ»ë ÏéÇíÁ ³Û¹« áñ ½Ý·áõÙ ¿ñ Ù³Ûñ³ÙáõïáõÙ©
Ü³Û»ëª Ãé³í ÙÇ Ññ³ÝáÃ áõ ÃáõÝ¹ å³ÛÃ»ó Ëñ³Ù³ïáõÙ©©©©©

VII

ÎéíáõÙ ¿ÇÝ« áõ Ïéí»Éáí ³ÝóÝáõÙ ¿ÇÝ Ýñ³Ýù ³é³ç£
àõ ¹³ßï»ñáõÙ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ Ù³¯ÑÝ ¿ñ ùñùçáõÙ Ñ³Ù³ï³ñ³Í£
ºñ·áõÙ ¿ñ Ý³ª »ñ·Á Ë³éÝ³Í Ññ³ÝáÃÇ ½ñÝ·áõÝÇÝ« ¬
²ÝóÝáõÙ ¿ÇÝ Ýñ³Ýù ³é³ç áõ Ïñ³Ïí³Í ÏéíáõÙ ¿ÇÝ£
º°ñ· ¿ñ ëÇñïÁ ³Ù»Ý Ù»ÏÇ« »ñ· ¿ñ Ñ³Û³óùÁ Ïñ³Ïáï©
ì³éíáõÙ ¿ñ ëÇñïÁ ³Ù»ÝùÇ« áñå»ë Ï³ñÙÇñ ÙÇ ³é³íáï£
º°ñ· ¿ñ Ï³ñÍ»ë ³ñ»õÁ ÑÇÝª ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ÉáõÛëáí í³éí³Í ¬
ºí »ñ·»Éáí ÏéíáõÙ ¿ÇÝ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í©©©©

VIII

ºí »ñ·áõÙ ¿ñ Ù»ÏÁª Ñ½áñ« ÑáõÅÏáõ Ó³ÛÝáí ³Ñ»Õ³·áã«
¶á¯íùÝ ¿ñ »ñ·áõÙ ÏéíÇ »É³Í« ³ñÇ³ó³Í Çñ ÁÝÏ»ñáç£ ¬
àñå»ë µ³½»ª »ñ·Á Ýñ³ ëÉ³ÝáõÙ ¿ñ Ñ»éá¯õ« Ñ»éá¯õ ¬
ºí »ñ·»Éáí ÏéíáõÙ ¿ñ Ý³ª Éáõë³ÅåÇï áõ ³Ñ³ñÏáõ£
ºñ·áõÙ ¿ñ Ý³£ Ø³Ûñ ¿ñ ÙïÝáõÙ ³ñ»õÁ ÑÇÝª Ï³ñÙÇñ ùáõñ³£
ºí ¹³ßï»ñáõÙ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ¬ ½³Ý· ¿ñ Ï³ñÍ»ë Ó³ÛÝÁ Ýñ³£
¼³¯Ý· ¿ñ Ï³ñÍ»ë« ½³Ý·áõÙ ¿ñ ½ÇÉ« áñ áÕç ³ßË³ñÑÁ ÇÙ³Ý³ ¬
´áñµ Ï³ñáïáí ³ÝÍ³Ûñ³ÍÇñ« Ïñ³Ï»Éáí »ñ·áõÙ ¿ñ Ý³£ ¬

§©©©êï»åÝ»ñÇó« ³Ýï³éÝ»ñÇó« ù³Õ³ùÝ»ñÇó Ñ»éáõ áõ Ùáï ¬
Ø»Ýù Ù»ñ ëÇñïÝ »Ýù µ»ñ»É ÝáñÇóª Ñáõë³í³éí³Í áõ Ïñ³Ïáï£
²Ûëï»Õ ÑÇÙ³ ÏéÇí ¿« Ù³Ñ« áõ ³Õç³ÙáõÕç ¿ ³Ýáñáß« ¬
Ø»Ýù Ù»ñ ëÇñïÝ »Ýù å³ñ½»É ÑÇÙ³ ¬ Ù³ÑÇ Ñ³Ý¹»åª Ï³ñÙÇñ ¹ñáß£
²ñÛáõÝ³ù³Ù Ù³°Ûñ ¿ ÙïÝáõÙ Ñ³½³ñ³ÙÛ³ ³ñ»õÁ ÑÇÝ©
²ñÛáõÝ³í³é ÅåïáõÙ ¿ Ù»½ ³Ûë ³ßË³ñÑÁ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ©©©©
àõ ËÝ¹³ëÇñï ÏéíáõÙ »Ýù Ù»Ýù« »¯ñ· »Ýù ³ëáõÙ ÏéíáõÙ ÑÇÙÇ©
ÎáõñÍù ¿ ïí»É ³ßË³ñÑÁ áÕçª Ñ³½³ñ³ÙÛ³ ÙÇ ÃßÝ³ÙÇ©©©
´³Ûó ³ÝíÑ³ï ÏéíáõÙ »Ýù Ù»Ýù« áõ Ù³ÑÁª ë»· ÅåïáõÙ ¿ Ù»½ ¬
Þ³ï»ñë« ³Ë« åÇïÇ ½áÑ»Ýù ëñï»ñÁ Ù»ñ Ï³ñáï³Ï»½£ ¬
²ÝáÕá°ù ¿ »ñÃÁ ³Ûë ë»·« ÇÝãå»ë Ï³ñÙÇñ Ï³ñáïÁ Ù»ñ ¬
Îñ³Ï»ó»ù« Ïñ³Ï»ó»ù« Ë»É³·³ñí³Í ÇÙ ÁÝÏ»ñÝ»ñ©©©©¦£

©©©Ø³Ûñ ¿ñ ÙïÝáõÙ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ ³ñ»õÁª Ã»Å ÉáõÛëáí í³éí³Í£
àõ ³ÝíÑ³ï ÏéíáõÙ ¿ÇÝ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í£
²ãù»ñÇ Ù»çª Ï³ñÙÇñ ÙÇ Ñáõñ« áõ ëñï»ñáõÙ ¬ Ï³ñÙÇñ Ïñ³Ïª
ì»ñçÇÝ Ã³÷áí ÙÇ ³Ùñ³Ïáõéª ³Ý·³ÛÃ ÏéíáõÙ ¿ÇÝ Ýñ³Ýù£
Ê»ÝÃ »ñ·»Éáí« Ïñ³Ï»Éáí Ýñ³Ýù ³ÝóÝáõÙ ¿ÇÝ ³é³ç ¬
àõ ÃßÝ³ÙÇÝ ÷³Ëáõëï ïí»óª ³Ñ³µ»Ïí³Í áõ íï³ñí³Í£ ¬
ØáõÃ ¿ñ ³ñ¹»Ý« Ù³Ûñ ¿ñ Ùï»É ³ñ»·³ÏÇ ßáÕÁ í»ñçÇÝ«
ºñµ ·ñáÑáí ÙÇ ³Ýí»Ñ»ñ Ï³Û³ñ³ÝÁ ·ñ³í»óÇÝ©©©©©

ØáõÃ ¿ ÑÇÙ³£ ¶Çß»ñÁ« Ëáñ« Çç»É ¿ í³ñ£
ØáõÃ ¿ ÑÇÙ³« Ã³ÝÓñ Ë³í³ñ£
ºñÏ³ÃáõÕáõ Ï³Û³ñ³ÝáõÙ« áõñ á°ã ÙÇ ÉáõÛë ãÏ³ í³éí³Í«
ÊéÝí»É »Ý Ñ³½³ñ³ÝáõÝ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í£ ¬
¶Çß»ñÇ Ù»ç ã»Ý »ñ»õáõÙ Ñ³ÕÃ Ï³Ù³ñÝ»ñÁ »ñÏ³Ã»ª
ÈáõÛë ã»Ý í³é»É Ï³Û³ñ³ÝáõÙ« áñ ÃßÝ³ÙÇÝ ãÝÏ³ï»£
êå³ëáõÙ »Ýª ³ãù»ñÝ Ñ³é³Í Ë³í³ñ³Ù³Í Ñ»éáõÝ»ñÇÝª
ØáõÃÁ Çç³í Ñ³Ù³ï³ñ³Í« ÙÇÝã Ï³Û³ñ³ÝÁ í»ñóñÇÝ£ ¬
êå³ëáõÙ »Ý« áñ ÙÇÝã»õ ÉáõÛë ·áÝ» ÙÇ ùÇã Ñ³Ý·ëï³Ý³Ý
àõ ³é³íáï ¹áõñë ·³Ý ÝáñÇó áõ ù³Õ³ùÇ íñ³ ·Ý³Ý£
²ãù»ñÝ Ñ³é³Í Ã³ÝÓñ ÙáõÃÇÝ« ëñï³ïñá÷« ³Ý³å³ù»Ýª
êå³ëáõÙ »Ý ³é³íáïÇÝ« áñ ÏéÇíÁ ß³ñáõÝ³Ï»Ý£
ØÇ ùÇã ³é³ç« ³ñÛáõÝ³ù³Ù« »ñµ ¹»é ¹³ßïáõÙ ÏéíáõÙ ¿ÇÝ ¬
Øá¯ï ¿ñ ÃíáõÙ ù³Õ³ùÝ ³ÛÝù³Ý »ñÏ³ÃáõÕáõ Ï³Û³ñ³ÝÇÝ©©©©©
ºÏ³Ý Çñ»Ýù« Ïéíáí« »ñ·áí ·ñ³í»óÇÝ Ï³Û³ÝÁ Ù»Í ¬
ÆëÏ ÃßÝ³ÙÇÝ ÷³Ëáõëï ïí»ó áõ ù³Õ³ùáõÙ å³ïëå³ñí»ó£
êå³ëáõÙ »Ý Çñ»Ýù ÑÇÙ³« áñ ÙÇÝã»õ ÉáõÛë Ñ³Ý·ëï³Ý³Ý ¬
àõ ³é³íáïÁ ¹áõñë ·³Ý ÝáñÇó »õ ù³Õ³ùÇ íñ³ ·Ý³Ý£

XII

àõ ÙÃÇ Ù»ç Ñ³½³ñ³ÙÛ³« ·Çß»ñÇ Ù»ç ËáñÁ« ³ÝÑáõÝª
ÊéÝí»É »Ý Ýñ³Ýù ³Ñ³ »ñÏ³ÃáõÕáõ Ï³Û³ñ³ÝáõÙ£
¸³ßïÝ ¿ ¹»ÙÁ« Ë³í³ñ³Ïáõé Ó·í³Í ¿ Ý³£
âÏ³ ÙÇ Ó³ÛÝ« ãÏ³ ù³ÙÇ« ÙáõÃ ¿ ÑÇÙ³£
¸³ßïÝ ¿ ¹»ÙÁª ³ÝÍÇñ« ³ÝÍ³Ûñ ÙÇ ½³Ý·í³Í Ë³í³ñ³ÙáõÃ«
àõñ Ýëï»É ¿ ³Ý³ãù« ³ÝÉáõÛë« ËáñÑñ¹³íáñ Ï³ëÏ³ÍÁ ÙáõÃ£
ÞÝÃéÏ»É ¿« áñå»ë ÙÇ ßáõÝ« áõ Ë³í³ñÝ ¿ ÑëÏáõÙ ÑÇÙÇ« ¬
ÞÝÃéÏ»É ¿ Ã³ÝÓñ ÙáõÅáõÙ« áñå»ë ³Ýï»ë ÙÇ ÃßÝ³ÙÇ£
ØáõÃ Ýëï»É ¿ Ï³ëÏ³ÍÁ ÑÇÝ áõ ³ãù»ñáí Ë³í³ñ³Ù³Í
Ü³ÛáõÙ ¿ Ý³ Ï³Û³ñ³ÝÇÝ« áñ Ï³Ý·Ý³Í ¿ Çñ³ ¹ÇÙ³ó£
Þ³ñÅÁíáõÙ ¿ ÙáõÃÁ Ï³ñÍ»ë áõ Ë³í³ñáí Çñ ³ãù»ñÇ ¬
Ü³ÛáõÙ ¿ Ý³ ÉáõñÃ ³ãù»ñÇÝ Ë»É³·³ñí³Í ³ÙµáËÝ»ñÇ£ ¬
àõ ï³·Ý³åáí ³ÝÉÁé»ÉÇ« Ñ³Û³óùÝ»ñáí ³ÝÃ³ñÃ É³ñí³Íª
Ü³ÛáõÙ »Ý ÙáõÃ Ñ»éáõÝ»ñÇÝ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í£
ÈáõñÃ ³ãù»ñáí ËáñÁ« ïËáõñ ¬ Ùá°õÃÝ »Ý ¹ÇïáõÙ Ýñ³Ýù ³ÝÑáõÝ ¬
àõ ¹ÅÅáõÙ ¿ ³ÕÙáõÏÁ ËáõÉ ·Çß»ñ³ÛÇÝ Ï³Û³ñ³ÝáõÙ©©©©

XIII

ÐáÍ µ³Ý³Ïáí ÑëÏ³Û³Ï³Ý Ï³Û³ñ³ÝÇ ¹»Ù ËéÝí³Íª
ÈáõñÃ ³ãù»ñáí ³ñ»õ³Ï³Ù ¬ ¹³ßïÝ »Ý ¹ÇïáõÙ Ë³í³ñ³Ù³Í£
Øá°õÃ ¿ ¹»ÙÁ« áõ Ë³í³ñáõÙ« áñ µ³óí»É ¿« áñå»ë ³Ý¹áõÝ¹ª
ºñ»õáõÙ ¿ Ñ»éá¯õ - Ñ»éá¯õÝ Ï³ñÙÇñ ÉáõÛëáí í³éíáÕ ÙÇ ·áõÝ¹£
²ãù»ñÇ ¹»Ù ÙÃ³Ï³Éí³Í« Ñ³Û³óùÝ»ñÇ ¹»Ù ³ÏÁÝ¹»ï ¬
Ð»éáõ ÙÃáõÙ ÉáõÛëÝ ³Û¹ í³éí³Í ·á°õÝ¹ ¿ ÃíáõÙ« Ï³ñÙÇñ ÙÇ Ï»ï£
¶Çß»ñÇ Ù»ç ¬ Ï³ñÙÇ¯ñ« Ï³ñÙÇ¯ñ« ï³·Ý³å³ÉÇó í³éíáõÙ ¿ Ý³ª
¶Çß»ñÇ Ù»ç í³é»É »Ý« áñ ½áñùÁ å³ïñ³ëï« ³ñÃáõÝ ÙÝ³£
²ÝÍ³Ûñ³ÍÇñ ÙÃáõÙ Ñ»éíÇ Ï³ñÍ»ë Ï³ñÙÇñ ·ÉáõË ¿ ß³Ý ¬
ì³é»É »Ý ³ÛÝ« áñå»ë ÏéíÇ áõ ï³·Ý³åÇ ³½¹³Ýß³Ý£
¬ ø³Õ³ùÝ ¿ ³ÛÝ Ñ³½³ñ³ÙÛ³« áõñ ï³·Ý³å áõ ï»Ý¹ Ï³ ÑÇÙÇ£
ä³Ñí»É ¿ Ý³« áñå»ë í³ËÇó Ë»É³·³ñí³Í ÙÇ ÃßÝ³ÙÇ£
àõ Ïñ³ÏÁ ³Û¹ Ï³ñÙñ³Ï»½ ¬ ³Ñ³Ýß³Ý áõ íÇÃË³ñÇ ¬
ØÇ ³ñÝ³·áõÛÝ Ï»ï ¿ Ï³ñÍ»ë áõÕ»ÕÇ Ù»ç Ë»É³·³ñÇ£
´éÝÁÏí»É ¿ ÑáõÛëáí Ñ»ïÇÝ« Ñá·»í³ñùÇ ï»Ý¹áí í³éí³Í ¬
àõ Ý³ÛáõÙ »Ý Ï³ñÙÇñ Ï»ïÇÝ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í©©©©

XIV

¶Çß»ñÇ ¹»Ù Ë³í³ñ³Ù³Í« ³ãù»ñÝ Ñ³é³Í Ï³ñÙÇñ Ï»ïÇÝª
²ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í ëå³ëáõÙ »Ý ³é³íáïÇÝ£
àõ í³éíáõÙ ¿ Ë³í³ñ³Ïáõé Ñá·ÇÝ»ñáõÙ Ýñ³Ýó ³Ý·³ÛÃ
Î»ïÁ ³Û¹ Ùáõ·« áñå»ë Ñ»éáõ« Ññ³µáëáñ ÙÇ ×³é³·³ÛÃ£
êáõñ ÙËí»É ¿ Ýñ³Ýó ëñïáõÙ« áñå»ë ÙÇ Ã»Å« Ï³ñÙÇñ µ»õ»é ¬
ÂáõÛÝ ¿ ÉóÝáõÙ áõ µáñµáùáõÙ áõ »ñ³½Ý»ñ ³ßË³ñÑ³í»ñ©©©
²ÕÙÁÏáõÙ ¿ Ýñ³Ýó ëñïáõÙ ÙáñÙáùÁ ÑÇÝ« Ñ³½³ñ³ÙÛ³ ¬
î»Ý¹ ¿ ë÷éáõÙ áõ ËÉñïáõÙ Ýñ³Ýó ³Ý·³ÛÃ ëñïáõÙ ÑÇÙ³£
ÈáõñÃ ³ãù»ñáõÙ ÷³ÛÉáõÙ ¿ í³é ³ñÛáõÝ³Ù³Í ÙÇ ó³ÝÏáõÃÛáõÝ ¬
àõ ³ãù»ñÁ ÙÇÉÇáÝ³íáñ Ãá°õÛÝ »Ý ÃùáõÙ« ³ñÛáõÝ áõ ÃáõÛÝ£
´³ñÓñ³ÝáõÙ ¿ Ýñ³Ýó ëñïÇó ï³ñÇÝ»ñÇ Ù³ÕÓÁ ³ÕÇ ¬
àõ í³éíáõÙ ¿ ÉáõñÃ ³ãù»ñáõÙª ³ñÛáõÝ³ÉÇó áõ Ï³ï³ÕÇ£
àõ ³ãù»ñÁ ³ñÛáõÝ³Ù³Í ³ÝÃ³ñÃ Ñ³é³Í Ï³ñÙÇñ Ï»ïÇÝª
²ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í ëå³ëáõÙ »Ý ³é³íáïÇÝ£

©©©¶Çß»ñÇ¯ ¹»Ù ·Çß»ñ ¿ ÙáõÃ Ë³í³ñ³Ù³Í Ýñ³Ýó Ñá·ÇÝ«
àñ Ï³ñáïáí ÙÇ Ïñ³Ïáï ëå³ëáõÙ ¿ ³é³íáïÇÝ£
Ê³í³ñ ¿ Ù»Í ëÇñïÁ Ýáó³« µ³Ûó Ë³í³ñáõÙ ³ÝÍ³Ûñ³ÍÇñ ¬
ºñÏÇÝùÝ»¯ñ Ï³Ý Ï³åáõï³ãÛ³« ÑáñÇ½áÝÝ»¯ñª ³ÝÍ³Ûñ« ³ÝÍÇ¯ñ£
àõ ³ãù»ñáõÙ Ýñ³Ýó Ï³åáõÛï« áõñ Çç»É ¿ ·Çß»ñÁ ÙáõÃ ¬
Ð³½³¯ñ µáÕµáç Ï³ Ïñ³Ïáï« áõ ³ñß³ÉáõÛë« áõ ³é³íáï£
Üñ³Ýó Ó·í³Í ÙÏ³ÝÝ»ñáõÙ á°õÅÝ ¿ Ýëï»É ËáÝ³í ÑáÕÇ« ¬
ºÃ» áõ½»Ýª ³ñ»õÝ»ñÇÝ Ýáñ ï»°Ùå ÏÁï³Ý áõ Ýáñ áõÕÇ©©©©©
ºÃ» áõ½»Ýª ³ñ»·³ÏÝ»°ñ Ïßåñï»Ý »ñÏÇÝùÝ Ç í»ñ©
ºÃ» áõ½»Ýª í³°ñ ÏÁµ»ñ»Ý »ñÏÇÝùÝ»ñÇó ³ñ»·³ÏÝ»ñ©©©©
ºÃ» áõ½»Ýª Ï³Ùùáí ³ñÇ áõ ³ßË³ñÑÇ Ññáí í³éí³Í ¬
ÆÝã»¯ñ ÙÇ³ÛÝ ã»Ý Ï³ï³ñÇ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í©©©©©

XVI

àõ ÑáëáõÙ ¿ ·Çß»ñÁ ÙáõÃ« Ùáï»ÝáõÙ ¿ ³é³íáïÇÝ£
ÐáëáõÙ ¿ å³Õ áõ ³Ýû·áõï ëå³ëáõÙÇ Å³ÙÁ Ñ»ïÇÝ£
¸³ßïÇó ³Ñ³ ëáõñáõÙ ¿ ½áí« Ù³ñÙ³Ý¹ ù³ÙÇÝ ³é³íáïÇ ¬
àõ í³éíáõÙ ¿ í»ñçÇÝ ÉáõÛëáí Ïñ³ÏÁ ³ÛÝ Ï³ñÙÇñ Ï»ïÇ£
Üáëñ³ÝáõÙ ¿ Ë³í³ñÝ ³Ñ³« ·áõÝ³ïíáõÙ ¿ Ñ»ï½Ñ»ï» ¬
Ö»ÕùáõÙ ¿ ÙáõÃÝ ³ñ»õ»ÉùáõÙ ÑëÏ³Û³Ï³Ý« Ññ» ÙÇ Ã»õ£
àõ ëáõñáõÙ ¿ Ñ»éáõÝ»ñÇó ³é³íáïí³ ÏÇë³ÙÃáõÙ ¬
Ø³ñÙ³¯Ý¹« Ù³ñÙ³¯Ý¹« µáõñáõÙÝ³ÉÇó« ·³ñÝ³Ý³ÛÇÝ ÙÇ Ã³ñÙáõÃÛáõÝ£
Þ³ñÅÁíáõÙ ¿ Ë³í³ñÁ Ã»Ý áõ Ñ»é»õáõÙ Ë³í³ñ³Ù³Í
ºñ»õáõÙ ¿ ù³Õ³ùÝ ³ñ¹»Ýª ÙáõÃ« ³Ýáñáß ÙÇ ½³Ý·Áí³Í£
Ð³ÕÃ ß»Ýù»ñÇ å³ï»ñÁ Ñ³ÕÃ áñáßíáõÙ »Ý Ñ»ï½Ñ»ï»«
ºñ»õáõÙ »Ý ³Ñ³ Ñå³ñï ÍËÝ»ÉáõÛ½Ý»ñÁ »ñÏ³Ã»©©©
àõ µáñµ ëñïáõÙ ³ÙµáËÝ»ñÇ Ãá°õÝ¹ ¿ ³éÝáõÙ Ï³ñáïÁ í³é«
ºñÏÇÝùÝ»ñáõÙ ÉáõñÃ ³ãù»ñÇ í³éíáõÙ ¿ ï»Ý¹Á Ñá·»í³ñ©©©©
´á°ñµ ³ãù»ñáí Ý³ÛáõÙ »Ý Ù»Í« Ë³í³ñ³Ïáõé ½³Ý·Áí³ÍÇÝ ¬
àõ í³éíáõÙ ¿ ëÇñïÁ Ýñ³Ýó« áñå»ë Ññ¹»Ñ ³ñ»·Ý³ÍÇÝ©©©©
¬ äÇïÇ »ñÃ³Ý ³é³¯ç ÑÇÙ³« åÇïÇ ³éÝ»Ý ù³Õ³ùÁ Ù»Í«
äÇïÇ Ã³÷»°Ý Ýñ³ íñ³ Ñ³½³ñ³ÙÛ³ Ù³ÕÓÁ Çñ»Ýó£
ø³Ý¹»¯Ý åÇïÇ áõ ³í»ñ»Ý« ï»ÕÁ ÷áßÇ¯ åÇïÇ ÷é»Ý ¬
Ð³½³ñ³ÙÛ³ ù³Õ³ùÁ ³Û¹ ù³Ý¹»¯Ý åÇïÇ áõ ³í»ñ»Ý£ ¬
²Ûñ»¯Ý åÇïÇ« Ë»É³·³ñí³Í åÇïÇ å³ñ»¯Ý Ññ¹»ÑÝ»ñáõÙ«
àõ Ï³ñÙñ³í³é Ïñ³Ï áõ Ï³ÛÍ åÇïÇ ÷é»Ý »ñÏñÇ Ñ»éáõÝ£ ¬
àõ ÙÝ³ó³Í ÙáËÇñÁ ÓÇ· åÇïÇ ³Ûñ»¯Ý Ýñ³Ýù ÝáñÇó«
àñ ÏÛ³ÝùÁ ÑÇÝ« áñå»ë ÷ÛáõÝÇÏ ãµ³ñÓñ³Ý³¯ ÙáËÇñÝ»ñÇó©©©
ø³Ùá¯õÝ ï³Éáí ÙáËÇñÁ ³ÛÝ« áñ ï³ÝÇ áõ »ï ãµ»ñÇ ¬
¸»åÇ Ñ»éá¯õÝ åÇïÇ »ñÃ³Ý ¹»é ãÍÝí³Í ³ñ»õÝ»ñÇ©©©©

XVII

©©©Èáõë³µ³óÇÝ« »ñµ Ï³ñÙñ³Íáõ÷ ÑáñÇ½áÝáõÙ Ññ³ßáõß³Ý
Î³ñÙÇñ í³éí»ó ³ñ»õÁ µáñµ« áñå»ë ÏéíÇ ³½¹³Ýß³Ý«
ºñµ µéÝÏí»ó ³ñ»õ»ÉùáõÙ ³ñ»õÁª Ýáñ ÉáõÛëáí í³éí³Í ¬
¸á¯õñë Ý»ïí»óÇÝ Ï³Û³ñ³ÝÇó ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í©©©©
¸»ÙÁ ¹³ßïÝ ¿ñ ³ÝÍ³Ûñ³ÍÇñ« áõñ Ùßáõß ¿ñ ³ñ»õ³·áõÛÝ«
àõ ÙßáõßáõÙ ßá·Ç³óáÕ« ³é³íáïÇ Ù³ñÙ³Ý¹ ÙÇ·áõÙ«
ÎñÏ»ëÇ å»ë ÙÇ íÇÃË³ñÇ« Ë³Ûï³µÕ»ï« Ë³Ûï³ÝÏ³ñ ¬
º½»ñùÇ Ùáï ×³Ý³å³ñÑÇ »ñ»õáõÙ ¿ñ ù³Õ³ùÁ ù³ñ©©©
²ãù»ñÝ Ñ³é³Í Ñ»éá¯õ - Ñ»éá¯õÝ Ï³ñÙÇñ í³éíáÕ ³ñ»·³ÏÇÝª
²ñ»õ³í³é Ñ»éáõÝ»ñáõÙ Ýñ³Ýù ÏéíáõÙ ¿ÇÝ ÏñÏÇÝ©
ÐáÍ ËÙµ»ñáí Ñ³½³ñ³ÝáõÝ« ³ñ»·³ÏÇ Ññáí í³éí³Íª
¸»åÇ ²ñ»¯õÝ ¿ÇÝ ·ÝáõÙ ³ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

1918« ÑáõÉÇë

ԲՈԼՈՐԻՆ,  ԲՈԼՈՐԻՆ,  ԲՈԼՈՐԻՆ

(ԵՐԵՔ  ՌԱԴԻՈՊՈԵՄ)
ՆԱԻՐԻ  ԵՐԿՐԻՑ

ºÏ»É ¬ »ñÏ³Ã» »ñ· »Ù Ó»½ ³ëáõÙ
ºë ¬ Ï³ñÙÇñ åá»ï ¬ ºÕÇß» â³ñ»Ýó£
º°ë »Ùª Ý³ÇñóÇ ÙÇ ÑëÏ³ åá»ï ¬
ºÏ»É »Ù ³Ñ³ ¹³ñ»ñÇ Ñ»éáõ
àõ ÑÇÝ ÙßáõßÇó ¬
ØßáõßÇ ÙÇçÇó ³ÝÃÇí ¹³ñ»ñÇ©
ºÏ»É »Ù ³Ñ³ áõ Ï³Ý·Ý»É »Ù ë»·«
ºí »ñ· »Ù ³ëáõÙ ÑÇÙ³ µáÉáñÇ¹ ¬
ºñÏ³Ã» ÙÇ »ñ·£

àïù»ñë« ³Ùáõñ« ÑáÕÇ Ù»ç ÙË³Í«
¶ÉáõËë ³ëïÕ»ñáõÙ«
²Ýë³ë³Ý« Ñ³ëï³ï Ï³Ý·Ý³Í ÑáÕÙ³ÛÇÝ
úñ»ñÇ ÑñáõÙ ¬
ÆÙ Ñ³í»ñÅ³ï»ë« å³ÛÍ³é ³ãù»ñáí
Ü³ÛáõÙ »Ù Ñ»éáõÝ£

¸»Ùë ¬ ÑáÕÙ³ÏáÍ ³ßË³ñÑÝ ¿ ³ÝÍ³Ûñ«
Ð»éá¯õ áõ Ñ»éá¯õ« ¬
Þ³ãáõÙ ¿« ½Ý·áõÙ« ³Ñ»Õ áõ å³ÛÍ³é ¬
´áëá¯ñ ÑáÕÙ»ñáõÙ£
¶ÉËÇë íñ³Ûáí
ÂéãáõÙ »Ý« ß³ãáõÙ ûñ»ñÁ ³ñ³·«
ÐáÕÙ»ñÇ ÝÙ³Ý Ñ³íÇï»ÝáõÃÛ³Ý
Ì»ÍáõÙ »Ý ÏáõñÍùë íÇÃË³ñÇ Ã³÷áí« ¬
Ì»ÍáõÙ »Ý ÏáõñÍùë« ß³ãáõÙ áõ Çñ»Ýó
ºñÏ³Ã Ã»õ»ñáí ÃéãáõÙ »Ý Ñ»éáõ ¬
àõ Ñ»éáõÝ»ñáõÙ áéÝáõÙ »Ý ³Ýï»ë«
àÑÙ³ÏÝ»ñÇ å»ë ù³Õó³Í ·³ÛÉ»ñÇ«
àñ ·³½³½»É áõ ßßÙ»É »Ý ³ë»ë
ÐáÕÙ»ñáõÙ ÑñÇ£

àõ Ï³Ý·Ý»É »Ù »ëª
àïù»ñë ³Ùáõñ ÑáÕÇ Ù»ç ÙË³Í
àõ ·ÉáõËë ïá¯Ã Ë³éÝ³ñ³ÝÝ»ñáõÙ
²Ýó³Í áõ ·³ÉÇù ³ÝÃÇ¯í ûñ»ñÇ£ ¬
àõ Ï³Ý·Ý»É »Ù »ëª
È»éÝ»ñÇ íñ³ ÇÙ ³í»ñ »ñÏñÇ«
Î³Ý·Ý»É »Ù Ñ³ëï³ï áõ »ñ· »Ù ³ëáõÙ
ÊÝ¹³ëÇñï« ³ñÇ«
ºí Ý»ïáõÙ »Ù ÇÙ »ñ·Á ÑáÕÙ³Ó³ÛÝ
ÄáÕáíáõñ¹Ý»ñÇÝ µáÉá¯ñ ÏáÕÙ»ñÇ ¬
´áÉá¯ñ ÏáÕÙ»ñáõÙ ï³é³åáÕ Ù³ñ¹áõÝ£
ºí ³ëáõÙ »Ù »ë©
¬ ºÏ»¯É »Ù ³Ñ³©
ºÏ»¯É« Ñ³ë»É »Ù ¹³ñ»ñÇ ÙáõÅÇó«
²Ýµáó ÙßáõßÇó Ñ»éáõ ¹³ñ»ñÇ ¬
ºí µ»ñ»É »Ù Ó»½« Ï³ñÙÇñ Ó»ñ »ñÃÇÝ«
êÇ°ñïÁ Ü³ÇñÇ©©©©
´»ñ»°É »Ù Ï³ñÙÇñ ëÇñïÁ Ü³Ç°ñÇ
Ò»ñ Ï³ñÙÇñ ÑñÇÝ ¬ Ï³ñÙÇñ áÕç³Ï»½©
ºí ³ëáõÙ »Ù »ë
ÄáÕáíáõñ¹Ý»ñÇÝ µáÉá¯ñ ÏáÕÙ»ñÇ«
´áÉá¯ñ ÏáÕÙ»ñáõÙ ï³é³åáÕ Ù³ñ¹áõÝ©
¬ Èë»¯ù« Ñ»¯Û« Éë»¯ù« ¬
´áÉá¯ñ ÏáÕÙ»ñáõÙ ï³é³åáÕ Ù³ñ¹ÇÏ«
´³ÝíáñÝ»ñ ³ñÇ ¬ µáÉáñ ÏáÕÙ»ñÇ«
ºí ·ÛáõÕ³óÇÝ»ñ« ½ÇÝíáñÝ»ñ µáÉáñ
è³½Ù³¹³ßï»ñÇó ïáõÝ ¹³ñÓáÕ ³ñ¹»Ý© ¬
Èë»°ù« Ñ»¯Û« Éë»°ù©
¸áõù« áñ Ñ³ÕÃ³Ï³Ù
ºÉ»¯É »ù ³ñ¹»Ý áõ Ïéíáí ÁÙµáëï«
Þ³ãáÕ« ß³é³ãáÕ ûñ»ñÇ ÙÇçáí
¶ÝáõÙ »ù ¹»åÇ Î³ñÙÇñ ²å³·³Ý ¬
Èë»¯ù« Ñ»¯Û« Éë»¯ù« ÇÙ áÕçáõÛÝÁ ë»·
àõ »Õµ³Ûñ³Ï³Ý©©©©©

à±í ·Çï» ³ñ¹Ûáùª
´»ñ»±É ¿ Ù»ÏÁ ³Ûëûñ ³ßË³ñÑáõÙ
Ê³éÝ»Éáõ Ó»ñ Ù»Í áõ Ñ½áñ »ñ·ÇÝ
ØÇ »ñ· ¬ ³í»ÉÇ° ÁÙµáëï áõ ³ñÇ«
ø³Ý ÇÙ »ñ·Á Ù»Í ¬ »ñ·Á Ü³ÇñÇ©©©

à±í ·Çï» ³ñ¹Ûáùª
´»ñ»±É ¿ Ù»ÏÁ ³Ûëûñ ³ßË³ñÑáõÙ
Ê³éÝ»Éáõ Ñ½áñ« µáëáñ Ó»ñ ëñïÇÝ
ØÇ ëÇñï ¬ ³í»ÉÇ° ÁÙµáëï áõ ³ñÇ«
ø³Ý ÇÙ ëÇñïÁ Ã»Å ¬ ëÇñïÁ Ü³ÇñÇ£

ºí á±í« á±í Ï³ëÇª
Ü»ï»±É ¿ ³ñ¹Ûáù Ù»ÏÁ ³ßË³ñÑáõÙ
²Ûëûñí³ Ï³ñÙÇ°ñ« Ï³ñÙÇñ Ó»ñ »ñÃÇÝ
àÕçáõÛÝ ¬ ³í»ÉÇ° ³éÝ³Ï³Ý« ³ñÇ«
ø³Ý áÕçáõÛÝÁ ùá« »ñÏÇñ ³ñÝ³ù³Ù«
Î³ñÙÇ°ñ Ü³ÇñÇ©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
Ì³ÕÏÇ å»ë Ï³ñÙÇñ« Ññ³ëÇñï« ½í³ñÃ«
´³óí»É ¿ ³Ûëûñ ëÇñïë Ý³ÇñÛ³Ý
²ßË³ñÑÇ ëñïáõÙ ¬
Â»Å« Ï³ñÙÇñ ëñïáõÙ í³éíáÕ ³ßË³ñÑÇ£
ÆÙ Ñ³½³¯ñ ³Ý·³Ù áõ Ñ³½³¯ñ ëñáí
²ñÝáï³Í« Ëáóí³Í ëÇñïÁ Ý³ÇñÛ³Ý
´³óí»É ¿ ³Ûëûñ ³ßË³ñÑÇ ëñïáõÙ©
Ðáõ½áõÙ ¿ Ñá·Çë ³ÝÑáõÝ ÙÇ ËÝ¹áõÙ«
ÊÝ¹áõÙ ÙÇ Ññ» ¬
ºí »ñ·áõÙ »Ù »ë« ³Ñ»¯Õ áõ å³ÛÍ³é«
øá ¿Ý »ñ·Á Ù»Í« ïÇ»½»ñ³Ï³Ý«
ºñÏÇ°ñ Ü³ÇñÇ©©©
ºñ·áõÙ »Ù ÑÇÙ³ ùá »ñ·Á ¿Ý Ù»Í«
àñ ëñïÇë ïí»ó ï³é³å³ÝùÁ ùá«
øá ³ßË³ïáõÝ³Ï« Ñ³ÕÃ ÅáÕáíñ¹Ç
î³é³å³ÝùÁ Ù»Í£

º°ë ¬ »°ë »Ù ÝáñÇó© ¬
¸³ñ»ñÇó »Ï³Í ³ÝÑá¯õÝ ÙÇ åá»ï ¬
ºÕÇß» â³ñ»Ýó ¬
Ü³ÇñÇ »ñÏÇ°ñ« ùá »ñ·ÇãÁ í³é«
úñÑÝ»ñ·áõÝ å³ÛÍ³é
àõ ½³í³ÏÁ Ù»Í©©©©©

º°ë ¬ »°ë »Ù ÝáñÇó© ¬
àëÏÇ »ñ³ÏÁ ÑÝ³ÙÛ³ ó»ÕÇë«
ÆÙ çÉ³µ³½áõÏ« Ñ³ÕÃ ÅáÕáíñ¹Ç
úÕ³ÏÁ í»ñçÇÝ«
îí»É »Ù ëÇñïë ·³ÉÇù ûñ»ñÇ
ºñÏ³Ã» »ñ·ÇÝ«
Î³å»É »Ù ÏÛ³Ýùë ¶³ÉÇùÇ Ñ»ï í³é ¬
ºí ÏñáõÙ »Ù ÇÙ Ù»Í« ÑëÏ³ ëñïáõÙ ¬
ØÇ »ñÏ³Ã³Ïáõé« Ýá¯ñ« Ñ½á¯ñ ³ßË³ñÑ£

àõ Ï³Ý·Ý»É »Ù »ë« Ñ½áñ áõ Ñ³ëï³ï«
È»éÝ»ñÇ íñ³ ùá Ñ³í»ñÅ³ÓÛáõÝ ¬
Î³Ý·Ý»É »Ù« å³ÛÍ³é« áõ ßáõñçë ÑÇÙ³
¶³ÉÇùÇ Ï³ñÙÇñ Ã»õ»ñÝ »Ý ß³ãáõÙ ¬
ºí Ï³ñÍñ³ÝáõÙ áõ åÝ¹íáõÙ ¿ Ñá·Çë
Üñ³Ýó ß³é³ãáõÙ£

àõ Ñå³ñï »Ù »ë« Ñå³¯ñï ¿ áõ Ë»ÝÃ
øá Ï³ñÙÇñ Ññáí Éóí³Í ÇÙ Ñá·ÇÝ©
Ðå³ñï »Ù« áñ »ë ¬ ³ÝÑáõÝ ÙÇ åá»ï«
Ò³ÛÝáí ËÝ¹³·ÇÝ ¬
Ê³éÝáõÙ »Ù ³Ûë Ýá¯ñ« Ñ½áñ »¯ñ·Á ùá ¬
´áÉáñÇ¯ »ñ·ÇÝ©©©©

ԴԵՊԻ ԱՊԱԳԱՆ

è³¹Çá-Ï³Û³Ý ¿ ÇÙ Ñá·ÇÝ ÑÇÙ³
²Ùµá°Õç ³ßË³ñÑÇ áõ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ñ³Ý¹»å«
àõ µ³¯ñÓñ ¿« µ³¯ñÓñ ¿ Ï³Û³ÝÝ ÇÙ Ñá·áõª
Ø³ëÇëÇ ÝÙ³Ý µ³ñÓñ ¿ áõ Ñ³ëï³ï ¬
Ð½á°ñ« ³Ñ³ñÏá°õ£

úñ»ñáõÙ ³Ûë í³é« ÑáÕÙ³í³ñ« ß÷áÃ ¬
Ð»éáõ áõ ÙáïÇÏ ÙÇÉÇáÝ ëñï»ñÇ
º¯ñ·Ý ¿ íÇ×³Ïí»É ÇÝÓ »ñ·»É ³Ûëûñ©
ÆÙ µ³½Ù³ÙÇÉÇáÝ« µÛáõñ ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ
ÊÇÝ¹Á ³Ûëûñí³ áõ ÃéÇãùÁ Ù»Í ¬
¶³ÉÇù ûñ»ñÇÝ Ý»ï»°ÉÝ ¿ »ñ·Çë
ìÇ×³Ïí»É ³Ûëûñ£

²Ñ³° Ã» ÇÝãá°õ ¿ »ñ·ë Ñ³ÕÃ³Ï³Ý«
²Ñ³° Ã» ÇÝãá°õ ¿ ÇÙ Ó³ÛÝÝ ³Ûëûñ
Ð³í»ñÅÇ ÝÙ³Ý Ñ³Ù³¯é áõ Ñ³ëï³°ï£
²Ñ³° Ã» ÇÝãáõ
ìÇÃË³ñ³ÑëÏ³« áñå»ë ¾Ûý»ÉÛ³Ý
²ßï³ñ³ÏÁ Ù»Í«
²Ýó³Í áõ ·³ÉÇù ¹³ñ»ñÇ ß»ÙùÇÝ
Ð½áñ« µ³ñÓñ³µ»ñÓª
Î³Ý·Ý»É »Ù ³ÙµáÕç Ñ³ë³Ïáíë Ù»Ï
ºí »ñ·áõÙ »Ù »ë£
ºí Ñá·Çë ÑÇÙ³ª é³¹Çá-Ï³Û³Ýª
Æñ Ññ³Ï³ñÙÇñ »ñ·Ý ¿ áõÕ³ñÏáõÙ
Ð»éá¯õ áõ Ñ»éá¯õ« ¬
´áÉá°ñ ëñï»ñÇÝ« áñ ³åñáõÙ »Ý« Ï³Ý
´áÉá°ñ ÏáÕÙ»ñáõÙ£

ºñ·áõÙ ¿ Ñá·Çë« Ññ»Õ»Ý ÑÝãáõÙ£
¶Çï»Ùª ³Ûëûñí³ ÇÙ »ñ·Ç ³é³ç ¬
ÆÙ Ñá·áõ Ï³ñÙÇñ Ï³ÛÍ»ñÇ Ñ³Ý¹»å ¬
è³¹Çá-Ï³Û³Ý ¿ ³Ù»Ý ÙÇ Ñá·Ç«
à°õñ ¿É Ý³ ÉÇÝÇ© ¬
²Ù»°Ý ÙÇ Ñá·Ç« áñ ³åñáõÙ ¿« Ï³
ºí ÏñáõÙ ¿ Çñ Ã»õ»ñÇ íñ³
Üá°õÛÝ ËáñÑáõñ¹Á Ù»Í« ËáñÑáõñ¹Á ÑëÏ³
úñ»ñÇ ³Ûë í³é« ¬
²Ûë í³é ûñ»ñÇ ËáñÑáõñ¹Á å³ÛÍ³é£
²Ù»°Ý ÙÇ Ñá·Ç«
àñ Çñ »ñÏ³Ã» Ã»õ»ñáí ³Ûëûñ
¼Ý·áõÙ ¿« ß³ãáõÙ ¬
ºí ÷ÝïñáõÙ ¿ Ýá¯ñ Ñ³Ý·Çëï áõ ûñáñ
ØÇÉÇá°Ý Ã»õ»ñÇ ÁÙµáëï ß³é³ãáõÙ©©©©

¶Çï»±ù« áñ ÑÇÙ³
²Ûëï»Õ ¬ Ü³ÇñÇ ÇÙ »ñÏñáõÙ ³í»ñ
àõ Ñ»éáõ - Ñ»éáõÝ ¬
Î³ñÙÇñ ØáëÏáíáõÙ«
îÇµ»ÃáõÙ ¹»ÕÇÝ«
ê³Ý-üñ³ÝóÇëÏáÛáõÙ« ÈáÝ¹áÝáõÙ ÑëÏ³
àõ êÇÝ·³åáõñá°õÙ ¬
´áÉá°ñ í³Ûñ»ñáõÙ« µáÉá°ñ ÏáÕÙ»ñáõÙ
²ßË³ñÑÁ ÙÇ Ýá¯ñ »ñ·áí ¿ ÑÕÇ£

Ð»¯Û« Ñ»éá¯õ - ÙáïÇÏ
Ð³Ýù³Ñáñ»ñáõÙ«
¶áñÍ³ñ³ÝÝ»ñáõÙ«
È³ÛÝ ëï»åÝ»ñáõÙ áõ ³Ýï³éÝ»ñáõÙ ¬
´áÉá°ñ í³Ûñ»ñáõÙ« µáÉá°ñ ÏáÕÙ»ñáõÙ«
ºñÏ³ÃÇ°« µñáÝ½Ç°« ÑáÕÇ° áõ Ñ³ÝùÇ
ºñ·áí ûñáñí³Í ÇÙ µÛá¯õñ »Õµ³ÛñÝ»ñ« ¬
à±í áõÝÇ ³Ûëûñ Ï³ÙùÁ Ù»ñ Ññ»«
àõÅÁ Ù»ñ µáëáñ
àõ í³é µ³ËïÁ Ù»ñ
îÇ»½»ñ³Ï³Ý£

Ø»¯Ýù »Ýù« áñ Ýá¯ñ »Ýù« Ñ³½³¯ñ »Ýù áõ µÛá°õñ£
ºñÏ³Ã» ÑëÏ³ ÙÇ ¹ÇëÏÇ ÝÙ³Ý
´Ûá°õñ »Õµ³ÛñÝ»ñÇ Ï³ÙùÁ Ù»ñ ³ñÇ«
îÇ»½»ñ³Ï³Ý ¬
Ü»ï»°É »Ýù ³ñ¹»Ý Ã³÷áí íÇÃË³ñÇ
¸»åÇ ÑáÕÙ»ñÁ ·³ÉÇù ûñ»ñÇ«
¸»åÇ ¬ ²å³·³Ý©©©

ԲՐՈՆՁԵ ԹԵՒԵՐԸ
ԿԱՐՄԻՐ ԳԱԼԻՔԻ

Þ³ãáõÙ ¿ ³ßË³ñÑÁ« ½Ý·áõÙ ¿ ÑÇÙ³«
Þ³ãáõÙ áõ ½Ý·áõÙ »Ý ³ßË³ñÑÇ íñ³
´ñáÝ½» Ã»õ»ñÁ Î³ñÙÇñ ¶³ÉÇùÇ£

àñå»ë »ñÏ³Ã» ÙÇ ÙññÏ³Ñ³íª
ÂéãáõÙ ¿ Ï³ñÙÇñ Ù»ñ Ï³ÙùÁ ÑÇÙ³
²ßË³ñÑÇ Ñ»éáõÝ ¬
àõ ß³ãáõÙ ¿ Ñ³ÕÃ« »ñÏ³Ã Ã»õ»ñáí
Ð»éáõ áõ ÙáïÇÏ é³½Ù³¹³ßï»ñáõÙ£

öáÕ÷áÕáõÙ ¿ í³é ³ñ»õÇ ³é³ç
Ø»ñ Ï³ÙùÁ ÑÇÙ³« áñå»ë íÇÃË³ñÇ
ØÇ Ï³ñÙÇñ ¹ñáß«
àñÇ ³ñÝ³·áõÛÝ« Ï³ñÙñ³í³é ÷³ÛÉÇó
ÐÝ³í³Ý¹« ½³½Çñ ù³Õ³ùÝ»ñÁ ù³ñ«
òáõÉ»ñÇ ÝÙ³Ý íÇÃË³ñ³ÑëÏ³«
ì³ËÇó Ë»É³·³ñ«
Î³Ý·ÝáõÙ »Ý Ñ»ïÇÝ áïù»ñÇ íñ³©
öáñáõÙ »Ý ÑáÕÁ áïù»ñÇ ï³ÏÇ
àõ ë³ñë³÷³Ñ³ñ
Æñ»Ýó í³Ûñ»ÝÇ í³°ËÝ »Ý ÙéÝãáõÙ
²ßË³ñÑáíÁ Ù»Ï ¬
ì³°ËÁ í³Ûñ»ÝÇ« áñ ÑÝãáõÙ ¿ Ù»ñ
´áëáñ ëñï»ñáõÙ« áñå»ë Ñ³ÕÃáõÃÛ³Ý
àõ ÷³éùÇ ÙÇ »ñ·£

ú¯« µ³é³ãÁ ³Û¹ Ë»É³·³ñ í³ËÇ«
ú¯« ë³ñë³÷³Ñ³ñ ×ÇãÁ Ñá·»í³ñ
àõ ï³·Ý³åÁ ëáõñª
ÐÇÝ« Ñ³½³ñ³ÙÛ³« ù³¯ñ ù³Õ³ùÝ»ñÇ
î³·Ý³åÁ ½³½Çñ©©©©
ú¯« ë³ñë³÷Á ³Û¹ Ñáõë³Ñ³ï³Ï³Ý«
Ø»éÝáÕ óáõÉ»ñÇ µ³é³°ãÁ í»ñçÇÝ
ÎñÏ»ëÝ»ñÇ Ù»ç ÑëÏ³ íÇÃË³ñÇ« ¬
ú¯« ë³ñë³÷Á ³Û¹ Ýñ³Ýó Ñáõë³Ñ³ï«
àñ Ù»ñ ëñï»ñáõÙ« ÏñÍù»ñáõÙ »ñÏ³Ã
öáËíáõÙ ¿ Ï³ñÙÇñ« ËÝ¹³óáÕ ÑñÇ©©©©

ÖãáõÙ »Ý ÑÇÙ³
Â»ñÃ»ñÁ µáÉáñ Ù³ÛÃ»ñÇ íñ³«
Ð³ÕÃ Ï³Û³ÝÝ»ñÁ é³¹Çá-·ñÇ«
¶áó« ½ñ³Ñ³å³ï ·Ý³óùÝ»ñÝ ßï³å
àõ ßã³ÏÝ»ñÁ ·áñÍ³ñ³ÝÝ»ñÇ«
ê³í³éÝ³ÏÝ»ñÇ Ã»õ»ñÁ ß³ãáÕ«
²ÕÙáõÏÁ Ù³ßíáÕ ³íïáßÇÝ»ñÇ«
ÂÝ¹³ÝáÃÝ»ñÇ ³ÙµáËÝ»ñÁ ÍáõÛÉ«
àñ ÑÇÙ³ ³ñÝáï é³½Ù³¹³ßï»ñÇó«
¶áñÍ³¹áõÉ ³ñ³Í µ³ÝíáñÝ»ñÇ å»ë
îáõÝ »Ý ßï³åáõÙ ù³ÛÉ»ñáí ï³ñï³Ù« ¬
ü³Ýï³ëïÇÏ³Ï³Ý« ³Ñ»°Õ ³éûñÛ³Ý
ÖãáõÙ ¿ ÑÇÙ³
Üñ³Ýó ³Ý³Ùáù« Ýñ³Ýó Ñá·»í³ñ
î³·Ý³åÇ ÝÙ³Ý Ñáõë³Ñ³ï³Ï³Ý«
ÖãáõÙ ¿ Ëéåáï Çñ Ó³ÛÝáí í»ñçÇÝ ¬
àõ Ñ³ëÝáõÙ ¿ ³Û¹ ×ÇãÁ Ñáõë³Ñ³ï
ÈáÝ¹áÝÇó ¬ ö³ñÇ½ ¬ ò»ÛÉáÝ ¬ ÐÝ¹áõãÇÝ©©©©©

Ò·í»É »Ý ó³Ýó»ñ«
ºñÏ³Ã» ³Ýï»ë ó³Ýó»ñ áõ ó³Ýó»ñ
²ßË³ñÑáõÙ ³ÝÍÇñ« ¬
êñïÇó ëÇñï ÑÇÙ³« ù³Õ³ùÇó ù³Õ³ù ¬
ì³é« Ï³ñÙÇñ ó³Ýó»ñ©©©
Ø»ñ Ï³°ÙùÝ ¿ ³Û¹å»ë Ñ½áñ ßÕÃ³Û»É
²ßË³ñÑÁ Ñ³Ù³Ï« ¬
Ø»ñ Ï³ÙùÁª ÃéãáÕ« áñå»ë ÷áÃáñÇÏ«
àõ ïáÏáõÝ« Ñ³Ù³é« áñå»ë Å³Ù³Ý³Ï£ ¬

º°ë »Ù ¬ »Õµ³Ûñë ¬ ÁÝÏ»ñë ¬ û¯« á°ã©
Î³°ÙùÁ ÇÙ« Ï³°ÙùÁ ùá ¬ áõ ¿ÉÇ°« ¿ÉÇ°
Î³Ùù»ñ ÝáõÛÝ³½áñ ¬ Ñ³½³ñ áõ Ñ³½³ñ£
àõ ¿ÉÇ°« ¿ÉÇ°«
àõ ¿ÉÇ°« ¿ÉÇ°« ¬
¼·á±õÙ »ëª Ñá·Çë« Ñá·Ç¹ áõ Ýñ³ ¬
Ð»éáõ« ³ÝÍ³ÝáÃ ÁÝÏ»ñáç Ñá·ÇÝ ¬
Üá°õÛÝ ³ñ»·Ý³Ï³Ý ËáñÑñ¹áí ¿ ÉÇ£
àõ ¿ÉÇ°« ¿ÉÇ°«
àõ ¿ÉÇ°« ¿ÉÇ°« ¬
²Ù»°Ý ï»Õ ÑÇÙ³« µáÉá°ñ ÏáÕÙ»ñáõÙª
ØáëÏáíÇó ¬ ö³ñÇ½« ÈáÝ¹áÝÇó ¬ ÐéáÙ©©©©©

ÂÝ¹³ÝáÃÝ»ñÇ µ³é³ãÁ í»ñçÇÝ£
î³ÝÏ»ñÁ ³ñÝáï é³½Ù³¹³ßï»ñáõÙª
Î»ï»ñÇ ÝÙ³Ý »ñÏ³Ã³½ñ³Ñ©©©
¶Ý¹³óÇñÝ»ñÇ Í³ñ³íÁ ³·³Ñ«
¶áñÍ³ñ³ÝÝ»ñÇ ßã³ÏÝ»ñÁ Éáõé©©©©
úñ»ñÁª »ñÏ³Ã áõ åÕÇÝÓ Ñ³·³Í
ê³í³éÝ³ÏÝ»ñÇ ÝÙ³Ý éÙµ³ÓÇ· ¬
úñ»ñÁ« áñ Ã»Å éáõÙµ»ñ »Ý Ý»ïáõÙ
ºí ÃéãáõÙ »Ý ¬
à±õñ©©©

²ÝÍÇ¯ñ ¹³ßï»ñáõÙ ¬ µ³Ý³ÏÝ»ñ Ï³ñÙÇñ£
ø³Õ³ùÝ»ñ Ù»éÝáÕ áõ ·ÛáõÕ»ñ ³ÝÙ³ñ¹£
úñ»ñÇ ÙÇ·áõÙ ¬ ï³·Ý³å áõ ·ñ·Çé£
àëÏÇ áõ µéáõÝóù« ³ñÛáõÝ áõ »ñÏ³Ã£
àõ ï³·Ý³åÁ ÙáõÃ« ³ÝÏáõßï áõ ³·³Ñ«
Ðñ»ßÇ ÝÙ³Ý ¹»ÕÇÝ« Ñ³½³ñ³ã« ¬
àõ µ³½Ù³ÙññÇÏ ³ßË³ñÑÇ íñ³ ¬
´ñáÝ½» Ï³ñÙÇñ Ã»õ»ñÇ ß³é³ã£
àõ »ñ·Á ÇÙ Ýáñ åÇïÇ ³í»ïÇ
ì³ÕÁ ³ßË³ñÑÇÝ ³é³çÇÝ ³Ý·³Ù
ÂéÇãùÇ° Ù³ëÇÝ ³ÝÏáõßï Ï³ñáïÇ
Ø»ñ Ñ³í»ñÅ³Ï³Ý£
ºí Ýñ³Ýù« áñ ¹»é ³ßË³ñÑáõÙ ãÏ³Ý«
àñ ¹»é Ýáñ åÇïÇ ³åñ»Ý ³ßË³ñÑáõÙ«
¸»é Ýáñ åÇïÇ ·³Ý« ¬
Î³ñá±Õ »Ý« ÃáÕ Ù»ñ ÃéÇãùÝ ³Ûëûñí³
²ÝÓÏáñ»Ý ãÁ½·³Ý©©©

Üñ³°Ýù« áñ åÇïÇ ³åñ»Ý ³ßË³ñÑáõÙ
Î³ñÙÇñ ²å³·³Ý£

1920« V

ԵՐԳ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՄԱՍԻՆ

¥²·Çï-åá»Ù ÅáÕáíñ¹Ç Ñ³Ù³ñ¤

ºñÏÇñÁ Ù»¯Í ¿ñ áõ É³ÛÝ£ ¬ î³÷³ëï³ÝÝ»ñ ÁÝ¹³ñÓ³Ï«
²ÝÍ³Ûñ³ÍÇñ ÑáíÇïÝ»ñ áõ ëï»åÝ»ñ Ñ»é³ÝÇëï«
ÐáñÇ½áÝÇó - ÑáñÇ½áÝ ÓÛáõÝ» ¹³ßï»ñ ëåÇï³Ï«
È³¯ÛÝ »ñÏÝùÇ ï³Ï ÷éí³Í ·ÛáõÕ»ñ ³Ý¹áññ áõ Ñ³Ý·Çëï£
Ø»¯Í ¿ñ »ñÏÇñÝª ÑÛáõëÇëÇ í»ñÇ ÍáíÇó ÙÇÝã Ñ³ñ³í«
àõ ³ñ»õÇ ÙÇ Í³·Çó ÙÇÝã ÙÛáõë Í³·Ý ³ñ»õÇ£
Üëï»É ¿ñ ¿¹ ÁÝ¹³ñÓ³Ï »ñÏñÇ Ù»ç ó³ñÝ ³ÝÇñ³í
àõ ÇßËáõÙ ¿ñ ë³ÝÓ³ñÓ³Ï« áñå»ë ¹³Å³Ý ÃßÝ³ÙÇ£
Ê»Õ× ¿ñ ³åñáõÙ ÅáÕáíáõñ¹Ý Ñ³½³ñµ³ñÇù »ñÏñÇ ¿¹ª
Öáñï ¿ñ« ·»ñÇ« ÑáÕ³½áõñÏª ³ßË³ïáõÙ ¿ñ« ³ßË³ïáõÙ«
´³Ûó ÙÝáõÙ ¿ñ ³ÝáÃÇ áõ ³åñáõÙ ¿ñ ³ÝÑ»Ã»Ã«
²ÝÇÙ³ëï ÏÛ³Ýù ÙÇ ¹Åí³ñ« áñå»ë ÉÍÏ³Ý ³Ý³ëáõÝ£
Üëï»É ¿ÇÝ ¿¹ ³Ýµ³Ëï ÅáÕáíñ¹Ç ßÉÇÝùÇÝ
¶áé ÇßË³ÝÝ»ñ ½³Ý³½³Ý« ÑáÕ³ï»ñ»ñ ³Ù»ÑÇ©
øßáõÙ ¿ÇÝ ï»ÕÇó - ï»Õ ½áõñÏ« ³ÝÏñ³Ï ÙáõÅÇÏÇÝ«
àõ ÉéáõÙ ¿ñ ÙáõÅÇÏÝ ¿Éª ³ãùÁ ³ÑÇ áõ Ù³ÑÇ£
¾¹ ÁÝ¹³ñÓ³Ï ³ßË³ñÑáõÙ« áõñ ÑáÕÁ ß³ï ¿ñ ³ÛÝù³Ý«
àñ »ñÏñÇ Ï»ëÁ Ñ³×³Ë Ù»ñÏ áõ Ëáå³Ý ¿ñ ÙÝáõÙ ¬
ÐáÕ³½áõñÏ ¿ñ ·ÛáõÕ³óÇÝ áõ ï³é³åáõÙ ¿ñ Ï³ñÏ³Ù«
àõñÇßÇ ÑáÕÝ ¿ñ í³ñáõÙ ³é³íáïÇó - ÇñÇÏáõÝ£
Èáõé ï³é³åáõÙ ¿ñ ¿¹ Ë»Õ× ÅáÕáíáõñ¹Á ÑáÕ³½áõñÏ«
Ð³óÇ ï»Õ ù³ñ ¿ñ áõïáõÙ áõ Ù»éÝáõÙ ¿ñ ³ÝáÃÇ«
ìßïÇó ûÕÇ ¿ñ ËÙáõÙ Ï³µ³ÏÝ»ñáõÙ µ³½Ù³ÕÙáõÏ
àõ ùÝáõÙ ¿ñ ûñÝ ³ÙµáÕç« áñ ã³ñÃÝ³Ý³ áõ ãáõïÇ£
àõ Ñ³í³ïáõÙ ¿ñ Ù»Ï ¿É« ³ÕáÃáõÙ ¿ñ ³ëïÍáõÝ
ÄáÕáíáõñ¹Á ¿¹ Ãßí³é« ¬ Ñ³í³ïáõÙ ¿ñ« áñ í»ñÇó
ÈáõÛë Ïµ³óíÇ ÙÇ ûñ ¿É ¬ ÑáÕ ÏïñíÇ ·ÛáõÕ³óáõÝ«
ºí ÅáÕáíáõñ¹Á ³½³ï áõ ÉÇª Ï³åñÇ ¿¹ ûñÇó£
´³Ûó á°ã ³ÕáÃùÝ ¿ñ ÷ñÏáõÙ ÅáÕáíñ¹ÇÝ ¿¹ Ãßí³é«
àã ¿É ûÕÇÝª ¹³éÝ³Ñ³Ù Ï³µ³ÏÝ»ñáõÙ ³ÕÙÏáõÝ©
ºñÏÇñÁ Íáí ¿ñ ³ñÛ³Ý áõ Ï³ñÇùÁ ¬ ³Ýëå³é«
êáíÝ ¿ñ »ñÏñáõÙ Ã³÷³éáõÙª ³ñÛáõÝÁéáõßï áõ ³ÝùáõÝ£
Ð³½³¯ñ ï³ñÇ ¿¹ »ñÏñáõÙ ³ñ»õÝ »É³í ³ñÛáõÝáï
àõ Ù³Ûñ Ùï³í ³ñÛáõÝáï« áñå»ë Ãñáí ½³ñÏ³Í ³ãù©
ºñÏÇñÁ Íá¯í ¿ñ ³ñÛ³Ý« »ñ·Á »ñÏñáõÙ ¬ Ù³Ñí³Ý µáÃ«
àõ ã¿ñ í³éíáõÙ ûñ»ñáõÙ ÉáõÛë ¬ ÷ñÏ³µ»ñ ÙÇ Ññ³ßù£
ì³Õá¯õó ¿ñ« ß³¯ï ¿ñ ³é³ç« áñ Ñ³ÛïÝí»ó ÙÇ ÙáõÅÇÏ«
ÞáõñçÁ ËÙµ»ó µÛáõñ³íáñ Áé³Ýãå³ñÝ»ñ ³ÝáÃÇ«
²ÝïáõÝ Ù³ñ¹ÇÏ Ñ³í³ù»ó« ·áñÍÇó ÁÝÏ³Í áõ µáµÇÏ«
àõ ËÙµ»ñáí Ýñ³Ýó Ë»Õ× áõ½»ó »ñÏÇñÝ ³½³ïÇ£
Ò³ÛÝ ïí»ó ¬ §¾¯Û« ÁÝã³½áõñÏ« ³ÝÑáÕ Ù³ñ¹Ç°Ï«»Ï»¯ù ¹»°ë«
Ð³í³ùí»ó»ù µÛáõñ³íáñ Ñáë³ÝùÝ Ç í³ñ ¿ë ·»ïÇ©
Ð³½³¯ñ - Ñ³½³¯ñ Ñ³í³ùí»ù« åÇïÇ ï³Ý»Ù ³Ûëûñ »ë
ØÇÝã ù³Õ³ùÁ ó³ñÇ« Ó»ñ ¿ë µ³Ý³ÏÝ ³ÝáÃÇ£
äÇïÇ ØáëÏá¯í ï³Ý»Ù Ó»½©©© àõ ù»ý åÇïÇ ³Ý»ù ¹áõù«
¾Ýï»Õ ûÕÇ åÇï ËÙ»ùª ÇÝãù³Ý Ïáõ½»ù« ÇÝãù³Ý Ï³«
äÇïÇ Ýëï»ù Ù»Í³Ù»Í å³É³ïÝ»ñáõÙ Ù»Í³ßáõù«
àõ Ó³ÛÝÁ ¿°Ý ½ñÏí³ÍÇ åÇïÇ ·³ÑÇ¯ó ½ñÝ·³©©©¦£
¾ëå»ë Ï³Ýã»ó£ ¬ àõ »Ï³Ý Ñ³½³ñ³íáñ« µÛáõñ³íáñ«
ºÏ³Ý« µáÉá°ñÁ »Ï³Ý« áí áñ ãáõÝ»ñ Ë³°ï³ - ïáõÝ«
ºÏ³Ý« µáÉá°ñÁ »Ï³Ý« Ñ³í³ùí»óÇÝ ÝáñÇó -Ýáñ«
àõ µ³Ý³ÏÁ Í³í³Éí»ó ûíÏÇ³ÝÇ å»ë Í÷áõÝ£
ÆÝãå»ë ³Ýï³éÁ Ëßß³ñ« ÇÝãå»ë ÍáíÁ ß³é³ã»ñ«
ÆÝãå»ë ÙññÇÏÁ ß³ã»ñ ¬ µ³Ý³ÏÇó ¿¹ µ³½Ù³Ù³ñ¹
²ÙµáÕç »ñÏÇñÁ ½Ý·³ó áõ ¹Õñ¹³ó Í»ñÇó - Í»ñª
ºñ·Á ½Ý·³ó µ³Ý³ÏÇª Ñ³½³ñ³Ó³ÛÝ áõ ½í³ñÃ£
àõ ³Ýï³éÇ ÝÙ³Ý ë»õ µ³Ý³ÏÁ ¿¹ ß³ñÅÁí»ó«
ÐáñÓ³Ýù ïí»ó áõ Í÷³ó Ñáë³ÝùÝ Ç í»ñ ¿Ý ·»ïÇ«
àõ Ñ»Õ»ÕÇ å»ë ëñµ»ó ß»Ý Ï³Éí³ÍÝ»ñ Ù»Í³Ù»Í
àõ ÑáÕ»ñÇ íñ³ ï»ñ Ýëï»ó ÙáõÅÇÏÝ ³ÝáÃÇ£
¾¹ ù³ÝÇ ûñÁ ÙÇ ùÇã ½áõÉ³É ¿ñ ³ãùÝ ³ñ»õÇª
Î³ñÍ»ë ¹»Õ¹Çñ ¿ñ ù³ß» ³ñÝáï ³ãùÇÝ Çñ³ ¿Ý©
²ñ»õ³í³é Í÷³óÇÝ ï³÷³ëï³ÝÝ»ñÝ Ñ»é»õÇ« ¬
¼áõñÏ ÙáõÅÇÏÝ»ñÁ »É³Ý« áñ ëï»åÝ»ñÁ í³ñ»Ý£
¾ëå»ë »Õ³í£ ºí Ñ³ÝÏ³ñÍ« ÇÝãå»ë Ñ»Õ»ÕÁ Ñáñ¹Çª
²Ñ»Õ ëáõñ³ó í»ñÇó - í³ñ ³ñÝ³ËáõÙ ½áñùÁ ó³ñÇ©
ºÏ³Ý« ÏéÇí »Õ³í Ù»Í« Ïéí»ó µ³Ý³ÏÝ ³ÝáÃÇ«
àñ ÑáõÛëÁ ½áõñÏ ÙáõÅÇÏÇ ³Ýí»ñ³¹³ñÓ ãÙ³ñÇ£
ºñÏ³¯ñ - »ñÏ³¯ñ Ïéí»óÇÝ£ ¬ àõ »ï ³é³Ý ÝáñÇó ¿Ý
ø³Õ³ùÝ»ñÁ ·ñ³í³Í áõ ÑáÕ»ñÁ Ë»Õ×»ñÇ«
ÆßË³ÝÝ»ñÇ ÏÇë³í»ñ å³É³ïÝ»ñÁ ÑáÛ³ß»Ý ¬
àõ µÛáõñ« Ñ³½³ñ ³ÝáÃÇ ï³ñ³Ý Ñ»ïÝ»ñÁ ·»ñÇ£
àõ µéÝ»óÇÝ ë»õ³ãÛ³ ³é³çÝáñ¹ÇÝ Ýñ³Ýó Ù»Í«
ì³Ý¹³Ï ¹ñÇÝ« áñå»ë ÙáõÃ ë³ñÇó µéÝ³Í ÙÇ ·³½³Ý«
¸»ÙùÇÝ Ý»ñÏ»ñ ùë»óÇÝ« ³ñÝáï»óÇÝ áõ ¿¹å»ë
ØáëÏáí ï³ñ³Ý ¬ ó³ñ³ÝÇëï ù³Õ³ùÁ ¿Ý ëñµ³½³Ý£
¾Ýï»Õ ï³ñ³Ý£ àÕç »ñÏÇñÝ ³ñ¹»Ý ·Çï»ñ Í»ñÇó Í»ñ
²é³çÝáñ¹Ç Ù³ëÇÝ ¿¹ ³ÝïáõÝÝ»ñÇ µ³Ý³ÏÇ«
¶Çï»ñ« áñ éáõë ³ßË³ñÑÇ« ÅáÕáíñ¹Ç ¿¹ ³Ýï»ñ
ä³ßïå³ÝÝ ¿ Ý³ áõ Ù»éÝÇ° åÇïÇ Ù³Ñáí ÏñÏÝ³ÏÇ£
¶Çï»ñ© ¬ áõ ëáõ· ¿ñ ³ÝáõÙ£ ØÇÝã ÕáÕ³ÝçÁ ½³Ý·»ñÇ
²ñù³Û³ÝÇëï ØáëÏáíáõÙ ³Ñ³ë³ñëáõé ½ñÝ·³ó«
àõ ³ÙµáËÁ Ñ³í³ù»ó« »õ ÑëÏ³ÛÇÝ ¿Ý µ»ñÇÝ«
¸³ÑÇ×Ý »Ï³í ¬ áõ ù³çÇ ·ÉáõËÝ ÁÝÏ³í áõëÇó ó³Í£
ÆëÏ Ýñ³Ýó« áñ Ýñ³ Ñ»ï ·»ñÇ ¿ÇÝ í»ñóñ»É ¬
Ðáßáï»óÇÝ ¹³ÑÇ×Ý»ñÝ ³Ý·ÕÝ»ñÇ ÝÙ³Ý ·»ß«
ä³ï³é - å³ï³é ³ñ»óÇÝ áõ ÷áñ»óÇÝ ³ãù»ñÝ ¿É
àõ ÷é»óÇÝ ¹³ßï»ñáõÙ Ñ³½³¯ñ ¹Ç³Ï« Ý»Ë³Í É»ß£
¾ëå»ë ³ñÇÝ£ àõ ¿ëå»ë Ã³Õ»óÇÝ µ³ËïÁ Ë»Õ×Ç
àõ ÍÇÍ³ÕÁ ÙÇ ûñí³ Ýñ³ ùÃÇó µ»ñÇÝ »ï£
ÜáñÇó ³ñ»õÁ »É³í« ÇÝãå»ë Ó»éùÇó ¹³ÑÇ×Çª
²ãùÁ Ã³ñ³Ë áõ ³ñÛáõÝ áõ ßáÕ»ñÁ ¬ Ù»Ï - Ù»Ï Ý»ï£
´³Ûó ÅáÕáíáõñ¹Á »ñÏ³¯ñ Çñ »ñ·»ñÇ Ù»ç »ñ·»ó
ø³çÇ Ù³ëÇÝ ¿Ý ËÇ½³Ëª ÅáÕáíñ¹ÇÝ ÙËÇÃ³ñ«
Ð³½³¯ñ »ñ·»ñ ÑáñÇÝ»ó ¿Ý ÑëÏ³ÛÇ Ù³ëÇÝ Ù»Í«
àñ ×áñï³ó³Í ÙáõÅÇÏÇÝ ³½³ïáõÃÛáõÝ åÇïÇ ï³ñ£

àõ ï³ñÇÝ»ñ ë³Ñ»óÇÝ ¹³Ý¹³Õ« Çñ³ñ »ï»õÇó©©©
ºí ³ñ»õÁ µ³ñÓñ³ÝáõÙ áõ ÇçÝáõÙ ¿ñ ³ñÛáõÝáï£
ä³ï»ñ³½ÙÝ»ñ ¿ÇÝ ÙÇßï áõ Ý³Ë×ÇñÝ»ñ ¿Ý Ã»õÇóª
êáíÝ ¿ñ ÇßËáõÙ ë³ÝÓ³ñÓ³Ï áõ ³ßË³ïáõÙ ¿ñ ï»Ý¹áï£
¾Ýï»Õ Ã³Ã³ñÝ ¿ñ ½³ñÏáõÙ£ ÂáõñùÝ ¿ñ ¿Ýï»Õ£ ¾Ýï»Õ É»Ñ
¼áñùÝ ¿ñ ÙïÝáõÙ ÁÝ¹³ñÓ³Ï« ß»Ý Ï³Éí³ÍÝ»ñÝ ³ñù³ÛÇ£
î»Ý¹ áõ »ñ³ßï ¿ñ »ñÏñáõÙ« ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝ ³Ù»Ý ï»Õ«
àõ ÃéãáõÙ ¿ñ ·»ÕÇó - ·»Õ ë»õ áõñí³Ï³ÝÁ Ù³ÑÇ£
Ò»éùÇÝ Ïáïñ³Í ·»ñ³Ý¹Çª ³ÝóÝáõÙ ¿ñ Ù³ÑÝ ³ÝÏßïáõÙ«
ê³í³éÝáõÙ ¿ñ ÓÛáõÝ³µáõù ÙññÇÏÝ»ñáõÙ ëåÇï³Ï«
ÐáõÝÓù ¿ñ ³ÝáõÙ Åñ³ç³Ý« Ñ³½³ñÝ»ñáí ·ÉË³ïáõÙ
àõ Ù»éÝáõÙ ¿ñ ÏÛ³ÝùÝ« ÇÝãå»ë çñáí Éóí³Í ÙÇ ÷»Ã³Ï«
¾ë Å³Ù³Ý³Ï ¿ñ ³Ñ³« áñ ÑÛáõëÇëÇ ¹³ßï»ñáõÙ
ºñÏ³Ã³Ï³Ù áõ Ñ³Ù³é ÙÇ Ýáñ ÙáõÅÇÏ »ñ»õ³ó«
ÞáõñçÁ Ù³ñ¹ÇÏ Ñ³í³ù»ó áõ íñ»Åáí ³ÝÝ»ñáõÙ
ÎéíÇ »É³í ³Ñ³íáñ áõ ³ñß³í»ó ëñÁÝÃ³ó£
ÜáñÇó ³ÝïáõÝ« ³ÝáÃÇ ÑáÕ³½áõñÏÝ»ñÁ »Ï³Ý«
Ð³í³ùí»óÇÝ ·ÛáõÕ»ñÇó« ù³Õ³ùÝ»ñÇó Ñ»é³íáñ«
ÐáÍ µ³Ý³ÏÝ»ñ Ï³½Ù»óÇÝ áõ Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñ ·ÛáõÕ³Ï³Ý
àõ ËÙµ»ñáí Çñ»Ýó µÛáõñ ÏéíÇ »É³Ý ÝáñÇó - Ýáñ£
²ëÇÝª »ñÏñÇ íñ³ ÃáÕ á°ã ÙÇ ÇßË³Ý ãÙÝ³«
Ø³°Ñ ·Çß³ïÇã áõ ·³½³Ý ÇßË³ÝÝ»ñÇÝ ÑáÕ³ï»ñ©
²ÛÉ»õë éáõë ³ßË³ñÑáõÙ ÑáÕ³ï»ñ ¿ ÙÇ³ÛÝ Ý³«
àí ÷áóË áõÝÇ Çñ Ó»éùÇÝ »õ Ï³ñáÕ ¿ ³ßË³ï»É£
²ëÇÝª ¿ëå»°ë ÏÉÇÝÇ£ ºí »ñµ ÇßË³Ý ãÙÝ³ ¬
´áÉáñÁ ·áÑ ÏÉÇÝ»Ý áõ Ï³ßË³ï»Ý Åñ³ç³Ý«
àõ ÅáÕáíáõñ¹Á ³ÙµáÕç ûñ áõ ³ñ»õ ÏÇÙ³Ý³
àõ ù³ñ»°ñÁ ³Ý·³Ù Ù»Í ËÝ¹áõÃÛáõÝÇó Ï×ã³Ý£
àõ ùß»óÇÝ ³ÛñáõÓÇ°Ý£ ²é³Ý ·ÛáõÕ»ñ« ù³Õ³ùÝ»ñ«
ÒÛáõÝ» áõÕÇÝ µéÝ»óÇÝ ³ñù³Û³ÝÇëï ØáëÏáíÇ«
´³Ûó ½áñùÝ Çç³í ó³ñ³Ï³Ýª Ë»Õ×Ç ó³íÇÝ ³Ýï³ñµ»ñ«
àõ µ³Ý³ÏÝ»ñÁ Ýñ³Ýó ïí»ó ù³ÙáõÝ áõ ÑáíÇÝ£
ºñÏ³¯ñ - »ñÏ³¯ñ Ïéí»óÇÝ Ù³ñïÇÏÝ»ñÁ ·ÛáõÕ³óÇ«
´³Ûó ½áñù»ñÁ ó³ñ³Ï³Ý á°ã ÙÇ Ù³ñïÇÏ ãÃáÕÇÝ©
²é³çÝáñ¹ÇÝ µéÝ»óÇÝ« ÇëÏ Ýñ³ ù³ç ³ÛñáõÓÇÝ
²ÑÇó »Õ³í óÇñáõó³Ý áõ Ñ³ÝÓÝí»ó Ñ³ÕÃáÕÇÝ£
àõ ëñ³Ýó ¿É ³Ýí»Ñ»ñ ³é³çÝáñ¹ÇÝ ë»õ³ãÛ³
ì³Ý¹³Ï ¹ñÇÝ áõ ï³ñ³Ý Ù³Ûñ³ù³Õ³ùÝ ³ñù³ÛÇ©
Ö³Ù÷ÇÝ Ñ³½³¯ñ ëñÇÏ³ Ãù»ó ¹»ÙùÇÝ áõ Ýñ³
²ñ»õ³é ¹»Ùù ³ñÝáï»ó« áñ í³Ý¹³ÏÇó ãÝ³ÛÇ£
àõ µ»ñ»óÇÝ ëñ³Ý ¿°É« ÇÝãå»ë ¿Ý ÑÇÝ ÑëÏ³ÛÇÝ«
Ð³½³ñ³ÙÛ³ ØáëÏáíÇ Ññ³å³ñ³ÏÝ ³Ñ³íáñ« ¬
ÜáñÇó ³Ñ»Õ ¹Õñ¹³ó ½³Ý·»ñÇ ËáõÙµÝ ³Ñ³·ÇÝ
àõ ¹³ÑÇ×Á »É³í í»ñª áïÇó - ·ÉáõË Ñ³·³Í Ýáñ£
àõ ¹áõñë »Ï³í í³Ý¹³ÏÇó ³é³çÝáñ¹Á ë»õ³ãÛ³«
Î³Ý·Ý»óª ÁÙµáëï áõ ³ñÇ« ³ãùÁ Ñ³é»ó ³ÙµáËÇÝ«
²ãù»ñÁ Ñáõñ ß³ÝÃ»óÇÝ« áõ½»ó Ï³ÝãÇ áõ ×ã³
§ºÉ»¯ù¦ ³ëÇ ¬ µ³Ûó Ýñ³Ý Ï³åÏå»óÇÝ« ãÃáÕÇÝ£
àõ½»ó Ï³ÝãÇ« Ñ³Ùá½Ç ÅáÕáíñ¹ÇÝ Çñ ¿Ý éáõë«
ºÉÇ°ñ« ³ëÇ« µ³ñÓñ³óÇ°ñ ÇßË³ÝÝ»ñÇ ¹»Ù ·³½³Ý«
Ö½ÙÇ°ñ ³Ñ»Õ Ñ³ñí³Íáí ÇßË³ÝÝ»ñÇÝ ¿¹ ·áéá½
àõ å³ßïå³ÝÇ°ñ« ÇÝãå»ë Ù³ñ¹« Çñ³íáõÝù¹ ëñµ³½³Ý£
´³Ûó Ç±Ýã ³ë»ñ©©©© ¸³ÑÇ×Ç Ñ³ñí³ÍÝ»ñÇó ³Ñ³íáñ
Ê»Õ¹í³Í Ù³ÝÏ³Ý ÝÙ³Ý ÙÇ ¬ Ó³ÛÝÁ Ë½í»ó áõ ¹áÕ³ó©
Ò»éù»ñÁ »ï Ï³å»óÇÝ« ÍáõÝÏÇ µ»ñÇÝ ÝáñÇó - Ýáñ«
¶ÉáõËÁ í³ñ Ã»ù»óÇÝ áõ ¹³Ý³ÏÁ ßáÕßáÕ³ó©©©©
àõ ÅáÕáíáõñ¹Á ÝáñÇó ÙÝ³ó Ãßí³é áõ ³Ýï»ñ«
ÜáñÇó ³ñ»õÁ »É³íª ³ñÛáõÝ Ñ³·³Í áõ ÙáËÇñ ¬
àõ ï³ñÇÝ»ñ ë³Ñ»óÇÝ ³ÝÙËÇÃ³ñ« ³Ýï³ñµ»ñ«
àõ ãÓ·ï»ó á°ã - áù ¿É ÏÛ³ÝùÇ ÁÝÃ³óùÁ ÷áË»É£
ÜáñÇó »ñÏñáõÙ Í»ñÇó - Í»ñ ³ÝÑáõëáõÃÛáõÝÁ Çç³í
àõ Ùáñ»ËÇ å»ë Ýëï»ó Ñá·ÇÝ»ñÇ íñ³ Ë»Õ×£
êáíÁ ÝáñÇó ï³ñ³Íí»ó áõ ³ñß³í»ó ëñÁÝÃ³ó«
àõ ï³ñÇÝ»ñ ³Ýó³Ý ÙáõÃ áõ ³Õ»ïÝ»ñ »Õ³Ý Ù»Í£
ºí ã¿ñ ÙáõÅÇÏÝ Ñ³í³ïáõÙ ¿É á°ã ÙÇ Ýáñ ÑëÏ³ÛÇ©
Ø»Í ¿ñ áëáËÝ ³í»ÉÇ« ù³Ý áõÅ»ñÁ ÙÇ - »ñÏáõ£
ÀÙµáëï« ËÇ½³Ë ù³ç»ñÇ« áñ ûñ»ñáõÙ ³Ù³ÛÇ
ºÉÝáõÙ ¿ÇÝ áõ í³éáõÙ ÷áÃáñÇÏÝ»ñ ³Ñ³ñÏáõ£
àõ ÅáÕáíáõñ¹Á Éé»ó£ Îñ»ó íÇ×³ÏÝ Çñ ¹Åí³ñ«
àñå»ë í»ñÇó ë³ÑÙ³Ý³Í ³ÝÙËÇÃ³ñ ÏÛ³ÝùÇ µ»é£
¸³ñ»ñ ³Ýó³Ý áõ ¹³ñ»ñ£ ØÇ°ßï ÝáõÛÝ »ñÏÇÝùÁ Ùé³ÛÉ«
Üá°õÛÝ ÇßË³ÝÝ»ñÝ ³Ù»ÑÇ áõ ³ñù³Ý»ñÝ ³Ýï³ñµ»ñ©©©©

III

¾ëå»ë »ñÏ³ñ ï³ñÇÝ»ñ ÅáÕáíáõñ¹Á ï³é³å»ó
ºí ûñ»ñÁ Ýñ³Ý Ýáñ ³é³íáïÝ»ñ ãµ³óÇÝ ¬
ØÇÝã µ³óí»óÇÝ ³Ù»Ýáõñ ·áñÍ³ñ³ÝÝ»ñ Ù»Í³Ù»Í
àõ ËáõÉ« Ë³í³ñ ·ÛáõÕ»ñÇó ù³Õ³ù »Ï³í ·ÛáõÕ³óÇÝ£
ºÏ³Ý« ÉóñÇÝ ù³Õ³ùÝ»ñÝ Ñ³½³ñ³ÝáõÝ ËÙµ»ñáí«
ÊáõÉ ·ÛáõÕ»ñÇó ³ÝáÃÇ µ³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ï³Ý Ù»Í«
Ð³í³ùí»óÇÝ »ñÏ³Ã» ³ßË³ï³ÝùÇ ïÝ»ñáõÙ
àõ í³×³éùÇ Ñ³Ý»óÇÝ Ñ³ÕÃ ÙÏ³ÝÝ»ñÁ Çñ»Ýó£
Üñ³Ýù áãÇÝã ãáõÝ»ÇÝ áõ ¿É áãÇÝã ãáõÝ»ó³Ý«
Üá°õÛÝ ³ÝáÃÇÝ ÙÝ³óÇÝ ù³Õ³ùÝ»ñÇ ÙßáõßáõÙ«
´³Ûó ëñï»ñÁ í³éí»óÇÝ áõ ÙÏ³ÝÝ»ñÝ ³Ùñ³ó³Ý ¬
â¿ÇÝ ÝÙ³Ý ¿É Ýñ³Ýù ¿Ý ³ÝÇÙ³ëï ·ÛáõÕ³óáõÝ£
ø³Õ³ùÝ»ñÇ ³ÝáÕáù ³ßË³ï³ÝùÇ ÑÝáóáõÙ
Þã³ÏÝ»ñÁ ×ã³óÇÝ ³ßË³ñÑÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ Ýáñ«
àõ »ñÏ³Ã» »ñÏÝ³Ñáõå ÍËÝ»ÉáõÛ½Ç ÷ÝãáóáõÙ
´áÉá°ñÝ Ñ³ÝÏ³ñÍ Éë»óÇÝ ÙÇ ³Õ³Õ³Ï ³Ñ³íáñ£
Ø»ù»Ý³Ý»ñÁ Ýñ³Ýó ÁÙµáëï »ñ·»ñ »ñ·»óÇÝ
ºí ³ßË³ï³ÝùÁ Ñá·áõ ÙÇ Ýáñ ÃéÇãù ëï»ÕÍ»ó©
æÕáõï µ³Ýíáñ ¿ñ ³ñ¹»Ý ¹³ßï áõ ë³ñÇ ·ÛáõÕ³óÇÝ
ºí ÁÝÏ»ñÝ»ñ áõÝ»ñ µÛáõñ áõ »ñ³½Ý»ñ áõÝ»ñ Ù»Í£
¾ëå»ë »Õ³í£ ºí ³Ñ³ ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ ³Ùñ³Ïáõé
ØÇ ³é³íáï »ñ·»óÇÝ ÍËÝ»ÉáõÛ½Ý»ñÁ µáÉáñ ¬
´³ÝíáñÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ Ù»ñÏ« ï³é³å³ÝùÇ Ù³ëÇÝ Éáõé
àõ µáí³Ý¹³Ï ³ßË³ñÑÇ Ù»¯Í å³Ûù³ñÇ Ù³ëÇÝ Ýáñ£
²ëÇÝª Ñ³Ù³ÛÝ ³ßË³ñÑáõÙ »ñÏáõ µ³Ý³Ï ÙÇ³ÛÝ Ï³ª
Ø»ÏÁ ¬ Ë³ñ¹³Ë ï»ñ»ñÇ« Ñ³ñáõëïÝ»ñÇ ³ÝÏßïáõÙ«
àñ ÉÇ³ÝáõÙ »Ý ³é³ï« í³Û»ÉáõÙ »Ý ³ÝËÝ³«
ÜëïáõÙ »Ý ß»Ý ïÝ»ñáõÙ »õ »ñµ»ù ã»Ý ³ßË³ïáõÙ£
Üñ³Ýù« áñ ï³ù »Ý Ñ³·ÝáõÙ« áõ ÙÇßï Ù³ùáõñ« áõ ÙÇßï Ýáñ«
¶ÉËÇ ï»Õ íÇ°Ñ áõÝ»Ý ÙÇ áõ ³ÝÏßïáõÙ ÙÇ µ»ñ³Ý«
àñ Ñ³ñµáõÙ »Ý áõ ÷ëËáõÙ« áñ Ï»ñ³Ïáõñ áõï»Ý Ýáñ«
ºí ³÷ëáëáõÙ »Ý ÙÇ³ÛÝ« áñ ³ßË³ñÑÁ ãÏ»ñ³Ý£
Üñ³Ýù« áñ ï»ñÝ »Ý ÑÇÙ³ ù³Õ³ùÝ»ñÇ« ·ÛáõÕ»ñÇ«
ä³É³ïÝ»ñÇ« µ»ñ¹»ñÇ« µ³ñÇùÝ»ñÇ µáÉáñ Ù»Í ¬
Üñ³Ýù« áñ Ñ³óÝ »Ý áõïáõÙ ÏÇë³ù³Õó³Í µ³ÝíáñÇ«
¼á¯õñÏ ÃáÕÝ»Éáí ÙÇßï Ýñ³Ý« áñ ¿¹ µ³ñÇùÝ ëï»ÕÍ»ó£
ê³Ï³ÛÝ µ³Ý³ÏÁ ÙÛáõë« ÙÛáõë µ³Ý³ÏÁ ¿Ý Ù»°Í ¬
²ßË³ï³íáñ µÛáõñ»ñÇ µ³Ý³°ÏÝ ¿ ¿Ý ³Ýë³ë³Ý«
Üñ³Ýó« áñ µÛáõñ ¹³ñ»ñÇ ³ßË³ï³ÝùÁ ëï»ÕÍ»ó«
àñ ³ßË³ï³ÝùÝ »Õ³Ý Ù»Í« µ³Ûó µ³ñÇùÝ»ñ ãï»ë³Ý£
Üñ³Ýó« áñ µÛá°õñ »Ý ÑÇÙ³« ³ÝÑ³ßÇí áõ ³ÝÑ³Ù³ñ«
àñ ÙÏ³ÝÝ»ñ áõÝ»Ý Ïáõé áõ »ñ³ÏÝ»ñ íÇÃË³ñÇ ¬
àõ Ñá·ÇÝ»ñ áõÝ»Ý Ù»Íª ³ñ»õÝ»ñÇ ÝÙ³Ý í³é«
ºí ëï»ÕÍáõÙ »Ý µáÉáñ Ññ³ß³ÉÇùÝ»ñÝ ³ßË³ñÑÇ£
Üñ³Ýù« áñ ÑáÕÝ »Ý ÷áñáõÙ« ×»ÕùáõÙ »Ý ÏáõñÍùÁ ÑáÕÇ«
àõ íÇÃË³ñÇ ·»ï»ñÇÝ Ñáë³ÝùÝ»ñ »Ý ï³ÉÇë Ýáñ ¬
ÎáõñÍù »Ý ï³ÉÇë Íáí»ñÇ ÑáñÓ³ÝùÝ»ñÇÝ Ï³ï³ÕÇ«
¶Ý³óùÝ»ñ »Ý ß³ñÅáõÙ µÛáõñ áõ Ñ³Ýù»ñ »Ý ÷áñáõÙ Ëáñ£
Üñ³Ýù« áñ áõÅÝ »Ý ÏÛ³ÝùÇ« ÏÛ³ÝùÇ µ³½áõÏÝ ëï»ÕÍáÕ«
àñ ßÇÝ»É »Ý« ÇÝã áñ Ï³« ÇÝã áñ ¹»é å»°ïù ¿ ÉÇÝÇ©
²ëÇÝª ³ÙµáÕç ³ßË³ñÑáõÙ ÇÝãù³Ý Ñ³Ýù Ï³« ÇÝãù³Ý ÑáÕ«
ÆÝãù³Ý µ»ñù Ï³ áõ µ³ñÇù ¬ å»ïù ¿ Ýñ³°ÝóÁ ÉÇÝÇ£
¾ëåÇëÇ í³¯é »ñ³½Ý»ñ Ù»ù»Ý³Ý»ñÁ ³ëÇÝ« ¬
àõ »ñÏ³ÃÇ ³ÝáÕáù ßßáõÏÝ»ñáí ³Ñ³ñÏáõ
Ø»ù»Ý³Ý»ñÁ ÙÇ ûñ ³Ñ³¹Õáñ¹ ×ã³óÇÝ«
àñ åÇï ÏéíÇ »ÉÝ»Ý Ù»Í ¿¹ µ³Ý³ÏÝ»ñÁ »ñÏáõ£
àõ ï³ñ³Íí»ó íÇÃË³ñÇ ù³Õ³ùÝ»ñÇó Ñ»é³íáñ
ÀÙµáëï ÙÇ ×Çã Ññ»Õ»Ý« ÙÇ ³Õ³Õ³Ï Ññ³ß»Ï ¬
ø³Õ³ùÝ»ñÇó »ñÏ³Ã» ÙÇ ³Õ³Õ³Ï Ãé³í Ýáñ©
¬ äñáÉ»ï³ñÝ»°ñ« ³ßË³ñÑÇ« Ñ³í³ùí»ó»°ù« ÙÇ³ó»¯ù£
àõ ÙÇ³ó³Ý« ³Ùñ³ó³Ý Ýñ³Ýó ß³ñù»ñÁ ÷ßáõñ«
àõ ëñï»ñÇÝ Ýñ³Ýó Ïáõé Ù»ù»Ý³Ý»ñÁ ³ëÇÝ«
àñ å³Ûù³ñÇ Ñ³Ù³ñ Ù»Í áõ Ñ³ÕÃáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ Ýáñ
ä»ïù ¿ µáÉá°ñÁ »ÉÝ»Ý áõ å³Ûù³ñ»Ý ¬ ÙÇ³ëÇÝ£
àõ å³Ûù³ñÇ »É³Ý Ù»Í Ýñ³Ýù ÙÇ ÙáõÃ ÇñÇÏáõÝ«
ºñµ å³ï»ñ³½Ù ¿ñ »ñÏñÇ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõÙ Ñ»é³Ï³«
ºÉ³Ý µ³Ýíáñ - ·ÛáõÕ³óÇù Ë»ÝÃáõÃÛáõÝáí ³Ñ³ñÏáõ
àõ µ³Ý³ÏÝ»ñ Ñ³Ý»óÇÝ ³ñÇ³ëÇñï áõ ÑëÏ³£
ø³Õ³ùÝ»ñáõÙ Ï³ñÙñ³í³é ¹ñáß³ÏÝ»ñ å³ñ½»óÇÝ«
ÎáõñÍù ïí»óÇÝ ½áñù»ñÇÝ ³ñÛáõÝ³ñµáõ ³ñù³ÛÇ« ¬
ê³Ï³ÛÝ ãû·Ý»ó µ³ÝíáñÇÝ ¹³ßï áõ ë³ñÇ ·ÛáõÕ³óÇÝ«
²Ýß³ñÅ ÙÝ³ó« ³Ñ³µ»Ïª ³ãùÁ ³ÑÇ áõ Ù³ÑÇ£
ÆÝãù³¯Ý ³ñÛáõÝ Ñáë»ó í³é« Ç¯Ýã ÁÝÏ»ñÝ»ñ íÇÃË³ñÇ
¼ÇÝíáñÝ»ñÇ Ãñ»ñÇó ï³å³Éí»óÇÝ áõ Ïáñ³Ý«
ºí Ç¯Ýã ³Ñ»Õ ó³ëáõÙáí µ³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñ µ³ÝíáñÇ
²ñÛáõÝáï³Í Ó»éù»ñáí í»ñ³¹³ñÓ³Ý ·áñÍ³ñ³Ý©©©©©
Üñ³Ýù« ïËáõñ« ù³ßí»óÇÝ« µ³Ûó å³Ûù³ñÇ Ñ³Ù³ñ Ýáñ
¼Ý¹³ÝÝ»ñáõÙ« µ³Ýï»ñáõÙ Ýñ³Ýó Ñá·ÇÝ ³Ùñ³ó³í«
àõ ï³é³å³ÝùÁ ³ÝÑáõÝ Ýñ³Ýó Ñá·ÇÝ Ïñ»ó Éáõé«
ØÇÝã»õ ³Õ»ï »Õ³í Ù»Í áõ ÅáÕáíáõñ¹Ý ³ñÃÝ³ó³í£

²Õ»ï »Õ³í£ ä³ï»ñ³½Ù£ àõ ÅáÕáíáõñ¹Á ³Ýï»ñ
¼³í³ÏÝ»ñÇÝ Çñ Ñ»éáõ ÃßÝ³Ùáõ ¹»Ù áõÕ³ñÏ»ó£
â¿ñ Ñ³ëÏ³ÝáõÙ« Ã» ÇÝãá±õ© ÇÝùÁ áãÇÝã ã·Çï»ñ£
¶Ý³ó »ñÏñáñ¹ ½³í³ÏÝ ¿É áõ ïáõÝÝ ³ÙµáÕç ÙÝ³ó Ë»Õ×£
àõ Ñ³½³ñÝ»ñ ·Ý³óÇÝ« áõ ÙÇÉÇáÝÝ»ñ« áõ µÛáõñ»ñ«
¸»åÇ ¹³ßï»ñÁ Ñ»éáõ áõÕ³ñÏí»óÇÝ ß³ñ»ß³ñ©
äÇïÇ ³ÛÝï»Õ Ýñ³Ýó ï³ù ·Ý¹³óÇñÁ Ñ³Ùµáõñ»ñ«
äÇïÇ ·Ý¹³ÏÁ ëáõÉ»ñ áõ ÃÝ¹³ÝáÃÁ ×ã³ñ£
²ÛÝï»Õ Ë»Õ¹áÕ ·³½»ñÇ ³Ùå»ñÁ ïáÃ áõ ¹»ÕÇÝ
äÇïÇ Ñ³ÝÏ³ñÍ ÇçÝ»ÇÝ µ³Ý³ÏÝ»ñÇ íñ³ ¿Ý«
äÇïÇ ³ñÛáõÝ Ãù»ÇÝ áõ ³ñÝ³Ñ³½ Ù»éÝ»ÇÝ ¬
Ø³°ÑÝ ¿ñ Ýñ³Ýó ëå³ëáõÙ ··í³ÝùÝ»ñáí Ññ»Õ»Ý£
ºñ»ù ï³ñÇ ß³ñáõÝ³Ï ëå³ë»óÇÝ ïÝ»ñáõÙ«
àñ ÏéÇíÁ í»ñç³Ý³ ¬ ãí»ñç³ó³í ë³Ï³ÛÝ Ý³©
²ãù»ñÁ çáõñ Ïïñ»óÇÝª Ñ³é³Í ³ñÝáï ¿Ý Ñ»éáõÝ«
Ø³ÑÝ ¿ñ ¿Ýï»Õ ¹»·»ñáõÙ áõ ·ÉË³ïáõÙ ³ÝËÝ³£
¾ëå»ë »Õ³í£ ºí ³Ñ³ ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ µ³½Ù³Ù³ñ¹«
àõñ »ñÏ³Ã» µÛáõñ³íáñ ·áñÍ³ñ³ÝÝ»ñ Ï³ÛÇÝ Ù»Í«
ØÇ ³é³íáï »ñÏÝ³Ñáõå ÍËÝ»ÉáõÛ½Ý»ñÁ »ñÏ³Ã
Îáã Ý»ï»óÇÝ ½ÇÝíáñÇÝª ½ÇÝíáñÇ ¹»Ù ãÏéí»°ë£
¶áñÍ³ñ³ÝÇ ÙßáõßÇó µ³Ýíáñ Ù³ñ¹ÇÏ ·Ý³óÇÝ
àõ µ³Ý³ÏÝ»ñÁ ÉóñÇÝ Ù»Í Ëáëù»ñáí Çñ»Ýó Ýáñ«
ÀÝÏ»ñ ¹³ñÓ³Ý ½ÇÝíáñÇÝ« ½ÇÝíáñÇ ³ãùÁ µ³óÇÝ ¬
àõ Ñáõ½í»óÇÝ« Í÷³óÇÝ ³Ñ³ ¹³ßï»ñÝ ³Ñ³íáñ£
âÑ³Ùµ»ñ»ó ¿É ½ÇÝíáñ - ½áñùÁª »É³í ·³ÑÇ ¹»Ù«
²ÙµáÕç »ñÏÇñÁ »É³í« áñå»ë ½ÇÝíáñ ÙÇ ³ñÃáõÝ©
ÄáÕáíáõñ¹Á Ñ³ëÏ³ó»É áõ ³ñÃÝ³ó»É ¿ñ ³ñ¹»Ý ¬
àõ ½ÇÝíáñÁ ¿Ý Í»ñÇó å³ï»ñ³½ÙÇó »Ï³í ïáõÝ£
¬ ¾É ã»°Ù ÏéíÇ« ¬ ³ë³ó Ý³« ¬ ÃßÝ³Ùáõ ¹»Ù ¹ñë»íÇ©
Ø»Ýù Ç±Ýã áõÝ»Ýù ÏÇë»Éáõ« µ³Å³Ý»Éáõ ³ßË³ñÑáõÙ©
Üá°õÛÝ ³ñ»õÝ ¿ µáÉáñÇë ³ñ»õ»É áõ Ï³ñ»õÇ ¬
Ø»ñ á°õÝ»õáñÝ ¿ ÙÇ³ÛÝ Ù»ñ ÃßÝ³ÙÇÝ ³ñÝ³ËáõÙ£
ÎéÇ¯í ï½ñáõÏ áõ íÇß³å Ñ³ñáõëïÝ»ñÇ ¹»Ù µáÉáñ«
à°ã ÙÇ Ñ³ñáõëï ãÙÝ³ ÃáÕ ³ßË³ñÑÇ »ñ»ëÇÝ£ ¬
¾ëå»ë ³ëÇÝ áõ ÑëÏ³ µ³Ý³ÏÝ»ñáí ³Ñ³íáñ
Ö³Ï³ïÝ»ñÇó ïáõÝ ¹³ñÓ³Ý Ýñ³Ýù ÙÇ ûñ ÙÇ³ëÇÝ£
àõ ïí»óÇÝ Ïñ³ÏÇ ûñ»ÝùÝ»ñÁ ÑÝ³ÙÛ³«
Ð³ñáõëïÝ»ñÇ ëï»ÕÍ³Í Çñ³íáõÝùÁ ³ñÝ³ï³é«
²ëÇÝª ³ÙµáÕç ³ßË³ñÑáõÙ ÙÇ° Çñ³íáõÝù ÙÇ³ÛÝ Ï³ª
Ø³ñ¹áõ ùñïÇÝùÁ ½áõÉ³É áõ ³ßË³ï³ÝùÁ ³ñ¹³ñ£
ÐáÕ»ñÝ ³é³Ý« ó³Ý»óÇÝ ³ßË³ïáõÝ³Ï« Åñ³ç³Ý«
¶áñÍ³ñ³ÝÝ»ñÁ ÙÇ Ýáñ Ñå³ñïáõÃÛ³Ùµ »ñ·»óÇÝ«
ØÇÝã¹»é »ñÏñÇ Í³Ûñ»ñÇó ÃßÝ³ÙÇÝ»ñ µ³ñÓñ³ó³Ý«
àñ »ï ËÉ»Ý Ï³ñ·Á Ýáñ áõ Ñ³ëï³ï»Ý Ï³ñ·Á ÑÇÝ£
´³Ûó ¿É ½ÇÝíá°ñ ¿ñ ÑÇÙ³ µ³ÝíáñÝ áõ ½áõñÏ ·ÛáõÕ³óÇÝ«
´³½Ù³Ñ³½³ñ Ññ³ó³Ý áõ ÃÝ¹³ÝáÃ áõÝ»ñ Ý³©
Ð³í³ùí»óÇÝ µÛáõñ³íáñ áõ µ³Ý³ÏÝ»ñ Ï³½Ù»óÇÝ«
àñ Ù³ñïÝã»Ý ÙÇÝã»õ í»ñç« ÙÇÝã»õ áëáË ãÙÝ³£
ºÉ³Ý« Ñ³ëï³ï« áñå»ë ë³ñ áõ ë³ñÇ¯ å»ë ³Ýë³ë³Ý«
ÎáõñÍù ïí»óÇÝ µÛáõñ³íáñ ³Ñ»Õ³½áõñÏ Ñ³ñí³ÍÇ«
Ð³½³ñ ÏéÇ°í ³ñ»óÇÝ« µ³Ûó å³ñïáõÃÛáõÝ ãï»ë³Ý«
Ð³½³ñ ÏéÇ°í ³ñ»óÇÝ áõ µáÉáñÇÝ Ñ³ÕÃ»óÇÝ£
àõ ÏéíáõÙ »Ý ÑÇÙ³ ¿É« áñ »ï ãï³Ý ¿É »ñµ»ù
Æñ³íáõÝùÁ µ³ÝíáñÇ« áñ ³Ýë³ë³Ý ¿ ³ñ¹»Ý©
´³ñÓñ³ó»É »Ý Ýñ³Ýó ¹»Ù áõÝ»õáñÝ»ñÝ ³Ñ³µ»Ï«
´³Ûó ÏéíáõÙ »Ý Ýñ³Ýù ¹»é ¬ áõ ÏÑ³ÕÃ»°Ý« ÏÑ³ÕÃ»°Ý£
â»¯Ý ï³ Ýñ³Ýù ¿É Çñ»Ýó Ó»éùÇó ½»Ýù»ñÁ Çñ»Ýó«
â»¯Ý ï³ Ãßí³é ·ÛáõÕ³óáõ ÑáÕÁ ÝáñÇó ³í³ñÇ©
ÆÝùÝ Çñ»Ý ï»°ñ ÏÙÝ³ ¿¹ ÅáÕáíáõñ¹Á ¿¹å»ë ¬
ØÇÝã»õ »ñÏÇñÁ ë³éÇ« ÙÇÝã»õ ³ñ»õ Ù³ñÇ£
âÏ³ ÏÛ³ÝùáõÙ ¿Ýå»ë áõÅ« áñ Ï³ñ»Ý³ å³Ûù³ñ»É
²ßË³ï³íáñ µ³ÝíáñÇ ¿É Ïáõï³Ïí³Í áõÅÇ ¹»Ù£ ¬
¬ ö³¯éù µ³Ý³ÏÇÝ Ýñ³Ýó Ïáõé« Ýñ³Ýó Ï³ÙùÇÝ åáÕå³ï»«
ÄáÕáíñ¹ÇÝ« áñ ÏÛ³ÝùáõÙ Çñ µ³ËïÇ ï»ñÝ ¿ ³ñ¹»Ý£

1920« ºñ»õ³Ý

ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՌԱԴԻՈ

ÜáñÇ¯ó ½ñÝ·áõÙ ¿ Ñá·Çë«
¸Õñ¹áõÙ ¿ ³Ýë³ÝÓ ³Ñáí£
¼·áõÙ »Ùª Ïáõï³ÏíáõÙ ¿ ÝáñÇó
öáÃáñÇÏÁ ÏÛ³ÝùÇ áõ Ù³Ñáõ£

ÜáñÇó ¬
²ßË³ñÑÇ µáÉáñ ÏáÕÙ»ñáõÙ ¬
¸»åÇ ÑÛáõëÇë« ³ñ»õÙáõïù« ³ñ»õ»Éù ¬
²Ñ³Ó³ÛÝ ½ñÝ·áõÙ ¿ ÙÇ »ñ·
àõ ÃéãáõÙ ¿ ¬ Ñ»éáõ£

Üí³·íáõÙ ¿ ÝáñÇó
´Ûáõñ³íáñ ëñï»ñÇ íñ³
ØÇ ³Ý¹³ñÓ å³ñïáõÃÛ³Ý ÏëÏÇÍ©©©
´³Ûó í³éíáõÙ ¿ Ýá°ñ ÙÇ ùáõñ³£
´áóÏÉïáõÙ ¿ ÙÇÉÇáÝ ³ãù»ñáõÙ«
êñï»ñáõÙ ³ñ»õï»Ýã áõ í³é«
ºñÏ³Ã»« µñáÝ½» ÏñÍù»ñáõÙ«
ÎñÍù»ñáõÙ ¬ Ï³ñÙÇ°ñ Ù³ñÙ³ñ£
êñïÇó - ëÇñï ÃéãáõÙ ¿ ÙÇ ×Çã
úñ»ñáõÙ ³Ûë ³Ñ»Õ áõ Ë»ÝÃ ¬
Ð»ÍÏÉïáõÙ ¿ ÑÇí³Ý¹ ÙÇ ùñùÇç«
¼³é³ÝóáõÙ ¿ ÙÇ ï»Ý¹£

ÆëÏ Ýñ³Ýó ³ßË³ñÑáõÙ ³í»ñ«
ÆÝãå»ë ÙÇ áõÕ»ÕáõÙ ÑÇí³Ý¹«
êÝáõóíáõÙ »Ý ³ñÝáï ¹³í»ñ«
²ñÛáõÝÇ Ï³ñáï áõ Ë³Ý¹£
ÈáÝ¹áÝÇó« ö³ñÇ½Çó« ä»ÏÇÝÇó
ØÇÝã»õ äá« áõ ´»éÉÇÝ« áõ ÈÇáÝ ¬
¼³é³ÝóáõÙ ¿ ÜÛáõ - ÚáñùÁ ÝáñÇó
àõ ï»Ý¹áõÙ ¿ ¹»ÕÇÝ îáÏÇá°Ý©©©©©

àõ Ýñ³Ýó ¹³Å³Ý »ñ³½áõÙ
ÂÝ¹³ÝáÃÁ ×ãáõÙ ¿ µáõÃ«
¶Ý¹³óÇñÁ ³ñÛáõÝ ¿ Ñ³½áõÙ
àõ ï³ÝÏ»ñÁ ë»ÕÙáõÙ »Ý ³Ý·áõÃ£
àõ Ï³åáõÛï Íáí»ñÇ íñ³
¼ñ³Ñ³å³ï Ý³í»ñÁ Ù»Í
ÜáñÇ¯ó Ñáñ³ÝçáõÙ »Ý ÑÇÙ³
²ñÛáõÝéáõßï Ó³ÝÓñáõÛÃÇó Çñ»Ýó©
´³ó»É »Ý µ»ñ³ÝÝ»ñÁ É»Ý
àõ Ýñ³Ýó ¹»ÕÇÝ áñÏáñÇó
ØéÝãáõÙ ¿ Ù³ÑÝ Ññ»Õ»Ý ¬
ÜáñÇó©©©©©

ÆëÏ Ù»±Ýù« áñ »É»É »Ýù ÏéíÇ«
Ø³ñïÝã»É »Ýù ¹³ñ»¯ñ áõ ¹³ñ»¯ñ«
Ð³ñµ»É »Ýù »ñ³½áí Ñ»éíÇ«
ºñ³½»É »Ýù ¬ Ï³ñÙÇñ ³ñ»õ£
ºñ³½»É »Ýù Ñ½áñ ³ßË³ï³Ýù ¬
ØÇÉÇáÝÇ« µÛáõñÇ« µáÉáñÇ« ¬
ÊÝ¹áõÃÛá¯õÝ ³ßË³ñÑÇó - ³ßË³ñÑ«
Ê»ÝÃáõÃÛá¯õÝ ³ÝÙ³ñ ÑñÇ©©©©

Ø»Ýù« áñ µÛáõñ »ñ³½Ý»ñ »Ýù ëÝ»É
úñ»ñÇ ³ùëáñáõÙ« µ³ÝïáõÙ«
úñ»ñáõÙ ¹Åí³ñ áõ ³Ý»É« ¬
Ø»ñÏ« Ñá·Ý³µ»Ï« ³ÝïáõÝ£
Ø³ß»É »Ýù ÙÏ³ÝÝ»ñÁ Ù»ñ«
Ò»éù»ñáí Ù»ñ åáÕå³ï áõ ù³ñ
öáñ÷ñ»É »Ýù ÙÇÉÇáÝ Ñ³Ýù»ñ ¬
¸³ñ»ñáõÙ ³Ýë³ÑÙ³¯Ý »ñÏ³ñ©©©©©
àñ »Õ»É »Ýù ÑÇÝ ²Ã»ÝùáõÙ«
Î³Ý·Ý»óñ»É »Ýù Ø»ÙýÇëÝ áõ Â»µ»Ý«
¸³ñ»ñÇó ³Ýó»É »Ýù ³ÝùáõÝ
àõ Ñ³ñÃ»É »Ýù ÏÛ³ÝùÇ ×³Ù÷»Ý£ ¬
àõ Ñ³½³ñ ¹³ñ»ñÇ ï»Ý¹áõÙ
Ø»½ Í³Ë»É »Ý Ýñ³Ýù áëÏáí ¬
´³Ûó ÑÇÙ³ »Ï»É »Ýù ¬ ËÝ¹áõÝ«
àõ Ñ³ë»¯É »Ýù ÑÇÙ³ ¬ ØáëÏáí£
Ì÷Í÷áõÙ »Ý ÑÇÙ³ ÑáÕÙ³í³ñ
´³Ý³ÏÝ»ñÁ Ù»ñ µÛáõñ«
Þ³é³ãáõÙ »Ý í³ñ³ñ«
È»éÝ³ÝáõÙ »Ý« ß³ãáõÙ ³Ù»Ýáõñ£
Ò·íáõÙ »Ý ÙÏ³Ý ³é ÙÏ³Ý«
ò³ÝóáõÙ »Ý ³ßË³ñÑÁ ÑÇÝ« ¬
Î»ó»¯É »Ýù Ñ½áñ« Ñ³ÕÃ³Ï³Ý«
êå³ëáõÙ »Ýù ¬ í»ñçÇ¯Ý ÏéíÇÝ£

²ëáõÙ »Ýù© ¬ Ì³é³ó»°ù ÑÇÙ³«
ºÏ»°ù« ÇÝãù³Ý Ï³ù ÏÛ³ÝùáõÙ«
êå³ëáõÙ »Ýù Ó»½ ¬ ³Ý³Ñ«
êå³ëáõÙ »Ýù ¬ ³ÝùáõÝ£
ºñ³½áõÙ »Ýù µ³Ý³ÏÝ»ñÁ Ó»ñ ë»õ«
àñ åÇïÇ Ñáñ¹»Ý ÝáñÇó«
àñ ù³Ý¹»Ý Ù»ñ áõÕÇÝ Éáõë»«
Èáõë³íáñ áõÕÇÝ µáÉáñÇ£
ºÏ»°ù« ÇÝãù³Ý Ï³ù£ ºÏ»°ù£
Ø»ñ ÏñÍù»ñÁ åáÕå³ï »Ý áõ ù³ñ£
²Ûë ûñí³Ý ëå³ë»É »Ýù Ù»Ýù
¸³ñ»ñáõÙ ¬ ³Ýë³ÑÙ³¯Ý »ñÏ³ñ©©©©©
ºÏ»°ù« Ñ»Õ»Õ»°ù« Ñáñ¹»°ù«
Ì÷³ó»°ù áÑÙ³Ï ³é áÑÙ³Ï«
ÐÛáõëÇëÇó ÙÇÝã»õ ³ñ»õ»Éù
î³ñ³Í»°ù ³í»ñáõÙ áõ Ù³Ñ£
àëÏ»Õ»Ý ³ñ»õÇ Ý»ñùá
ÂáÕ ßáÕ³Ý áëÏÇ ëíÇÝÝ»ñ« ¬
ºÏ»°ù« ¹³ñ»ñÇ ËáñùÇó
²ÝÁÝ¹Ñ³ï ³ñß³íáÕ ÑáÝ»ñ£
¸áõù« áñ ÙÇßï Ù»ñ ùñïÇÝùÝ »ù Ï»ñ»É
àõ Ñ³ñµ»É ùñïÇÝùáí Ù»ñ ïáÃ« ¬
ºÏ»°ù« Ã» Ïáõ½»ù ãÉÇÝ»É
Ø»ñ í»ñçÇÝ ÏéíÇó Ñ»ïá©©©
Ø»Ýù ³ëáõÙ »Ýù« ¬ Î³°Ýù« ÏÉÇÝ»°Ýù«
²ßË³ñÑáõÙ ÇÝãù³Ý Ï³ ¹»é ³ñ»õ«
ÆÝãù³Ý Ï³ ³ßË³ï³Ýù áõ »ñ·«
ØÏ³ÝÝ»ñ ¬ åáÕå³ï»« ù³ñ»£
ºÏ»°ù ö³ñÇ½Çó« ÈáÝ¹áÝÇó«
ÜÛáõ - ÚáñùÇó« ´»éÉÇÝÇó ¬ »Ï»°ù©
êå³ëáõÙ »Ýù ÝáñÇó« ¬ ÝáñÇó
Ø»ñ ×³Ï³ïÁ Ñå³¯ñï ¿ áõ ë»·£
êå³ëáõÙ »Ýù ÏéíÇÝ í»ñçÇÝ
ºí ·Çï»Ýù ¬ í»ñçÇÝ ÏéíáõÙ
Ò»ñ Ñ»ïù»ñÁ åÇïÇ ÏáñãÇÝ
Ø»ñ »ñÃÇ Éáõë³íáñ Ñ»éíáõÙ£ ¬
ºí Ó»ñ Ë»Õ× ¹Ç»ñÇ íñ³
Ø»ñ ùñïÇÝùÁ ½áõÉ³É« ëñµ³½³Ý ¬
Îí³é» ËÝ¹áõÃÛ³Ý ÙÇ ùáõñ³«
ÎÏ³å» å³ÛÍ³¯é ÍÇ³Í³Ý©©©©

1921« ºñ»õ³Ý - ØáëÏáí

ԱՄԵՆԱՊՈԵՄ

êÎÆ¼´

ºë ¬ Ð³Û³ëï³ÝóÇ åá»ï ¬
ºñÏÇñ« áõñ Ùßáõß ¿ áõ Ù³Ñ ¬
´áÉáñÇ°« µáÉáñÇ° Ñ³Ù³ñ
ºñ·áõÙ »Ù
ÜáñÇó
ÐÇÙ³£

´³Ûó ÇÝãá±õ ÙÇ³ÛÝ »ë »ñ·»Ù«
ØÇ³ÛÝ »ë« »õ á°ã Ã» Ýñ³Ýù«
àñ ûñ»ñÁ ³Ûë ÑáÕÙ³Í»Í
¶ñáÑ»É »Ý ³ÝóÛ³ÉÇ íñ³£

Üñ³Ýù« áñ ÷áßáï« ³ñ»õáï«
úñ»ñÇ ËáÝ³í ÙßáõßáõÙ
²ßË³ïáõÙ »Ý« »éáõÙ« å³Ûù³ñáõÙ
²Ûë ³ßË³ñÑÇ ÷áßáõÙ£

àñ ÑáëáõÙ »Ý ùñïÇÝùÇ ÝÙ³Ý«
²ßË³ñÑÇ »ñ»ëÝ Ç í³Ûñ ¬
àõ ëñµáõÙ ¿« ï³ÝáõÙ ¿ ù³ÙÇÝ
àõ Ë³éÝáõÙ ¿ Ýñ³Ýó ¬ Çñ³ñ£

ºí ÙÇ±Ã» ¹áõù ã·Çï»ù«
àñ ³Ù»Ý ÙÇ ³ÝÑ³Ûï µ³Ýíáñ«
àñ Ó»éùáí Çñ »ñÏ³Ã ¿ ÏéáõÙ ¬
Ð³½³¯ñ åá»ÙÝ»ñ áõÝÇ
Æñ ÑáõÅÏáõ« »ñÏ³Ã Ãáù»ñáõÙ£

ºñ·»É »Ý ¬
ºí »ñ·Á Ýñ³Ýó«
¸³ñ»ñÇ ë³ñë³÷Çó ³Ý³Ñ ¬
Î³Ý·Ý»É ¿ª íÇÃË³ñÇ« Ñ³ëï³ï«
Üñ³Ýó »ñ·Á ¬
² ß Ë ³ ñ Ñ Á ¬
³Ñ³°£

²ßË³ñÑÁ ¬
ø³Õ³ùÝ»ñÁ µáÉáñ«
Ö³Ù÷³Ý»ñÁ« ÷áßáï Ë×áõÕÇÝ« ¬
ì»ñçÇÝ ³ñï³ùÝáóÁ ù³ñ» ¬
àõ µáÉá°ñ µ»ñù»ñÁ ÑáÕÇ£

¬ ÆÝãåÇëÇ¯ µ³½Ù³É³ñ »ñ·»ñ
àõ Ññ³ßù«
Ð»ùÇ³Ã«
ÐÇ³óÙáõÝù£
¬ àÕçá¯õÛÝ« µÛáõñÑ³Ý×³ñ ÁÝÏ»°ñ« ¬
Ð³Ýù³·á¯ñÍ«
Ð³Ýù³÷á¯ñ«
Ð³óÃá°õË©©©©

²Ûá°£
ÆÝãá±õ ÙÇ³ÛÝ »ë£
ÂáÕ µáÉá°ñÁ Ýñ³Ýù ¬ »ñ·»Ý£
´áÉáñÇ°Ý« µáÉáñÇ°Ý« µáÉáñÇ°Ý ¬
ºñ·»Ý£
ºí ÇÝãá±õ ÙÇ³ÛÝ Ý³° »ñ·Ç ¬
ØÇ³ÛÝ Ý³ ¬ Ý³ÇñóÇ ÙÇ äáÕáë© ¬
ÆëÏ Æí³±ÝÁ« Úáõëá±õýÁ« âáõÝÏ-üá±õÝ«
àñ Çñ³ñ ×³Ý³ãáõÙ »Ý í³Õáõó«
ºí ÙÇ±Ã» ¹áõù ã·Çï»ù«
àñ Ï³ñáÕ ¿ ³Ûëûñ îÇµ»ÃÇó
ØÇ ÊáõÝ-ÚáõÝ ÇÝùÝÇñ»Ý Ãéã»É ¬
è³ßï« ä»ïñá·ñ³¹« ÂÇýÉÇë£
Î³Ù ³ßÝ³Ý ï»ñ»õÇ ÝÙ³Ý
Î³ñáÕ ¿ Ãéã»É Î³ñáÝ ¬
Îáõ½»ù« ÃáÕ ÉÇÝÇ Ð³·á ¬
ÂÇýÉÇëÇóª Ø³ñë»É« ºñ»õ³Ý«
ä»ÏÇÝ« ¶³ÑÇñ»« âÇÏ³·á°£

ú« ³ßË³ñÑÁ í³Õá¯õó ¿ ¹³ñÓ»É
ØÇ ÷áùñÇ¯Ï« ÷áùñÇ¯Ï ÷áÕáó©©©©
ì³Õá¯õó ¹»ÕÝ³íáõÝ ä»ÏÇÝÇó
ØÇÝã»õ Üáñù Çñ Ó»éùÁ å³ñ½³Íª
ØÇ âáõÝÏ- üáõ Ï³ñáÕ ¿ ³ë»É© ¬
¬ ´³ñÇ Éá¯õÛë« µ³Ýíá°ñ äáÕá°ë©©©©

¶ÈàôÊ ²©

ºñ»õ³Ý£
²ëï³ýÛ³Ý ÷áÕáó£
öáÕáóÇ Ù»çï»Õáí ³Ñ³«
Øïù»ñÇ ï³Ï Í³Ýñ Ïù³Íª
²ÝóÝáõÙ ¿ ÙÇ µ³Ýíáñ ¬
äáÕáë£

²ÛñáõÙ ¿ ³ñ»õÁ »÷áÕ«
Ê³ÝÓáõÙ ¿ çÕ»ñÝ Ñá·Ý³Í£ ¬
¶ÝáõÙ ¿ ¹»åÇ ¹»åá
Ü³£
îáÃ ¿£
²Ù³éí³ Ï»ëûñ£
²ñ»õÁ ¬ Ï³ñÙÇñ ß³ýñ³Ý£
²ñ»õÁ ¬ ¹ñ»É ¿ ÑÇÝ³£

Þï³åáõÙ ¿ Ý³ ¬ ¹»åá°£
Øïù»ñÁ ÑñáõÙ »Ýª ·Ý³°£

²Ù»Ý ÇÝã ¬ ·á¯ñß« ³éûñÛ³£
ÆÝãå»ë ÙÇßï ¬ ·áñß« ÷áßáï ÷áÕáó£
ê³éÁ çáõñ£
Ê³ÕáÕ£
¶ÇÝÇ°£
Ø³ñ¹ÇÏ£ Î³éù»ñ£ Ø³ñ¹ÇÏ£
ºí áã -áù ã·Çï»ñ« áñ ÑÇÙ³
²ëï³ýÛ³Ý ÷áÕáóÇ íñ³ ¬
Ðñ³¯ßù åÇïÇ ÉÇÝÇ©©©©©

ºí Ññ³ßùÝ©©©©© ³ÛÝå»ë å³¯ñ½ »Õ³í©©©
Ð³ÝÏ³ñÍ µ³ÝíáñÇ ×³Ï³ïÇó
¥îáÃ ¿ñ« ßá·Ý ³ëáõÙ ¿ñª ·Ý³°¤ ¬
ØÇ Ï³ÃÇÉ ùñïÇÝù ÁÝÏ³í
öáÕáóÇ ÷áßáõ íñ³£

ºÉ³Ý µÛáõñ³íáñ Ù³ñïÇÏÝ»ñ«
¼ÇÝíáñÝ»ñ »ñÏ³Ã»« µñáÝ½»« ¬
Üñ³Ýù« áñ Çñ å»ë« Çñ ÝÙ³Ý
²ßË³ïáõÙ ¿ÇÝ ¹»é ³Ý½»Ý£

ºÉ³Ý« Ñ³éÝ»óÇÝ Ñ³ÝÏ³ñÍ
öáÕáóÇ ³Ù³éí³ ÷áßáõÙ ¬
´Ûáõñ³íáñ µ³Ý³ÏÝ»ñ ³Ý³Ñ«
¼ñ³Ñ³å³ï µ³Ý³ÏÝ»ñ áõÅÇ£

ºí Ýñ³Ýó µáÉáñÇ ³é³çÇó
ØÇ ¹ñáß ³éÝ³Ï³Ý áõëÇÝª
²ñß³íáõÙ ¿ñ äáÕáëÁ Ñ³ëï³ï ¬
ºÉÝáõÙ ¿ñ ÷áÕáóÇ ÷áßÇÝ£

àã -á°ù« áã - á°ù ãï»ë³í£
ØÇ³ÛÝ ÙÇ í³ÛñÏÛ³Ý ¿ñ í³é£
Ð»ïá ¬ ³ÝÇíÝ»ñ ³Ýó³Ý£
¶áñß« ÷áßáï ¬ ÷áÕáóÇ ×³Ý³å³ñÑ£
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

¥ÆëÏ áñå»ë½Ç Ñ³ëÏ³Ý³ù ³Ûë Ññ³ßùÁ ¬
´³í³Ï³Ý ¿« áñ ÇÙ³Ý³ù«
àñ ÙÇ ÑÇÝ ÁÝÏ»ñáç ÙáïÇó ¿ñ
ì»ñ³¹³éÝáõÙ Ý³£

²Û¹ ÁÝÏ»ñÁ Ýñ³Ý ³ë»É ¿ñ«
àñ ·³Éáõ »Ý ¹»åù»ñ íÇÃË³ñÇ«
àñ ³ñ¹»Ý« ³ñ¹»Ý Ñ³ë»É ¿«
êñÁÝÃ³ó ³ñ¹»Ý ³ñß³íáõÙ ¿
Ä³Ù³Ý³ÏÁ Ù»¯Í å³Ûù³ñ©©©©¤£
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

ºñ»õ³Ý£
²ëï³ýÛ³Ý ÷áÕáó£
øÝÃ³Ã³Ë£
²ãù»ñÇÝ ÷áßÇ£
Ê³Õ³Õ ¬ Ë³ÕáÕ ¬ ù³Õ³ù£
àõ ½ééáóÁ ¬ §²¯ - Ç¯« ³¯ - Ç¯« ³¯ - Ç¯¦ ¬
Æßáõ«
¾ß³Ý«
¾ßÇ©©©©©

ÆëÏ Çñ³ Ë³ÝáõÃÇ ³é³ç
Üëï³Íª Ë³ÝáõÃå³Ý Ð³ÙáÝ
¶³Ý·³ïíáõÙ ¿ñ« ¬ ÆÝãá±õ ãÏ³
ØÇ ³Ýáõß« ·³ñÝ³Ý ù³ÙÇ©©©
ÂíáõÙ ¿ñ Ýñ³Ý« Ð³ÙáÛÇÝ«
²ßË³ñÑÁ ¬ ÷áßáï ÙÇ ÷áÕáó ¬
àõ ³åñáõÙ »Ý áÕç ³ßË³ñÑáõÙ ¬
Ð³ÙáÝ«
ØÇ Î³ñá«
ØÇ äáÕáë£ ¬

ºñ³½ ¿ñ ÃíáõÙ Ð³ÙáÛÇÝ
öáÕáóÇ ³ñ»õáï Ñ»éáõÝ©
ÂíáõÙ ¿ñª ³ñ»õÇ íñ³
Üëï»É ¿ ¬ ÇÝùÁ Ð³ÙáÝ£
àïù»ñÁ Ï³Ë»É ¿ í³ñ
àõ ÙééáõÙ ¿ ¹³Ý¹³Õ ÙÇ »ñ·©©©©
Ð³ßííáõÙ ¿ ïáÃ áõÕ»ÕáõÙ©
¬ î³ëÝÁÙ»Ï©©©© î³ë»ñÏáõ©©©©© î³ë»ñ»ù©©©©©©

ºñ³½áõÙ ¿ñ Ð³ÙáÝ ÏÇë³ùáõÝ«
úñáñíáõÙ ¿ñ Ù»ÕÏ Ñá·áõÙ
²ßË³ñÑÁ ¬ ßá· ÙÇ ³ÝÏÛáõÝª
¬ ²é³íáï«
Î»ëûñ«
ÆñÇÏáõÝ©©©©©
¾É á±Ýó Ññ³ßùÝ»ñ ï»ëÝ»ñ
Ê³ÝáõÃå³Ý Ð³ÙáÛÇ Ñá·ÇÝ«
¾É ÇÝãá±õ ß³ñÅÁí»ñ ï»ÕÇó©©©©
ºñµ »Ï³Ý ³ëÇÝ §ä ³ ï » ñ ³ ½ Ù¦ ¬
â¹áÕ³ó ³Ý·³Ù Í³ÛñÁ©©©© µ»ÕÇ£

¶ÈàôÊ ´©

Èë»óÇ±ù ¬
ºÉ³Ý ¬
´³Ý³ÏÝ»ñ ÑëÏ³« »ñÏ³Ã³½ñ³Ñ£
Èë»óÇ±ù ¬
ºÉ³Ý ¬
²ßË³ñÑÇ µáÉá°ñ ¹³ßï»ñÇ íñ³£

ºÉ³Ý«
¶Ý³óÇÝ ¬
àõñ³ÉÇóª ¹»åÇ Î³ñå³ïÝ»ñÁ ÉáõñÃ«
àõ Î³ñå³ïÝ»ñÇó ¬ ÙÇÝã»õ ¾ñ½ñáõÙ«
àõ ¾ñ½ñáõÙÇó ¬ îñÇåáÉÇ°« Ðéá°Ù£

´áÉá°ñ ÏáÕÙ»ñÇó Ñ³í³ùí³Í »É³Ý© ¬
Âáõñù«
Æï³É³óÇ«
ÐÝ¹ÇÏ«
ìñ³óÇ«
èáõë«
ÞáïÉ³Ý¹³óÇ ¬
Ð³Û«
ÊáõÝËáõ½«
Â³Ã³ñ«
ÎÇñ·Ç½«
âÇÝ³óÇ ¬
ÜÛáõ - ÚáñùÇó »Ï³Ý«
î³ÛÇïÇ ÏÕ½áõó«
Ð»éáõ ´³Õ¹³¹Çó« ¬
ºÏ³Ý ¬
à±õñ »Ï³Ý ¬
´áÉá°ñÁ µ³Ýíáñ«
Øáõß³«
¶ÛáõÕ³óÇ£ ¬

àõ áéÝáõÙ ¿ÇÝ ¬
§ìá° - íá° - íá°¦ ¬ §íá° - íá°¦ ¬
ÂÝ¹³ÝáÃÝ»ñÇ ÏáÏáñ¹Ý»ñÁ ãáñ ¬
§ìá°¦«
§ìá° - íá°¦«
§ìá° - íá°¦ ¬
¶Çß»ñ«
ò»ñ»Ï«
Î»ëûñ£

àõ áéÝáõÙ ¿ÇÝ ¬
¸³ßï»ñÇ« ó³Ýùë»ñÇ«
²ñï»ñÇ íñ³©
Ö×Ç° - ××Ç°« ××Ç° ¬
èáõÙµ ¬
´áõÙ - µá°õÙ - µá°õÙ ¬
¾É áãÇÝã ¬ Ï³ñÙÇñ ³ñ×Ç×Çó µ³óÇ£

àõ áéÝáõÙ ¿ÇÝ© ¬
èá°õÙµÝ ¿ñ ÑáÕÙ³í³ñ« í³ñ³ñ ³ÝÓñ»õáõÙ«
ø³Õ³ùÝ»ñ ù³Ý¹áõÙ« ¹³ßï»ñÁ Ó»õáõÙ£
àõ Éáõë³ñÓ³ÏÝ»ñ Ñ³½³ñ³ãù³ÝÇ
ÈáõÛë ¿ÇÝ ë÷éáõÙ ¹³ßï»ñÇ ÙÇ·áõÙ«
àñ ³ñ×Ç×Ý Çñ ·áñÍÝ ³Ýíñ»°å ³ÝÇ£ ¬

ÆëÏ ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ ¬
´»éÉÇÝáõÙ« ö³ñÇ½áõÙ«
ÜÛáõ - ÚáñùáõÙ Ñ»éáõ ¬
²ñÝ³ù³Ù ï»Ý¹áí« ³Ñáí í³ñ³Ïí³Íª
²ßË³ïáõÙ ¿ÇÝ ·áñÍ³ñ³ÝÝ»ñáõÙ£

¶áñÍ³ñ³ÝÝ»ñáõÙ íÇÃË³ñ³ÑëÏ³«
àñáÝó »ñÏ³Ã» ßã³ÏÝ»ñÁ µÛáõñ
²Ý³ëáõÝÝ»ñÇ ÝÙ³Ý Ë»É³·³ñ«
Æñ»Ýó »ñÏ³Ã» Ëá°ñËÝ ¿ÇÝ ÷ÝãáõÙ
ÐáñÇ½áÝÝ Ç í»ñ ¬
¶áñÍ³ñ³ÝÝ»ñáõÙ ³ßË³ïáõÙ ¿ÇÝ
äñáÉ»ï³ñÝ»ñÇ µÛáõñ³íáñ ËÙµ»ñ£
¸»é ÏéíáõÙ ¿ÇÝ áõ Ïá÷áõÙ éáõÙµ»ñ«
Â»Ïáõ½ ·Çï»ÇÝª á±õñ åÇïÇ ×³Ù÷»Ý© ¬
¸»é ÏéáõÙ ¿ÇÝ áõ Ïá÷áõÙ éáõÙµ»ñ«
àñ ÙÇÉÇáÝ« ÙÇÉÇáÝ ÃÝ¹³ÝáÃÝ»ñÇ
²ÝÏáõßï« ³ÝÑ³·áõñ¹ Í³ñ³íÁ ç³Ùµ»Ý£

ÆëÏ Çñ»Ýó áëÏÇ Ï³µÇÝ»ïÝ»ñáõÙ
Üëï³Íª ·ÇïáõÝÝ»ñ« Ë»Éù»ñ íÇÃË³ñÇ
ÎéíÇ° å»ë ¹³Ý¹³Õ áñá×áõÙ ¿ÇÝ
ºñ³½Ý»ñ Ù³ÑÇ« ³ñÛáõÝÇ« ÑñÇ£
Üñ³Ýù« áëÏ»å³ï Ï³µÇÝ»ïÝ»ñáõÙ«
Ð³Ý×³ñáõÙ ¿ÇÝ Ñ»ÕÓáõóÇã ·³½»ñ«
àñå»ë½Ç Ø³ÑÇ áïù»ñÇ ³é³ç
ØÇ ³ÏÝÃ³ñÃáõÙ Ï³Ý·Ý»É Ï³ñ»Ý³Ý
¸Ç³ÏÇ µ»ñ¹»ñ áõ µáõñ·»ñ Ùë»£

ºí ³Ûëå»ë ¬ »Ï³Ý« »É³Ý ¹»Ù - ¹»ÙÇ
´³Ý³ÏÝ»ñ µ³½áõÙ áõ µ³½Ù³ÙÇÉÇáÝ©©©©
ºÏ³Ý ¬ ´³Õ¹³¹Çó ¬ ´»éÉÇÝ«
ä»ñ»ÙÇßÉ«
´»éÉÇÝÇó ¬ Î³É»«
¸áõíñ«
ì»ñ¹»Ý«
ÈÇáÝ©©©

¶ÈàôÊ ¶©

²Ûëå»°ë ¿ñ£
Ê³éÝÁí»ó Çñ³ñ
²ßË³ñÑÁ ¬ »½»ñùÇó »½»ñù£
ºí µáÉá°ñ ¹³ßï»ñÇ íñ³
Î³Ý·Ý»óÇÝ ù³Õ³ùÝ»ñ Ùë»£
ÐÝ³ÙÛ³ ³ñ»õÇÝ ÙáïÇÏ«
²ñ»õÇ Ñ³ñ³½³ïÁ ÙÇ³Ï ¬
ø³Ûù³ÛíáõÙ ¿ñ Ï³ñÍ»ë ïáÃÇó
²ßË³ñÑÁ ¬ Ý»Ë³Í ÙÇ ¹Ç³Ï£

àõ Ë»É³é« ë³ñë³÷Çó »ñ»ñ«
Ð³í»ñÅÇ ÙáõÅáõÙ ³ÝáõÕÇ ¬
î³ÝáõÙ ¿ñ Å³Ù³Ý³ÏÁ Í»ñ
¸Ç³ÏÁ Çñ Ý»Ë³Í ïÕÇ©©©©©
î³ÝáõÙ ¿ñ ¬ Ý»Ë³Í ÙÇ ¹Ç³Ï«
ö³ËóÝáõÙ ¿ñ ³Ùá°ÃÁ Çñ³ ¬
àõ ÑáëáõÙ ¿ñ ³ñÛáõÝÁ ï³ù
Ð³í»ñÅÇ ×³Ù÷»ùÇ íñ³£

Ð»éáõ ¬ ê³ïáõñÝÇ íñ³ÛÇó
Î³ñ»ÉÇ ¿ñ ï»ëÝ»Éª ½³½Çñª
²ñÝ³Ñáë í»ñù»ñÇ ÝÙ³Ý ¬
ÈáõÛë»ñÁ ´»éÉÇÝÇ« ö³ñÇ½Ç£
¸»ÕÇÝ« ³Ùå»ñÇ ÝÙ³Ý«
²ßË³ñÑÇ Ý»Ë³Í »ñ»ëÇÝ ¬
Îáõï³Ïí»É ¿ÇÝ ³ñÝ³Ñ³Ù
²Ùå»ñÁ Ñ»ÕÓáõóÇã ·³½Ç£
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

²Ûëå»ë ¿ñ£
ºí ¹áõù ãÇÙ³ó³±ù«
âï»ë³±ù Ó»ñ ÙáõÃ Ñá·áõÙ«
Â» á±Ýó ¬ µ³Ý³ÏÝ»°ñ Ù»é³Ýª
Ð³½³°ñÁ ÙÇ ë»õ ÇñÇÏáõÝ£
àñ ÝáñÇ°ó« Ë³ãí»Éáõ Ñ³Ù³ñ«
ÆÝãå»ë Ý³« áñ ·Ý³ó ÐéáÙ ¬
ØÇÉÇáÝÝ»°ñÁ ³ÝËáë ·Ý³óÇÝ
ì»ñ¹»Ý«
ä»ñ»ÙÇßÉ«
¾ñ½ñáõÙ©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © ©

ºñ»õ³Ý£
²ëï³ýÛ³Ý ÷áÕáó£
Üëï³Í ¿ Ë³ÝáõÃå³Ý Ð³ÙáÝ£
²ßáõÝ ¿£
²ÝÓñ»õ£
Øßáõß£
Â³ó« ËáÝ³í ¬ ³ÝÓñ»õáï ÇñÇÏáõÝ£

öáÕáóÁ ÉÇùÝ ¿ ÑÇÙ³«
¸³ñÓ»É ¿ É»÷ - É»óáõÝ ÙÇ µ»ñ³Ý£
Â³÷í»É »Ý Ù³ñ¹ÇÏ ËÙµ»ñáí
²ÝÓñ»õáï Ù³ÛÃ»ñÇ íñ³£

ÆëÏ ³ÛÝï»Õ ¬ ÏÇë³Ù»é ÁÝÏ³Í ¬
Ä³Ù»ñÇ ÑÛáõñÁÝÏ³É µ³ÏáõÙ
ÎÇÝ»ñÁ ßÝ»ñÇ ÝÙ³Ý
òÏÝáõÙ »Ý ³Ù»Ý ÇñÇÏáõÝ£

Ü³ÛáõÙ ¿ Å³Ù»ñÇó ³ëïí³Í«
àõñ³Ë ¿© ùÇã ÙÝ³©©©© »ñ·Ç©
ÐáëáõÙ ¿ ÃáõùÁ Ýñ³
Ö»ñÙ³Ï« ÷³é³íáñ ÙÇñùÇÝ£ ¬
Þ³ù³ñ» ³ãù»ñÇ ³é³ç
ÌÝíáõÙ »Ý ÐÇëáõëÝ»ñÁ ÑáÍ©
¬ ¶Çï» áñª ÜÛáõ - ÚáñùÇó Ï·³Ý
Îµ³Ý³Ý Ñ³½³¯ñ áñµ³Ýáó£
Ðáñ¹áõÙ ¿ ÅåÇïÁ Éáõë»©
²ÙáÃË³Í å³é³íÇ ÝÙ³Ý
àõ½áõÙ ¿« µ³Ûó©©©© ù³ßíáõÙ ¿ ³ë»É©
¬ ÆÙ áñ¹ÇÝ ³ÝÏáÕÇÝ ãáõÝ»ñ«
´³Ûó Ýñ³Ýù ¬ ·Çï»±ù ¬ ÏáõÝ»Ý³¯Ý©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

Øï³ÍáõÙ ¿ñª §´³Õ¹³¹ »Ý Ñ³ë»É
¼áñù»ñÁ ³Ýë³ÑÙ³Ý èáõëÇ ¬
¾É
êñ³Ýù
ÆÝãá±õ »Ý ÷³Ë»É
´ÇÃÉÇëÇó« ´³Õ¹³¹Çó« ØáõßÇó£

ºí ¿ë Ù»Í Ùïù»ñÇó Ñá·Ý³Íª
¶Ý³ó ïáõÝ« áñ ÷³ëïáÝ Ë³Õ³£
ÆëÏ Ýñ³ Ë³ÝáõÃÇ ³é³ç
Ø»éÝáõÙ ¿ñ ÙÇ áñµ »ñ»Ë³£

¶ÈàôÊ ¸©

ºñ»õ³Ý£
²ÛëÇÝùÝ ¬ Ü³ÇñÇ£
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
²ÛëÇÝùÝª ³Ûëï»ÕÇó ëÏë³Í
¶ÝáõÙ ¿ñ ¹³ñ»ñÇ Ñ»éáõÝ
ÐÝ³ÙÛ³« ÑÇÝ ÙÇ »ñ³½«
ºñÏÇñ ÙÇª ¹³ñ»ñÇ áõñáõ£
²ßË³ñÑÇ ×³Ù÷»ùÇ Ù»çï»ÕáõÙ«
àõñ ·³ÉÇë »Ý« Ë³éÝíáõÙ Çñ³ñ
²ñ»õÙáõïùÝ áõ ³ñ»õ»ÉùÁ ÑÇÝ ¬
Î³Ý·Ý»É ¿ ¬ ¹³ñ»ñÇ áõñáõ ¬
ÐÝ³ÙÛ³ »ñÏÇñÁª Ü³ÇñÇÝ£

àñå»ë ³ñÛáõÝáï Ñ³ñó³ÝÇßª
¸³ñ»ñÇ Ù»ç Ù»Ëí³Í í³Õáõóª
Î³Ý·Ý»É ¿ »ñ³½Ç ÝÙ³Ý ¬
ºí ãÏ³¯ Ü³ÇñÇ áõñÇß©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

²ßË³ñÑÇ ³ÛÝ ³Ñ»Õ ûñ»ñÇÝ«
²ßË³ñÑÇ ×³Ù÷»ùÇ Ù»çï»ÕáõÙ«
àõñ »Õ»É ¿ñ ÑÇÝ Ü³ÇñÇÝ ¬
Î³Ý·Ý»É ¿ñ ¬ Ë³ÝáõÃå³Ý Ð³ÙáÝ£

ÆëÏ Ýñ³Ýó »ñÏáõëÇ Ù»çï»ÕáõÙ«
²ÏÝáóÁ Ý³ÇñÛ³Ý ùÃÇÝª
Î³Ý·Ý»É ¿ñ í³ñÅ³å»ï êáÕáÝª
Ü³ÇñÇ Ñ³ñ³½³ï áñ¹ÇÝ£

à±Ýó ÇÙ³Ý³ñ êáÕáÝ«
Î³Ù §Õ³ñÇµ¦« §·³ÕÃ³Ï³Ý¦ Ùß»óÇÝª
Â» ÇÝãá±õ Î³ñå³ïÝ»ñÝ ³é³Ý
àõ è»ÛÙëÇ ï³×³ñÝ ³Ûñ»óÇÝ£

ºí ÙÇ³ÛÝ äáÕáëÝ ¿ñ« áñ ³ñ¹»Ý
¸»åáÛÇó ÁÝÏ³Í ä»ñ»ÙÇßÉª
²Ùñ³ÝáõÙ ¿ñ á·áí áõ ëñïáí
àõ Ùïù»ñ ÁÝ¹áõÝáõÙ áõñÇß£

ÒáõÉíáõÙ ¿ñ µ³Ý³ÏÇÝ ¿Ý Ù»Í«
àñ Ñáõ½íáõÙ ¿ñ ³ñ¹»Ý« ËÉñïáõÙ«
àñ åÇïÇ ³ßË³ñÑÁ óÝó»ñ«
ºñµ ¹³éÝ³ñ ÏñÏÇÝ ÙÇ ûñ ïáõÝ£

´³Ûó Ýñ³Ýù ¹»Ù - ¹»ÙÇ Ï»ó³Í
²ÛÝ ³Ñ»Õ« ³Ñ³íáñ ÏéíáõÙ
²ñÝ³ù³Ù ¹»é ÏéíáõÙ ¿ÇÝ
Ð³Ûñ»ÝÇ ¹³ßï»ñÇó Ñ»éáõ£

Æí³ÝÁ« Ð³ÝëÁ« Ä³Ý»Ý ¬
ØáëÏáíóÇ« ÷³ñÇ½óÇ« µ»éÉÇÝóÇ ¬
´áÉá°ñÁ ÙÇ ÑëÏ³« µÛáõñ³ÝáõÝ
´³Ýíáñ«
Øáõß³«
¶ÛáõÕ³óÇ£

ºí Ýñ³Ýó ¹Ç»ñÇ íñ³Ûáí«
ÈáÝ¹áÝÇó ÙÇÝã»õ Î³åáõï³Ý ¬
²ÝóÝáõÙ ¿ñ »ñÏ³Ã» ù³ÛÉáí
ØÇ Ññ»ßª ³ÝáõÝÁ Î³åÇï³É£

¶³ÉÇë ¿ñ ´»éÉÇÝÇó« ö³ñÇ½Çó«
¶³ÉÇë ¿ñ ¬ ÑÛáõëÇëÇó ¹»ÕÇÝ«
²ÝóÝáõÙ ¿ñ Ü³ÇñÇ íñ³ÛÇó«
´éÝ»É ¿ñ ´³Õ¹³¹Ç áõÕÇÝ£

¶ÉËÇ ï»Õ ¬ ÑëÏ³ ÙÇ µ»ñ³Ý«
¶ÉËÇ ï³Ï ¬ ³Ýë³ÑÙ³Ý ÙÇ ÷áñ« ¬
Î³Ý·ÝáõÙ ¿ñ ¹Ç»ñÇ íñ³«
ÊÙáõÙ ¿ñ ³ñÛáõÝÁ µáëáñ£

ºí Ýñ³ »ñ·ÇÝ ·»ñÇ«
´³Õ¹³¹Çó ÙÇÝã»õ ÈÇáÝ«
²ñÝ³ù³Ù ½³ñÝíáõÙ ¿ÇÝ
¼áñù»ñÁª ÙÇÉÇáÝ - ÙÇÉÇáÝ©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

´³Ý³ÏÁ£
´³Ý³ÏáõÙ Ù³ñ¹ÇÏ«
àñ áõñÇ°ß å³Ûù³ñÇ ëáíáñª
Î³Ýã»óÇÝ áõñÇ¯ß ÙÇ Ù³ñïÇ
´³Ý³ÏÝ»ñÁ ³ÛÝ ³Ñ³íáñ£

Î³Ýã»óÇÝ ¬ áõ ¹³ñÓ³Ý Çñ³Ýó
êï»åÝ»ñÁ ³ÝÍ³Ûñ áõ É»Ý«
ì³é»óÇÝ ¹³ßï»ñÇ íñ³
ØññÇÏÝ»ñ ³Ñ»Õ« Ññ»Õ»Ý£

ì³é»ó Ýñ³Ýó Ï³ÝãÝ ³ÙµáÕç
²ßË³ñÑÁ« áñå»ë Ññ¹»Ñ«
Ì÷³óÇÝ µ³Ý³ÏÝ»ñÁ ÑáÍ
àõ Í÷³ÝùÁ« ³Ñ»Õ« Ñáñ¹»ó£

ØáëÏáíÁ Í÷³ó ÷áÕ÷áÕáõÝ«
ÆÝãå»ë ÙÇ µáëáñ ¹ñáß³Ï ¬
ä³ñ½»¯ó ³ñÝ³í³é ³ßË³ñÑÇÝ
ØÇ Ï³ñÙÇñ ËÝ¹áõÃÛ³Ý Ýß³Ý£

àõ »É³Í ÑáÕÙ»ñÇó ³Û¹ í³é«
àñå»ë½Ç Ëáñï³Ï» ³Û¹ ÑÇÝÁª
È»éÝ³ó³í« áñå»ë Õ»Ï³í³ñ«
àõ Ï³Ý·Ý»ó È»ÝÇÝÁ£

ºí« áñå»ë ¹³Å³Ý ÙÇ »ñ³½«
Î³ñÙÇñ ½áñù»ñÇ Ñ³Ý¹»åª
ö³ñÇ½Ç ÙßáõßÇó »É³Í
Î³Ý·Ý»ó ·Ý¹³å»ï ¶³ÉÇý»Ý£

ºñÏ³Ã» ù³ÛÉ»ñáí ÝáñÇó
²ñß³í»ó« áñå»ë ã³ñ µ³½»«
àñ Ï³ñÙÇñ ØáëÏáíáõÙ ÷áñÇ
ØÇ ÑëÏ³« Ýáñ ä»ñ-È³ß»½©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

¶ÈàôÊ º©

²ßË³ñÑÇ ×³Ù÷»ùÇ Ù»çï»ÕáõÙ«
àõñ ·³ÉÇë »Ý« Ë³éÝíáõÙ Çñ³ñ
²ñ»õÙáõïùÝ áõ ³ñ»õ»ÉùÁ ÑÇÝ ¬
àõñ »Õ»É ¿ ÑÇÝ Ü³ÇñÇÝ ¬
Î³Ý·Ý»É ¿ñ í³ñÅ³å»ï êáÕáÝ£

ØÇ ÑëÏ³ ÑáñÓ³Ýùáí ³Ñ»Õ
¼áñù»ñÁ ³Ýë³ÑÙ³Ý éáõëÇ
ì³ñ³ñ³Í çñ»ñÇ ÝÙ³Ý
ø³ßí»óÇÝ ´³ë»ÝÇó« ØáõßÇó£

ÜáñÇ¯ó ù³Õ³ùÝ»ñÝ ÑÝ³ÙÛ³
¸³ñÓñÇÝ ÑáÕÇÝ Ñ³í³ë³ñ ¬
¸³ßï»ñáõÙ ³ÝÃ³Õ ÙÝ³ó
ÄáÕáíáõñ¹Áª Ñ³½³ñ - Ñ³½³ñ£

â¿± áñ ºñ»õ³Ý ù³Õ³ùáõÙ«
ÐÝ³ÙÛ³ Ø³ëÇëÇÝ ÙáïÇÏ«
Ø³ëÇëÇ å»ë Ñ½áñ« Ï³Ý·áõÝ ¬
ºÉ»É ¿ñ §Ü³ÇñÛ³Ý á·ÇÝ¦£

²ãù»ñÁ ¹³ñ»ñÇ Ñ»éáõÝ«
²ÏÝáóÁ Ý³ÇñÛ³Ý ùÃÇÝª
Î³Ý·Ý»É ¿ñ í³ñÅ³å»ï êáÕáÝª
Ü³ÇñÇ ÑÝ³ÙÛ³ áñ¹ÇÝ£

¸³ñ»ñÇ ÙßáõßÇó »É³Í«
Ò»éùÇÝª ÑÝ³ÙÛ³ ÙÇ Ý»ï ¬
¸³ñ»ñÇ ÙßáõßÇ íñ³
¶ñáõÙ ¿ñª §ì » ó í Ç É ³ Û » Ã©©©©¦£
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

ÆëÏ ³ÛÝï»Õ ¬ Î³ñÙÇñ ØáëÏáíÇó
¸»åÇ ³ßË³ñÑÝ»ñÁ µáÉáñ ¬
²ÝÃ»É Ñ»é³·ÇñÁ ÝáñÇó
Î³ÝãáõÙ ¿ñ Ó³ÛÝáí ³Ñ³íáñ£

ÐÛáõëÇëÇó ÙÇÝã»õ ³ñ»õ»Éù«
ØÇÝã»õ ÐÇÝ¹« Ð³µ³ß« ÐÝ¹áõãÇÝ ¬
Î³ÝãáõÙ ¿ñª §ºÕµ³ÛñÝ»°ñ« »É»°ù ¬
ê³° ¿ Ù»ñ ÏéÇíÁ í»ñçÇ°Ý¦£

ºí ³Ñ³ ³Û¹ ³Ñ»Õ Ï³ÝãÇÝ
ÞÇñ³ÏÇ ¹³ßï»ñÇó ¬ Ñ³ÝÏ³ñÍ ¬
¼ñ³Ñ³å³ïÁ Ë³Ý¹áí ³é³çÇÝ
Ü³ÇñÇ ¹³ßï»ñáõÙ ½Ý·³ó£

àõ Ï³ñÙÇñ« Ññ¹»ÑÇ ÝÙ³Ý
ØññÇÏÝ»ñ ³Ýó³Ý ëñÁÝÃ³ó ¬
ºí« »É³Í ùÝÇó ÑÝ³ÙÛ³ª
²ñ»õ»ÉùÁ« Ï³ñÙÇñ« ËÝ¹³ó£ ¬
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

¸áõ ÑÇÙ³« »ñÏÇ°ñ Ü³ÇñÇ «
²ßË³ñÑÇ ×³Ù÷»ùÇ ÙÇçáõÙ
Î³Ý·Ý»É »ëª ËÝ¹³í³°é ¿ÉÇ«
Ð³éÝ»É »ëª »ñÏ³Ã» ÃéãáõÝ£

²ßË³ñÑÇ ×³Ù÷»ùÇ ÙÇçáõÙ
àõñ ·³ÉÇë »Ý« Ë³éÝíáõÙ Çñ³ñ
²ñ»õÙáõïùÝ áõ ³ñ»õ»ÉùÁ ÑÇÝ ¬
¸áõ Ñ³éÝ»É »ë ÝáñÇ°ó« µáó³í³é«
ì³éí»É »ëª ÏñÏÇ¯Ý« ÏñÏÇ¯Ý©©©©

ä³ñ½»É »ë ×³Ù÷»ùÇ ÙÇçáõÙ
²ñÝ³í³é« Ï³ñÙÇñ ÙÇ ¹ñáß«
àõ ÝáñÇ°ó ùá ËáëùÁ ÑÝãáõÝ
¼ñÝ·áõÙ ¿ ËÝ¹áõÃÛ³Ùµ áñáß£

ºí á°ã Ã» í³ñÅ³å»ï êáÕáÝ«
²ÛÉ äáÕáëÝ ¿ ÑÇÙ³ ùá áñ¹ÇÝ«
àñ ¹»ÙùÁ ùñïÇÝùáí áÕáÕª
ÈÍí»É ¿ ·³ÉÇùÇ¹ »ñÃÇÝ£

ÈÍí»É ¿ ûñ»ñÇ¹ »ñÃÇÝ
ºí ëñïáõÙ ËÝ¹áõÃÛáõÝ áõ Ï³Ùùª
´Ûáõñ»ñÇ Ñ»ï Ù»Ïï»Õ« ÙÇ³ëÇÝ
²Ûë »ñÏñ³·áõÝ¹Á ÑÇÝ
ø³ßáõÙ ¿ ¹»åÇ ²å³·³Ý©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©

ì º ð æ ² ´ ² Ü

ÐÇÙ³ ¬
²Ù»Ý ï»Õ ¬
Èëá±õÙ »ù ¬
¼Ý·áó©©©©
ºñÏ³ÃÇ ·ñ·Çé£
úñ»ñÁ ¬ Ññ»ï³ÝÇ£
àõ ÏÛ³ÝùÁ« ÑÇÝ ÏÛ³ÝùÁ ÑÇÙ³ ¬
ÐÇßá±õÙ »ù ¬
§î Ç ï ³ Ý Ç Ï©©©©¦£

àõ ×ã³ó ¬
êá¯õñ ×ã³ó ¬
Î³Ýã»ó Ñá·»í³ñ ¬
è³¹ÇáÝ©©©
Î³Ýã»ó £
¸»åÇ ù³Õ³ùÝ»ñÁ µáÉáñ«
¸»åÇ Ï³Û³ñ³ÝÝ»ñÁ µáÉáñ«
Öã³ó«
êá¯õñ ×ã³ó
Î³Ýã»ó©©©©

àõ½á±õÙ »ëª µéÝ»Ù Ñá·Ç¹ ³Ûëûñí³ ¬
àõ Í³Ýñ«
ºñÏ³Ã» ÙÇ ¹ÇëÏÇ ÝÙ³Ý ¬
Ü»ï»¯Ù ¬
à±õñ Ý»ï»Ù ¬
à±õñ©©©
¬ ¸»åÇ ÏÛ³ÝùÁ ·³ÉÇù«
äáõñåáõñ©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
ÞÇÝíáõÙ ¿ ³ßË³ñÑÁ ÑÇÙ³«
ÞÇÝáõÙ »Ý
öáÕáó ³é ÷áÕáó ¬
ØáëÏáíóÇ«
´³Ýíáñ ÙÇ Æí³Ý«
ØÇ âÇÝÏ - üáõ«
ØÇ Ð³Ýë«
ØÇ äáÕáë£

ÆëÏ »Ã» ÑáõÛë»ñÇó ÇÙ ³Ûë í³é
ÆÙ ëñïáõÙ åÇï ÙÝ³Ý í»ñù»ñ ¬
ºë ¿ÉÇ° ùá ÷³éùÁ Ï»ñ·»Ù«
ÆÙ Ñ½á¯ñ« »ñÏ³Ã»° »Õµ³Ûñ£

Î»ñ·»Ù ùá ÏéÇíÁ Ù»Í«
²ßË³ï³Ýù¹ Ñ½á¯ñ« ³ÝÍÇ¯ñ« ¬
²Ûë åá»Ùë ¬ ùá Ï³°ÙùÁ »ñ·»ó«
²Ûë åá»Ùë ¬ ¹á°õ »ñ·»óÇñ£

ºñ»õ³Ý« 1920« III
ØáëÏí³« 1921« XII

ՉԱՐԵՆՑ - ՆԱՄԵ

Ò»ñ Ñá·ÇÝ ÙÇ å³Ñ ÃáÕ Ý»ñÇ
ÆÝùÝ³Ù»Í³ñ³ÝùÝ ³Ûë ù³ñ»£ ¬

à°ã §Ë³ÉËÇ Ýáù³ñ¦« á°ã §·»ñÇ¦« ¬
¬ ºë »Ù ³Ûëª áëÏÛ³ Ëáëù»ñÇ
Þ³ÑÇÝß³Ñ ¬ ºÕÇß» â³ñ»Ýó£

ºë »Ï»É »Ù Ñ»éá¯õ Æñ³ÝÇó£
Ð³Ûñ»ÝÇùë ¿ ¬ Ê³ÝÇ Ø³ÏáõÝ£
ÆÙ Ñá·áõÙ ¬ ³ñ»°õÝ Æñ³ÝÇ«
Æñ³ÝÇ ³ñ»°õÝ ¿ ÇÙ Ñá·áõÙ£

ÆëÏ áõÕ»Õë ¬ Ï³ñÙÇ¯ñ - Ï³ñÙÇ¯ñ
ØáëÏáíÛ³Ý Ññáí ³Ûñ»óÇ£

ÂáÕ ÇÙ ëÇñïÁ ¬ µáõñÙáõÝùÁ í³ñ¹Ç«
ÆëÏ áõÕ»Õë ¬ Ïñ³°ÏÁ Ë³ÝÓÇ£ ¬

àëÏ»í³é ³ñ»õÇ ÝÙ³Ý
Æñ³ÝÇó Ý»ïí³Í Ü³ÇñÇ«
Ü³ÇñÇó Ý»ïí³Í ØáëÏáí ¬

ºë »ñ·áõÙ »Ù ÏÛ³Ýùë ÑÇÙ³ ¬
²ñ»õáí«
²ñÛáõÝáí«
àëÏáí£

ÂáÕ ÇÙ »ñ·Á Ó»½ ÃéóÝ» ¬

Ü³ÇñÇ©

Î³ñë ¬

¸»é Ñá·Çë ÙÇ Ý»ï ¿ Ñ³Ý·Çëïª
úñ»ñÇë ³Õ»ÕÇÝ Ïå³Í£

Ð»é»õáõÙ ¬ ÙáñÙáùÁ ½³Ý·Ç£

²Ñ³ Ñ³Ûñëª Ñ³·ÇÝ Ï³å³©©©©
Üñ³ ¹»ÙùÁª ³ñÍ³Ã» ³÷ë»«
ìñ³Ý ùÇÃÁª Ï»é ÙÇ ¹³Ý³Ï£
Â³÷»É ¿ Å³Ù³Ý³ÏÝ ³Ýë»ñ
Ø³½»ñÇÝ ¬ ×»ñÙ³Ï ÝÇñí³Ý³£

êáõÉáõÙ ¿ ù³ÙÇÝ Ü³ÇñÇ ¬

àõ½áõÙ »Ù µ³ñÓñ ×ã³É£

ºë ÍÝí»É »Ù Ø³Ïáõ ù³Õ³ùáõÙ«
²ñ»õÇ ï³Ï áëÏ»Õ»Ý« Ñ³ëáõÝ«
Þá· ßÝãÇ ï³Ï àñÙáõ½¹Ç Ã»õÇ ¬

1897 ÃíÇÝ£

Â³÷»É ¿ ³ñ»õÝ Æñ³ÝÇ
ÆÙ Ñá·áõÙ ÞÇñ³½Ç í³ñ¹»ñ£

´³Ûó ïËáõñ Ý³ÇñÛ³Ý ù³ÙÇÝ
ÆÙ ëñïáõÙ Ã³ËÇÍ ¿ µ³ñ¹»É£
¸»é ³ãù»ñë ³ñ»õÇÝ ãµ³ó³Í
Ü»ï»É ¿ ÇÝÓ ÑÇÝ ÙÇ ù³Õ³ù£ ¬
ºë ³Ý·áõÛÝ Î³ñëáõÙ Ù»Í³ó³ª
Ð³Ûñ»ÝÇùë Ñ»éáõÝ ÃáÕ³Í£

²ãù»ñë Ã»õ»ñÇ ÝÙ³Ý
¸»é ÝÇñÑ»É ¿ÇÝ ßí³ñ³Í ¬
ºñµ ·ñÏ»ó ÇÝÓ Ã³ËÇÍÝ ÑÝ³ÙÛ³«
àñå»ë ï³Ý Ùßï³Ï³Ý Í³é³£

¥Ü³ Ù»ñ ï³ÝÝ ¿ñ í³Õáõó Ù»Í³ó»É«
¸»é »Õ»É ¿ñ å³åÇë Å³Ù³Ý³Ï£
ØÝ³ó»É ¿ñª Ñá·Ý³Í áõ Í»ñ«
êå³ëáõÙ ¿ñ« áñ »ñÏÇÝù ·Ý³£

Ðáñ³Ï³Ý ïÝ³ÏáõÙ Ýëï³Í«
Ü³ ÙééáõÙ ¿ñ« áñå»ë Ï³ïáõ£
´³Ûó Ñá·Çë Ï³ñáïáí íëï³Ñ
ºñ³½áõÙ ¿ñ ³ñ»õ áõ ËÝ¹áõÙ£

ºí Ñ»Ýó Ý³° ¿ñ« Ã³ËÇÍÝ ÑÝ³ÙÛ³«
àñ Í³ÍÏ³Í ³ñ»õ áõ Æñ³Ý ¬
ØÇ Í»ñáõÏ áõëáõóãÇ ÝÙ³Ý
ÆÝÓ ÙÇ ûñ í³ñÅ³ñ³Ý ï³ñ³í£

¥ÆÙ Ñá·ÇÝ
à±Ýó
ÆÙ³Ý³ñ«
àñ Ñáë³ÝùÁ ³Û¹ ÑÇÝ ·ñ»ñÇ
ÆÙ Ñá·áõ ³ÝÑ³ÕÃ Ã»õ»ñÇÝ
äÇïÇ µÛáõñ »ñÏÇÝùÝ»ñ µ³Ý³£

ÆÙ Ë³Õ³¯Õ« Ï³åá¯õÛï Ù³ÝÏáõÃÛáõÝ«
¸áõ ÝÙ³Ý »ë É×³ÏÝ ÁÝÏ³Í
²ñÍ³Ã» ÉáõëÇÝÇ ¹ÇëÏÇÝ£ ¬
¸áõ Ï³ÛÇñ ¬ áõ ãÏ³ë ÑÇÙ³ ¹áõ«
²ñ»õÇ ¹»Ù ¹áõ« ÃáõÛÉ« Ñ³Ý·³ñ ¬

III

ºí ³Ñ³ ¬ å³ï³ÝÇ »Ù »ë
î³ëÝÁãáñë« ï³ëÝÁÑÇÝ· ï³ñ»Ï³Ý£ ¬

ÐÇÙ³ ù»½« ¬ åÇïÇ ù»½ »ñ·»Ù«
ÆÙ Éáõë»« Ñ»éá¯õ µ³ñ»Ï³Ù£ ¬

²ëïÕÇÏ£ ¬ øá ³ÝáõÝÁ ³Ûë
ºë å³Ñ»É »Ù ëñïáõÙ ÇÙ ¬ í³é£

ÆÝãå»ë ÍáíÝ ÁÝÏ³Í ³é³·³ëï
ÂáÕ ÁÝ¹ÙÇßï Ý³ ³ÛÝï»Õ ÙÝ³£

ú« Ñ³×³¯Ë« Ñ³×³¯Ë« µ³ñ»Ï³°Ù«
àñå»ë½Ç Ñá·Çë ãÙñëÇ ¬

ÐÇßá±õÙ »ë©©©

²Ë« áãÇÝã ãÏ³ ÑÇß»Éáõ£ ¬

Ü»ñÇ°ñ ÇÝÓ«
Ü»ñÇ°ñ« µ³ñ»Ï³°Ù«
ÆÝãù³Ý ¿É Éáõë» ÉÇÝ»Çñ ¬

ÐÇß³ï³Ï ³ÝÃ»õ£

êÇñ»ÉÇ«
Èáõë»
ÔáÝ¹³ËãÛ³Ý ¬

ºí ³Ñ³
²é³çÇÝ
²Ý·³Ù ¬
²ÛÝï»Õ©©© ÙÇ»õÝáõÛÝ ï³ñÇÝ ¬
ºñ»õ³ó ÙÇ áõñÇß ³Ý·á«
²ÝáõÝÁ©©©© ºñÏÇñ Ü³ÇñÇ£
ºñ»õ³ó£
ºñ»õÇ ãÏ³ñ£
ºñ»õÇ ãÏ³ÛÇÝ í³ñ¹»ñ£

ºÏ³í ¬
àõë»ñÇë íñ³
ØÇ ³ÝÑáõÝ ïËñáõÃÛáõÝ µ³ñ¹»ó£

Âí³ó Ã» ¬
î»ëÝáõÙ »Ù ÙßáõßáõÙ
ØÇ Ï³åá¯õÛï - Ï³åá¯õÛï ³ÕçÇÏ£ ¬

§ºñ»ù »ñ·¦©©©

øñùñ»Ù
ØáËÇñÝ ÇÙ ËÕ×Ç«

VII

ºë ÇÝùë ¿É É³í ÙÇï
âµ»ñÇ ¬
Â» á±Ýóª Î³ñëÇ ³Û·áõó ¬

î³ëÝÁÑÇÝ· ÃíÇ í»ñç»ñÇÝ ¬

Î³Ù³íáñ£

Ð³ÛÏ³Ï³Ý µ³Ý³Ï£

Ðñ³ó³Ý£ ÂÝ¹³ÝáÃ£ èáõÙµ»ñ£

ºí ³Ñ³ ¬ ²Û·»ëï³ÝÁ ì³Ý³£

ºí ³Ñ³ ¬ ì³ñ¹³Ý« èáõµ»Ý£

ºí ³Ñ³ ÁÝÏ»ñÝ»ñ Ýáñ - Ýáñ£
ÜÛáõ - ÚáñùÇó« ´³ë»ÝÇó« äáÉëÇó£ ¬

Ø³°Ñ«
Ø³°Ñ«
Ø³°Ñ«
ÀÝ¹Ñ³Ýáõñ« Ñ³Ýáõñ£

¼ÇÝíáñÇ« ³ÕçÏ³« Ñ³ñëÇ£ ¬
ºë Ï³ñÍáõÙ ¿Ç ¬ ³ÛÝï»Õ«
èáõÙµ»ñÇ ³Ñ»Õ áñáïáõÙ
Î·ïÝ»Ù ùá ¹»ÙùÁ Éáõë»£

VIII

¥à±õÙ ÇÝã« áñ ¬ ÙÇ»õÝáõÛÝ ÃíÇÝ
§äñá·ñ»ë¦ ïå³ñ³ÝÁ ÂÇýÉÇëáõÙ
²í»ï»ó ÇÙ Ïáïñ³Í Ã»õÇ
²ñÝáï³Í ³ÝÏáõÙÇ Ù³ëÇÝ©©©©
àõ §¶Çñ¦-Á ÷áßáï íÇïñÇÝáõÙ
ØÇ ÷áùñÇÏ µñáßÛáõñ ¹ñ»ó£ ¬

ÆÙ ïáÕ»ñÁ íÇßï µ»ñÇÝ á±õÙ ¬
¸³ÝÃ»Û³Ý ÇÙ ïáÕ»ñÝ Ññ»¤£

Âí³ó Ã» ¬
Ð³ëÝáõÙ »Ù ³Ñ³
²ßË³ñÑÇ í»ñçÇÝ íñ³ÝÇÝ« ¬

ì³éí»óÇÝ ÇÙ Ñá·áõÙ Ñ³ÝÏ³ñÍ
ì³ñ¹»ñÁ Ñ»éáõ ÞÇñ³½Ç©©©©
ú« ëÇ°ñï ÇÙ« ·ÉËÇí³Ûñ ÁÝÏ³ñ ¬
Î³Ëí»óÇñ©©©©© ³ÕçÏ³ í³ñëÇó£
¼³ñÃÝ»óÇÝ Ñ»éá¯õ ï³ñÇÝ»ñ ¬
ÒÇ»ñÇ ÝÙ³Ý íñÝç³Ý©©©©

Î³ñÇÝ»£

ØáëÏáí£
î³ëÝÁÛáÃ Ãí³Ï³Ý£

ÆÙ ëñïáõÙ ¬ ³ñ»õÝ Æñ³ÝÇ£
ºí áõ½áõÙ ¿ñ ³ñ»õÝ ³·³Ñ
Ðñ¹»Ñ»É ëÏëíáÕ ï³ñÇÝ£

äáÏí»ó« ÇÝãå»ë ù³ñ ë³ñÇó£ ¬
²ñ»õÁª Ï³ñÙñ³Ï»½ µ³Ýíáñª
¶Éáñ»ó Ã³÷áí íÇÃË³ñÇ£

Æ±Ýã©©©

¬ ÐëÏ³«
ìÇÃË³ñÇ ÙÇ ù³ñ«
àñ Ýëï»É ¿ñ Ù»ñ Ã»õ»ñÇÝ£
ÌÍáõÙ ¿ñ Ù»ñ ³ñÛáõÝÝ« ³·³Ñ« ¬
ÞÝãáõÙ ¿ñ ë³éÝáõÃÛáõÝ µ»õ»éÇ£

¶Éáñí»ó£
àõ ½áõñ«
ºñ»ñáõÝ«
ØÇ í³ÛñÏÛ³Ý ëå³ë»ó« ãÁ·Ý³ó£

´³óí»É ¿ñ ¬ ³ÝÑáõÝ ÙÇ Ñ»éáõ£

Î³ñÇÝ»©©©

XII

ÆÙ Ñá·áõÙ ¬ ³ñ»õÝ Æñ³ÝÇ
È³÷ÉÇ½áõÙ ¿ñ Ññ¹»ÑÇ ÝÙ³Ý£

àõ Í³Ýñ« áñå»ë ·ñ³ÝÇï«
Ü³ÇñÛ³Ý Ã³ËÇÍÝ ÑÝ³ÙÛ³£

îËñáõÃÛáõÝ ¿ñ ÑÙ³Ûù¹ Ùë» ¬

Î³ñÇÝ»©©©

XIII

ÆÝãå»ë ù³ñÁ« ÙÝ³ó³Í ×³Ù÷ÇÝ«
àñ ÝáñÇó ·ÉáñíÇ åÇïÇ ¬

ÆÙ Ñá·ÇÝ Ï³ñáïáí ³ÝµÇÍ
êå³ëáõÙ ¿ñ í»ñçÇÝ ³Õ»ïÇÝ£

¼³ñÝí»ó Ïé³ÝÁ ¬ ë³ÉÇÝ£
î»Õ³óÇÝ íÇÃË³ñÇ éáõÙµ»ñ£

àõ éáõÙµ»ñÁ ¬ ³ñÝ³Ï»½ »ñ·áí
ä³ÛÃ»óÇÝ áõÕ»ÕáõÙ ÇÙ ÙáõÃ£ ¬

¶Éáñí»ó« áñå»ë ·ñ³ÝÇï«
øá Ï³ñáïÁ Ñá·Ý³Í ÇÙ ËÕ×Çó£

XIV

î³ëÝÁáõÃ£
Âí³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÇ£

ÆñÇÏáõÝ£ ì»ñ³¹³ñÓ£ ²é³íáï£

²½³ïí»ó ÑÇÝ Ï³å³ÝùÇó
Ðá·Çëª íÇÃË³ñÇ ó³íáí£

àÕç³Ï»½ ¬ Ï³ñÙñ³Ï»½ µáóáõÙ£

²ñÃÝ³ó³í ³ñ»¯õ ¬ Ü³ÇñÇÝ
ÆÙ Ñá·áõ Ýá¯ñ ½Ý·áóáõÙ£

Ðñ¹»Ñ ¿ñ£
²ÝÑ³ïÝáõÙ Ïñ³Ï£
²ñÝ³ù³Ù í»ñù»ñ Ï³ñ»í»ñ£
àõ Ï³ñáï¹ Ñ³ÝÏ³ñÍ ³ÉíÁÉ³Ý ¬
àÕç³Ï»½ ¬ Ñá·Çë ³ñ»õ»ó£

²Ûëå»ë ¿ñ ï³ëÝÁáõÃ ÃíÇÝ£ ¬

êá°Ù³©©©

¥ÐáëáõÙ ¿ ³ñÝ³Ï»½ ÙÇ ·ÇÝÇ«
Ðñ¹»ÑíáõÙ ¿ ëñïáõÙ ÇÙ ßá·©
²ÝóÝáõÙ ¿ ÇÙ Ã»Å ³ñÛáõÝÇó
àõ ù³Ý¹áõÙ ¿ Ï³å³ÝùÁ ×ÝßáÕ£
Ü³ ³ÛÝï»Õ ¿ ¬ ¹áõñëÁ« Ý³ Ï³«
àñå»ë ÏÇÝ« áñå»ë Ýá¯ñ Ü³ÇñÇ«
Ð³ñµ»É »Ý ËÙµ»ñ Ë»É³·³ñ
àõ ³ßË³ñÑÁ Ñ³ÝÓÝ»É »Ý ÑñÇÝ£
Ü³ ³ÛÝï»Õ ¿ ¬ ÈÛáõëÇ Â³é³Û³Ý©
ì³ñ¹»ñáõÙ« ³ñ»õáõÙ ÞÇñ³½Ç«
Ü³ÇñÛ³Ý ¹³ßï»ñÇ íñ³«
êÏÛáõÃÛ³Ý ¹³ßï»ñáõÙ ³ÝÍÇñ©©©
àõ µáÉá°ñ Ýñ³Ýó ëñï»ñáõÙ«
àñ ³ßË³ñÑÁ Ñ³ÝÓÝ»É »Ý ÑñÇÝ£
Ðñ¹»Ñí»É ¿ ³ßË³ñÑÇ Ñ»éáõÝ©©©

XVI

19©

Î³ñÙÇñ ´³Ý³Ï£

Î³Û³ñ³Ý£

¼áñù»ñ£
¼áñù»ñ£
¼ÇÝíáñÝ»ñ Ï³ñÙÇñ£

¶Çß»ñ£

àõ Ï³ñÙÇñ ½áñù»ñÇ íñ³
ÎáñÍí»É ¿ Ë³í³ñÁ ë»õ£

àõ Ñá·Çë Ññ¹»ÑÇÝ ïíÇ«
àñ É³÷íÇ µáó»ñáõÙ ¹»ÕÇÝ£

²Ûëï»Õ ¿ñ£
19 ÃíÇÝ£
Ð³í³ùí»É ¿ñ ´³Ý³ÏÁ Î³ñÙÇñ£

àõ µáÉáñ ³ãù»ñáõÙ Í³íÇ
²Ýë³ÑÙ³Ý ËÝ¹áõÃÛáõÝ Ï³ñ ÙÇ£

Î³Ý·Ý»É ¿ñ Ü³ ¹é³ÝÁ
Î³ñÍ»ë ¬

Ê³Ý¹³í³éª ×³Ï³ïÇÝ ³ñ»õ£

ºë »ñµ»ù ù»½ ã»¯Ù Ùáé³Ý³ ¬

Â³é³Û³Ý©©©©©

Î³Û³ñ³Ý îÇËáñ»óÏ£

XVII

Ü³Û»óÇ »ñÏ³Ã» ·ÍÇÝ ¬
Ð³ëÏ³ó³« áñ ³ÙµáÕçÁ ¬ Ù»°ñÝ ¿£

àõ Ï³ñÙÇñ Ññ¹»ÑáõÙ ÑñÓÇ·
ì³éí»Éáíª Ó·ï»óÇÝ Çñ³ñ ¬
²ÝÓñ»õÁ Ý³ÇñÛ³Ý Ã³ËÍÇ
ºí ³ñ»õÁ ùá« áëÏÇ ÇÙ Æñ³Ý£

Ð³ëÏ³ó³« áñ áñå»ë½Ç ¹áõù
ØÇ³Ý³ù áõ ÓáõÉí»ù Ç ÙÇ ¬
äÇïÇ Ý³Ë Çñ³ñ ÙÇ³Ý³Ý
ÈáõÛë»ñÁ ö³ñÇ½Ç« ä»ÏÇÝÇ£

XVIII

ÜáñÇó Ð³Û³ëï³Ý ·Ý³óÇ
î³ëÝÁÇÝÁ ÃíÇ í»ñç»ñÇÝ£

²ÛÝï»Õ ¬ Ü³ÇñÇ »ñÏñáõÙ«
ÐÝ³í³Ý¹ ó³ÝÏáõÃÛ³Ùµ áõñÇßª
²ñ¹»Ý ËÙµ³å»ï ¸ñáÝ
ä³ñ½»É ¿ñ »ñ»ù·áõÛÝ ¹ñáß£

ä³ñ½»É ¿ñ ¬ ºñ»õ³Ý ù³Õ³ùáõÙ«
ÐÝ³ÙÛ³ Ø³ëÇëÇÝ ÙáïÇÏ£
àõ Éóñ»É ¿ÇÝ ÑáÕ³·áõÛÝ
àõñáõÝ»ñ ù³Õ³ùÝ ³ÝáÃÇ£

àñå»ë ù³ñª ïËñáõÃÛáõÝÝ Çç³í«
Ì³Ýñ³ó³í áõë»ñÇë«
ìñ³ë£

Î³ñáï ÇÙ©©©

XIX

Î³ñë£
î³ëÝÁÇÝÁ ÃíÇÝ£
î³ëÝÁÇÝÁ ÃíÇ í»ñç»ñÇÝ£

´³Ûó ³ñ»õÁ Ç½áõñ ¿ñ ÷áñáõÙ
Îáõñ³ó³Í ³ãù»ñÁ ß»Ýù»ñÇ£

¾É ÇÝãá±õ ÍÇÍ³Õ»ñ Ñá·Çë«
ºñµ ÙÇ Éáõñç ùÝÝ³¹³ï ÙÇ ûñ
ê³ñë»Éáí ¹³ÑÉÇ×Ý áõ ýáÛ»Ý ¬
²í»ï»ó ³ÙµáÕç ³ßË³ñùÇÝ«
àñ ÍÝí»É ¿ ¬ Ù»Í ÙÇ åá»ï©©©©

òÝÍ³°« Ý³ÇñÛ³Ý ³ßË³ñÑ« ¬

ºñ»õ³Ý£
øë³Ý Ãí³Ï³Ý£

ØáëÏáíÛ³Ý Ï³ñÙñ³Ï»½ ÑñÇÝ«
Î³ñÙñ³í³é í³ñ¹ÇÝ Æñ³ÝÇ©©©©©©
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
ºñ»õ³Ý£
Ø»Ï Ù³ÛÇëÇ£
²ëï³ýÛ³Ý ÷áÕáóáõÙ ¬ ËÙµ»ñ£

ÊÝ¹³í³é »É³Í ÙÇ³ëÇÝ ¬
Îïñ»É »Ý ÷áÕáóÇ ×³Ù÷»Ý£

àí áñ Ï³ ¬ ÃáÕ ·³°«
ì³éíÇ°«
êáõñ ×ã³« ËÝ¹³ëÇñï ·áé³°£

Â³÷í»óÇÝ ß»Ýù»ñÝ ÑÝûñÛ³
Ð³ñí³ÍÇ ï³Ï »ñÏ³Ã» µ³½ÏÇ£

XXI

øë³ÝÁÙ»Ï£
Ð³ïí³Í ùë³ÝÁÙ»Ï£

ÆÝã »Õ³í ùë³ÝÁÙ»Ï ÃíÇÝ ¬
ÂáÕ Ñá·Çë ·³ÉÇùÇ°Ý ·³Ù»«
ÂáÕ Ñá·Çë ÁÝ¹ÙÇßï ³ñ»õÇ£ ¬
ÀÝÃ»ñóá°Õ£ øá Ñá·ÇÝ ÑÇÙ³
ÂáÕ ×»Õù»Ù »ñ·Çë ¹³Ý³Ïáí©
¬ ºë »Õ³©©©© ³é³çÇÝ Ü³ÇñÛ³Ý
ÆëÏ³Ï³Ý Î³ñÙÇñ ´³Ý³ÏáõÙ©©©©©

²ãù»ñÁ ¬ ç³Ñ»ñ Ïñ³ÏÇ«
ÞñÃáõÝùÝ»ñÁ ¬ ÞÇñ³½Ç° í³ñ¹»ñ£

XXII

¶ÉËÇë Ù»ç ÙÇ èáµ»ñï úáõ»Ý
ÐÇÙ³ í³é ·³ÉÇùÝ ¿ ÑëÏáõÙ£

¶ñáõÙ »Ù åá»ÙÝ»ñ« »ñ·»ñ£
ºñ³½áõÙ »Ù ¬ ¶³ÉÇùÝ ³ÝÍÇñ£

ÆÙ Ñá·ÇÝ »ñ»ù Ý»ï áõÝ»ñ ¬
äÇ°ñÏ Ñ»Ý³Í ³Õ»ÕÇÝ ûñ»ñÇ£ ¬
ÐÇÙ³ª Ãé»¯É »Ý »ñ»ùÝ ¿É ¬
¼³ñÝí»É »Ý ¬ ËÝ¹á°õÝ ÑñÇÝ£

ºë Ó»½ ã»¯Ù« Ó»½ ã»¯Ù Ùáé³ó»É©
¸áõù ÑÇÙ³ ¹³ñÓ»É »ù ¬ ÙÇ£ ¬
Ø»Ýù ßáõïáí« ÇÝãå»ë Ý»ï »ñ»ùÍ³Ûñ ¬
Âéã»Éáõ »Ýù ¬ ÐÝ¹áõãÇÝ« ä»ÏÇÝ£

ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑ

â²ðºÜò ¥êàÔàØàÜÚ²Ü¤ ºÕÇß» ²µ·³ñÇ ¥13©3©1897« Î³ñë - 29©11©1937« ºñ»õ³Ý¤« Ñ³Û ËáñÑñ¹³ÛÇÝ µ³Ý³ëï»ÕÍ« ³ñÓ³Ï³·Çñ« Ã³ñ·Ù³ÝÇã« ùÝÝ³¹³ï« Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ ·áñÍÇã£ ÎáÙáõÝÇëï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù 1918-Çó£ ÌÝí»É ¿ ·áñ·³í³×³éÇ ÁÝï³ÝÇùáõÙ£ êáíáñ»É ¿ ÍÝÝ¹³í³ÛñÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý« ³å³ éáõë³Ï³Ý é»³É³Ï³Ý áõëáõÙÝ³ñ³ÝáõÙ ¥1908-12 ÃÃ©¤« áñï»Õ »õ Ï³ï³ñ»É ¿ µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý ³é³çÇÝ ÷áñÓ»ñÁ£ 1915-ÇÝ Ùï»É ¿ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý Ï³Ù³íáñ³Ï³Ý ËÙµ»ñÇó Ù»ÏÇ Ù»ç »õ Ñ³ë»É ì³ÝÇ Ù³ïáõÛóÝ»ñÁ« ³Ï³Ý³ï»ë »Õ»É Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç Í³Ýñ áÕµ»ñ·áõÃÛ³ÝÁ£ 1916-Ç ³ßÝ³ÝÁ Ù»ÏÝ»É ¿ ØáëÏí³« ÁÝ¹áõÝí»É Þ³ÝÛ³íëÏáõ ³Ýí³Ý ÅáÕ© Ñ³Ù³Éë³ñ³ÝÁ£ ØáëÏí³ÛÇ Ñ»Õ³÷áË³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÁ ¿³Ï³Ý ¹»ñ ¿ Ë³Õ³ó»É Ýñ³ Ñ»Õ³÷áË³Ï³Ý ïñ³Ù³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³½Ù³íáñÙ³Ý ·áñÍáõÙ£ 1918-19-ÇÝ« Çµñ»õ Ï³ñÙÇñ µ³Ý³ÏÇ ß³ñù³ÛÇÝ ½ÇÝíáñ« Ù³ëÝ³Ïó»É ¿ èáõë³ëï³ÝÇ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ÏéÇíÝ»ñÇÝ£ 1919-Ç í»ñçÇÝ »Ï»É ¿ Ð³Û³ëï³Ý« 1920-ÇÝ Ù³ëÝ³Ïó»É Ø³ÛÇëÛ³Ý ³åëï³ÙµáõÃÛ³ÝÁ£ 1920-ÇÝ â³ñ»ÝóÝ ³ßË³ï»É ¿ ÉáõëÅáÕÏáÙáõÙª áñå»ë ³ñí»ëïÇ µ³ÅÝÇ í³ñÇã£ Ð³Û³ëï³ÝáõÙ ËáñÑñ¹³ÛÇÝ ÇßË³ÝáõÃÛáõÝÝ ³Ùñ³åÝ¹í»Éáõó Ñ»ïá« 1922-ÇÝ Ù»ÏÝ»É ¿ ØáëÏí³« ëáíáñ»É ·ñ³Ï³Ý-·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý µ³ñÓñ³·áõÛÝ ÇÝëïÇïáõïáõÙ£ 1928-35-ÇÝ ³ßË³ï»É ¿ ä»ïÑñ³ïáõÙª áñå»ë ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ËÙµ³·ñáõÃÛ³Ý í³ñÇã£
Ð³Û Çñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç 1910-³Ï³Ý Ãí³Ï³ÝÝ»ñÇÝ ³ñÙ³ï³íáñí³Í ëÇÙíáÉÇ½ÙÇ ³½¹»óáõÃÛ³Ùµ ¿ ëÏë»É â³ñ»ÝóÝ Çñ µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý áõÕÇÝ£
1912-ÇÝ ÂÇýÉÇëáõÙ Ññ³ï³ñ³ÏíáÕ §ä³ï³ÝÇ¦ ³ÉÙ³Ý³ËáõÙ ïå³·ñ³Í Ýñ³ ³é³çÇÝ µ³Ý³ëï»ÕÍáõÃÛáõÝÁª §Ì³ÕÇÏÝ»ñÁ Ñ»½ Ã»ùíáõÙ »Ý ù³Ùáõ ûñáñÇ ï³ÏÇÝ©©©¦« ïá·áñí³Í ¿ ëÇÙíáÉÇëï³Ï³Ý ½·³óáÕáõÃÛ³Ùµª §³ÝÑ³Ûï Ñ»éáõÝ»ñÇ¦ Ï³ñáïáí£ 1914-ÇÝ Î³ñëáõÙ ÉáõÛë ¿ ï»ë»É §ºñ»ù »ñ· ïËñ³¹³ÉáõÏ ³ÕçÏ³Ý¦ µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý ·ñùáõÛÏÁ« áñï»Õ å³ßï³ÙáõÝùÇ ³é³ñÏ³ ¿ ¹³ñÓ»É »ñ³½Ý»ñÇ §Ï³åáõÛï Ñ»éáõÝ»ñÁ¦« §»ñÏÝ³ÛÇÝ ×³Ù÷³Ý»ñÁ¦£ Æ¹»³É³Ï³Ý ³ßË³ñÑÇ áñáÝÙ³Ý »õ Ù³ñ¹áõ ï³é³å³ÝùÇ Ã»Ù³Ý ³ñÍ³ñÍ»É ¿ §î»ëÇÉ³Å³Ù»ñ¦ ¥1915« Ññ³ï© 1922¤« §Ðñá »ñÏÇñ¦ ¥1913-16¤« §ÌÇ³Í³Ý¦ ¥1917¤ µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý ß³ñù»ñáõÙ£
ì³Õ ßñç³ÝÇ ëï»ÕÍ³·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ëáñ³å»ë Ý»ñßÝãí»É ¿ Ø© Ø»Í³ñ»ÝóÇ« êÇ³Ù³ÝÃáÛÇ »õ Ù³ëÝ³íáñ³å»ë ì© î»ñÛ³ÝÇ ùÝ³ñ»ñ·áõÃÛáõÝÇó£ ì³Õáõó ³å³óáõóí³Í ¿« áñ î»ñÛ³ÝÇ »õ ëÏëÝ³Ï â³ñ»ÝóÇ ÙÇç»õ Ï³Ý ³ÝÙÇç³Ï³Ý Í³·áõÙÝ³µ³Ý³Ï³Ý Ï³å»ñ£ ²Û¹ Ù³ëÇÝ Ñ»ï³·³ÛáõÙ ß³ï ¿ íÏ³Û»É Ý³»õ ÇÝùÁª â³ñ»ÝóÁ£ ì»ñçÇÝÇë ÝÙ³Ý â³ñ»ÝóÁ »õë ÐáÏï»Ùµ»ñÛ³Ý Ñ»Õ³÷áËáõÃÛáõÝÁ Ñ³Ù³ñ»É ¿ Ù³ñ¹ÏáõÃÛ³Ý Ýáñ ³Û·³µ³óÁ »õ Ýñ³ Ù»ç ï»ë»É §Ý³ÇñÛ³Ý »ñÏñÇ¦ í»ñ³ÍÝáõÃÛ³Ý ×³Ý³å³ñÑÁ£
Â»»õ â³ñ»ÝóÇ ·ñ³Ï³Ý Ý³Ë³ëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ó»õ³íáñÙ³Ý ·áñÍáõÙ ³Ýå³ÛÙ³Ý áñáß³ÏÇ ¹»ñ Ë³Õ³óÇÝ ëÇÙíáÉÇ½ÙÇ Ñ»ï ï³ñµ»ñ Ó»õ»ñáí áõ ã³÷»ñáí Ï³åí³Í ³ñ»õÙï³Ñ³Û µ³Ý³ëï»ÕÍÝ»ñÁ« Ñ³ïÏ³å»ë Ø»Í³ñ»ÝóÝ áõ êÇ³Ù³ÝÃáÝ« ë³Ï³ÛÝ ³í»ÉÇ ¿³Ï³Ý »õ ÑÇÙÝ³íáñ »Õ³í éáõë³Ï³Ý »õ ³ñ»õÙï³»íñáå³Ï³Ý ëÇÙíáÉÇ½ÙÇ ÃáÕ³Í ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ£ â³ñ»ÝóÇ ÏÛ³ÝùÇ áõ ëï»ÕÍ³·áñÍáõÃÛ³Ý ÷³ëï»ñÁ óáõÛó »Ý ï³ÉÇë« áñ Ý³ ß³ï ÙáïÇÏÇó »õ µ³½Ù³ÏáÕÙ³ÝÇáñ»Ý ·Çï»ñ ³í³· »õ Ïñïë»ñ ë»ñáõÝ¹Ý»ñÇ éáõë ëÇÙíáÉÇëï µ³Ý³ëï»ÕÍÝ»ñÇÝ« ÇëÏ éáõë»ñ»Ý Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇçáóáíª Ý³»õ ëÇÙíáÉÇëï³Ï³Ý Ñáë³ÝùÇ ·ñáÕÝ»ñÇÝ ²ñ»õÙïÛ³Ý ºíñáå³ÛáõÙ£
1910-³Ï³Ý Ãí³Ï³ÝÝ»ñÇÝ Ñ³Û µ³Ý³ëï»ÕÍÝ»ñÁ å³ñµ»ñ³µ³ñ ¹ÇÙáõÙ ¿ÇÝ ÑÝûñÛ³ ï»ëÇÉÝ»ñÇÝ áõ ³é³ëå»ÉÝ»ñÇÝª ÉáõÍ»Éáõ ³½·³ÛÇÝ ·áÛáõÃÛ³Ý ³é»ÕÍí³ÍÁ£ ²Û¹ Ñá·»µ³ÝáõÃÛ³Ý µÝáñáß ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ ¿ â³ñ»ÝóÇ §Î³åáõï³ãÛ³ Ñ³Ûñ»ÝÇù¦ ¥1915¤ ùÝ³ñ³Ï³Ý åá»ÙÁ© Çñ³Ï³Ý Ñ³Ûñ»ÝÇùÇ ÏáñÍ³ÝíáÕ å³ïÏ»ñÇ Ñ»ï ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï µ³Ý³ëï»ÕÍÁ ÑÛáõë»É ¿ ³å³·³ Ð³Û³ëï³ÝÇ å³ïñ³ÝùÁ ¥§ú¯« Ñ»é³íáñ« Ï³åáõï³ãÛ³ ëÇñáõÑÇë©©©©¦¤£ ²ñÛ³Ý áõ Ïáïáñ³ÍÝ»ñÇ Ð³Û³ëï³ÝÇ áÕµ»ñ·áõÃÛ³Ý í»ñ³åñáõÙÝ»ñÝ »Ý §ì³Ñ³·Ý¦ ¥1917¤« §Ø³Ñí³Ý ï»ëÇÉ¦ ¥1922¤ µ³Ý³ëï»ÕÍáõÃÛáõÝÝ»ñÁ« §¸³ÝÃ»³Ï³Ý ³é³ëå»É¦ ¥1916¤ åá»ÙÁ« áñ â³ñ»ÝóÁ ·ñ»É ¿ å³ï»ñ³½ÙÇ ³ÝÙÇç³Ï³Ý ïå³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ï³Ï£ ²Û¹ åá»ÙÁ ÑÇÙÝíáõÙ ¿ñ ÙÇ³Ý·³Ù³ÛÝ Ñ³í³ëïÇ ÇÝùÝ³Ï»Ýë³·ñ³Ï³Ý ÷³ëï»ñÇª Ï³Ù³íáñ³Ï³Ý ·Ý¹Ç Ï³½ÙáõÙ ²ñ»õÙïÛ³Ý Ð³Û³ëï³ÝáõÙ ï»ë³Í ë³ñë³÷Ý»ñÇ« ³ÛÝï»Õ ÙÕ³Í ÏéÇíÝ»ñÇ ïå³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ íñ³£ ´³Ûó ³Û¹ï»ÕÇó â³ñ»ÝóÁ µ³ñÓñ³ó³í ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý »õ ËáÑ³÷ÇÉÇëá÷³Û³Ï³Ý Ù»Í ÁÝ¹Ñ³Ýñ³óáõÙÝ»ñÇ ³ëïÇ×³ÝÇ« ëï»ÕÍ»ó ÙÇ »ñÏ« áñ ßáß³÷áõÙ ¿ Ñ³Ûñ»ÝÇùÇ »õ ³ÙµáÕç Ù³ñ¹ÏáõÃÛ³Ý ×³Ï³ï³·ñÇ Ñ³ñó»ñ£ äá»ÙÁ ½³ñ·³ÝáõÙ ¿ »ñÏáõ ½áõ·³Ñ»é ·Íáí« áñáÝù »õ å³ÛÙ³Ý³íáñáõÙ »Ý Ýñ³ Ï³éáõóí³ÍùÇ Ûáõñ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÁ£ ä³ï»ñ³½ÙÇ »õ ç³ñ¹»ñÇ ½³ñÑáõñ»ÉÇ å³ïÏ»ñÝ»ñÁ« Ñ³Ù³ï³ñ³Í Ù³Ñí³Ý »õ ³í»ñ³ÍáõÃÛ³Ý ï»ë³ñ³ÝÝ»ñÁ å³ñµ»ñ³µ³ñ ÁÝ¹Ñ³ïíáõÙ »Ý ÏÛ³ÝùÇ Ñ³í»ñÅ³Ï³Ý Ó·ïáõÙÁ ËáñÑñ¹³ÝßáÕ µÝ³ÝÏ³ñÝ»ñáí« Ë³Õ³Õ »õ ³ñ¹³ñ ·áÛáõÃÛ³Ý« Ù³ñ¹áõ »õ µÝáõÃÛ³Ý Ý»ñ¹³ßÝ³ÏáõÃÛ³Ý Ñ½áñ »ñ³½³Ýùáí£ â³ñ»ÝóÁ« Ã»ñ»õë ï³ñ»ñ³ÛÝáñ»Ý« ³ñÓ³·³ÝùáõÙ ¿ñ ³Û¹ ï³ñÇÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç ÍÝí³Í Ñ³Ï³å³ï»ñ³½Ù³Ï³Ý Ñ½áñ á·áõÝ£
1918 Ã© ëÏëíáõÙ ¿ Ýñ³ ·ñ³Ï³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý áñ³Ï³å»ë Ýáñ ³ëïÇ×³ÝÁ£ â³ñ»ÝóÇ ëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý áõÕáõ ³Ûë »ñÏñáñ¹ ÷áõÉÁ Çñ ÑÇÙÝ³Ï³Ý áñ³Ïáí å»ïù ¿ ÏáãíÇ Ñ»Õ³÷áË³Ï³Ý éáÙ³ÝïÇ½ÙÇ ßñç³Ý£
â³ñ»ÝóÇ Ñ»Õ³÷áË³Ï³Ý åá»½Ç³ÛÇ Ý³Ë»ñ·³ÝùÁ §êáÙ³¦ ¥1918¤ åá»ÙÝ ¿£ ÐÇÝ ÑÝ¹Ï³Ï³Ý §èÇ·í»¹³¦ ·ñ³Ï³Ý Ñáõß³ñÓ³ÝÇ ëñµ³½³Ý Ïñ³ÏÇ »õ ³½³ïáõÃÛ³Ý ³ëïí³ÍáõÑáõ Ï»ñå³ñÇ ÙÇçáóáí ³ñï³Ñ³Ûï»É ¿ ÑÇÝ ³ßË³ñÑÇ ÏáñÍ³ÝÙ³Ý Ñ»Õ³÷áË³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñÁ£ §êáÙ³¦ åá»ÙáõÙ Ñ»Õ³÷áËáõÃÛáõÝÁ Ý»ñÏ³Û³óíáõÙ ¿ Çµñ»õ §éáÙ³ÝïÇÏ³Ï³Ý-Ñáõ½³Ï³Ý µéÝÏÙ³Ý åñáó»ë¦£ ÜáõÛÝ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ëÏ½µáõÝùÝ»ñáí ¿ ·ñí³Í Ý³»õ §²ÙµáËÝ»ñÁ Ë»É³·³ñí³Í¦ ¥1919¤ Ñ»ñáë³Ï³Ý ³ëùÁ« áñï»Õ ÷³é³µ³ÝíáõÙ »Ý ³½³ï³·ñ³Ï³Ý å³Ûù³ñÇ »É³Í §Ë»ÝÃ ³ÙµáËÝ»ñÇ¦ª ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý ½³Ý·í³ÍÝ»ñÇ Ñ»Õ³÷áË³Ï³Ý Ï³ÙùÁ« ¹Ûáõó³½Ý³Ï³Ý á·ÇÝ áõ Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ í»ÑáõÃÛáõÝÁ£ ²Ûë åá»ÙÝ»ñÇ áõÕÕ³ÏÇ ß³ñáõÝ³ÏáõÃÛáõÝÝ »Ý §àÕç³ÏÇ½íáÕ Ïñ³Ï¦ ¥1918-20¤ ß³ñùÇ §²é³íáï¦ »ÝÃ³ß³ñùÁ »õ §´áÉáñÇÝ« µáÉáñÇÝ« µáÉáñÇÝ¦ ¥1920¤ Ëáñ³·ñáí Ññ³å³ñ³Ïí³Í é³¹Çáåá»ÙÝ»ñÁ ¥§Ü³ÛÇñÇ »ñÏñÇó¦« §¸»åÇ ³å³·³Ý¦« §´ñáÝ½» Ã»õ»ñÁ Ï³ñÙÇñ ·³ÉÇùÇ¦¤£ 1920-21-ÇÝ â³ñ»ÝóÁ ëï»ÕÍ»É ¿ Ñ³Û Ñ»Õ³÷áË³Ï³Ý åá»½Ç³ÛÇ ·ÉáõË·áñÍáóÝ»ñÇó Ù»ÏÁª §²Ù»Ý³åá»ÙÁ¦« 1922-ÇÝª §â³ñ»Ýó -Ü³Ù»¦ ÇÝùÝ³Ï»Ýë³·ñ³Ï³Ý åá»ÙÁ£
ê³Ï³ÛÝ« ãå»ïù ¿ Ùáé³Ý³É« áñ ³ñ¹»Ý 20-³Ï³Ý ÃÃ© ëÏ½µÝ»ñÇÝ éáÙ³ÝïÇÏ³Ï³Ý ßÝãÇ ÏáÕùÇÝ â³ñ»ÝóÁ ·ñáõÙ ¿ Ý³»õ é»³ÉÇëï³Ï³Ý á×Ç ·áñÍ»ñ£ ºñµ»ÙÝ ¿É Ù»ÏÝ áõ ÙÛáõëÁ ½áõ·³ÏóíáõÙ »Ý ÙÇ»õÝáõÛÝ ëï»ÕÍ³·áñÍáõÃÛ³Ý ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõÙ ¥§ºñ· ÅáÕáíñ¹Ç Ù³ëÇÝ¦¤£
1926-ÇÝ ÉáõÛë ¿ ï»ë»É â³ñ»ÝóÇ §ºñÏÇñ Ü³ÛÇñÇ¦ í»åÁ« áñÇ »ñ»ù Ù³ë»ñÁ ¥§ø³Õ³ùÁ »õ µÝ³ÏÇãÝ»ñÁ¦« §¸»åÇ Ü³ÛÇñÇ¦« §ºñÏÇñ Ü³ÛÇñÇ¦¤ Ý³Ë³å»ë 1922-25-ÇÝ Ñ³çáñ¹³µ³ñ ÉáõÛë »Ý ï»ë»É §Üáñù¦ Ñ³Ý¹»ëáõÙ£ ì»åÁ Ñ³Û ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³Ù»Ý³µ³ñ¹« ÇÝùÝ³ïÇå »ñÏ»ñÇó ¿« Ñ³Û ËáñÑñ¹³ÛÇÝ ³ñÓ³Ï³·ñáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³ù³ñÁ£ ÜÛáõÃÁ Î³ñëÇ Çñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñÝ »Ýª Ñ³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇ ëÏ½µÇó ÙÇÝã»õ ù³Õ³ùÇ ·ñ³íáõÙÁ ¥1919¤ Ãáõñù ½³íÃÇãÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó£ Î³ñëÇ ³Õ»ï³ÉÇ ×³Ï³ï³·ñÇ ÙÇçáóáí â³ñ»ÝóÁ Ý»ñÏ³Û³óñ»É ¿ Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç áÕµ»ñ·³Ï³Ý íÇ×³ÏÁ£ ì»åáõÙ »ñ·ÇÍ³Ï³Ý Ùïñ³ÏÙ³Ý á×Ç Ñ»ï ÙÇ³ëÇÝ â³ñ»ÝóÁ ¹ÇÙ»É ¿ ùÝ³ñ³Ï³Ý å³Ã»ïÇÏ³ÛÇÝ« Ù»Í³ñ»É ºñÏÇñ Ü³ÛÇñÇ ·³Õ³÷³ñÁ£ â³ñ»ÝóÇ ëï»ÕÍ³·áñÍáõÃÛ³Ý Ñ³Ûñ»Ý³ëÇñ³Ï³Ý åá»½Ç³ÛÇ ·³·³ÃÝ ¿ §î³Õ³ñ³Ý¦ ¥1922¤ ß³ñùÇ §ºë ÇÙ ³Ýáõß Ð³Û³ëï³ÝÇ¦ µ³Ý³ëï»ÕÍáõÃÛáõÝÁ« áñÁ ³ëù ¿ª ÝíÇñí³Í Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñá·»õáñ ³ñÅ»ùÝ»ñÇÝ« µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý Ïï³Ï« Ñ³Ûñ»Ý³Ï³Ý ëñµáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å³Ñå³Ý»Éáõ å³ï·³Ù£
1922-24-ÇÝ â³ñ»ÝóÁ« Ñ³Û µ³Ý³ëï»ÕÍáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ Ýáñ Ï³éáõóí³Íù áñáÝ»Éáõ ÙÕáõÙÝ»ñáí« Å³Ù³Ý³Ï³íáñ³å»ë ³Ýó»É ¿ §Ó³Ë¦ ³ñí»ëïÇ ¹Çñù»ñÁ« ëáóÇ³ÉÇëï³Ï³Ý Ýáñ ³ñí»ëïÇ ßÇÝ³ñ³ñáõÃÛ³Ý Ù»ç µ³ó³ë»É ¹³ë³Ï³Ý Å³é³Ý·áõÃÛ³Ý Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝÁ£ â³ñ»ÝóÇ §Ó³Ë¦ ¹Çñù»ñÁ ï»Õ »Ý ·ï»É Ã»° §ºñ»ùÇ¦ ¹»ÏÉ³ñ³óÇ³Ý¦ ¥1922¤ »õ §Standart¦-Ç ÏáõñëÁ¦ ¥1924¤ ¹»ÏÉ³ñ³óÇ³Ý»ñáõÙ« Ã»° ùÝÝ³¹³ï³Ï³Ý-ï»ë³Ï³Ý Ñá¹í³ÍÝ»ñáõÙ ¥§Æ°Ýã å»ïù ¿ ÉÇÝÇ ³ñ¹Ç Ñ³Û µ³Ý³ëï»ÕÍáõÃÛáõÝÁ¦« 1922« §ºñÏáõ ³ßË³ñÑÇ ë³ÑÙ³Ý³·ÍáõÙ¦« 1923¤ »õ µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý Ýáñ ÅáÕáí³ÍáõÝ»ñáõÙ ¥§èáÙ³Ýë ³Ýë»ñ¦« 1922« §äá»½á½áõéÝ³¦« 1922« §ÎáÙ³ÉÙ³Ý³Ë¦« 1924¤£ 1923-ÇÝ ·ñ»É ¿ ³é³çÇÝ Ã³ï»ñ³Ï³Ý »ñÏÁª §Î³åÏ³½ Ã³Ù³ß³¦« áñ 1925-26-ÇÝ µ»Ù³¹ñí»É ¿ ´³ùíÇ áõ ÂÇýÉÇëÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¹ñ³Ù³ïÇÏ³Ï³Ý Ã³ïñáÝÝ»ñáõÙ£ 1924-Ç í»ñçÇÝ ²© ØÛ³ëÝÇÏÛ³ÝÇ Ñ³ÝÓÝ³ñ³ñáõÃÛ³Ùµ ÂáõñùÇ³Ûáí Ù»ÏÝ»É ¿ Æï³ÉÇ³« ¶»ñÙ³ÝÇ³« üñ³ÝëÇ³£ ²ñï³ë³ÑÙ³ÝÇó í»ñ³¹³éÝ³Éáõó ³ÝÙÇç³å»ë Ñ»ïá ÑÇÙÝ»É ¿ §ÜáÛ»Ùµ»ñ¦ ¥1925¤ ·ñ³Ï³Ý ÙÇáõÃÛáõÝÁ« »Õ»É Ýñ³ Ý³Ë³·³ÑÁ£ ´³Ý³ëï»ÕÍÇ ·»Õ³·Çï³Ï³Ý ¹³í³Ý³ÝùÇ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñÇó »Ý 1924-25-ÇÝ ·ñ³Í É»ÝÇÝÛ³Ý åá»ÙÝ»ñÇ ß³ñùÁ ¥§È»ÝÇÝÝ áõ ²ÉÇÝ¦« §´³ÉÉ³¹ ìÉ³¹ÇÙÇñ ÆÉÛÇãÇ« ÙáõÅÇÏÇ »õ ÙÇ ½áõÛ· ÏáßÇÏÇ Ù³ëÇÝ¦ »õ ³ÛÉÝ¤ »õ Ñ»ñáë³Ï³Ý µ³ÉÉ³¹Ý»ñÁ ¥§ÎáÙáõÝ³ñÝ»ñÇ å³ïÁ ö³ñÇ½áõÙ¦« 1925« §´³ÉÉ³¹ ùë³ÝÁí»óÇ Ù³ëÇÝ¦« 1928« §´áñÇë ÒÝ»É³Ó»¦« 1932¤£
1927-ÇÝ ÂÇýÉÇëáõÙ ïå³·ñí»É ¿ §ÐÇßáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ ºñ»õ³ÝÇ áõÕÕÇã ïÝÇó¦ Ëáñ³·ñáí ³ñÓ³Ï ëï»ÕÍ³·áñÍáõÃÛáõÝÁ« áñÁ óáõÛó ïí»ó« áñ ³ñÓ³ÏÇ Ù»ç »õë â³ñ»ÝóÁ Ï³ñáÕ ¿ñ ëï»ÕÍ³·áñÍ»É µáÉáñáíÇÝ ï³ñµ»ñ ëÏ½µáõÝùÝ»ñáí£ ²ÛÝ ³Ûëûñ ¿É ÁÝÃ»ñóíáõÙ ¿ É³ñí³Í Ñ»ï³ùñùñáõÃÛ³Ùµ »õ áõÝÇ áã ÙÇ³ÛÝ å³ïÙ³×³Ý³ãáÕ³Ï³Ý« ³ÛÉ»õ µ³ñáÛ³·»Õ³·Çï³Ï³Ý Ù»Íª ß³ï ÏáÕÙ»ñáí ¹»é»õë ãµ³ó³Ñ³Ûïí³Í ÉÇóù£ ²Ûë ·ÇñùÁ å³ïÏ³ÝáõÙ ¿ ³ñ¹»Ý â³ñ»ÝóÇ ëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÇ Ñ³çáñ¹ ÷áõÉÇÝ« áñÝ ëÏëí»ó 1925 Ãí³Ï³ÝÇó »õ Ï³ñáÕ ¿ Ïáãí»É µáõÝ é»³ÉÇëï³Ï³Ý ßñç³Ý£ è»³ÉÇ½ÙÇ ·»Õ³·ÇïáõÃÛ³Ý ¹³í³Ý³ÝùÇ Ûáõñ³óáõÙÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿ §ÊÙµ³å»ï Þ³í³ñßÁ¦ ¥1929« §Üáñ áõÕÇ¦« 1¤ åá»ÙÁ« áñï»Õ ¹ÇÙ»Éáí Ù»Ý³Ëáë³Ï³Ý-¹ñ³Ù³ïáõñ·Ç³Ï³Ý Ï³éáõóí³ÍùÇÝ« Ý³ Ñ³ë»É ¿ å³ïÙ³Ï³Ý Ñ»ñáëÇ Ý»ñ³ßË³ñÑÇ Ñá·»µ³Ý³Ï³Ý Ëáñ í»ñÉáõÍáõÃÛ³Ý£ â³ñ»ÝóÇ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý áñáÝáõÙÝ»ñÇ Ýáñ ³ëïÇ×³ÝÝ ¿ Ýß³Ý³íáñ»É §¾åÇù³Ï³Ý Éáõë³µ³ó¦ ¥1930¤ ÅáÕáí³ÍáõÝ« áñÇ §ÂáõÕÃ ²Ïë»É ´³ÏáõÝóÇÝª ·ñí³Í È»ÝÇÝ·ñ³¹Çó¦« §Øáõë³ÛÇë¦ »õ ³ÛÉ µ³Ý³ëï»ÕÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ« ÇÝãå»ë Ý³»õ §Ars poetica¦ ¥1931¤ ß³ñùáõÙ ³é³ç³¹ñ»É ¿ Å³Ù³Ý³ÏÇ ·»Õ³·ÇïáõÃÛ³Ý ³ñÙ³ï³Ï³Ý ËÝ¹ÇñÝ»ñÁ£ ¸ñ³ÝóÇó ³é³çÇÝÁ Å³Ù³Ý³ÏÇ »Ï ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ï³åÇ Ëáñ³óÙ³Ý å³Ñ³ÝçÝ ¿© ³Û¹ ËÝ¹ñÇ ÉáõÍÙ³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇó Ù»ÏÁ â³ñ»ÝóÁ Ñ³Ù³ñ»É ¿ ÐáÙ»ñáëÇó áõ ¸³ÝÃ»Çó ÙÇÝã»õ äáõßÏÇÝÇ »õ ÂáõÙ³ÝÛ³ÝÇ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ³í³Ý¹Ý»ñÇ Ûáõñ³óáõÙÁ£ Ø»Í ³ñí»ëïÇ ëï»ÕÍÙ³Ý ÙÛáõë Ý³Ë³å³ÛÙ³ÝÁ Ñ³Ù³ñ»É ¿ Ù³ñ¹áõ Ñá·»Ï³Ý ³ßË³ñÑÇ Ñ³ñëïáõÃÛ³Ý µ³ó³Ñ³ÛïáõÙÁ£
è»³ÉÇëï³Ï³Ý-Ñá·»µ³Ý³Ï³Ý ³ñí»ëïÇ ûñÇÝ³ÏÝ»ñ »Ý Ýñ³ §È»ÝÇÝ·ñ³¹Û³Ý óÇÏÉ¦-Á ¥§ÒÙ»é³ÛÇÝ å³É³ïÇ Ý»ñùÝ³Ñ³ñÏáõÙ¦« 1929« §²Ý³ÏÝÏ³É Ñ³Ý¹ÇåáõÙ ä»ïñáå³íÉáíÛ³Ý ³ÙñáóáõÙ¦« 1929« §ÐáÏï»Ùµ»ñÇ 25-26« 1917¦« 1929¤« ã³÷³Íá Ýáí»ÉÝ»ñÁ ¥§Homo Sapiens¦« 1929« §¶³Ý·ñ³Ñ»ñ ïÕ³Ý¦« 1928-29« §Ø»Í ³éûñÛ³Ý¦« 1929¤« §Ø³ÝÏáõÃÛáõÝ¦ ¥1932¤ åá»ÙÁ£ ²Ûë ·áñÍ»ñáõÙ â³ñ»ÝóÁ Ýí³×»É ¿ ³ñï³Ñ³Ûïã³Ï³ÝáõÃÛ³Ý åÉ³ëïÇÏ³Ï³Ý »õ í»ñÉáõÍáõÃÛ³Ý Ñá·»µ³Ý³Ï³Ý ëÏ½µáõÝùÁ£
§¾åÇù³Ï³Ý Éáõë³µ³ó¦ ·ñùáõÙ ï»Õ »Ý ·ï»É Ý³»õ Ýñ³ ¿åÇ·ñ³ÙÝ»ñÁ« áñáÝù Ñ³Û ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý å³ïÙáõÃÛ³Ý Ù»ç ³Û¹ Å³ÝñÇ ³ñÅ»ù³íáñ ÝÙáõßÝ»ñÝ »Ý£
1934-ÇÝ ÉáõÛë ¿ ï»ë»É â³ñ»ÝóÇ §¶Çñù ×³Ý³å³ñÑÇ¦ ÅáÕáí³ÍáõÝ« áñÁ Ã»° ³ñÍ³ñÍ³Í ÝÛáõÃ»ñÇ áõ Ã»Ù³Ý»ñÇ« Ã»° µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý Ó»õ»ñÇ µ³½Ù³½³ÝáõÃÛ³Ùµ Ýß³Ý³íáñ»É ¿ Ñ³Û åá»½Ç³ÛÇ Ýáñ µ³ñÓáõÝùÁ£ Ð³Û ÅáÕáíñ¹Ç å³ïÙ³Ï³Ý ×³Ï³ï³·ñÇ ÛáõñûñÇÝ³Ï ï³ñ»·ñáõÃÛáõÝ ¿ §ä³ïÙáõÃÛ³Ý ù³éáõÕÇÝ»ñáí¦ ¥1933¤« §Ø³Ñí³Ý ï»ëÇÉ¦ ¥1933¤« §ê³ëáõÝóÇ ¸³íÇÃ¦ ¥1933¤« §¸»åÇ ÉÛ³éÁ Ø³ëÇë¦ ¥1933¤« §Üáñù¦ ¥1933¤« §¶áíù Ë³ÕáÕÇ« ·ÇÝáõ »õ ·»Õ»óÇÏ ¹åñáõÃÛ³Ý¦ ¥1932¤« §¼ñ³Ñ³å³ï §ì³ñ¹³Ý ¼áñ³í³ñ¦ ¥1933¤« §¶³ÉÇùÇ áñÙÝ³¹ÇñÝ»ñÁ¦ ¥1932¤« §Ð³Ù³ÛÝ³Ï³Ý ¹³ßï»ñÇ ë»ñÙÝ³ó³ÝÝ»ñÁ¦ ¥1933¤ åá»ÙÝ»ñÇ ß³ñùÁ£ Ð³Û ÅáÕáíñ¹Ç å³ïÙáõÃÛ³Ý ï³ñ»·ñáõÃÛáõÝÝ ëÏë»Éáí ÑÝ³¹³ñÛ³Ý Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñÇó »õ ³í³ñï»Éáí ëáóÇ³ÉÇëï³Ï³Ý ï³ñÇÝ»ñáí« â³ñ»ÝóÝ ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ ¿ å³ïÙ³·Çï³Ï³Ý ³ÛÝ ÙÇïùÁ« áñ Ñ³Ûáó å³ïÙáõÃÛ³Ý Ñ»é³ÝÏ³ñÁ ÏñáõÙ ¿ ÅáÕáíñ¹Ç ³Ýß»ç á·ÇÝ£ §¶Çñù ×³Ý³å³ñÑÇ¦ ¥1934¤ ÅáÕáí³ÍáõÇ §¶Çñù ÇÙ³óáõÃÛ³Ý¦ ß³ñùáõÙ« áñÇ Ù»ç ÙïÝáõÙ »Ý éáõµ³ÛÇÝ»ñÁ« µ»ÛÃ»ñÁ« ¹ÇëïÇùáëÝ»ñÁ« â³ñ»ÝóÁ ÷ÇÉÇëá÷³Û³Ï³Ý ùÝÝáõÃÛ³Ý ¿ »ÝÃ³ñÏáõÙ ·áÛÇ ûñ»ÝùÝ»ñÁ« Ñ³Ý·»Éáí ¹ñ³« Çµñ»õ ÷áË³éÝãáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ ÷áËÝ»ñÃ³÷³ÝóáõÙÝ»ñÇ ×ÏáõÝ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ÁÙµéÝÙ³Ý£
1935-37 Ãí³Ï³ÝÝ»ñÇÝ »õë â³ñ»ÝóÁ ·ïÝíáõÙ ¿ñ Ýáñ áñáÝáõÙÝ»ñÇ« ï»Ý¹³·ÇÝ ëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý ³ßË³ï³ÝùÇ Ù»ç£ ÖÇßï ¿« ³Û¹ ï³ñÇÝ»ñÇÝ ·ñ³Í µ³Ý³ëï»ÕÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇó Ñ³½Çí ÙÇ ù³ÝÇëÝ »Ý ³ÛÝ Å³Ù³Ý³Ï ïå³·ñí»É áõ Ñ³ÛïÝÇ ¹³ñÓ»É Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³ÝÁ£ ÆëÏ ï³ëÝÛ³Ï åá»ÙÝ»ñ áõ Ñ³ñÛáõñ³íáñ µ³Ý³ëï»ÕÍáõÃÛáõÝÝ»ñ« ß³ï Ýáñ Ùï³ÑÕ³óáõÙÝ»ñÇ Íñ³·ñ»ñ »õ ·ñ³éáõÙÝ»ñ ÁÝÃ»ñóáÕÇÝ Ñ³ë³Ý ï³ëÝ³ÙÛ³ÏÝ»ñ ³Ýóª »ïÙ³Ñáõ Ññ³å³ñ³ÏáõÙÝ»ñÇ ßÝáñÑÇí« áñáÝó Ù»ç ³Ù»ÝÇó Ýß³Ý³Ï³ÉÇóÁ ³ÛÝ ¿ç»ñÝ »Ý« áñáÝó Ù»ç â³ñ»ÝóÝ ³ñÓ³·³Ý·»É ¿ 1936-1937 ÃÃ© Ï³ï³ñí³Í ù³Õ³ù³Ï³Ý ¹»åù»ñÇÝ« Çñ ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ áõ µ³ñ»Ï³ÙÝ»ñÇ Í³Ýñ ×³Ï³ï³·ñÇÝ« áñ Ý³»õ Çñ µ³ÅÇÝ ×³Ï³ï³·ÇñÝ »Õ³í ¥ÎáÙÇï³ëÇ ÑÇß³ï³ÏÇÝ ÝíÇñí³Íª §Ð³í»ñÅ³Ï³Ý Ñ³Ý·Çëï¦ - 1964« ²Õ³ëÇ Ê³ÝçÛ³ÝÇÝ ÝíÇñí³Í ëáÝ»ïÝ»ñÇ ß³ñùÁª §¸áýÇÝ Ý³ÛÇñ³Ï³Ý¦« §Ü³í½ÇÏ»¦« §ÆÙ Éáõë³ëïÕÁ¦« §ÆÙ Øáõë³ÛÇÝ¦« §ÆÙ É»ñ³Ý ³ÕáÃùÁ¦« §²Ïë»É ´³ÏáõÝóÇÝ¦¤£
â³ñ»ÝóÁ »Õ»É ¿ ÙÇ ß³ñù å³ñµ»ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ Ý³Ë³Ó»éÝáÕÁ« Ù³ëÝ³Ïó»É Ù³Ûñ»ÝÇ É»½íÇ »õ ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ¹åñáó³Ï³Ý ¹³ë³·ñù»ñÇ ëï»ÕÍÙ³ÝÁ »õ« Ñ³ïÏ³å»ë Ññ³ï³ñ³Ïã³Ï³Ý ·áñÍÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³ÝÁ£ ´»ÕáõÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ ¿ Í³í³É»É Ñ³Û ¹³ë³Ï³ÝÝ»ñÇ »ñÏ»ñÇ Ññ³ï³ñ³ÏáõÃÛ³Ý« Ñ³Ù³ßË³ñÑ³ÛÇÝ ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ·ÉáõË·áñÍáóÝ»ñÇ Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛ³Ý »õ ·ñùÇ å³ïÏ»ñ³½³ñ¹Ù³Ý ·áñÍáõÙ£
â³ñ»ÝóÁ Ñ³Û µ³½Ù³¹³ñÛ³Ý åá»½Ç³ÛÇ ³é³çÇÝ Ï³ñ·Ç Ù»ÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ¿« Ýñ³ ³ÝáõÝÁ Ñ³í³ë³ñÇ Çñ³íáõÝùáí Ï³Ý·Ý³Í ¿ ¶ñÇ·áñ Ü³ñ»Ï³óáõ »õ ê³Û³Ã-Üáí³ÛÇ« ÂáõÙ³ÝÛ³ÝÇ »õ î»ñÛ³ÝÇ ³ÝáõÝÝ»ñÇ ÏáÕùÇÝ« Çµñ»õ Ýñ³Ýó ·áñÍÇ »õ ËáëùÇ ³ñÅ³Ý³íáñ Å³é³Ý·áñ¹ »õ ß³ñáõÝ³ÏáÕ£ ´³ó³éÇÏ É³ÛÝ áõ µ³½Ù³½³Ý »Ý Ýñ³ ëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý ³éÝãáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï³ÛÇÝ »õ ï³ñ³Í³Ï³Ý ß³é³íÇÕÝ»ñÁ£ ²Ûë ³éáõÙáí áã ÙÇ áõñÇß Ñ³Û µ³Ý³ëï»ÕÍ ãÇ Ï³ñáÕ Ñ³Ù»Ù³ïí»É Ýñ³ Ñ»ï ¥Ã»ñ»õë µ³ó³éáõÃÛ³Ùµ ÙÇ³ÛÝ ¸³ÝÇ»É ì³ñáõÅ³ÝÇ« áñ ëï»ÕÍ³·áñÍ³Ï³Ý Ï³å»ñÝ áõ áñáÝáõÙÝ»ñÁ« ë³Ï³ÛÝ« Ï»Ýë³·ñ³Ï³Ý Ñ³ÛïÝÇ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñÇ å³ï×³éáí« ³í»É Ï³ñ×³ï»õ áõ ë³ÑÙ³Ý³÷³Ï »Õ³Ý¤£ â³ñ»ÝóÇ ·ñ³Ï³Ý Å³é³Ý·áõÃÛáõÝÁ ÉÇ³Ï³ï³ñ Çñ³íáõÝùáí Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ïáã»É µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý Ó»õ»ñÇ ÙÇ ÇëÏ³Ï³Ý Ñ³Ýñ³·Çï³ñ³Ý« ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý í³ñå»ïáõÃÛ³Ý ÛáõñûñÇÝ³Ï Ñ³Ù³Éë³ñ³Ý£
â³ñ»ÝóÇ ëï»ÕÍ³·áñÍáõÃÛ³Ý áõëáõÙÝ³ëÇñáõÃÛáõÝÁ ëÏëí»É ¿ ¹»é»õë 20-30-³Ï³Ý ÃÃ©£ Üñ³ »ñÏ»ñÁ Ã³ñ·Ù³Ýí»É »Ý ³ßË³ñÑÇ »õ ÊáñÑñ¹³ÛÇÝ ØÇáõÃÛ³Ý ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ É»½áõÝ»ñáí£ Üñ³ ³Ýí³Ùµ »Ý ÏáãíáõÙ â³ñ»Ýó³í³Ý ¥Ý³ËÏÇÝ Èáõë³í³Ý¤ ù³Õ³ùÁ« ºñ»õ³ÝÇ ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý »õ ³ñí»ëïÇ Ã³Ý·³ñ³ÝÁ« ¹åñáóÝ»ñ« ÷áÕáóÝ»ñ« ·ñ³¹³ñ³ÝÝ»ñ »õ ³ÛÉÝ£ ºñ»õ³ÝÇ Ø³ßïáóÇ åáÕáï³ÛÇ ³ÛÝ µÝ³Ï³ñ³ÝáõÙ« áõñ í»ñçÇÝ ï³ñÇÝ»ñÇÝ ³åñ»É ¿ µ³Ý³ëï»ÕÍÁ« ·áñÍáõÙ ¿ â³ñ»ÝóÇ ïáõÝ-Ã³Ý·³ñ³ÝÁ£

➤

ՈՐՊԵՍ ՍԿԻԶԲ ՈՐՊԵՍ ՍԿԻԶԲ

ՀԱՐԴԱԳՈՂԻ ՃԱՄՓՈՐԴՆԵՐԸ

ԵՐԵՔ ԵՐԳ ՏԽՐԱԴԱԼՈՒԿ ԱՂՋԿԱՆ

ՏԵՍԻԼԱԺԱՄԵՐ

ԼԻՐԻՔԱԿԱՆ ԲԱԼԼԱԴՆԵՐ ԵՐԵՔԸ

ՀԵՏԵՐԱ - ԵՐԱՁ

ՀՐԴԵՀԸ

ԵԶԵՐՔԸ ԱԻԴ

ՄԱՐԻ, Է՛Գ ԹՌՉՈՒՆ...

ԾԻԱԾԱՆ

ԾԻԱԾԱՆԸ

ԿԱՊՈՒՅՏԸ

ՈՍԿԻՆ

ՄԱՆՈՒՇԱԿԱ - ԳՈՒՅՆ

ՀՐԱԺԵՇՏԻ ԵՐԵԿՈՆ

ԳԱԶԵԼՆԵՐ

ՈՂՋԱԿԻԶՎՈՂ ԿՐԱԿ ԻՐԻԿՈՒՆԸ

ՎԵՐԱԴԱՐՁ

ԱՌԱՎՈՏ

( ԳԱԼԱՆՏ ԵՐԳԵՐ )

ՏՐԻՈԼԵՏՆԵՐ

ՆՈՐԻՑ՝ ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ ՏԻԳՐԱՆՅԱՆԻՆ 1920, III ՄԻԱՅՆ ՁԵԶ ՀԱՄԱՐ

ՆՈՐԻՑ՝ ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ ՏԻԳՐԱՆՑԱՆԻՆ

ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ ՏԻԳՐԱՆՑԱՆԻՆ

ՓՈՂՈՑԱՅԻՆ ՊՉՐՈՒՀՈՒՆ ՅՈԹԸ ԲԱԼԼԱԴ

ՈՒԹՆՅԱԿՆԵՐ ԱՐԵՒԻ

ՏԱՂԱՐԱՆ

ԶԱՆԱԶԱՆ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ՊՈԵՏ

«ՀՐՈ ԵՐԿԻՐ» ՇԱՐՔԻ

ԳԻՇԵՐԱՊԱՀԸ

ՊԱՏԱՀԱԿԱՆ ԱՆՑՈՐԴԻՆ

ԴԱՀԻՃԸ ԿԱՐՄՐԱՁԳԵՍՏ

ՇԱՄԻՐԱՄ

ՄԱՐՄՆԻՍ ԵՐԱԶԸ

ՈՒՐՎԱԿԱՆՍ ՆՈՐ

ՀԵՌԱՑՈՒՄԻ ԽՈՍՔԵՐ

ՏԱՂ ԱՆՁՆԱԿԱՆ

ԱՇՆԱՆԱՅԻՆ

ԱՆՔՆՈՒԹՅՈՒՆ

ԿԱՐՈՏ

ՄՈՐՍ ՀԱՄԱՐ ԳԱՁԵԼ

«ՔՈ ՎԱՐԴԱՐԱՆԸ»

ՄԱՐԻՈՆԵՏԿԱ

ՊՐԻՆՑԵՍԱ ՄԱՀ

ՎԱՀԱՆ ՏԵՐՅԱՆԻ ՀԻՇԱՏԱԿԻՆ

«ԼՅՈՒՍԻ ԹԱՌԱՅԱՆԻՆ» ՇԱՐՔԻՑ

ՄԱՀՎԱՆ ՏԵՍԻԼ

ՏՐԻՈԼԵՏ Լ. Բ-ԻՆ

ՆՐԲԱԿԻՐԹ Լ.-ԻՆ

ԿԱՏՈՒՆԵՐՆ ՈՒ ԵՍ

ԱՄԱՌ

ԿԱՐՄԻՐ ՍՈՆԵՏ

ԱՍՏՂԻԿ

ԷՊԻՔԱԿԱՆ ՊՈԵՄՆԵՐ ԿԱՊՈՒՏԱՉՅԱ ՀԱՅՐԵՆԻՔ

ԴԱՆԹԵԱԿԱՆ ԱՌԱՍՊԵԼ

ՎԱՀԱԳՆ

ԱԹԻԼԼԱ

ԱԶԳԱՅԻՆ ԵՐԱԶ

ՀԱՏՎԱԾ

ՍՈՄԱ

ԱՄԲՈԽՆԵՐԸ ԽԵԼԱԳԱՐՎԱԾ

ԲՈԼՈՐԻՆ, ԲՈԼՈՐԻՆ, ԲՈԼՈՐԻՆ (ԵՐԵՔ ՌԱԴԻՈՊՈԵՄ) ՆԱԻՐԻ ԵՐԿՐԻՑ

ԴԵՊԻ ԱՊԱԳԱՆ

ԲՐՈՆՁԵ ԹԵՒԵՐԸ ԿԱՐՄԻՐ ԳԱԼԻՔԻ

ԵՐԳ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՄԱՍԻՆ

ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՌԱԴԻՈ

ԱՄԵՆԱՊՈԵՄ

ՉԱՐԵՆՑ - ՆԱՄԵ

ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑ

ՈՐՊԵՍ ՍԿԻԶԲ

ՈՐՊԵՍ ՍԿԻԶԲ

ԵՐԵՔ ԵՐԳ
ՏԽՐԱԴԱԼՈՒԿ ԱՂՋԿԱՆ

ԼԻՐԻՔԱԿԱՆ ԲԱԼԼԱԴՆԵՐ

ԵՐԵՔԸ

ՈՂՋԱԿԻԶՎՈՂ ԿՐԱԿ

ԻՐԻԿՈՒՆԸ

ՆՈՐԻՑ՝ ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ
ՏԻԳՐԱՆՅԱՆԻՆ

1920, III
ՄԻԱՅՆ ՁԵԶ ՀԱՄԱՐ

ՆՈՐԻՑ՝ ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ
ՏԻԳՐԱՆՑԱՆԻՆ

ՓՈՂՈՑԱՅԻՆ ՊՉՐՈՒՀՈՒՆ

ՅՈԹԸ ԲԱԼԼԱԴ

ԶԱՆԱԶԱՆ
ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ

ՊՈԵՏ

ԷՊԻՔԱԿԱՆ ՊՈԵՄՆԵՐ

ԿԱՊՈՒՏԱՉՅԱ ՀԱՅՐԵՆԻՔ

ԲՈԼՈՐԻՆ, ԲՈԼՈՐԻՆ, ԲՈԼՈՐԻՆ

(ԵՐԵՔ ՌԱԴԻՈՊՈԵՄ)
ՆԱԻՐԻ ԵՐԿՐԻՑ

ԲՐՈՆՁԵ ԹԵՒԵՐԸ
ԿԱՐՄԻՐ ԳԱԼԻՔԻ